장음표시 사용
401쪽
,t sensitiva adiuncta gradui intcllectivo est rationalis partiei patiuae. Haec de praeienti quaesito dicta sint. QO. 3. Si in hole sunt tres appetitus reas distincti. cvoluntas irascibilis & concupiscibilis, di noni sunt plures nec pauciores.
In roiiatm uoluntas fit. In irronali aut concupi centia emira si autem trι diu anima, in unoquoque erit appetis
IN HAEC quaestione sic procedendum est. Primo declarabitur quo distinguitur appetitus intellectivus qui dici voluntas ab appetitu sensiouo qui di concupiscentia citra. Secudo declarabitur pquid distinguitur concupiscentia quae solet appellari cocupiscibilis ab ira quae solet appellari irascibilis. Tertio declarabitur quare appetitus intellectivus
nodistinguitur in duos appetitus sicut adpetitus sensitivus. Quarto ponetur conclusio responsiua ad quaesitum .Quinto remouebitur Albium. Quantum ad primum aduerteis appetitus inclinationem importat rei in finem vel in bonum suum. Talis inclinatiosormam rei consequitur Jorma aut rei vel est naturaliter impressia vel est appraehensa. Si est naturaliter impraessa ad eam sequitur inclinatio naturalis in bonsi suum. qtiae di appetitus mTlis, quo appetitu naliter inclinatur,nu quodq3 in bonum suu vi graue deorsum: laeue sursum, d vnti quodl agesistam propriam opationem. Si est serma appraeheia, vel est appraehensai intelis vel a sensum. Si primo modo ad eam sequitur inclinatio quae di appetitus intellectilius di hic est vi untas, quae pro seu uitur bonunio refugit malum appraehesumi intest ectum. Si scdotio ad eam sequitur inclinatio quae dicitur appetitus sensiuiuus, quia prosequitur bonumta refugit malum apprahensumi sensum, ut concupiscibilis di irascibilis Patet igitur in quo distinguutu appetitus intellectivus di sensitivus.
402쪽
Quantum ad secundu est duplex opinio Prima dicit minhoc differunt quia concupiscibili prosequimur bona sensu alia dest quae sensum delectant, di irascibili diffugimus ac repellimus mala sensualia. Sed haec opinio non est vera, qm sicuti eundem appetitum naturale, natura rei puta lapis recedit a loco discoueniet puta loco sursum, di tendit ad locum conueniente. i. deorsum quae duo loca se lint ad lapidem ut malum di bonum .dc
sicut idem intelis eodem desiderio naturali refugit ignorantiam ut malum quaerit sciam ut bonum di persectionem suam,sic aiat eodem appetitu sensitivo refigit malunt putaegritudinena: desiderat ac prosequitur bonuo sanitatem.
Et ideo scd opinio dicit' in hoc differunt, quia aiali c5
cupiscibilem a sequitur convellientia sensui, abhominatur disconuenientia ac contristativaci irascibilem aut aggreditur impedientia,&pulsat piraria resistentia quae nos a hibere catendunt ne consequamur optata Aduerte in q, irascibilis ita habetissecutionem boni, fugam mali ardui sicut di concupiscibilis respectu boni di mali non ardui. Nam si videtur nobis quod possumus siuperare impeditiuum boni desiderati irascibilis insurgit dii eam pugnamus contra ipsum cuiuspe victoriae. Et haec est prosecutio, quae fit, sipem di audacia quae sunt passiones irascibilis. Si autem iudicamus non posse superare nec obtinere, tuc irascibilis refugit di cedit. Et haec est eius fuga quae fit a desperationem di timorem. Et de his passionibus satis loquuti sumus in epitomate nostro sua. 3. de anima in tractatu de potentia motiua Patet igitur in quo differiant concupistibilis di iras ibilis,d quomodo utram habet prosecutionem di fugam sibi propriam. Qitantum ad tertium aduerte chideo non multiplicatur quia ratio propter quam plurificatur appetitus sensitiuus deficit in appetitu intellectivo. Nam ideo plurificatur appet tu sensitiuus, quia sequitur apprahensionem particularem boni, quae appraehensio multiplicatur sicut etiam multiplicantur senius. Et ideo quia alia modo appraehendituri
