Excerptum Polonicae litteraturae huius atque superioris aetatis. Auctore Io. Dan. Andr. Ianozki ... vol. 1. 4.

61쪽

tiatim erga Celsi starii in Primatem , singulaque Igustris

Senatus membra, immutabiliter servandae, solemniori modo repetat, ista inque simul Vobis omnibus re ipsa probet, ineliori iudicio Vestro, tanquaui insignioribus Reipublicae partibus, qui ossiciis atque meritis Vestris, singularem apud Concivcs Vestros auctoritatem ct fidem Vobis comparastis ; id commendans, ut omnem Operam navetis, quo Nobilitas ad tantam sibimet ipsi gloriosam concordiam adducatur, ut liberis suis sulfagiis talis Piastus ad solium Regium evehatur, qui cum caeteris Principi congruentibus animi dotibus, tam iiecesta. ria Legum ae Constitution uiri Patriae selemia, zelo e t gnito pro libertatibus & praerogativis Concivium suorum, infracta animi Omitate in promovenda utilitate

communi, aetate longum Regnum praeminciante, ac

moribus denique a superbia ct inquietudine longissime remotis, qui Reipublicae Vicinis sollicitudinein nullam creare polluit, sit praeditus. Quae merita omnia & 1iri.

gula. in Persona Perillustris STANIS LAI ΡONI ATO SKI, Dapiferi Magni Ducatus Lituaniae,

unita Occuri unt. Hinc Eum, tanquam ad Thronum dignum, habilem, & utrique Genti utilem, iterum iterumque commendamus. Nos a prudentia Vestra expectum us, fore, ut Vos Consilium hocce Nostrum, ex lin-eera Opti ,aque intentione procedens, eo quoque animi candore accipiatis, quali Nos propter propriam Vestram utilitatem, illud amice Vobis damus. De caetero Vos rogantes, ut tam in in ligni hoc negotio, quam in omnibus, quae supra memoratus Orator Noster Extraordinarius & plenipotentiarius, Nostro Nomine, Vobis proponet, plenissima in fidem ei adhibeatis. Quot superest, Celsissimo Primati, DOntinisque. Senatoribus, chStatus Ministris, omnia prospera, perpetuosque Consiliorum si orum, eorumque mηxime, qtiae in Electione novi Regis, a euius sapientia, propria Vestra posteritatisque Vestrae gloria pendet, versalitur, successus optamus, atque Tutelae Divinae Vos commendamus. Datum

Petropoli, die XXXI Iulii, Anno Salutis i 64, & Regni Nostri tertio.

CATHAR IN A.

Princeps Alexander Galimin.

Altera

62쪽

iuta esa

in Q ' i 77 Aliora epistola, a Comitiorum Seoret rio lecta. ConteXta iis verbis:

Divina favente Clementia, Nos CATHARINA

Secunda, Imperatrix ct Autocratrix totius Runsiae, Mosco viae, Κi Oviae, Vlodiintriae, Novogardiae, Cetarina Casani. Cetarina Astrachani, CEarina Sibi riae, Domina Plestoviae, &. Magna Dux Smolen sci. Dux Esthoniae, Livoniae ct Careliae; Tu eriae, Iugoriae, Permiae, Wiathe, Bulgariae, & aliorum Domina; Magna Dux Novogardiae inferiorix Terrae, I xerniisgoviae, Resaniae, Rosto viae, Iaroslaviae, Belo seriae, doriae, Obdoriae, Condiniae, totiusque Septemtrionalis Plagae Dominatrix, & Domina Ivertensis Te rat, . Carta linen sitim & Grusinens uin CZarorum, Ca-hardinensis Terrae, Cetercasinensium ac Montanorum Ducum, aliarumque multarum Terrarum, Haereditaria Domina, ct Dominatrix. Illustribus, Magnificis, Generosis Dominis, Mareschaleo, totique ordini Equestri Serenissimae Reipublieae Poloniae, & Magni Ducatus Lituaniae, Salutem amicam ct vicinam. Amicitia mutuaque utilitas, quae a multis iam annis, Imperium omnium Rustiarum, eum Serenissima Vestra Republica coniungit, iam praecipue Nos movet, ut henevolentiam Nostram, Vobis omnibus testifieemur; eum de negotio maximi momenti, de Elemone videlicet Novi Regis apud Vos agi coeperit, a quotiam salus Patriae Vestrae, tum uniuscuiusque Verum incolumitas, maxima ex parte pendent. Hanc igitur ob causam necessarium esse iudicavimus, non solum quantum tantae rei partem sumamus, hisce litteris certiores Vos reddere, sed etiam Extraordinarium S Pleni potentiarium Nostrum Oratorem, Consiliarium actualem Intimum, ordinumque Sancti Andreae, Sancti Alexandri Nevacentis, ct Aquilae Albae Equitem, Dilectum, Fidelem, ct Generosum Hrimansitum Caresum Comitem Reysersiug, cuius ardor laudabilis , in augenda inter Nos concordia. Vobismet ipsis, multorum annorum experientia, iam abunde cognitus est, speciathesis ad totum Illustrem ordinem Equestrem litteris fidei, mandatisque, eodem ipsi relicto charactere, eoque sine instituere, ut toti Reipublicae, tum pra

