장음표시 사용
421쪽
tex. 27. dc 9. dixit aliqtia animalia moueri secundiam lotu, aliqua autem non, ut ostrea di conchilia dic. n. 3. autem lia intex. 48. dicit an animalibus persectis motivum secundulo cum est intellectus: appetitus si aliquis phantasiam posuerit sicut intelligentiam quandam Deinde intex.s6 inuesi-gat principium motivum secundum locum in animalibus impersectis. Cum ergo animal sufficienter diuidatur per psectum imperfectum sequitur quod omne animal mouetur secundum locunt, per conlequens videtur repugnantia in dictis philosophi.
Ad hoc respondetur quod in animalibus inuenitur dua. plex motus localis. Primus dicitur progressivus, quo tendit animal siue gressu siue volatu, siue natatione, siue alio modo de loco ad locum distantem determinatum. Secundus dicitur dilatativus di constrictiuus , quo dilatat se animalin costringit permanens in eodem loco. Primus est tantum inaninialibus perfectis,quae ad distans mouetur quoniam non habent necessaria sibi unita Et de his intelligendu est dictum philosophi in. a. libro. Secundus autem est in animalibus impersectis,&quoniam philosophus in libro tritendit per tractare de potentia motiua uniuersaliterin sufficienter, o luaerit quod sit motivum secundum locum in animali non
olum progressiuae sed quocunque alio modo puta dilatati uera caetera. Et ideo non est repugnantia in dictis philosophi. Tu tamen aduerte quod in animali inuenitur duplex motus dilatatiui sic constrictiuus scilicet naturalis N animalis Naturalis est in cordes, qui dicitur naturalis quia non sequitur intellectum nec phantasiam nec appetitum siue intellectivum siue sensitiuunt, in quo etiam sensi potentiae vegetatiue dicuntur habere motus naturales. Animalis autem est ille qui causatur a phantasiain appetitu imperante siue sumatur phantasia, est determinata qualis est iii animali perfecto, siue indeterminata ut in animalium Persecto Quae autem differentia sit inter utranaue stativa declarabitur.
422쪽
Quantum ad secundum propositum in titulo quaesiti. Quid. s.fit motivum secundum locum dilatatiue di constructiue in animali impersecto dicit philosophus hest phalasia
indeternainata. Tu igitur aduertet phantasia determinatati indeterminata differunt in quatuor scilicet organo.tempore situ loco. organo quidem , quia determinata habet certam particulam in animali puta in capite pro in frumento suo. Indeterminata autem est quasi confuse in corpore, nec certam partem sibi Vendicat. Tempore quoniam determinata respicit praesens futurum. Indeterminata autem prae siens tantum. Non enim speciem seruat post absentiam rei sensate. Situ,quia determinata est ad coniunctum di ad disias, i determinata autem ad colunctum tantum. Loco quia determinata mouet ad certum N praeextimatum locum. Indeterminata autem ad incertum vel ad circundantem tantum prout animali impersecto applicaturaliquod delectabile vel tristabile. Haec de praesenti quaesito dicta sint. Quaestio. I a. Si omne corporeum habens intellectum habet etiam sensiam siue sit generabile siue ingenerabile siue corruptibile siue
Non potest autem corpus habere quidem animam O intellectum discretiuum bensum autem non babere, non maustuum existentis,generabit autem,at uero neqMingeneras
IN HAC quastione inuenio duas vias. Vna est Cominmen quem sequitur Alber in. q. de anima in tracta cincap. I. Altera est. b. Tho. quem sequitur Egi. post expositionem teπ.64 in. . de anima.
