De Ravennate et Veneto Aristophanis Codicibus

21쪽

xime pondere idontia in boro possumus d ea respicere. quae exposuimus, unde satis iam apparuit, in Pacte v bus an is Pluto aequo quodam temperamento omnes Ontes istos esse neque ullum praeter ceteros praevalere,

contra in quitibus deteriorum codicum, in Nubibus Ravennatis archetur m in Uespis ae codicem optinere. Quae cum ita sint haec me do his codicibus sententia ost, δε-net auctoritatem in quitibus longe superari Ravennatis auctoritate, in Nubibus ei parem, in Pace Avibus cinis Pluto supparem, in Vespis ea multo maiorem esse. Haec sunt quae enuclearo potuimus ex variis odicum lectionibus quibuscum compares, quaeso, uno rite

hos decem annos Ochius scripsit suus Rhon. IX. p. 512): Quae ratio intercedat inter librum Ravennatem et Venetum, qui illius praestantiam haud raro oquare videtur, alio loco , si de placebit, exponam. Quaestio enim est subdifficilis et obscura, ad quam is demum accurato respondere poterit, qui per omnes Aristophanis sabulas pari assiduitate et diligentia o similitudinc o discrepantias scripturae pervestigaverit. Unum enim superiore anno suus Rhen. VIII p. 352) monui Venetum

videri descriptum osso aut ex Ravennate ipso aut ex olibro, ex quo etiam Ravennas originem acceperit, aliquot tamen locis tam insignem exhibere lectionis diversitatem, ut ea ex aliis quibusdam libris, non multo recentioribus Ravennate, forsitan etiam vetustioribus hausta osso videatur. μIam a codicibus ad poetam transeamus. Cui non minus consuluerimus, si nonnullo locos ab hominum doctorum, qui interdum Ravennatis vel Vonoti variis lectionibus se decipi passi sunt, coniecturis vindicaverimus quam si alios nostro Marte illorum codicum opo emendaverimus. Errores vero, ne inutilia agamus, eos potissimum rosulan-

22쪽

ctos nobis sumemus, qui vel multitudine et auctoritate Gorum, qui eis constricti fuerunt, Vol e sese commen-ctant, quod usus Aristophanis perscrutandi angas praebent.

Ad alterum genus pertinet Ochii Eq. 177 quam Putat emendatio. Legebatur hoc loco γίγνει me, tu ὁ χρη νς υτοσ λεγει,

Rhen. I p. 560 si scribendum esse: γίγνει γα ἄντως, εος ὁ χρησμος σοι λεγε κτλ.mihi quidem non persuasit. Nam quod homo doctissimus

Postulat, ut Demosthenes inficiarium in summum potestatis fastigium escensurum osse maiore vi asseveret, ut hi

theologi magis et Acilius nobis imponero sibi videntur, si digito monstrantes divina bibliorum sacrorum Verba an- testentur quam quotvi affirmativis particulis cumulatis, Ita Demosthenes ad persuadendum aptius dicit γιγνε raoως ο ρζηιες υτοσὶ λάγει quam cum Ochi γίγνει γαρον τως ως ο χρησ/ιος σοι λεγε κτλ. Et ουτοσὶ pronomen demonstrativum, cum Demosthenes ad inficiarium de hoc

vaticini nihildum dixerit, necessarium est. Huius igitur Vorsus vulgata scriptura quin ad ipsum Aristophanem redeat auctorem, dubitari no luit. Sed quod in priorem versum non quadrat ντως vocabulum fortasso in altero suum locum inveniet. Quid enim, si scribendum esse dixero ντως si εγιστος At νr, vocabulum apud Aristophanem tam saepe quasi fulcrum adiectivo additum si, ut otiam hoc loco a poeta potius quam a librario adiectum esse non possit non videri. Sic infra v. 765 βελτιστος νὴ πεοὶ τον δῆ/ιον V. i κρίνco ' σεο εγενδα εο τον ν μον

