Wilebrordi Snellii R. f. De re nummaria liber singularis

21쪽

Instriptionem integre ita leges, VI ini nummo quinto; imperator NeroClaudius CesarAugustus, crifiarriciis pontifex maximus, tribunitiae potestatiS. atque in caeteris consimiliteri quod hic Iemel monuisse susticlat. . Atque rhaec quidem de dupondio, deque asse arteo S :eius partibus dicta sunto. Sequitur numisma argenteu. Populus Romanus ne argento quidem signato ante Pyrrhum regem deuictum usus aest. Q. Fabio Pictore consule, quinque annos ante

primum bellum Punicum, hoc est, H ex Liuio constat anno urbis 8 , ante quam Deus homi

nem induit annis 167. Semrrius, qninarius, qui ct victoriatus, Reser

tius fuere ex ara exto: scd 2 secuertius quoque pau-

modum ex aere. '

Denarius. Varror in argento nummi denarii,

quod denos aeris valebant: quinarii, quod qHi nos: sestertius, quod semistertius. Et, nummi denarii, decuma libella, quod libram pondo as valebat, &Crat ex argento parua. Itaque denarius olirn decuma libella a valore appellatus: postea etiam libella argenti. Plautus Pseudolo, siquidem hercule etiam suprem i promptas thesauros Iouis, Tibi libellam argenti nunquam credam. & rursum in eadem

22쪽

comoedia absolute posuit libellam. 'Sed tu bone vir flagitare saepe claritore in foro, cum libella nusquam est.Cicero Vertina 4: Et quis Volcatio, si sita sponte venisset, unam libellam dediss93 Et pro Q. Roscio Corricedo, ait ad libellaro sibi deberi. tanquam ne unus quidem denarius i nil ita summa abrile possit. quod pro Quintio Per deuirium extulit. inquit enim: decidis statuasque tu quid iis ad denarium solueretur. Onisi uiri vero scriptorum cola sensu denarium pro decem astibus datum liquido constat. Festus, deni aves, si liguli pondo libras eruiebant denari uno b hoc ipso diactum. Plinius, argentum signatum est untio urbiI

18s s lege ex Liuio 8 I S placuit denarius prό

decem libris aeris, quiliffinis pro quinquev seste rius pro dupondio de semissb. Plutarolin in vita

sis vocabatur . denarius. Nόta dei: u in νγ quidem bitae & quadrigae cum charactere inde bigati quadrigatiq. dicti, lis inuit Plini , quorum mentio apud Liuiu frequentissima. Tacitus de mo- ribus veterum uermanorusub initi 'm qtibq. serra. tos huc annumerat, qualena fulsi: puto denatium insta in catalogo tertium vel saltem septima. Postmodum tamen denarii nota pro signantis arbitrio variata,vt Romulus & Remus lupam sugentes,vel Sabinarum raptus, Ianus biceps, Virgo Vestaliqalsaeque: quandoque etiam triumuiri . pr. Horis, consulis,& postea plerumque imperatoris effigies. Vnde illud Christi. um Pharisaei quaereret, an ipsis Caesari tributum esset pendendum: Exhibete mihi, inquit, inimisma census. quibus denarium afferen- tibus,

23쪽

tibus, 'turtiuit, cuius imagine titulo signatus esset:ipiis aursus Caesaris imagine & titulo not tum dicentibus: respondit, date igitur Caesari,quae suiu Caelaris,& Deo, quae Dei. Caeterum pondus omnium *quale futile Plinius autor est tib 6c ia, ubil de Annii Plocamii, qui maris rubri vectigala fisco redemerat, liber o loquitur. Is aquilo rubus in Taproba non usque abreptus, ad regem ded eius est , qui mirum in modum Romanorum iustitiam issipe sit, quod pares pondere denarii estent

in captiua pecunia, cum diuersae imagines indicarent a pluribus factos. quod ut verum fuerit de nummis illius &superiolis aetatis, tui, posterioribus certe Imperatoribus multum pris o ponderi decessit. Verum qui res haec clarius liqueat, rem ipsam paulo altius repetam, dc nummos auctore S dabo. Denarius fuit librae Romanae quarta &octogesima pars, tot enim ex ea sygnaba ur,que in

admodum Plinius libro ε 3 capite s scriptit. Mi-icuit, inquit, denario triumuir Antonius serrum.

