장음표시 사용
471쪽
Mere materiali. qqSnium primo , aut secundo di , cum miscentur inter se calice re.
post coniunctionem AEamuele .REtardationis triplex est cau.
sa, scilicet obliquitas Zodiaci , progressio Lunae versus partem australem , aut septem trionalςm ., & Epicicli motua. Sciendum est Novilunia aliquando fieri eo ipso. die, quo coniumcta est cum Sole, aliquando retardari usque in diem crastinum, imo & usque ad tertium diem . Tunc eodem die cessat antiqua Luna,& noua conspicitur, vide.
Luna , cum Luna coniungitur cum Sole, fitque Novilunium in sex signis septemtrionalibus ,4 cum Luna a Sole recedens, Pergit a linea Ecliptica versus partem septemtrionalem , θ cum Epiciclus Lunae mouetur, deserturque Luna versus partem septemtrionalem. Retardatur an tem Novilunium a Me ad tertium diem , si Noudunium fit insignis au stralibus, & Luna a Sole recedens vergit ad partem Zodiaci australem,& motus Epi- cicli Lunae deserat Lunam ad partem australem. Minus au item retardatur, fitque Nouilu- tardationis,& accelerationis No
uilviiij. M Eclipsi Solis o Lunae. Potest quodcumque sidus in
coelo superiori exi stens , sentire Eclipsim , eamque pati a sidere existente in coelo inferiori . Nihilominus tamen duorum Planetarum dumtaxat, scilicet Solis, ct Lunae Eclipsim annota. runt, eiusque causam inuestigant Astrologi. Non sunt eiusdem, rationis hae duar Eclipses : na Lunae Eclipsis sola vera est Ecli psis; aa vero Solis Eclipsis non est nisi improprie & abusive, ac .aequi uoce Eetipss, ut ex se'quentibus documentis intelliga-
solaris,quo priuatur Luna ex; interpositione terra in-: Ier Solem =L4
I Oxrnaliter cloquetro Lunae Eclipsis, est sola priuatio
luminis illius quod recipit a So- e cum enim. Luna scuus. Solis, luce
472쪽
4 6 De Creatura luce illu strata luceat, ii contin- la sola pars Lunae Eclipsim pagat illam priuari, & carere di- tietur . Secundum est, ut Sol de eta luce, tunc est in Eclipsi. Cau. Luna sint in linea Ecliptica , . sarri essicientem si quis quaerat. Tertium est, ut sint Sol, & Lu- Respondemus esse umbram ter- na unum in capite , aliud in cau. rae, & ingressum Lunae in huius da dragonis, quod tunc sit cum modi umbram . Hinc sciendum Luna est omnino & directe op- est terram esse opacum corpus , posita soli, ita ut terra in medio ac proinde sua opacitate impe- sit; ex quo fit ut in solo pleniludit ne rad ij solares vltra pertin- nio, & non tamen in omni ple gant, facitque umbram maxi- nilunio Ecclipsis fiat Lunae.
mam, quae in alteram partem coeli ita protenditur , ut perueniat usque ad coelum Veneris; sitque figurae piramidalis , cuius hasis est in ipsa terra, acumen vero piramidis in coelo Veneris. Est autem umbra terrae piramidalis figurae ex illa regula generali , quae docet corpus opacum minus obiectum maiori corpori luminoso facere umbram piramidalem. Est autem Sol maior
DOCUMENTUM ILEclibis Salis est prohibilis radio
rum solarium , ne ad nos fleri ueniant sole existente in
Sol, suaque luce in sua Eesipsi , sed cohibentur, & pro-
quam terra , ac proinde terra , hibentur radij solares, ne ad nos opposita Soli, umbram mittit veniant, unde suspicantur igna-piramidatem . Si quando con- ri, Solem priuatum esse suo lu- tingat Lunam subintrare um- mine. Prohibentur rad ij solares bram terrae, tunc Eclipsim pati- ad nos venire ab opacitate, &tur Luna, prohibere umbra ter- densitate Lunae, quae coniunctarae ne illam Jlluminent. Ex his Soli, impedit ne ultra proten- collige tria requiri ut Luna ecli- dantur radi j solares, & usqueopsetur. Primum est, ut Luna , ad terram veniant. Hinc fit ut subintroeat umbram terrae, in , Eclipsis Solis fieri non possit ni- quam si tota ingrediatur, tota , si in coniunctione Lunae cum So. eclipsabitur, at vero si ex parte te paulo ante Novilunium . Est tantum umbram ingrediatur, il- altera Eclipsis Solis quae fit, cum
473쪽
Merὸ materiali. ἄψ 7 interiecti vapores opaci, & tenebrosi prohibent ne ad nos lumen Solis veniat, quod com-gisse scriptum est tempore Caroli Magni, quo vivente , ®nante, trigesimo die post Eclipsim Lunae, Eclipsis quoquo fuit Solis, quae per tres horas durauit. Quar Eclipsis a Lunia
fieri non potuit, cum maximudi staret a Sole; facta ergo fuit ex interiectis vaporibus. De Terra , Globo Terrestri, ct Mana Geographica .