23쪽

πραγιιατα, at ' Quorum exemplornm similitudine efficitur etiam lut 339 praeferendum esse, quod in codicibus legitur, cuς Diπινης ἀνὴρ γεγένητοι πλουσιος Porsoni, quem editores sere secuti sunt, civi e Itaque etiam ἀνηριιέγιστος verba satis tuta osso videntur a manu emendatrico Non minus quae sociantur εἰπέ et Icυς γε utpote prorsus necessaria. Contra superflua osse videntur quae interiacent ιοι et καὶ Fortasso igitur scribi potest ντευς

quidem concedo. Cavendum enim est, ne tam tenacessimus propositi ut tyranni cuiusdam potentissimi ot cru- dolissimi quot enim perdidit criti eorum lusust instantis vultus nos non quatiat mento solida, usum loquendi dico, qui hoc loco vetat ne ito pronomen eiciamus. Per omnes enim Aristophanis fabulas ubicunque εἰπέ vocabulum interrogationem vel ipsum Oxcipit ut ac 2l του ae Yνεfh ιa ταυτ εδρασαν εἰπέ sint, vel ea xcipitur ut Ach. 318 εἰπέ ιοι τι το, ΛεHε τονγιος - in pronomen additum est ') Quod casu factum esse non poteris dicor in quadraginta sere qua conlecta habeo cxemplis nequc cui suam probabis, qui quidem noverit sermonis communis constantiam. Neque huius legis vis eo levatur, quod bis

εγιενογησας ρπάσαι et Nub. 900 εἰ cita τί ποιων Vosp. 293 ΛανD γ' o παιδίον, ἀλZ εἰ ποτε βοι λει ι πριασθαι καλόν; Pac. 1l εστι τι τωνδ' ri su0ς εἰσι 40 1cχτερ εἴ τι ψέλεις ι excipiendi sunt illi enim os ipsi xcusant, his patroni existunt anapaesti ionici hexameter dactylicus. Nam dici nequit, quantum distet trimetrorum sermo a metro-

24쪽

rram. Duo monero libet, quibus hoc discrimen inlustret ar unum, τε - καὶ particularum coniunctionis in trimetris iambicis admodum rarum esse usum, in ceteris metris o 1 oberrimum alterum in similitudinibus in trimetriariusquam o pro dicium vel τις adiectum osse, ontra Vesp. 94 in tetram ctro anapaostic legi ἐσ)corda-κciτον, a, o bi ρίον, οιἐν λκε py νζενεδευκεν, ib.

v. 1490 in anapaostico dimetro .rri σσει Φρυνιχος εἴ τις ἀλεκτωρ, ex quibus locis illum a Reifigio Conieci. p. l3)χ δεντιε scribundo ornendatum esse etiam ego olim opinatus sum, altero loco ipse cognερ Scribendum proposui, quorum tamen neutrum recte fieri δενιερ ιι φροντίδες mo docuerunt. Quae cum ita sint, ne ιοι quidem pronomine Carere possumus; quo quae satis iam defenditur in particula etiam eo sese commendat, quod ipsius cum interrogativo coniunctio miraniis et increduli quasi propria estos Ach. 86: καὶ etις εῖδε ni ποτε βους κριμνιιaς τ υνδε λα- Πονευμαιων Eq. 128 κα γε υς vid. Matth Gr. gr. 620 d. Non possum igitur quin ονι cu Vocabulo, qua a ochio iam donatum erat, civitatem abiudicem. Etiam largiorem disputandi materiam praebebit Eq. 676. Legebatur:

1 Ran. 1397 Aristophanem λύ τε νον α ζητε τι τῶν βαρυ- σταθμων ,τι σοι καθέλξει, καρτερον τε καὶ μέγα scripsisse suspicor pro καρτερον τε καὶ μέγα. Nihil vero perversius esse potest quam quod ergkius Ran. 513 pro καὶ γει αὐλητρίς γέ σοι ηδη - σθ' ωυαιοrαrη κωρχηστρίδες τεραι δυ' i ρει , fortasse scribendum coniecit αὐλητρίς τέ σοι, quia hoc casu saetum est ut in Veneto legatur. 2 ad Ran. p. 13.