miscuit avi. Alii e pondere subtrahunt, cum sit iustum Lxxx iiii e libris signari. hanc eande sententia disertis verbis Cornelius Celsius libri s.cap. 37 confirmauit. Sed & antea sinquit sciri volo, in Vocia pondus denariorum septena elle. idemque a Scribonio Largo, qui Tiberii aetate vixit comprobatur. Sic illi. , quibus Isidorus libri i6 capitei longe abit diuersus: cui drachma octava pars unciae est. & denarii pondus argenti. Haec tam pugnantia aetas& consuetudo facile conciliabunt. Sed ut clarius denarii argentei ratio omnibus liqueat , & quasi ante oculos versetur, quemadmodum singulorum pondera expenderim pl3nς ζ - . plicabo,

24쪽

plicabo, ut cuique arbitratu suo iudicandi potestatem faciam. Romanos sine libras singulas m duo. denas uncias partiri solitos iam diximus: unciae autem singulae ab aurificibus nostris in vicenas partes dispescuntur, quos illi anglicos vocant; anglici porro singuli iii tricenas binas partes alias subdiuiduntur, quae grana frumenti granorum pondere dicunt. ut unciae singulae grana 63o pendant: & libra Romana unciarum duodecim granae 768o. Quamobrem si uncia Romana habuerit, denarios octo, libra habebit denarios 96, denarilq.. singuli appensi aequabuntur granis So. Atqui vertasi cum Cel so, Scribonio, Plinioque unciae tribuas denarios septem, singulorum pondus fuerit si granorum, ut proxime. Id vorum sit, an secus, libet experiri, .proposito tanquam in tabella, pondere aliquot denariorum integerrimorum iuxta & vetustissimorum,ex argento purissimo,quorum ube-'rem copiam inlitu issimae Cnotterorum,& aliorum amicorum arculae mihi suppeditaverunti atq. illos quidem, quantum omnibus signis coniicere poteram, legitii mos. Signatura igitur, & pondus. in quo argenti bonitas quoque ila ratIonem vent ..huiu simodi erant . . I

parte una. parte aduersa.

Caput incomptum, barba impexa horrida.a veritis Sabini. nummu. certe perquam anilium Alim eodem argumento, o. ante os Sabini, nota iam fuit sua.

L. Tituri duarum M. binarum rap-.λή, quod faciti nosceres. Fanen eode tempore percussus.

25쪽

Caput muliebre caprι napage tectum cornibu retrorsum aver s. eiam his ut ruS. C. ιu ora crebria crenis, tanquam serra, intima. Mulieν al.ua, qua victoriae i. quadrigis inuecta, supra equorum eap ta hienumeru4. C X v I. infra pedes equorum notη fugientes. nummus antegerrimm .

B4κ. supra equos si Patres, infra pedes Tanaquil . jub hoe lineola inieri ci

Ianin bifrons stim Iite rum notis, quas coluere non poιιram. suad=iga, sed literarum charactere refugo. τι Iubequorum piaibus istas tire νas duntaxαι noscitara potuerim N. C. F. Caput virginis, circum QCacar. Vest. Caput virile in Sici- inius m vir Caput Mercurii cum petas pinnulis. oculis clausis. A vertice Roma. num. mm eui vix quidquam d ι ssis diceres. Bouhs iunctos agit bu- l. s. . infra imp. caesar. Caput humaniam. a ver

Capus humanum . msicio quo birrato circulo supra v rticem in laxo pone ver- 'titem Roma infra mentum x. denarii neta. '

N scio quid. P . 72C. Codonius pr. S. C. γι uadriga' upra caput 76

equorum corolla , victoria alara palmae ramum dextra tenens curru invehitur. infra M. Tuli Ciceronis est . . .

dignum absque inscri--7 pilone. Qi adriga. pulam C Vi 8abius C. nescio an eadem bonitate argenti cum cateris. Aug. f. Augustus P. p. 7'

Augustus

26쪽

honor.

