Commentatio de turbato scenarum ordine Mostellariae Plautinae [microform]

31쪽

52 sinit navis, nostrae quae navi frangat ratem. Coeperat Tranio iam . 42 . indicare Simoni Theuropidis reditum pergit id facere placide et pedetentim, imagine utens navis eademque imagine,

quid rei sit, Simoni significat . 52. Quid est igitur, quod ab illius initii

ad huius finis leuitatem transitur per concitatissima tanquam desperanti Vel repente perterrefacti verba: 'hei - - me miserum, occidi p' Videlicet appropinquantem Tranio Theuropidem conspiciens, vel certe impatientiasti aliquo modo prodentem minitantemve subito in exclamationem illam eriimpit, heil', mox autem, ubi stomachos inclamantem erum his 'erbis, iam isti ero , parumper placavit, non iam sibi temperat qui desperationem P Iam profiteatur heu me miseriim, occidi, occidit Imprimis autem aptus dimeter necopinato terriculo esserendo rerumque quae aguntur commutationi alicui declarandae. Ceterum his filii verborum ordo leniter mutandus nam in libris v. 48 est nunc ventus', v. 52 navi quae' alia quaedam vel Acidalius vel Bothius praeiverat. φὶ0uodsi rectius Hennannus statuerit trochaico tetrametri haec verba comprehenSasuisse: SI. ui TR. quia venit navis, nostrae navi quae frangat ratem: nihil sane nobis aliud relictum sit, nisi ut ei tetrametro praemitiantur quidem hi

Quo modo TR pessumo. II. quaene subducta erat Tuto in terram TR. ei. I. quid est TR. heu me miseram, oecidi: nisi quidem hic quoque malueris tripodia trochaica scila: Dilo in terram in ei quid est me miSerum, occidi': subiiciatur autem is de quo agitur 'Ei mastigia' e. q. s. Quae ratio Si non tam commoda sit quam supra proposita, tamen habeat qui item defendatur. Ita enim utraque exclamatio, et 'hei et me miserum, occidi' ad Subitum terrorem Tranionis, quippe erum appropinquantem videntis, pertineat ad Theuropidis autem inclamationem nunc demum interiectam Tranionisque responsum 'iam isti erob imo iis verbis respiciat quae sunt proximo versu 'quid est negoti Τ' Iambicis enim octonariis in hunc sere modum pergitur: SI. Vellem ut tu velles, Tranio. sed quid est negoti TR. lego eloquar: Erus peregre venit e. q. S. De quibus versibus, quorum singularis est in libris iuss condicio nec expedita ratio,

32쪽

litteris notavimus, spatia iam cap. I ad calculos cloavillius Schedae autem eiusque quae eam praecedit paginae 78 cum oporteat quinquaginta septem versus esse, lamen hodie tantum quinque et quinquaginta habentur inter IIl 2, 1 et 2. Atque unus quidem ea, quam modo pertexebamus, disputatione aceessit inter . 50 et 2 alterum hi excidisse credamus, non mimis dissicile dictu est quam ubi alium , quo plenior Ambrosianus in scheda fuit. Nam cum quinque et triginta versus hodie interpositi sint inter Ill, 1, 8 et 12l, apparet ad plenum numerum duarum paginarum res deesse. Quorum duos nescio an recte illos suisse putem, quos cum v. 10 sociari iussi Nautissa Ll: eosdem ut his scriptos codex aenuerit de tertii sede cum omnia in ancipiti coniectura posita sint, tacere quam hariolari malo. Sed revera et hic et illic saltem singulos deesse Versus, id quidem controversum esse Fix Pothi erit: irguit enim computandi necessitas, quae in haec genera metrorum cadit brevioribus versibus comprehetisa. Eaque ipsa de caussa aliquetinto incertius de schedain iudicium est. Nam cum trochaici sint,

qui inter III, 2, 10 et 141 hodie leguntur numero triginta unus, quidni in duabus paginis septem, quos desideramus, potuerint divisim scripti esse,