Est terra coeli centrum, &ad terram referuntur quae In coelis cernuntur; ex quo fit ut in sphaera materiali non soli ponantur caelestes circuli , sed etiam in eorum medio suum terra habeat locum . Nos qui hactenus coelum perambula trimus, cum terrestres homines simus , in terra, quae mater nostra est,& futurum sepulchrum descendamus , & de terra agamus ;non quatenus subest alterari icibus , & motricibus qualitatibus, neque quatenus unum est ex elementis quatuor , sed quatenus coeli centrum est, illi unque ambitum, & varias sectiones, atque diuisiones explicemus , quae tam in globo terrestri, quam in mappa Cosmi grahica , seli Geographica descri
Terra ambitus est Diem mi lium , ct ducentarum
V Ariae sunt de ambitu terrari
& inter se dissentiente.isententiae, nec id mirum , cui; . metiri eam non possimus , nisi , aut conferendo eam cum coelo
aut notando distantiam unius lo. ci terrae ab altero loco , & perinductionem colligimus quod superest, sed insida est utraque , mensurandi ratio. Prima quidem ; quia terra instar puncti est
si cum coelo comparetur, di tamen in trecentos sexaginta gradus terra diuidatur , non minusquam ipsum coelum : inter hos gradus quae esse potest proportio, cum Omnes gradus terrae non aequant millesimam partem unius gradus coeli. Secunda vero via, nihil nobis certi pollicetur, eo quod mensurae, quibus metiuntur homines distantiam locorum sint inter se maxime inaequales. DO
474쪽
r ima totius terrae, es ambitu truilitas diuisio est iri qβιοςue Z Torridam unam, temperatas duas, glaciales totidem , quae omnes habitabiles sunt, & re vera habitantur: in . Zonas qilinque coelum druidi-tilr; quae tamen in coelo non sunt ni si ei ctiue , sunt autem in te r-ra formaliter, & re vera . Si coelum neque calidum, neque frigidum forma iter esse potest, non potest diuidi in partes, quarum una calidissima sit, aliae frigidae , aliae autem tepide, seu temperatae; sola terra est, quaecum frigida sit & solo caelesti calore incalescat , has suscipit diuisiones. Estque Zona torrida &calidissima portio illa terrae , quae respondet Aequatori secundum mediam sui partem, cuius extrema duo corresp0ndeant duobus tropicis Zons te ira peratae . Sunt haec duae terrae partes , quae correspondent spatio caelesti, quod est a tropicis usque ad duos polares circulos ;ginae glaciales sunt hae duae ter rae partcs, quae correspondent
spatio,quod en inter duos cita los potares, & ipsos polos. Fuit
olim maxima quaestio an har Om. nes Zonae essent habitabiles: superabat eorum sententia , qui id negabant, innitebantur enim valcntissimis rationibus; Aestum esse maximum in Zona torrida b& frigus esse intensissimum in utriusque Zonis glacialibus optime probabant, unde colligebant tantam esse intemperiem in illis partibus , ut eam homines ferre non possent, sed experientia , quae est scientiae mater falsam e lite hanc sententiam docuit , & has tres Zonas habitari monstrauit. Succedit experientiae ratio , quae docet Zonam torridam habitabilem esse ex coquod calor illius non sit tantus, quantus credebatur ; remissum ,& temperatum esse calorem Zonae torridae , oportet ; primo propter Zodiaci obliquitatem , quae 'respectu illorum , qui sub Aequatore habitant , facit maximam solis declinationem, &v locissimum transitum Solis in meridie. Sccundo ex Aequino. ictio perpetuo , cum enim aequales ibi sint semper noctes die. bus , impedit nocturna frigiditas ne tanta sit diurna caliditas. Tertio etiam ex rapidi issimo Solis cursu, quae rapiditas maxi
475쪽
Meia materiali. 649ma oritur ex maximo ambitu versus Utrumque polum . - , . aequatoris , ad cuius velocis
inum motum' velocissime sol D Ariuntur Geographi ambi- mouetur, quia Mon longe ab illo t tum texrae secundum longi.