num particulare ut conueniens di delectabila, di alio nasi vi
403쪽
arduum ad obtinendum,ideo ad bonum particulare apprehensum ut conueniens ordinabitur concupiscibilis carbonum autem particulare apprehensum, dissicile ad cons quendum ordinatur irascibilis. Sed haec ratio deficit in appetitu intellectivo,quoniam respicit bonum uniuersale ap- praehensum ab intellectu infando autem aliqua potentia respicit suum obiectum sub ratione uniuersali non diuersificatur per differentias particulares contentas sub illa ratione communi. Unde quia viis respicit visibile inquantum coloratum,& non inquantum album Vel nigrum non plurificatur secundum diuersias species colorum. Sic in proposito quia voluntas respicit bonum uniuersale δε non hoc bonum ut conuenies vel arduum, ideo non est necesse ut plurificentur appetitus in parte intellectiva sicut plurificantur in parte sensitiva Quantum ad quartum ponitur conclusio relponsitu quaesito, sunt tantum tres potentiae appetitiua in anima, na in parte rationali siue intellectiva, duae in parte sensitiva, Nomnes sunt realiter distinctae. Prima pars sic probatur. Omnis potentia animae appetitiua sequitur bonum apprae hensum quia non tendit per desiderium animali in incognitum. Appraehensio autem boni ves est super bonum uniuet sale vel particulare. Si primo modo sic ad eam sequitur appetitus intellectivus qui non plurificatur ratione supradicta. Si secundo modo sic ad eam sequitur appetitus sensiti
Dus qui distinguitur in duos ut supra dictum est. ratione
super allegata,ergo dcc. Quod autem omnes sint realiter distinctae manifellatus sic. Voluntas est in gradu intellectivo. Appetitus sensitiuus in gradu sensitivo. Sed intellectivum di sensitiuum distinguutur genere quae autem distinguuntur genere distinguuntur realiter ergo dc caetera. Praeterea sicut se habet intellectus ad sensum sic voluntas ad appetitiuum sensitiuum Coctat autem. intellectuso sensus distinguuntur realiter, erogo dccaetera.
Q09 autem in appetitii sensitivo distinguatur realiter
404쪽
eoncupiscibilis ab irascibili probatur dupliciter. Primo quia aliud est obiectum conci istibilis. Lbonum delectabile, dc aliud obiectum irascibilis cilicet bonum arduu sed distincta ,biecta arguunt distinctas potentias Vt declaratum est inii. Secundo sic, passiones concupiscibilis di irascibilis repugnant adinvicem. Nam experimur' accensa concupiscentia minuit iram dc accensa ira minuit concupiscentiam ergo
innum est distinguuntur realiter, quia nihil sibiipsi secuti
clam idem repugnat di contrῆxi-tur Quantum ad quintum aduerteque determinationi lacte viZetur obstare appetitus naturalis qui est in homine sicut di in quacum alia natura, di de quo dixit philosophus 1 principio suae metaphysica omnes homines natura. i. naturali appititu scire desiderant ergo in homine non tantum tres sed quatuor sunt appetitus. Ad hoc dicitur et hic quaerimus de appetitu qui est sipe-eialis potentia animae, non qui inuenitur in quacunm nam tura tam animata quam inanimata Appetitus autem natura iis consequitur omnem rei naturam, nec est quid particulare in animali nec in homine nec est potentia fluens ab anima sensitiva nec intellectiva, ideo non ponit in numerum cum appetitu intellectivo nec cum sensitivo, Nam ut voluntas
ecconcupiscibilis di irascibilis sunt quaedana naturae habent appetitum naturalem idest inclinationem in suam propriam operationem.Et de hoc appetitu naturali quid sit, quomodo distinguatur ab intellecti uod sensitivo iam loquuti sumusin. q. nostris metaphysicalibus super i metap. Haec de praesenti quaesito dicta sint. Quaestio. 4. si voluntaso intellectus sunt potentiae realiter distincte similiter appetitus sensitiuus d sensus.