M s sertim

63쪽

sertiin ordini Equestri, in quo decus atque robur Eius

maximum si tum est, perennis amicitiae ac propensionis Nostrae, erga Illunt, assecuratioties repetat, simulque Nomine Nostro Vos roget, ut omnem curam cogitati in nemque Vestram, in veram Patriae utilitatem conferatis, omneque vitae Vestrae aevum gloriosum reddatis, unanimi eoncordique, ab omni parte, Electione talis, ex Piastorum numero Regis, qui cum eaeteris Principi decoris animi dotibus, tam necessaria Legum atque Consti- i. tutionum Patriae scientia, Zelo cognito pro libertatibusae praerogativis Concivium suorum, infracta animi firmitate in promovenda communi utilitate, aetate longum Regnum praenunciante, ae moribus denique a superbia ct inquietudine longi ssime remotis, qui Reipublicae Vi- , einis sollieitudinem nullam creare possint, sit praeditus. Quae merita omnia & singula, in Persona Perillustris

gni Ducatus Lituaniae, unita Occurrunt. Hinc Eum, tanquam ad Thronum dignum, habilem, S utrique Gemti utilem, iterum iterumque commendamus. Noxque a prudentia Vestra expectamus, fore, ut Vos Consillum hoeee Nostrum, ex sincera optimaque intentione procedens, eo animi candore aecipiatis, quo Nos propter propriam Vestram utilitatem, istud amice Vobis damus. De caetero Vos rogantes, ut tam in instigni hoc negotio, quam in omnibus, quae supra memoratus orator Noster Extraordinarius re Pleni potentiarius, Nomine Nostro, Vobis proponet, plenissimain fidem ei adhibeatis. Quod superest,' toti Illustri ordini Equestri, perpetuam felicitatem, & immutabilem pretiosissimarum Eius libertatum atque praerogativarum, ad quarum defensionem Omni occasione parati erimus, conservationem Opinmus, Ipsuntque Tutelae Divitiae commendamus. Datum

Petropoli, die XXX Iulii, Anno Salutis ir64, ct Re.gni Nostri tertio.

Princeps Alexander Gasimis.

Legati

64쪽

mitiorum, eum in modum pronunciata: CELSISSIME ET REUERENDISSIME PRIMAS, PRIMEQUE PRINCEPS; CELSISSIMI, REVERENDISSIMI, ILLUSTRISSIMI, ET EX CELLENTISSIMI, DOMINI SENATORES; ILLUSTRI SsΙΜΕ ΕΤ EXCELLENΤISSIME ORDINIS EQUESTRIS MARES CHALCE, NEC NON ILLUSTRISSIMI ET EXCELLENΤISS1MI TERRARUM NUNTII, ATQUE UNIUERSE INCLYTE ORDO EQUESTRIS REGNI POLONIAE, MAGNIQUE DUCATUS LITU ANIAE. DOMINI COLENDISSIMI.