recedit. Quarto , ex e' quod tudinem , quae diuisio propte- interditi ex diuina prouiden- rea ab Insulis fortunatis su mitia spitent refrigerantes venti . Zonas glaciales habitari docet experientia, quae addit incolas istarum partium frigidarum, s solem habere artificialem , scilicet igs m, & calidissigrain vestes, & exercitia corporis maxima. Has Zonas eamq; habitationes docebit Mappa Geographica , & globus caelestis, in utrisque namque media ponitur linea , quae est aequator , & ex Vtraque illius parte in distantia viginti trium graduum ponuytur duae lineae , quae praeseserunt
duos tropicos , & in. utraquOcxtrema parte duae aliae protenduntur lineae, quae circulos pOlares repraesentant is
Terra diuiditur secunda diuisione, fecundum longitud:uem , cx latitudinem , Ut sit longitudo , quae ab oriente sumitur distantia loci ali ius ab orau a colum
nis Herculi , seu insulis fortunatis latitudo siti distantia loci a parte terra supposito aequataritura columnis Herculis , quod antiqui sibi persuaderent ultra illam partem, terram: non esse habitabilem . Hoc artificio notant Geographi distantiam locorum ab ortu solis , ut noterat quisnam locus habeat citius
orientem solem, quis vero latadius : nam locus terrae , qui habet prius orientem solem , non tantum distat ab ortu, nec habet tantam logitudinem, quantam habA alter locus, cui ta dius sol oritur . Ad ignoscendum cuiusnam loci sit maior , minorue longitudo , scienduin quindecim gradus absolvereis horam integram , ac proindi haec duo loca, in quorum uno sol oritur una hora prius, in altero vero Vna hora posterius , di stant inter se quindecim gradibus secundum longitudinem terrae. Haec longitudo non describitur in Mappa Cosmogra phica , nec in globo terrestre; tamen in mappa Cosmographica ponuntur gradus longitudianis a latere, & contra mapram. Latitudo terrae sumitur a linea
476쪽
aequinoctiali versus utrumque quiores tantum decem , recen- polum . Idem est latitudo Ciui- tiores viginti duo, antiqui nouetatis, quod poli eleuatio , ita decim assignant , undecim ab ut, sit tanta ciuitatis latitudo , arquatore usque ad polum arcti- quanta sit poli eleuatio . De- cum , & undecim ab eodem aescribuntur gradus latitudinis in quatore usque ad politaniarticu. mappa Cosmographica , in linea transuersali, quae intersecat DOCVMENTVM V. arquoatorem , & protenditurusque ad utrumque polum . Ultima terrae diuisio est, in Euro pam , Asiam, Africam, Ame-
DOCUMENTUM IV. ritam . De his quatuor terra partibus consulendi sunt autho- Terra diuiditur tertia diuisione res , Uni mappas Geographicas perparalems, cr climata . o Topographicas uno in libro 'conclutint , Ut fecit Tholoni-NOtarunt Cosmographi di- cas Rex Egipti, ct alijplures .
uersas partes mundi hahere dies longiores , aut breuio- Laus sit Deo optimo maximo; res et hinc annotarunt quot ho- Et cui nobis concessit a Cartis, rarum esset logissimus dies , qui In terram descendere :est vigesimus quintus Iuni j, & Ita , a terra in sublime talum
ubi repererant hunc diem lon- Iterato conscendere concedat gissimum esse dimidia hora , Amen 2 longiorem , & breuiorem , ibi constituerunt terminos , quos D Ost nostrum compendio. vocant paralellos, idest aequi- sum tractatum de coelo, re distantes , terram vero inclu- eius expostulant, ut ad rerum a lam, de interceptam inter duos materialium, & corporearum paralellos appellarunt clisma . explicandam creationem , de-Hi paralelli , & haec clismata scendamus . Dux nobis erit hoc praecipue notantur a terrestri in tractatu Moyses , qui ita legit sIobo , nam in mappa Cosmo- Iae principio creauit Deus coe.