quales Statim in proxima pagina 295 revera tres reperimus Quanquam si demptis v. 130. 31, quorum cap. I g. mentio facta, adeo novem Versuum multitudine hodierni numeri ab Ambrosianorum norma distent, hoc propemodum nimium fuerit et ita comparatum, ut de omissis quibusdam suspicio valde augeatur Fatendum est tamen nec ab interpolationibus nec a Perpe-

quoniam non potest breviter dici, expliealius sim agam, cum an Seenam universam truetabo neque enim prius ertius iudicare de singulis icebit, ut quae invicem ex se nexa sint multifariam. uanta aulem in hoc genere cautione opus iat, vel hinc intelligitur, quod minimo negotio ad rochaicum septenarium etiam T. 48. 49. reV cari possunt: Sed, Simo, ita nune ventus navem subito deseruit. I. quid si 'Hoc unum iam nunc lateor, de antistrophicis rationibus huius scenae, qua Sagax Hermanni ingenium investigavit, non mihi tam persuasum esse quum pSe Vellem. Sed quoemqne modo de reliquis iudicabitur, illud puto erinia esse, pristinam a n0- his sedem suam tanquam extorri versu illi 'Ei mastigiat e. q. s. indagatam esse, sive vermi 2 illum praemiseris sive postposueri M

33쪽

ram vel iteratis vel transpositis usquequiuiue liberum esse Ambrosianum cui generi longius persequendo ipsam quam subiecimus Mantissam destinavimus:

Sed longe gravissimum restat et quod eiusmodi excusationem vel aliquam dubitationem minime admittat. Nam quattuor paginae illae, quae Sunt Sch darum o et , patium explent .ex et septuaginta versuum. Atqui hodie ivxe IV, 2, 7 et V, 1, 2 uo prura sunt quam unum et quinquaginta Spatia. quo ne sSar. Consequitur lacuum nunc esse in una scena IV, 3 viginti quinque Iersuum senarii enim sunt, in quo genere versuum numeri u quam non congruu ut numeris spatiorum. Ergo non ullo modo haesitandum, sed inquirendum quo in loco vel quibus in locis illius scenae sive ad sententiam sive ad grammaticam metricamve rationem aliquid deesse videatur. Et

eiusmodi sane primum illud est, quod, ubi heuropides dixerat . 24: quod me absente tecum hic filius Negoti gessit:

Simo sic respondet: mecum ut ille hic gesserit, Dum tu hinc abes, negoti quidnam aut quo die JQuae Structura verborum cum prorsus vitiosa aut potius nulla sit, Bothii quidem satis inscito artificio, quo negotia substituit pro negoti', nihil hercle Proficimus. Accedit autem, quod nullo omnino cum his vinculo proxima continentur heuropidis verba Ilinas tibi octoginta argenti debeo'. Ergo hic cum aliquid excidisse certum sit, tamen ut cum Verborum tum Sermonum in ritas restituatur, et sufficiunt paucissimi versus nec posse turmascisci sine concinnitatis detrimento videntur. Nihil enim in hac sermonum continuitate puto desideratum iri:

SΙ. Quid autem p III quod me absente tecum hic filius 25 Negoti gessit. I. mecum ut ille hic gesserit, 26 Dum tu hinc abes, negoti quidquam ΤΗ. ne nega, Etsi tibi aegre nunc est. SI quidnam aut quo die psTH. Molestus ne sis rem omnem in pauca conseram:I27 Minas tibi octoginta argenti debeo. SI. Non mihi quidem hercle verum si debes, cedo:

34쪽

Fides servandast ne ire inscias postules mimisuemvero quae his continuanture i , 30 TH. Profecto non negabo debere, et dabo: Tu cave quadraginta accepisse hinc ne neges.