Mors Regum plerumque mare malorum. Eminent inter haec, fata interregnorum, quae nonnisi memoriam quassatae Reipublicae relinquunt. Quot Interregna, tot calamitates publieae. Latet neminem res haec. Possibile enim non est, ut Serenissimam

Rempublicam ea, quae saepiva experta est, non senissile putemus. Monumenta veteris aeque ac nostri aevi de his sat uberrime memorant. Si ea, quae vacante Throno, Inclytissimam Gen. tem Polonam tantis malis oneraverunt, cum consilio ct cura perspicere placet, causa non est, cur ea ex invidia ct aemulatione Civium sola , quae nonnimquam contingere solent, tantummodo eruamus, quin potius fateamur, scaturiginem & fontem harum calamitatumi publiearum, ab ambitu Principum exterorum, qui rii nato desiderio Regii Diadematis Poloni tenebantur, prO- fluxisse. Vnde constat tantos motus intestinos, tantam

foedam bellorum Civilium luem, tantasque desolationes Patriae exarsisse, ct plures Palatinatus terrasque,

65쪽

eontinuata Populi electoris discordia, ad ineitas serexedactas esse. Quod si igitur & prudentiae, ct consilii est, ex praeteritorum eventibus, praeseritium providere rationibus, non potuistis, Viri Sapientissimi, salubriori uti

consilio, quam iis obicem ponere, quae Civium animos maxime dividunt, re ad partes alliciunt. Cura Vestrae sagacitatis cui nil iacile excidit, factum est,

Domini, ut lege publica cautum sit, ne aditus ad honores Regios Extraneo iam lain pateat. Id dum egiastis. de re & utilit te publica egistis. Etenim, facta diminutione de extraneis Coronae Competitoribus, fieri non potest, quin et i ian multitudo eorum diminutast, qui . tempore Electionis Regum, omnia turbant

miscentque.

Expetit animus consita tuta, quae Serenismam Rempublicam, in constitit endo Rege PiastO, 4nte 8mnia ante oculos habuiise, ubique patescit. Quid eium tutius eiIe potest, quam eum in fastigio Rcipita licae eollocare, qui ab ipsa Gente originem ct Sanguinem trahit, et sic innato erga Patriam amore tenetur σArs regnandi Poloniae non nisi in Polonis distitur. Quis vero ei adipiscendae magis idoneus, quam qui libertatibus, iuribus, Legibusque Patriae, ab ineunte aetate , se se imbuit, iisque cedere didicit .Quemadmodum Lex sine Rege. si e Rex sine Lege, quae ipsum

fugit, esse nequit. Utrumque utile, utrumque necessarium.

Crevit res Polonorum per gloriosa ct illustria scidui Nobilium. Eorum igitur merita uti incremento Reipublicae, sic dignitatibus publicis, quas iam veneriamur, prima initia dedisse nulli subest dubio. Ex E rum lumbis prodierunt Ministri Belli ct Pacis, Senatores , imo& Reges. Non fecit eos atrium plenum fumosis imaginibus. Nemo in nostrain gloriam vixit, de quod ante nos fuit, nostruin non est. Animus Deit Nobilem, Ministros, Magnates ct Regem, cui ex quacunque ratione, supra naturam surgere licet.

66쪽

Qui in aequalitate vivunt, aequali iure &. Iibertate, ut fruantur, neceste est. Ali is, qui inter se sunt aequales, non cssent aequales. Quam ob causam non mirum , Serenissimam Rempublicam iam iam in eo esse,

iit liberis suffragiis e medio Civium suorum novus eligatur Rex. Vetustas eiusmodi perhibet exempla. Nihil igitur novi, nihil insoliti. Et quis impudens, sine opprobrio totius inclytae Gentis Polonae, assirmabit, non dari ingenia domestuca, artis regnandi capaciat Et quis rerum patriarum adeo ignarus, ut istorum Virorum Magnorum Praeis elarorum, quos Polonia genuit, memoriam non teneat, quorum nomina ct gesta, ct domi, ct apud Emteros, adhuc plurimum vigenti Nes; nostrae aetati eiusmodi desunt Viri, in quibus praeclarae ingenii dotes, ct sic spes Rempublicum bene gerendi, elucent.