Ti. Caesar diui aug. Laugust.. Du- ὸ canergin arei stafra August. Imperator Caes. Vespa

a litora.

pione. Augustus Caesar. ευ- sophami duo currum natiu-

ris manas remmarum.

Istos duntaxat d maximo cumulo delegisse sessi-eiat. Ex quibus liquido constat denarii pondus Sagrava modo duos, Sabinarum raptum, & L. Proculi filiam,qui sunt primus & tertius,e cipias non excedere. Hi autem si veri sunt, certe legittimo fuisse mihi persuasissimiim est,cumque argenti bonitate nulli nummo cederent.& illum Sabinarum r/ptu notatum quatuor aut quinque granis detri-b tum

27쪽

huius usus nobis infra, clim de sestertio disputabimus. quibus veru argumentis adductus nulla veterum autoritate subnixus assem pondere quadrantis unciae definiam, infra in dupondio planius edisseram. Caetersim & hoc notandum,asses ex aere deteriore multo signari solitos, quam dupondios sestertiosque. id enim Plinius libri 3 capite a. nominatim annotauit. Aurichalcum sinquit ob praecipuam bonitatem admitationem diu obtiis nuit. Nec reperitur longo iam tempore effoeta xellure. Proximum bonitate fuit Sallustianum in Ceutronum alpino tractu, non longi & ipsum aeui. Successit & Livianum in Gallia. utrumque, metallorum dominis appellatum, illud ab amico diui Augusti, hoc Iconiuge, velocis desectus. Livianum quoque admodum exiguum inuenitur, summa gloria nunc in Marianum conuersa,quod di Cordubense dicitur. Hoc a Liuiano cadmiam maxime sorbet, de aurichalci bonitatem imitatur

In sesteitiis dupondiariisque, Cyprio assibus suis

contento. Hactenus ille .in Cypro enim prima aeris inuentio, reperto autem deinde in aliis terris praestantiore, maxime aurichalco, illud vilius fuit. Vnum hoc addo. Cadmiam la dentae rosum esse, quod ab aere in fornacibus conflato frubrum hodie vocitamus) tam avide sorbetur, vi massa aeris duo & septuaginta libraru, huius lapidis mixtur

centenaria euadat. Verum enimuero quia ab hocasse aereo Romani omne integrum quod quidem in duodecim partes tributum intelligi vellent) as appellauere, ut libram, hereditatem, aut aliud etiam quid uis; operae pretium mihi facturus videor, si huius partes, & partium Particulas, ex

28쪽

Varrone,Plinio, Herone,Columella,Volusio Metiano vnico conspectu hic ob oculos ponam.

lcrupulum

Volusio simplium Sembella, quod sit libellae dimidium, quod semis assis;eadem semissis, quasi semi aes, inquit Var-zo. Itaque ex Papyriana analogia debuit aequauisse pondus quadrantis unciae, 'Hae sunt grana i6o posteaquam vero aites dimidio leuiores signati sunt, & hic nummus, quoque dimidio pondere percuitus est, granorum duntaxat So. Talem a Tiberio vidi pendentem grana 6 . sed si tu iam leuiorem. alterum ab Othone satis integrum pro aetate,granorum 66, cum inscriptione hac IN. Otho Caesare et . tr. p. circum Othonis caputa Parte aduersa copia cornu, in ora Pont. Max. his tantum decesserat ut utrumque ab initio pondere non longe infra So grana institutum dignosceres. Nota semissis Volusio Metiano est. S. vidi semiaIlam antiquissimam pendentem paulo amplius se