25쪽

scribendum esse probaverunt. Quas emendationes si inter se comparaveris discriminis, quod inter n4κδραμέον otυγιερδρα/ιών orba composita intercedit, nulla ration habita, non poteris in Reifigi eluendatione mutationis lenitatem non mirari, ostendes Vero in proceleus malico, quo homo doctissimus alterum pedem effici voluit A iuro offendes ne que enim Reifigius Conieci. p. b3 86 data opera demonstrare potuit, in Comicorum graecocum trimetris proculeusinaticum in anapaesti locum succedere possc. Nam ex duodecim quae p. 86 praeter hoc tamquam certissima coogit exemplis unum Eupolidis p. Mein Conti. II. p. 564 certissimo emendavit Hanovius ) κὰ ιιονσικὴ πρcin 'εστὶ βαθυ ει καγκυλον pro καὶ astri Dλον, altorum Eubuli p. et n. III p. 252 iam anteriis rectissime scripserat: στεφcrνους ἴσευς βουλεσθε ποτεο ερπυλλίνους pro ποτερον, ristophanis vero Ach. 78 cum Morellio Borg-kio Mei nolito scribendum osse puto τους πλειστα δυναμενους φαγειν τε κα πιειν pro ac αφαγεῖν, quia quod

Elmsteius voluit ci circo a sermonis simplicitate longius recedere videtur, ib. v. 437 cum Boniloio DindOrfio Berg-kio Meinckio: ιρι nidi et ειδ περ ἐχαρίσευ ταδί pro εχαρι sco οι, Ran. 76 cum Bentleio Hanovio indorso Berghio Meinehio Ochio h ου Σοφοκλεα προτερον νr'MeGrido pro υχι Lys. 982 sivo cum Dindorfio συ δ' εἰ to τερον sive cum Berghi τίς δ' ς συ rei τε od si vocum einehio συ δε τίς rro τερον scribere malos, non dubitabis ei sigii συ δ εὶ τί ποτερο ανθρουπος γκονίσαλος abicere, cui homini doctissimo non verendum est ne iniuriam inseras, si Thesm. 120 quem ultro intulit τ articulo in exilium misso cum editoribus scripseris συ1 os de hac quaestione Enger praes. Lysistr. p. XV sqq. 2 Exerc. crit in com gr. P. 160. Dissilia πιν Corale

26쪽

hi quinque loci: Plat. p. Me in Com. I p. 682 Pro τίς εἶ λεγε

Si cx septem quos iam correctos adscripsimus Thesmopho-Diaκusarum, ex his vero locis Vesparum alterum xcoporis, hos ab illis eo differre intelleges, quod thesin eius pedis, qui proceleusinatico effici videtur, uno vocabulo comprehensam habent, cum in illis ab altera theseos syllaba novum ordiatur vocabulum. Atque hoc paullo plus molestiae habere videtur illo, quia proniores sumus ad arsin a novo vocabulo quam ab ultima proximi incipiendam. Hae de causa - quamquam nihil statuo sortasse versus Platonis Nicostrati Aristophanis Vosparum prior et luti dolandi possunt, in multo etiam graviorem vero reprehensionem alter Vesparum versus et quem quidem Reifigius voluit Ep. 676 incurrunt. Neutrum quamvis in hoc omni genere nobiscum consentiens mendandum esse Hanovius sibi persuasit, salsa quadam opinione captus, cuius primus auctor Sold- lorus fuit. Is enim in excursu do dactylo ot tribracho in quinta senarii iambici podo , quom dissertationi dovorsibus oehmiacis tragicorum graecorum adiecit, scenicos poetas tribachum dactylum quo in quinta senarii sed ita praesertim tolerabilem flensionisque suae expertem iudicasse, si cum ipsa quinti pedis ars soluta novum

vocabulum inciperet docuit. Cui legi qui repugnant loci cum pleriquo ita comparati sint, ut in quinti pedis arsi