423쪽
Quantum ad viam Come aduerte Haliud sentit de cosporeo generabiliti corruptibili quale est animal terrenum ci aliud de corporeo imgenerabili di incorruptibili quale est animal coeleste secundum viam philosophi qui tenent coeluanimatum de cuius animatione iam piractauimus in lib. ia. Imia p. in .q. nostris. Nam de corporeo generabili tenet parte
amrmativam propter rationem adduliam a philosopho ali non haberent siensium non perciperent singularia conuenientia di noctua sibi, cito corrumperentur, Vt igitur conseruetur in esse oportet eis in esse sensium quo prosequantur conuenientia direfugiant noctua. Et quoniam honio habenς intellectum continetur in genere corporeorum generabiliuideo necesse est ut habeat ensum cum intellectu De corporeo autem ingenerabili di incorruptibili tenet partem negatiuam. Tale autem corporeum reputat esse coeliam. quod vianiniatum licet habeat intellectum propter intelligentia in quae est ut anima eius tamen non habet sensum invia si haheret lentium nullum ex eo haberet iuvamentum. Unde dicit Iuuanaentum enim quod est per animam non habet quia anima sensibilis impedit in maiori parte intellectum. Iuuamentum autem virtutis sensibilis quae est per corpus no habet etiam quia sensus in maiori parte non est causa lonsitudinis vite di durationis. Nam sensibilia sunt minorix vit: qua
multe plante. Cum igitur sensus nihil proficiat corpori ingenerabili di incorruptibili quale est coelum. Non est necesse illic ponere sensum cum intellectu. Haec fuit intentio Commenta. quae non reprobatur a. b. no Vt falsia, qm. tra,conclusio cum ratione adducta est Vera,ledrepraehenditur quia non colatinuattex philosophia Dicit.npl usci, nos ot corpus non mansuum lite a Iam Mintellis, no here sensium,gnabile aut a vero nem ninabileq.d siue sit gnabile siue ingnabile ita 3, fgenei abile di intenerabile faciunt unum copulatum. Quodo niani festius est in ex .a abico in quo sic habet, siue fuerit generatu siue non tuerit generatum etiam Intentio ergo philosophi est dii odnullum corpus generabile dicorruptibile, nec ingenerabse
424쪽
Ieo incorruptibile potest habere intellectum sine sensu δε qtioniam id non potest verificam de coeles, ideo vi continiae tur textus philosophidim illa coelo inuestigandum est sit da aliud corpus ingenerabile, in quo sit inconueniens ponere intellectum di non sensum. Quantum ad viam'. Tho. d Egidii vi ptinuet ex philosophi dicunt philosophi a corpus ingenerabile no intellexisse coetu sed corpus imaginatu a Platone qui tenet aiam intes lectivam uniri dupliciter corpori. fgrossod terreno ac corruptibili quale nos videmus corpus humanum corpori subtiliori ac simplici quod ponebat ingenerabile di incorruptibile, proportionatum animae cuius natura est simplex di incorruptibilis Intendit ergo philosophus r data imaginatione Platonis esset necesse corpus illud incorruptibile habere sensum, quia in Plat. illud corpus est magis proportionatum animae quam hoc corpus terreni, ergo sicut hoc terrenum corpus uuia est magis proportionatum animae intes lective quam corpus bruti habet meliorem tactu caeteris animalibus,sic quia illud corpus subtile incorruptibile est magis a portionatum animae intellectitae quam corpus terrenum debet habere sensum tactus etiam nobiliorem qnam sit in corpore terreno,ergo corpus habetis animam si habet intellectum habet etiam tensum siue sit generabile siue ingenerabile idest siue sit corruptibile siue incorruptibile inde patet Π, melius continuatur textus philosophi tali expositione quia Comment. Et hoc quod aixi de illo corpore Platonico resipectu animae potes tu adaptare ad corpus aereum attributum demoni in via Plat. Vt adaptat. b. Thom. sicut videbis.
Haec depraesenti quaesito dicta sint. QO. 3. Si ratio philosophi qua probat tactum necessarium animali concludit.