Placuit a VAE IΜPERATORIAE ΜAIEsT TI Totius Rusiae, quae in eligendo Rege Poloniarum, non nisi Reipublicae ct Vicinorum rem Alvvnesse eupit, inter plures praestantissimos Viros, . quibus polonia abundat, Perillustrem SI ANIS LAVMPONIATO SKI, Dapiferum Magni Ducatus Lituaniae, ut Candidatum vacantis Sedis Regiae proponere, ct Eum Sereni simae ReipubIicae iterum iterumque de meliore nota commendare.. Qiiodvis ingenium magnum praebet multa vestigia sui. Non potuit igitur non innotescere eius excellenistia antini, rectitudo, & amor Patriae suae, per idem tempus, quo munus Legati, defuncti Regis gl. mem. Petropoli agebat. De Patre Polono Heroe, ct de Matre Iagellonicae Gentis, natus. Gloria Parentum adhuc claret, ct in filio reviviscit, quem optimae solertissimaeque educationis exemplar esse, nemo infietabitur. De eius Religione & Pietate lieebit, ex Parentum Religione & Pietate, queis eruditum habemus, iudicare. Itistum re aequum se omnibus, & in omnibus

negotiis praestitit: quippe Eum neminem laesiste, ct

suum Dissiligod by Corale

67쪽

I 8a suum euique tribuisse, in eonsesso est. Erit igitur

aliquando Rex pius, iustus & aequus. Si desideratur, ut Rex sit laborum tolerans, composito cultoque animo, accessu facili, cum ad seria venistum, omnibus par negotiis, ingenio, iudicio, & opere, & linguam populi callens, ne infido indigeat interprete, Euin his donis naturae, virtutibusque Regiis, nemini secundum fore, spero. Opus In lytissimae Genti Poloniae Magnique Dueatus Lituaniae Rege, non tam qui multum afferat, quam qui nihil auferat deterioretque: qui nullis colligationibus, foederibus, ct negotiis Exterorum disten- tus: qui pacem tolat, commercia instauret, ct disciplinam: nemini obnoxius, nisi Legibus: qui iustus distributor beneficiorum, panisque bene meritorum: nee opertis Uculis donet: qui Totus Reipublieae, ct in quem nulla suspicio Vicinorum cadat.

Quae talenta eum in persona Perillustris STA-

catus Lituaniae, presse unita cernimus; satis ea usae est, quod IΜPERATORIA ΜAIESTA s Totius Russae, pro Eo amice S instanter intercedat. Consulit Domina Mea Gementisima, quod utilitati Serenissimae Reipublicae aeque, ae colendae Vicinitati; optime convenit.

Spes non vana, sed firmissima, qua sVA IΜPERATORIA ΜAIESTA s Totius Russae, Domina Mea Clementissima nititur, Celsissimuni Primatem, Illustrissimos Proceres Regni aeque, ae Inelytissinum ordinem Equestrem Poloniae, Magnique Ducatus Li

maxime sibi commendatum habituros, ad Regium Solium promoturos, ct liberrimis suffragiis in Regem electuros esse. Facile quippe intelligitur, hanc commendationem utilitati, ct usui esse Reipublicae. Certare officiis, e re communi Vicinorum est. De- vineiunt sibi invicem animos. Remedium certum, quo vicina amicitia magis magisque coalescat.

68쪽

Magnanimitas, ct mens generosa IMPERATRI.CIs Totius Russiae Dominae Meae Gementiymae, sat superque orbi innotuit. Moris ei est, recepta onficia eumulate persolvere. Plura de his diisserere ponsem. At, quid opus est verbis, ubi testimonia rerum adsunt

Declarationum, quae ex parte SVAE IΜPERATORIAE ΜAIESTAT Is Totius Rustiae, in tuendis iuribus, immunitatibus , ct possessionibus Poloniae, Magnique Ducatus Lituaniae, hucusque in publicum proierunt, certa fides. Nihilo tamen minus novo erit in ei tamento, Dominae Meae Clementi ae, si Rex eligitur, quem 2pla, pro communi utriusque Gentis bono, proponit oc amice commendat.

Faxit DEUS T. O. M. ut imminens Regis Electio, sit felix, fausta, prospera & unanimis lBeneficium digno ubi des. omnes obliges. PUBLIVS SIRI Us.