27쪽

vel vocales habeant a sive n vel consonam homo doctissimus suspicatur, harum litterarum pronuntiationem habuisse aliquid, undo communis regulae violatio com modo veniam inveniret', quod quale fuerit non exponit. At iusto Iovius rationes subduxit. Primum enim omi QO-rum locos non debebat in censum vocare deinde si apud tragicos septuaginta exempla extant solutae quintae trimetri arseos atque ex his sexaginta sunt, ubi ab hac arsinovum vocabulum exorditur, inde no consequitur, hoc ex

lege quam tragici sibi scripserint ita factum, decem qui

restant Versus exceptiones esse Et qualis haec lex fueriti Si licebat ante ultimum podem vocabulum conlocare, quod o iambi vo spondei vel cretici mensuram exaequaret, cur non item, quod tribachi vel dactyli vel aconis primi Quid, ut exemplo utar, a ratione reprohondi potos in Aeschyli Eum 783 Ἀος γαρ λαμπρομαρτυρι σπαρηὶν Cum igitur haec lex nec per se Probabilis sit ncque inter numerum eorum locorum, ubi observata est, atque eorum, qui ei repugnant, iusta intercedat ratio, tota illa Solvieri do α ιο ερ, o litterarum pronuntiatione sententia omni undamento caret. Nihilominus in hac periculosa via securus progressus est duardus Wundor Cum enim Seidleri legem a quinta etiani in ceteras trimetri sedes transtulisset, eique nonnullos locos repugnare videret, non solum ad eandem ιον, Οὐ alitterarunt miram pronuntiationem confugit et grατερα bi syllabum φοτερ trisyllabum esse voluit, Verum etiam, pronominis τί formas τίνα ct τίνι sic fuisse pronuntiatas, ut unius sere syllabae instar essent nobis persuadere

conatus est Vollo homines doctissimos aperuisse, quo alio modo ιιαρτυρι vel ἀμφοτερα a poetis in versum recipi potuissent nisi ita ut ab una ars ad alteram pertinerent. Atque haec erat qua salsa opinione captum fuisse dixi

1 Advers. in Soph. Philoct. p. 23 sq.

28쪽

Hnnovium, qui non dubitavit, qui κορ έ νν' pro bisyllabo et διασαλακρυνισον pro quinquesyllabo haberi possent, itaque 'a 6i lac di et κοριανν' ἐσερι ιην grερde μον et Vesp. 1169 odi reo ως excpερον τι διασc λακπυνισον optimi generis Versu essent. Sed iuro editoros hos homines doctos ipsis imponere non passi sunt. Λ Vesparum loco iam indorsius vidit

διωσαι coνισον scribi posse, quitum vero versu dubitabimus, utrum Vulgatam teneamus a Ravennatis vestigia secuti cum ritetschio scribamus ἐγώ δ' Ιερι ει ν α κο-οιαν 'rεκδρ αυν. Quaeritur igitur, quid primum Rei si-gium commoverit, ut vulgatam relinqueret Verba homitiis doctissimi p. 59 haec sunt: quod in vulgati cxcm-Plaribus reperitur, ποδραμείν, pedibus in hunc modum divisis: ἐγ 9 δ τα κοlριανν' metal/ιν ν Ποδρ in νco ita numeri debilitantur, ut etiam Dacti quiddam et incompositi habere videantur et talem omnino versum Aristophanem unquam vel etiam alium quemcunque comicum, qui ad Aristophanis nitorem accederet, nego fecisse. μIdem p. 57 Ach. 78 lectione codici si του πὰεMι δε νal-μιένους καταφαγεῖν a παῖ numeros effici dixerat indignos Aristophanis palaestra. Accio vera neminem tam surdis esse puto nuribus, quin his numeris offendatur. Ego quidem non potui satis mirari, ergkium Fritκschii

emendationem, qua pravissimum versum subit in legantissimum commutatum videbam, non recepisse. At tinna magis miratus sum, v. 543 omnes editoros solius Vo-ncti lectionem rato' χεις tanti fecisse, ut hunc nologantissimum versum: γ ν γ ῆν υ tuo ἐχώνο graeciλαβῖς, gravζ' χεις recipere mallent quam D pronomine expulso, ceterorum Ver codicum Irao servato versum Aristophani reddero elegantissimum: r , ῆν σιαρ' ἐκείνου παραλυδες απαν ' χεις.

29쪽

Illo vorsus vero cum is, qui eisigio tantopere displicuerunt, id commune habet quod versus post tertiam arsi incisi reliqua pars ex pacono quarto et, qui hune exeipit, retico consistit. Tales igitur versus num Aristophanes admiserit, diligentius quaerendum esse Videtur.