grapbica notantur in margine . Ium , & terram, terra autem e- De numero cIisinatum non con- rat inanis , & vacua ς & tenebi qsentiunt Geographi J nam anti- erant super faciem abissi, & spi-
477쪽
Mere materiali. tritus domini serebatur super stent. Alii aliter sensiunt, pu- aquas. Quem sensum habeam tantque coeli, & terrae nomino haec Moysis verba,docebunt,quq intelligi debere materiam , sed sequuntur propositiones . Illa- non nudam, & solam,ut superi rum prima iit. res interpetrabantur, sed habentem sormam quamdam, quae dici PROPOSITIO L posset forma corporeitatis . Non Sensus verborum Moysis est, Deum
creos, ct ex nihilo fecisse ante
alias habere interpretationes, quae omnes non mihi videntur coherere litterae, sunt qui putant coeli nomine intelligendos esse Angelos, sed sine fundameto et terrae vero nomine intelligi debere res omnes materiales, seu materiam ipsam,ex qua constant. Nescio quo fato omnes nomine terrς intelligunt materiam illam, ex qua constant omnia, nisi forte
id secetini diui Augustini authoritate ducti, qui coelum, terramque putat, aliud nihil esse, quammat c riam, quae dicitur a Philosophis prima, quae de si in se nec
coelum, nec terra sit, coelum tamen & terra est in potentia , &in radice: cum omnes res creatae materiales, cadcin materia con-
est reijcienda hec sententia quod ex ea colligi videatur eamdem esse coeli,rerumque sublunarium materiam, quia probabilius est eamdem csse, quam diuersa
coeli, terraeque materiam. Fateor materiam creari potuisse expoli tam omni forma. Non enim estam exigua materiar entitas, quin
terminus esse possit creationis di- quidem habet creatio terminum duplicem, a quo, & ad quem , Terminus a quo est merum nihil, terminus ad quem est omne id , quod est extra nihil. Materia non est nihil: unde diuus Augustinus ait, Deum materiam sociΩse, quae est prope nihil. Eo usque se extendit diuina potentia , ut non solum ens , & quod est it actu, sed etiam non ens, & nihil, sint in potentia obedientiali illius, ut ex eo eliciat, & extrahat id non est nihil, aut non ens. e. mo dixerit materiam esse nihil, aut non ens , neque esse potentiam passivam , dumtaxat obicctive, sed etiam subiective: unde dcbet habere aliquem actum; non
478쪽
ψS . i. De Creatura quidem sorinalem, & specificum bilitate praecellit. De creatione hunc enim accipit a forma, sed vero Angelorum in empireo,non entitatiuum . Ex quo fit, ut ter- loquor, quia satis pro certo sup- minus creationis esse possit si eX ponitur: eo quod Angeli, cum parte materiar non est implican- sint nobilissimae creaturae,in prin-tia, constans ex parte Dei nullam eipio creari decens erat. esse contradictionem, nihil quae, Spiritus ille , de quo dicit impedire quo minus creetur a Moyses: spiritus Domini fereba- Deo materia prima sine ulla sor- tur super aquas, est Spiritus Sanina . Si quis plura desiderat do chi tertia in diuinitate persona . hac re consulat Scotti in in a. dist. Eadem est in dictione ha brea, &ar. Mens ergo Moysis est Deum latina aequivocatio : nam sicut in illo principio produxisse coe- haec dictio, spiritus , aliquandolum empircum, terram, & aqua; ventum , aliquando Angelum , postea vero ex illa aqua facti aliquando animam, aliquando fuerunt coeteri coeli, aer, ignis,& aerem, aliquando Spiritum San- coetera de quibus infra . Sunt elum significat, ita dictio haebrea multi Patres pro hac parte; incli- Roac ) eadem significat. Haec nat Scotus in a. dist. I . quaest.2 S. aequi uocatio facit, ut in varias secundum Theologos Doctores, sentetias abierint Interpretes hinvbi habet haec verba . Secundum ius loci; inde putant aliqui ven- Theologos ponenda est materia tum , alij aerem, alij Angelum, ibi, quia illud Chaos quod poni, alij Deum, ferri super aquas :tur ab eis, attingi se usque ad praeualet tamen sententia , quae coelum empireum, & terram,suit de tertia Diuinitatis persona in-
materia, unde coetera corporata, terpetratur. Favent duo praeci-
fuerunt educta; ergo a principio pue huic sententiae, quorum pri- non omnia corpora fuerunt crea- mum est, quod phrasis haebraicata . Adde quod idem Moyses habet verbum significans super- narrat secunda die Deum fecisse ferri; & incubare aquis, quomo- firmamentum , & quarta die po- do solent aves incubare auis, &suisse in ipso solem , lunam , & pullis suis . Hac enim phras stellas, ergo ante secundum , & notat sacra pagina Omnem virtu- quartum diem , huiusmodi coeli tem in existentem creaturae esse a non erant, ergo sbium empircum Deo,& per Oppropriationem eia extabat, quod coelos omnes no- se a Spiritu Sancto, cui bonitas