monium en in animal corpus unimatum est, o m
autem omne tangibile, tangibile autem quod ensibila tactu
necesse C animesis corpui tactiva spes debet fessi ri
425쪽
eandem ratione adducta a philosopho ita pol Ibare platam habere tactum siculo animal Sic. n. υidetur philosophus arguere. Aial est corpus aiatu, ergo est tagibile, quia . s. est corruptibile dc per pias continet qualitates cotrarias eliata res si est tangibile ergo oportet esse tactivum. i. habere tactsi aliter non posset saluari. Nam nisi piactum discerneret corrumpentia ut calida aut frigida excessive non ea vitaret ex consequenti non saluaretur Sed haec ratio ita videtur concludere de planta sicut de animali. Nam plata est corpus animatum ergo tangibile. si tangibile ergo ensibile tactu si sensibile tactu ergo oportet esse activum, quia cum sit agibile est corruptibile ergo oportet eme tactivum,aliter plantato posset saluam'. tamen cuilibet naturae insitum est appetere sui salutena. Non ergo videtur ratio philosophi magis concludere de animali quam de planta. Vt igitur scias quo ratio concludit aduerte et supponitur unum iam 9 missum di ibat si a philosopho in tex. 6o .s Necesse est alat habere sensum, uno sensitiuum e de rone quid ditatiua aiatis. Hoc supposito di non aliter dico cr ophilosophi concludit. Nam incipiendo a tex. cossic intendit arguere. Aial de necessitate habet sensum haec patet ex praesupposito ergo sensam tactus,a batur cosequentia, sensus datur animali ut salvetur in esse aiat. Sed non pol saluari nisi habeat sensum tactus,qd sic probatur Aial est corpus aiatum ergo tagibile fit tangibile ergo corruptibile sumendo tangibile propriae. Si corroptibile ergo nisi habeat sensum per quem co-znoscat corrunt pentia non poterit ea vitare in conseques non poterit se saluare, sed a solum sensum tactus cognostatur corriapentia, calidum frigidum dic ergo cum sit necessi ch habeat sensum, necessie est ut habeat sensum tactus. Et hoc est,r concludit philosophus dices Necesse di aialis corpus tacti uu es se si debet saluari Patet auten, praedicta ratiolicdeducta non concludit de planta , eo non supponitur plantam habere sensum nec posse haberet ui terrestreitate, dia: πιο est per alia sua potetia susceptiua spersi sine ina.
426쪽
agens tangere passuna ut sequatur actio dc passio diistis declarauimus ita epito. nimia. I de gnone tract. 3 in capit. a. exponete, illud dcm philolophu i. i. de gnone text. 44. Oeogens agit pcontactu Uerum quia in a.lib. de alain. q. so. a
docuimus et sensibile positu supra sensun non sentitur, is tu intellige . sentiuntur tangendo suum sensibile non immediate sedi spina intentionalem quae causatur biodo in medio di in organo, ita r sicut ignis tangit manum mediate calore cato in aerei sim ad manum, sic senstibile tangit sensum mediante spe caulata in medio vos ad sensum. Quantuu ad scam aduerte', cum sensibile non tangat sensum ad hoc it, fiat sensatio nisi per medium tale medium Vel eXtraneum est a natura sentientis, vel est intrinsecu di desuda sentientis. Primo mo sentiunt tangendo visus auditus
odoratus, horum. n. sensationes fiunt in aere aut aqua, tria
declarauimus in a. lib quae sunt medii extra subam sentie eis. Scdo mo sentiunt tangendo tactuso gustus, horu . n. medium est caro quae est: de suba sentientis licui declarauimus agentes de tactu digustu. Patet igitur et non eodem modo lentiunt tangendo tres primi sensus, glastus di tactus. Quantum ad tertium aduerte ch licet oes sensus sentiunt tangendo mo siupra expositio in solus quintus di .pprie tactus,quia sentit iumedium intrinsecumis connaturale, di tata est,nio tam ob suo ob vi immediate sibi uniri. Neq3. n. distans obira sentitur a quinto sensu nec a quarto ut est quida tactus, in visu aut di auditu odoratu sentitur obna et di-sans notabili distantia, hac igitur deca solus quintus sensus
appellatus est tactus, 45m tangibile. Haec de prasent quaesito dicta sint.
in aestio crSi ea in quibus dona matur terra possunt habere sensum tactus.