Videntur autem haec duo mouentia aut appetitus aut in
405쪽
IN HAC quaestione inuenio duas opiniones. Ptima quiadem est eorum qui tenent distinctionem realem inter e sentiam animae di potentias suas, ter quo annumeratur. b. Tho. Vt iam determinavimus in lib. a.in. q. a. Et isti tenent partem affirmativam. Secunda est eorum qui negant pluralitatem in potentiis animae realem, ad quos videtur declinare Iandvnusin. a. de animalia. q. 39. isti tenent parte negatiuam. In hac igitur quaestione sic procedendum est. Primo firmabitur opinio tenentium partem affirmat tiam, quae est etiam b. Thome. Secundo recitabitur op
nio opposita, di soluentur fundamenta sua quae adducit lan
Quantum ad primum ponitur haec conclusio responsi-Da intellectus di voluntas, sensius' appetitus sensitiuus d singuuntur realiter probatur, potentiae subordinate, inter quas est ordo naturae, quarum una pendet ab alia in operatione sua,itan, actus unius supponit actum alterius disin suuntur realiter. Haec est manifesta rim nihil ordinatur ad seipsum, nec pendet a seipso, nec supponit seipsum sed aliud sed voluntas subordinatur intellectui quoniam subsequitur appraehensionem boni factant ab intellectu. Et appetitus sensitiuus subordinatur sensui qm subsequitur apprath nsione boni particularis factam a sensu puta a cogitatiua .Et untas pendet in operatione sua ab intellectu, qm bonum intellectum concurrit ad volitionem , ut determinavimάs in lib. . metap. in . q. nostris idem dico de sensu di appetitu sensitivo Et actus voluntatis supponit actum intellectus, patet ex c5ditione praecedenti. Idem seruatur inter sensium di appetituita sensitiuum, ergo pater apud intellectum bene dispositum distinguuntur realiter. Praetera potentiae quae habent obiecta diuersa sermaliter distinguuntur realiter. Sed voluntas ex intellectus sensius di appetitus ensitivus habit obiecta diuersa irnaaliter, quoniam obiectum intellectus estens, obiectum oluntatis est bonum. Constat autem ιν alia est ratio entis, ilia ratio boni obiectum sensus est ens particulare obiectum appetitus sen-
406쪽
sitivi est bonum particulare, quorum est ratio diuersa proportionaliter sicut entis di boni, ergo dic. Et aduerteci, hane
rationem desens auimus in lib. a. in . q. II. ubi declarauimus
quomodo duo obiecta licet non sit distincta realiter sed solum formaliter sufficiunt ad realem distinctionem potentiarum di soluta sunt argumenta tenentiu oppositi vide illic. Quantum ad secundum aduerte craandunus in de an main. q. 39. declinat ad quosdam qui dicunt intellectunt di voluntatem esse idem realitero distingui sola ratione. Idem dicunt de appetitnsensitivo& potentia sensitiva indicativa boni di mali in homine quae dicitur cogitativa. Et moduxquidem positionis eorum quoad intellectum di voluntate lis est. Eadent potentia dicitur intellectus secundum cs est virtus naturalis substantiae immaterialis di abstractae. Sed dicitur voluntas inquantum ad eius actum. sad intelligere bonum vel malum sequitur aliquis motus qui est prosecutio ves fuga boni vel mali intellecti. Et similiter isti dicunt in intelligere bonum humanum dc ipsum velle sunt unus actus realiter sed differunt rationem , Nam ille actus dicitur inte ligere inquantum est actus secundus receptus in potentia ab
fracta, dicitur velle inquantum ad ipsum consequitur motus ad prosequendum vel fugiendum bonum ves malum hunianum intellectum.
Modus auten positionis eorum quo ad potentiam sensi-tiuam iudicatu a boni di mali humani quae est ipsa cogitatiua appetitivi sensitiuum talis est. Eadem potentia di sensitiva cognoscitiua boni particularis, di mali numani inquantum cst virtus animae receptiua speci ei rei. Et eadem dξ appetitus
inquantum ad eius actum cosequitur motus localis animalis. Et sil idem est actus realiter cogitare, appetere bonuni cogitatum. Sed di cogitate, Iut est a virtute cogitativa. Et dicitur appetere, Put ad ipsium consequitur motus localis aut totius,aut partis. Hic est modus ponis eorum, qui potius est imaginetur Uronem sundatus quae sit alicuius efficacie. Nam probandam demitatem realem inter voluntatem dcintestarium andia. in fauorem illius positionis sic arauit.