A Principe Primate nil est respon

sum. Nunciorum autem Mareschalcum, adstante adhuc Rusticae Legationis Secretario, huiuscemodi Verba locutum, accepimus:

Inter prospera rerum momenta, quae a Diis immo talibus erogari queunt, illam potissimani felicita- leui esse duxerim, in qua sacrum Numen amicitiae, chper reciproca humanitatis ossicia, ct per foederata ad tuendam & ampliandam tranquillitatem auxilia, in eo eussa inter Vicinas Gentes benevolentia ct religione colitur. Illume huius felicitatis Nostrae argumentum, praebet Nobis, Serenissima semperque Augu-fla Imperatrix Rusae, cuius ingenita pietas, summa prudentia, heroica magnanimitas, qua nulla pars mundi vaeat, tum ct aliae innumerae virtutes, atque super

69쪽

supereminentia animae ct sexus dona, ideo simul eensentur esse cumulata, ut paeando orbi Terrarum, ut felicitati saeculorum, ut decori ct gloriae gentium, ceu quoddam tutelare Numen, praesidii loco, datum a Superis videatur. Cum itaque, in hoe inclyto consessu ReipubIicae, ex Dictis illustrissimi comitis My- fertiug, Oratoris Extraordinarii ae Pleni potentiarii Sacrae Imperialis Maisatis, Viri omni laudum genere praestantissimi intelligamus, maximam voluptatem animi Serenissimae Imperatricis fore, si pro Legibus S institutis Nostris, pro gloria dc. summa Reipublicae Nosrae utilitate, consoriis sit Aragiis, comis

mendatum a Se Nobis eligamus Regem, ac perinde, ex faustissimo tot ae tantarum in Praeclarissimum Canis ditatum, omnium virtutum de qualitatum concursu, Perquam optime prosperitati di integritati Nostrao considamus. Proinde nihil Nobis magis optandum atque orandum superest, quam ut ille Myremus rerum humanarum Arbiter, per quem Reges regnant, intima re flagrantia vota Nostra, benigna aure excipere non dedignetur. Cernis prosecto perspicacissima prudentia Tua, Magne Orator, illum pro Salute publi- ea utriusque Status ardorem animorum. Vides Celsissimum Principem, Primatem Regni Nostri, velut in-- numeroso de operis sollicito apum examine, eonsilio ct suavitate gubernandi praecellentem; Lectissimumque Se iiiiii Nostrum, Herculeis lacertis huie Atlanti succurrentem. Facile inde existimare velis, ordinem Equestrem, cuius nomine ego verba facio, atque lini-Versam Gentem Nostra ira, pro tam auspicata dignissimi Candidati commendatione, pro tam salutari consilio, d. publieae tranquillitatis Nostrae manu tentione, infinitas ae ineffabiles gratiarum reddere actiones.

Ergo, pro diutissima ae prope immortali Serenis,nao Imperatricis Rustiae incolumitate, pro selicissimo, ac omni ex parte beato Eius Regimine, solemnia mihi

eoncedas rite ac religiose nuncupare Vota.

70쪽

Rogis Homssiae magnus Legatus, Prime ps farollis Schoenaich, morbo retentus ischiaco, Secretarium Legationis, in ordinum conlestum misit. Perlatis, ab eo, Regis ad Senatum, & ad Nobilitatem, litteris, adiuncta etiam fuit oratio, quam magnus itule Legatus, dicendam ordinibus coram , sibi paraverat. Lechae sunt litterae summa omnium attentione. ReX Senatoribus sic

scripsit: . .

CELSISSIMO ET REVERENDISSIMO PRIMCIPI, ULADIS LAO LUBILUS KI, ARCHIEPISCOPO GNESNENSI, REGNI POLONIAE, MAGNIQUE DUCAT Us LITUA IMPRIMATI, NEC NON REVERENDISSIMIS ET ILLUSTRISSIMIS, MAGNIFICIS ET GENEROSIS, SENATORIBUS, DIGNITARIIS ET V EFICIALIBUS, SERENISSIMAE REI PUBLICAE POLONAE, AMIClS NOSTRIS SINcERE DILECTIS.

BOrusiae, Marggravius Brandenhurgensis, Sacri Roma- ni Imperii Archi. Camerarius S prineeps Elector, Supremus Silesiae Dux, Princeps Supremus Arausionensis; Novi Castri d: Valengiae, nec non Comitatus Glaeenis sis, Geldriae, Magdeburgi, Cliviae, Iuliaci, Montium, Stetini, Pomeraniae, Cassiibiorum, Vandalorum S Mega polis, nee non Cromae Dux; Burggravius Noriin-bergensis, Princeps Halbertiadii, Mindae, Camini, Vandalii, fuerint, Raceburgi, Ost. Frisiae ct Murtii, Comes Holienetollerae, Ruppini, Marcae, Ravensbergi,