SI. Quaeso edepol huc me aspecta et responde mihi. Te velle uxorem aiebat tuo nato dare: Ideo aedificare hoc velle aiebat in tuis. 35 TH. Hi aedificare volui SI si dixi mihi. TH. ei mihi, disperii vocis non habeo satis e. q. s. rhaec igitur longe longeque etiam maiori offensioni sunt. Nam ne in levi ribus haeream, omnem ordinem sermonum reique quae agitur explicationem nego a sano poeta Sic Praecipitari potuisse. tque aeute, ut solet, quid rei esset perspexerat Acidalitis, rectissime ille sic commentatus Divim p. 240 Griit.: Sequitur scena Perii hercle in qua de lacuna suspiceris insigni ante istum

I. Quaeso edepol huc me specta et responde mihi.

Erat cum simili artificio eiusdem scenae his versibus consulendum putarem: Tu Minas quadraginta accepiSli, qua Sciam, Pliilolachete. II nunquam immum, quod sciam. 20 IH 0uid, a lanione servo' II. multo id minus. 0uorum potuisse hanc rationem esse suspicabar: TH. Quid igitur, quandoquidem ab illo acceptas negas,

Λ Tranione servo Sed nec haec interrogandi lamia placet, e naullo enius corruptos numero Sico stiluas . .

Th. uid' ain ii a Tranione ' cis mullo hercle id unus. Nam post mullo' non ante eam vocem lacunae spatium est in Vetere codice. Nullo autem modo Bothianus versus probabilis: TH. A Wanione servo' R. uid multo id minus: ac nimis ineptiunt qui de trisyllaba mensura Tranionis forma somniant. Nam Most V 2, 47 pro Tranioni pridem Tranio dativum Acidalius restituit:

Tranio remitte quaeso hanc noxiam a Sa mea: collato quidem III, 1, 33:Sed PhiIolachetis eccum servom Tranium. Nisi quod ea forma non a Tranius nominativo cum AcidaIio ducenda videtur, sed a Tranium neutro riam et callidamati prosecto et magis etiam danistac convenit hypocoristica forma uti 'aber sieli da mei Traniochen, de mi moin Geld nichi

35쪽

Nam abruplus sermo, vadetur, et .dGent: alta. Praecessisse, quibus ab argenti debitione ad aedium inspectionem x luctat Scilicet de aedium emptione

alterum contendere, alterum negare Prius, aliaque Portuit invicem agere, quam ad extremum hoc delaberetatun Modo ne attractasset, quod sanissimo

iudicio andaga erat; uo enim ullam vim persuadeudi habent quae subiecit: 'An vero de industrii Plautus ista dissimuIahit 3 Ita est. Consuli reiecit

omnem eam arrationem, ne destiuo in ceu costra legem comicam et cumspectatorum taedio eadem iterarentur. Atque id ipse in fine innuit:.ΤΗ. Eadem ego opera haec tibi narra'ero, Quis me exemplis hodie ille ludificatus est.' Et ex bis quidem versibus petitum argumentum iacili opera evertas. Necdum enim vel illa Simoia sabula innotuerat, quam do hospite in Theuropidiis a dibus capitali eaede necato derelictisque ob id illis aedibus ranio commentus erat II, 2 vel quae de filii omissa tionibus empta ius danistae argento amica senex e Callidamatis servis compererat IV, 2. Quae omnia pertinent profecto ad ludificaudi exempla illa, quibus cludibrio habitum esse he

ropides queritur. Et ut haec mittam, quid si priorem versum, quem non esse in rum metrum arguit, sic sumimeris i.

Sume. H. eudemque opera haec sporro tibi narravero, Quis me hodie exemplis ille ludificatus est ')ad sint ilitudinem eventiani versus in eautoni. IV, b, 23 Ita enim rei summa potuit iam patefacta esse, et tamen Theraropides etiam plenius et explicatius Simoni rem omnem enarrare velle. Quanquam eodem iure intus' i eras. Ne vero de tactilio spectatoriam erat Mod vel ab arte poeta vel a re ipsa elueret Acidalius. Aliud est enim his e nilem rem enarrari, ali dis diversis personis, diversissima omnium rerum condicione, rei summam denuo tangi, et ita quidem Langi, in non ex ipsa e illa quaeratn oblectatio, sed ex assectuum varietate, quo chim illa excitat, tum per altereantium, obiurga lium, male interpretantium, obstupescentium sermones ioculariter poeta e

sequitur Quid quod illa ne potuerunt quidem breviter agi, quando

Rectius enim sic sc ipsisse videor quam cum Bothio Quis Mid exempIis .liodie ludssculus est. Nam si si ille non est sane in odicibus, lamen in eludit calus est uterque Palatinus prnebet, et lacunae spatium ante eam stem Dee latus habet.