29쪽

s WiLEBORDVs s NE ILIUS muncia, itaque ante legem 2 Papyrio latam per cussam,cum asses adhuc essent unciales, habentem parte una caput virile barba horridum, vertice notam S. parte auersa rostrum nauis. supra iterum S. infra nummus plane legittimus, ad le- gem abii Maximi signatus. hoc propterea nominatim monere visum est, quia rarissime huius modi nummi videndi potestas datur. . Triens, tertia pars assis, & texta unciar. ideoq. si Papyrii legem sequimur, ior granorum, Ut proxime, postmodum vero pro rata parte ut caeteri Omnes num imi mutilatu nullus dubito. vidi enim ab Hadriano percussiim cum inscriptime istiusmodi Hadrianus avg. cos. III. p. p. parte altera Prouidentia, pendentem grana 47, cum debuisset 1 3.

Quadrans, antea triuncis vocatus a tribus via

ciis, inquit Plinius, & Varro, eruncius valet sem- bellae dimidium. notam quo initio signaretur expressit Pliniust nota aeris, inquit, ex altera parte

Ianus Geminus, ex altera rostrum nauis, in trientere quadrante ratis, Inde quadrans a ratis signo impresso rati tus dictus fuit, quemadmodum Festus Tarquitio & Oppio Aurelio autoribus docet. Marci duodecimo de viduae liberalitate ὁ ,,

λεπτα δυο, δ; i pondus au

tem ex Papytiana assium semuncialium analogia fuit granorum 8 o. postmodum o. talem vidi posterioris seculi granorum fa, habentem parte Vni caput galeatum, cum inscriptione nulla; parte altera duos puellos lupam sugentes, in ora Roma. Sextans, sexta pars assis,unciae , P. sextantis pecuniae mentionem facit Plinius lib. 3 j cap. io. Nam quod Populus Rona anus Agrippae Menenio sextata

30쪽

tes arris in funus contulit, honoris id necessitatis que propyer paupcritatem Agrippae, non largitionis cile dixerim. Liuius lib. 29. anno urbis 1 so de M. Livio censore, qui inde Salinator appellatus .vem- galeriam nouit ex salaria annona statueriit, sextante sat es Romae & per totam Italiam erat. Romae pretio eodem, pluris iii foris S conciliabulis, de alio alibi pretio praebendum locauerunt. fuit itaque lege Papyriana granorunν13. postmoduimVe-

Unci et, vox Sicula citi Pollux lib. 9. cap. 6. μέν πι παρ λπον τις α, ἔν τοῦ ἱμεραίων πιλπεια, ψ αὐα

κοῦν ενα. caeterum apud eundem Aristotelcm )in Himereorum Republica, alia quoque inuenias

nomina Siculis usitata ivt unciarn, quae valci obolum aeratum unum ς Graecis chalcus dicitur. Est autem uncia pars assis duodecima, iraq. granorum

26 ut proxime. vidi posterioris seculi, iridem notis cum stiperiore illo quadrante, pondere Isigran rum. Vnciariae stipis Plinius meminit lib. 3 cap. s. Extra portam trigeminam unciaria stipe collata. Sextula. Varro. denique aeris minima pars siextu la,quod sexta pars unciata videlicet illo iecu locum asses essent librales. Dupondii, duobus ponderibus,quod vi mpotadus as, vel asii pondium vocabatur. nam aS librae pondere erat ab initio. Itaque duo asses duarum librarum pondere: unde de duponditis dictus. sed cum postmodum alles semunciales Di hi sint te ge Papyriana, dupondii quoque vinciales fuere; quamdiu autem,mihi quidem non liquet. Postmo-d uinceric dupondios quoq. semunciales perc uin