479쪽
tribu uri . hoc autem alteri non menta sunt partim ex ipso textu, competit, quam Spiritui Sancto, partim ex regula ab omnibus re- nec potest nisi abusive tribui vc. cepta,quae monet facrum textumio, aeri, aut Angelo. Secundum ad litteram esse intelligendum , est quod expressit Moyses mun- dumodo ex eo litterarii sensu ab-di creationem prout a Deo ma- sudi sequatur nihil; hanc si apte. nat viro , & trino : Unde posuit mus regulam negotio nostro,cer- verbum singularis numeri, & di. tum est nullum sequi absurdum, et ionem Dei in plurali , hinc, ita vel quod Divinar deroget Mae- intelligi deberet, si latina lingua stati,veI cum natura creaturarum pateretur. In principio creauit pugnat. Ex ipso textu ostenda-L sJ coelum,& terram; itaque po- mus res omnes distincte fuissonitur ibi dictio Dei ad significan. creatas, distinctisq; temporibus . cum Patrem . In principio no- In primis habet sacer textus Getatur lilius; ne ergo omittatur ne sis primo: terra autem erat Spiritus Sanctus, necessiim est ut inanis,& vacua, & tenebrae erant1piritus Domini ille sit. super faciem abyssi. Haec verba . . iudicant per aliquod tempus ter- PROPOSITIO II. ram vacuam masisse, scilicet herbis, arboribus, & animalibus de- Deus , non m per interualla, seia stitutam,quia haec non dum erat. occuponem temporis condidi Addit insuper, nou dum uniuer
sum coelis, atque elementis constante, quae omnia ab ipsius nomine intelliguntur sine luce essO ; non dum enim lux erat, cuius. creatio in illum diem dilata est,
On omnia eodem momen- qui primus nominatur. Deinde to creata fuisse, sed pede. ibidem legitur luce creata diuitem tun successitae , distinctisque disse eam Deum a tenebris,quod ciebus docet nostra propositio, certe fieri non potuit, nisi de no-cCmoque littera Geneseos signi- uo producta luce, quae primo die p a distinguens aduo- creata est. Sequitur diuisio aqua rum distinctione, m quibus sepa- rum ab aquis , quam diuisionem ratim, & disiunctim creata sunt. a principio non fuisse constat. Haec est communis; cuius funda- Non postea dicitur apparuisse ,
480쪽
aridam ex congregatione aquarum certo in loco , satis indicat fuisse tempus in quo non apparebat arida,nempe terra,& quod tunc operiretur aquis , & postmodum apparuisse terram collectis in unum aquis ; certum autem est, toto eo tempore, quo terra aquis operiebatur, nullam sui sse plantam, nullamque arborem in terra productam. Quod diximus de creatione aliarum; idipsum de hominis creatione dicendum venit a nam oportuit ad hominis creationem ista success-ue fieri. Primo debuit apparere terra reiectis aquis in alium locum . Secundo formari corpus luteum, & terrae limo, sicut solent figuli. Tertio oportuit mutationem , & conuersionem fieri istius lutei corporis , di homoge-nci in corpus humanum , & etherogeneum, habens non solum cxternas , scd etiam internas ad vitam partes necessarias . Quarto animam oportuit creari, & infundi ; haec omnia indigere tem pore, & successue fieri debero , facile nobis perstia debimus , si subscribimus communi sententiae affirmanti corpus humanum Angelica manu compactum fuisse, Vltima, & solidissima ratio colligitur ex faneli sicatione dici septimi, in quo dicitur Deus quicuisse, cum antea per dies sex laborasset: siquidem, si omnia eodem momento creata sunt,appelletur illud momentum dies prima. cum nihil ultra Deus operatus fuerit, consequens est, ut secundus dies sit dies Sabbati,cum dies septima dicatur Sabbati dies
quia ultra sextum non est operatus Deus . Totum senarium dierum numerum se laborasse, Deus non poterat clarius ostendero ,
quam cum praecepit nos per sex dies operari,& septimo quiescere, idque ad sui exemplum,ut videri est Exodi a o. Addimus probari non debere illam sententia ,
quae docet omnia eodem mometo creata fuisse, quamuis eam probabilem diuus Thomas, certissimam diuus Augustinus, &Philope Iudaeus putant. Author
istius sententiar, quae docet Omnia eodem momento creata fuisse , primus fuisse diuus Augustinus, qui libro primo de Genesi
ad litteram interpretatur sex die. rum distinctionem a Moysic notatam , non de successua earum cognitione in Angelis: vult enim diuus Augustinus eodem momento omnia creata fuisse, sed ea ex tunc non esse Angelis cognita; sed volente Deo , & permittente, quae dicuntur creata primo die, primo cognouerunt Angeli,