36쪽

iit a comico Poeta hos requirimul, ut ipsam rerum veritatem, a quam vitae speculo aliquo oculis nostris repraesestet. Vt si modo vera esset tamen nouhanc vim Acidalii ratiocinatio hahero, ut eootrahendam Theuropidis et monis expostulationem, sed Ut omnino non in ipsa scena coram spectatoribus agetidam, ver in tanquam ab illis lactam tantum narrandam latis eo cederemus. Quae omnia si cui nondum satis esse ad redarguendam Acidalii excusationem Videbuntur, gravissima hae iurepulato ex ipsa lingua nexuque sententiarum Petita. Primum enim, quorsum hoc et 'tuis' spectant . 34'Deinde, quis tandem est, qui filio velle uxorem dare Theuropidem aiebat pDenique quid est, quod respondere Sim Theuropidem iubet v. 32, nec quicquam tamen ex eo quaerit Ergo de lacuna quidem cum dubitari prorsus nequeat, hoc auum facile quispiam ambiguum dixerit, tacitane illa videatur esse posse, quanta trium et viginti Versuum spatium aequet. Non opus se tot versibus ad eum quem requirimus nexum redintegrandum, id quiadem ortassis largiamur. Contra ubi praeter unum illum locum et eum quem antea indagavimus aliquid in hac tota scena excidisse dicam, prorinsuo habeo. Haberem, si de proxima ageretur, ubi de lacunis cum alibi cogitari potest, tum non Potest non cogitari post v 2 et post 37 quod Ougum est nunc pluribus Persequi. Nec vero is a quo Proxima scena e u

Qui homo iliudus erit in rebus dubiis, nauci nota erit, quippe in eadem in qua versamur Ambrosiani pagina ultimum locum obtinens, eius Scevae non suisse Primus videtur. Denique ne integram quidem scenam uter IV, 3 et V, 1 excidisse ullo modo veri est simile. Quod ita esse lacile intelliges, si singulas sabulae personas, quid vel egerint vel nunc agere OSSint, perlustraveris; nec enim quicquam reliquum est, quod vel I heuropides nondum compererit, vel ad rerum quae aguntur ordinem integritatemque nos desideremus. tot igitur tantisque dubitationibus ecquo alio modo emergemuS, nisi

ut eius viae, cuius nobis veritatem necessitatomque Prorsus e uaserimuS, exemplum proponamus Certissimum enim esse existimamus, eos qui circa IV, 3, 32 interciderint, versus circiter XXIII in una heuropidis Simonisque altercatione esse versatos eique rei illud spatium nec Parum esse ne nimium. Quod ut ita se reapse habere aliis quoque persuaderemus, exHeudae lacunae

hoc quod infra posuimus periculum fecimus, non hercle illud ullo pacto tale, quod Plautina arte dignum putaremus, sed in quantavis tenuitate ei tamen

37쪽

qua opus ειν demonstrationi aptum, si ne qui quam inepte moliti esse nec inutilibus ambagibus senum semones longius Produxisse iudicabimur. m. Prosecto non negabo dehere, o dabo: Tu cave quadraginta accepisse meis neges. 32 SI. Quaeso depol ad me huc specta et respondo mihi. Nam quamobrem aecepisse id me argentum dictitas pTH. Quasi fro has aedis hino esse emplas udicias.