407쪽
quod uti P est impossibile eidem. Ad secundam nego consequentiam. Nam ut determina. iii alias voluntas non necessitatur ab intellectu a hac vita respectu cuiusculam boni propositi quo ad exercitium licet necessitari possit quo ad specificatione actus. Sed Iandu .loqui ede exercitio,ideo cosequentia sua non valet. Potest enim voluntas etiam a illo tunc suspendere actum suum, ita quod nec velit nec nolit. Dici etiam potest i consequens non est falsum qin radix libertatis di nece sitatis est ab intellectu vedeclarauimus inli. s. meta. in. q. 4. Quid ergo inconuenit si voluntas non potest non velle bonum, qn intellectus offeresibi bonum ex quo non potest contingere aliquod malum, puta summum bonum.
Ad rationem qua probat sensum lappetitum sensitiva esse idem realiter ex dicto philosophi, resipondeturo philosophus p lynon alterum non intendit identitatem realem sed identitatem in subiecto ut exponit Comment. incommen. adi . b. Tho. NEgidius, intendit philosophus in hoc contradicere Platoni,qui ut inquit. b. Tho. in alia parte corporis ponebat organum appetiti ui, di in alia organum sensitivi. Contra quem replicat ph:losophusinae ia .rbauerat in lib. a.intex. I9 Videliceti sensitiuuta motiuia siti locu racappetitiuia non distinguuntur subiecto quia inueniuntur in eadem parte decisa ab animal imperfecto ut in verme di in
cauda lacerte. Et de hoc iam loquuti sumus in . 2.lib. in . q. R.
Ut videre poteris. Stat autemis aliqua sint idem subiecto ac tamen sunt distincte res, ut patet de caliditate di siccitate in igne. Haec depraesenti quasit dicta sint., M.6. r. Si potentia appetit tua est motiva secundum locu-
Videntur autem haec duo mouentussecundum locum appetituis intellectus. Tex. a. IN HAC quaestione aduertem stat difficultas in hoc.
Philosophus inli. a.in.te. 27. distinguens siue numeras genera potentiaru dixit ea es equitam. s. vegetatiuum ei
408쪽
sitiuum appetitiuu secundulocum motivsid intellectivum bic autem dicitu, appetiti uu est motiuu secundulocum er- o sunt tantu quatuor di sic videt philosophus sibi trarius. Pro concordantia philosophi inuenio duas vias, quarunt prima dicitet, diuisio poarum posita in . a. lib. intex. a T. fuit secundia famositate. Utrum autem esset vera siculo famosa tunc philosophus non curauit scrutari. Sed in i libro . postud omnibus animae potetiis cosiderauerat inuenit τ non eunecesse distii guere motiuu secundia locum ab appetitiuo. Cuius signum est v n. lib. intext. ra replicans eandem diuisionem dimittit motivum secundulocu , di tamen in illa diuisione compraehenduntur omnia genera potentiarum. Siqenim inquit. Diuidetibus aute animae partes si secundu potetias diuidunt di separant valde mulce fiunt vegetabile Cn- sitiuum, intellectiuum,confitiativum,adhuc appetitiuum. Sed haec opinio non est ad mentem Commenta qui te-- ea quae dicit philosophus in liba in ex a 7 esse manifessa ea autem dicuntur manifesta,quae patent per se esse vera,
non quia ex eo sol sunt famosa. Et Verba Comme. in comen a7. sunt haec. Et sermo eius .s Aristo in hoc capitu est
manifestus. Nec suffragatur huic opinioni dictilphilosoplii in et lib.in tex La. qm illic non intendit replicare diuisionem
senerum potentiarum ex integro. Sed excludere diuisitone
tuam iaciebant antiqui, diuidentes potentias animae in tres di non plures.s irrationalem irascibilem 46cupiscibilem,
contra quos dicit philosophus et plures sunt, exemplificat de vegetarii o di isti sitiuo
Alia est igitur opinio quam credo else veram. Et dicit triplex est potentia motiva. sdirectiva vel impulsiva. Secunda est imperativa motus Tertia est executiua motus potentia directiva est potentia cognoscitiua ut intellectus vel phantasia.Vnde aduertet, intellectus dicitur potentia cognoscitiua ut appraehendit obiectum puta bonum dicitur potentia motiva directiva, quia offerta proponit appetiti ui bonum cognitum vel malum sub ratione prosequendi Vel
fostendi. Idem intellioede potentia phantasiae ut iubis ς'
409쪽
praehendit imaginatiuamd cogitatiuam vel extimatiuam Potelia imperativa motus est appetitus intellectivus vel sensitiuus. Potentia executiua motus est virtus diffusa in membrisac musculis complantata in corde ut in primo principio vel in aliquo proportionali. Dico igitur 3 pnilosophus in itia. in text. 27. distinguens motivum secundum locum ab appetitiuo intendit de motivo executiuo di non de imperativo nec directivo. In 3 autem lib. in tex. 4 8 sumit motivum directivum quod realiter est idem cuni intellectu ves phantata di motivum imperativum quod realiter est idem cum voluntate aut appetitu sensitivo Et sic nulla est repugnantia in dictis philosophi. Et aduerteri infra in text. r tanget aliqualiter de motivo executi uo Sua tamen consideratio completa est in paruis naturalibus in libro de motu animalium. Hae depraesenti quaesito dicta sint. Quaestio. 9. Si phantasia est motiva secundum locum.