Neque itaque terrenum, omnium enim tangibilium ta-
427쪽
IN HAEC q aduerteir difficultas stat in hoc Cumoia inferiora coposita moueantur deorsum videtur in eis dirari terra. Motus. n.compositi coni equitur naturam elemenpredo minitis ex. I.coeli. Si igitur corpus terrenii non pophabere tactum, Olch in corve terreno prednatur terra sequi ruris in nullo animal sit tacius Corpus enim animalis est
Ad hoc inuenio duos modosindendi. Quidam dicunt i noest intentio philosophi loqus hic nisi de corpibus simplicibus ellatorum, di declara reci nullum simple ethlumipt esse organum tactus. Unde in principio te κ .s s. dicit manifestum ess eri impose est alabellia corpus simplex. Et qn dicit philosophus puta igneum aut aereum neque terrenum, non intendit corpora in bus duatur ignis aut aer aut terra, sed intendit sina plicia sata, ut ignis aer terra. Qiasidi patet PteX c5.
in quo sicli Impose est ut corpus animalis sit simple sicut ignis aut aer dc infra) nullum istorum eliatorum est corpus aialis neci terra. Cum igitur philosophus non intedat Ibare nisi de simplici litto on pol esse corpus aialis ex piati non pol esse organum tactus non inco uenit compositum in ovo dominatur terra siue aliud eriatum posse esse organu tacius esse aiat at non daretur complexio cholerica in qua natur calidum siccum attributum igni. Nec complexio sanguinea in quadnatur calidum humidum attributum aeri nec complexio flegmatica in qua diratur humidum frigidum attributum aquae nec complexio melancholica in qua dilatur frigidum siccum attributum igni. Sed chphilosophus intendat 3 no solii est impose corpus aialiso organum tactus ee simplex e sntia puta terra sedi e compositum in quolanatur terra patet in eodem textu. 66. ubi assignans causam quare; os ad capillos non sentimus inquit. Et pa hoc non sentimus ossibu ἐ&capillis di limoipartibus quia terreae sunt, ubi inquit Comen. Et io non senti naus fossa nem per illos paranium qualitatum terrestrium in his corpibus. Et in fine eiusdem comenti inquit. Et instini
tactus ne i est ignis nem aliud carpus elatorum, nequc est
428쪽
corpus attributum eis ccundum diatum. Isti ergo non lal uant intentionem philosophi nec Conamen ita io est alius modus tiadendi quem credo verumo fundatum ua doctrina mihi in libri de natione in textu. 48. ubi a bat rin gnone cui unibet mixti resideritis circa terram:
conueniunt de necessitate. 4.elhta. Et nos id iam manifesta- Dinaus in epitomatio Jup. a. de gnatione intrac. a. in cap. I.
ubi docuimus ad mentem Riir mixtio no fit solo uno modo sed pluribus, in quibus dinatur mo hoc mo illud ellatum.
Et tu vide illic. Non recedens igitur a fundamento praefatae
doctrinae dico , terra in composito pol dups pdnari. Prim fecundu mole vel qt1tatem vi. si plus sit in eo de suba terrae lde sub alterius inti no in chdnetur sin virtutem quae est, qualitates suas. s. rigiditatem di siccitatem, imo illum
ad virtutem diaeturaliud ellatum suta ignis aut aer. Sino Pol idnatiosecunda mole di secundu virtute, itan, immiπtio ptialeat sub terraro qualitates eius Oibus aliis elintis,si dominatur terra imprimo mo No obstat quin possit illud ni ixtu eme talo hie sensum tactus Nisi sic obstaret cu ino coposito a se to inferiori diaetur terra secundu mole, VP declarauimus in a de gnone in epito. nio ubi. s. dc huius ronem euidentem illic assignauimus ut videre poteris , secui ξin nullo mixto inferiori situ iacu mi secto posset e tactus sic non daretur in natura gradus sensi iuus. Si autelanatur Rammo ita in in tali mixto non possit seruari media .pportio tangibilium qualitatu, oino obstabit sensu tactus. Tale. enim datum p siit grossiciem di siccitatem dc frigiditatenirepugnatoi gradui pualitati, expiati Ihibet receptionem Lperum sine materia quae est de rone sensus, qrii in planta
an osse, in capillo pdnatur terra scdom G, io non lisit sensium.