Ac duo huius generis, quae quidem apud Mein kium cxtant, exempla utique emendanda sunt Vesp. 122 αληθες:ως DF εἰ Λιακρίευν δέξεται et Ran. 7 ἀλλ' ἀνδρος:--ππαπαι. - ξυνεγεν ου λε ισθεν ει. Priore loe Ravennas et Venetus consentientes tradunt:

αληθες ιυς ιδείς γε Λιακρίων δεδεξεται. Hunc versum levi ultimi verbi mendo correcto: αλ ες ως ουδεί γε Ἀσκρμον δέξεται

nondum persanatum esse ex eis, quae supra de proceleus malico exposita sunt, apparet. Sed ne γε quid om sublato a ratione hunc versu na mendaveris, qua nihil dubitationis habeat undo enim γε irrepsisse dices 3 nee omnem difficultato romoveris. Quid enim nonne exspectas Philocleonem dicturum fuisse Ἀληθες ως Ddεle γε uaκρι υν δέξο ιαι hoc enim quippo quod primarium sit, si quid addendum erat. Iam si tecum reputavcris, si legeretur: αληγες; 0 ουδεί γε ictκρίων et vorsum optimum sor nec quicquam desideratum iri, imo responsionem tam plenam quam strictam exstituram osse, δέξει ri vero verbum et ei sum destruero et per se molestum esse, si deinde animadverteris, quam facile hoc verbum orationis vel oxplicandae vel explenda causa malo sedula manu addi potuerit, non poteris quin mihi concedas, rectissime et verissime obra cum δεδεῖεται ut glossam explosisse. Nec quicquam potest esse certius, quam huius omnis loci hanc esso rationem, ut Bdelycleo

filius, qui antecedunt, vorsibus, qui nobilissimi viri in con-

30쪽

vivio praesint, Philocleoni patri exponat, eumque ut coram is bene canto his verbis admoneat: τουτοις ξυνευν, σκολe nco δεξει καλῶς, is vero hanc admonitioncm aegro ferat et omnes Diacriosi cantando so superaturum esse glorietur. Illi enim iraei ridicanda optimo λιμες vocabulum inservit vid Kock.n Nub. 841 et ad Av. 74. I. vero particula quam Ser-Vnndam osse iudicavimus prorsus ex more addita est LPlut 90 su ρH-ολις καὶ χρηστος - 9 ουδείς, αν io.

Non dubito igitur, quin ab omni parte tutum sit quod

Posuimus huius versus membrum: λωες, εος ουδεί γε Aια μυν - cui si probabiliter adiecerimus iambicum reliquod Vocabulum, omne opinor, punctum tulerimus.

Ad versum qui sequitur ἐγι ει σομαι - δὴ cio ει ἐγω Kχεων Richtorus haec adnotavit: Libo syni-κesis xempla non ita rara apud Arist. sint, scripserim tamen τα, εισομαι pro εγιυ εἰ s. Ni allor, homo do-otissimus sensum quondam veri rectissime hoc loco secutus est, sed acrius instandum erat. Negandum erat ullo alio loco apud Aristophanem οὐ vocalem cum εἰ - diphthongo ita concurrere, ut illa vel cum hac coalesceret

vel corriperetur. Ne apud tragicos quidem talis quam dicit synizesis invenitur nisi Soph. hil 58b γε εἰμ' Ψιοείδαις δυσι ενης' υτος δε ιιοι, qui locus emendandus est. Quid enim num tu putas Sophoclem duobus deinceps versibus Ixoείδας ipso nomine appellaturum fuisse, cum priore versu pronomino uti liceret 2 g quidem non dubito quin v. 58b Axoείδαις glossa sit et Sophocles scripserit: ἐγι σφι εἰ/ἁ δυσμενης' υτος δε ιιοι φίλος μεγιστος ουνεκ Ἀτρείδας στυγεῖ. Itaque Richterus non debebat dubitare, qui Vesparum illo versus corruptus esset. Sed bene excogitatum

est, quod reponendum duxit του εισοφιαι Hoc enim quam maxime requiritur, ut delycleo patri glorioso re-