Nulli enim praeterscientiumsequuntur phantasus erin aliis enim alibus non intillictus neque ratio est Mibuti
tasia sit motiva secundunt locum imperativa vel execut ua motus id enim iam declaratum est in. praecedenti a non, sed dubium est an sit motiva directiva di impulsiva vevidetur innuere philosophus in hoc lex in quo ponit intellectum di phatasiam in eodem ordine motivi. Dicit. n. si aliqsposuerit phantasia sicut intellectum quenda Constat auriu onit intellectum ut motivum directivum, ergo di phanta- iam. Dissicultas autem stat in apparenti repugnantia quae veesse in dictis philosophi. Nam dicit hic in tex. 4 8 ir multi. chomines dimis scientia. i. dictamine rationis sequuntur in motibus. i.actionibus suis phantasias &sunt illi qui no rone ducunt sed impetu&phantasia impellitin incitat ad aliquid agedu. In aliis aut aialibus id costat rim cum careant intelle-etuo rone mouentur sola phantasia. Sed oppositu huius vidicere in a. lib. in tex io A. Vbi assignas ronem , opinio dif
410쪽
fert a phantasia sic arguit. Cum opinamur dissicile aliquid aut terribile statim coni patimur similiter autem: confidendum secundum phantasiam autem similiter nos habemus sicut si essemus considerantes in pictura difficilia di confidentia, di intendit m quando opinamur aliquo difficile aut terribile statim commovemur passione timoris ad fugiendum di euitandum illud, di quando opinamur ali quod confidendum siue sperandum statim movemur ex passione spei ad consequendum,ergo opinio est principium motivum. Sed quando ina aginamur aut phantasiamur aliquod terribile aut
confidendum non commouenanr ad euitandum vel fugiendum nec ad prosequendum sed habemus nos sicut qui videt terribilia aut appetibilia depicta, qui ex huiusmodi nonio..
mouentur, ergo sicut pictura non est principium niotiuum
sic nec phantasia. Videtur igitur philosophus sibilesiis con
Pro concordantia huius apparentis repugnantiae propono distinctionem de phantasia diactu suo perquam apparebit solutio repugnantiae. Adverte igitur quod appraehenlio intellectus de aliquo ter ribili vel conuenienti potest fieri.duobus modis,sice actus phantasiae Primo contingit quod intellectus appraehendit simpliciter aliquod terribile vel confitendum, di tamen non iudicat nec concludit illud elli fu-xiendum vel prosequendum , sicut qui considerat atrocitarem belli naualis, dignitatem principatus, di tamen non deliberat illud sugiendum di hoc procurandum, di ad talem simplicem appraehensionem nectequitur copassio nec motus quia est appraehensio modo speculativo Secundo contingiti intellectus sic considerat de re terribili, vel conu Dienti a concludit hoc esse fugiendum illud autem pros quendum, tunc ad talem appraehensionem sequitur compassio di motus,quia huiusmodi consideratio est modo pradico eodem modo dicendum est de phalasia Nam aliquando occurrirphantasiae aliquod terribile ves costendum u- Per quo phantasiatur quid quale quantum sit absit hoc qσcxistanet tale esse fugiendum vel prosequentam, sicut qui imaginatur