Ad quaesitum ergo dico cr intentio philosophi e nec simplexesiatum, nec cona positum in quidnatur terra scdo mo, possente tactum rone dicta. Et argim positum in prin qonis patet dinon conculdit, quia ex motu deorsum quo mouent oia inferiora coni posita,nsi potargui diatum terrae nisi in mo- lena. Et Alber. in . s. de aiat rac. viii. cap. 3 vocat nium term
429쪽
sum ut est quidani tactus. Unde dicit in eodem teX. Nare necesse est gustum esse tactum quendam : quia tangibilis divegetatiui, id est alimenti sensus est. Ut autem est quidani tactus non condistinguitur contra tactum sicut non condistinguitur species contra gemas, ut determinatum est in lib. a..4 .Qu'ndo autem dicit inceπ.68. Quia necesse sol uni hunc habere . iactum considerat tactum vi distinctum contra gustum, prout gustus est discretiuus seporis, sapor est. Nana ut sic inest animali ad bene ec, ut. delectetur cibo, dcnaoueatur ad illum. Quod autem Ut gustus non sit necessarius animali absolute patet ex eo non inest nisi animali ficto in impersecto autem non est nisi quidam tactus. Sedeontra si in animali imperfecto non inest gustus, ut gustus ergo non mouebitur ad cibum, sic deficiet. Patet conseque-tia, quia nisi delectetur cibo non mouebitur ad illum , sed nodelectatiar nisi appraehendat saporem, ergo non inest gustus vi gustus non mouebitur ad cibuni. Respondetur cibus di potus non solum est delectabilis gustu ut gustu sed etiam tactu qui viget in ea parte animalis ex qua sumitur ei bus Qu9d declaratur ex doctrina philosophi quam tradit in t Ethi. agens de temperantia di suo opposito, ubi inquit. Temperantiadi intemperantia sunt circa
delectationes quae sunt tactus di usius. Quae quidem delectationes sunt inaiores in cibo ratione actus quam ratione
gustus quod philosophus ibidem manifestat ex eo quod inteperati non multum gaudent gustantes lingua saporem vini aut pulmenti, sed magis gaudeat sumentes vinum ti bibentes di comedentes pulmentum, eo cr delectationem maiore sentiunt in gutture ubi est proprie tactus nutrimenti quam in ore. Unde Ut refert illic philosophus orauit quidam Philo senus Erichius Pulti uorax existens guttur ipsius longius gruis fieri ut delectatus tactus. Ad argumentum ergo negatur consequentia Ad probationem nego T, si non appraehendit saporem non delectetur cibo. Potest enim delectari tactu qui est inpalte ex qua sumitur cibus di haec delectatio ut dictum est comimunis est animali persecto di imper--
430쪽
secto. Sed in animali persecto est delectatio cibi secundu gu- sum ut gustis est, di secundum tactiana qui est in gutture. Inaniniali aute imperfecto est delectatio soluim tactu qui e in pte ex qua sumit cibus. Haec des senti quaesito dicta lint.
Quaestio. I7. Si praeter tactum necessarius est animali sensus communis.
JN HAC quaestione aduerteia difficultas stat in hoc.
Quia sensus communis apud philosophuin. a. de anima textu. I.'. dicitur esse primum sensitiuum. Et idem dicio in lib. de somno dc vigilia Et quia non potest animal sentire sine primo sensitivo videtur, non solum tactus sed di sensus communis si necessarius animali. Vt igitur praesens difficultas auseratur, aduerte rex falso supposito procedit. Supponitur a dubitante in sensus co munis sit sensus omnino distinctus a sensibus exterioribus. quod non est verum immo ut diximus supra est consuma intioo persectio sensuum exteriorum. Sicut centrum non est Omnino distinctum a lineis terni inatis ad ipsum sed est conimunis earunt terminus. Unde diximus supra , licet visio incipiat ab ocuti tanaen non terminatur nisi permansum com Daunem. Similiter dico de sensationibus aliorum sensuum exteriorum. Stantibus his dico , mens philosophi fuit docere solusensum tactus esse necessariu animali, sic exponedo. Tactus est necessarius animali, nullus alius sensus omnino distinctus a iactu est necessarius animali ergo dcc Per hoe quod dicitur onua in odistinctus non excluditur gustus ut est
quidam tactus, nec sensius communis, immo nec phantasia siue terminata siue interminata. Nam cum omne animal moueatur localiter saltem dilatative vel csistrictiue,di principiui motivum positum fuerit esse phantasiam etiam in animali imperfecto nece is est omni animali inesse tactum di sensum communem di phantasiam. Et m intelio philosophi fue