SI. Quas afidis aut a quo simptas dicis, te obsecropra. Quas visindidisti malo Philolachi meo. 5 ΣΙ. Egone ut vendiderim quid quaeso in mentsimst tibi p

ra. Frustra' nunc dissimulas . seio, iam paenitet Te has sindidisser φrum id quidem non moror. SI Satin sanu's an me iuviscare postulas TH. Etiamne intendis 4hrio laetum hoc negas p 16 M. Nego tisiret vero iactum atque adeo Pernego. Quin iusiurandam tibi me polliceor dare, in Non mi hic negoti quicquam fuisse cum tuo. TH. Qui, in negas cur non negabas antidhac, Quom inspicere has me iubὐhas meas χΙ. tanquam tuas. ')iue Qui id tibi negarem, quom ad me servom mitteres, Meas his ut inspiciundi veniam tibi darem p

cs V, I, 36: Quin iusiurandum pollicitus dare se, si vellem, mihi et quae sequuntur aperte et lacunosa et aliis modis compla atque perlurbata. Illo versu parum elegantibus numeris vulgo 'pollicitus est dare, si vellem, mihi'. Rasuram inter dare' et 'si' habet Vetus, liquid autem scriptum dare si si vellem Decurialus. - Celerum haud quaquam necesse est, quae deinceps Theuropides vel se Simoni vel hunc sibi dixisse narrat Tranioni, ea omnia in superiore scena revera locum habuerint. Fieri sane poluit, ut in ius se Simonem voeaturum Thenmpides reapse minaretur. Quod quidem etsi nullo negotio potueramus nostris versieulis includere, tamen praetermittere maluimus, quod talis minatiocis heuropides in V, 1 iccirco tantum mentionem inii

cere visus est, ut transitum sibi pararet ad eo servos commemorandos qui mox prodituri essent quos cum a Simone petisset vinciendi caedendique ranionis caussa

IV, 3, 44), ab hoc aliquantisper credi volt quaestioni datos esse a Simone V, 1, 38 sqq. . Eo autem progressam esse senum altercationem illam, pars eius superstes n0stro sensu idem non lacit.

38쪽

Absque eo sisset, haud millin em quod erat in mami . D SI 'Longe filivdeerit si os memorablit tuus. l 'ει. TR Dic mi hsser igituri quid ille memoravit tibi SL Tibi dicam hi quod .4asicen in me is sidibust, Bine capere exemplum πεns a dixit mihi. 24 III. Quo mi a item ex puim aut quo gynaeeoum mihi p33 SI. o sille uxorem ille aibat tuo gnato dare Ideo Mifieare hoc osse te aibat in tuis. TH. Hic Mifieare volui gΙ. si dixit mihi.

Vides o quoque rem non e tetigisgo keidalium, quod lacunam esse ante v. 32 credidit quae dubitari nequit quin sit Post eum vergum. - Eo autem quod osuimus exemplo nec bespondet v. 32 De aibat v. 33 , nee v. 34 tuis et hoc non ahon quo rosorantur: hic enim pro 'hoe hodie receptuni Lambini tantum mutatione . manavit. Ceterum cur ad mo huc specta v. 32 Scripserim, satis apertum esse arbitro 'Si quis autem XXIIII, non XXIII versibus comprehensum novicium illud SUI, Plementum miretur, eius quidem rei hane esse rationem sciat, Ut unius ei Siculi iactura compensetur, quo eandem scenam IV, 3 alio in loco deminuendam suspicor absque qtio esset, facile omitti is quem l posituimus Ver-fius potuerat. Sic enim vulgo ergit heuropides:

36 mei mihi, disperii vocis non habe satis. Vicine, perii, nisirii. SI. numquid ranio I urbavit λ TH. inuno mi exturbavit mula. I e Iudificatus est et me hodie indignis modis. 40 GL Quid tu ais ΤΗ. haec res sic est ut narro tibi. ludificatus et me hodie in perpetuum modum. Quibus in versibus vicine scripsimus eum cidalio, perii interii aransposuimus cum scriptis libris omnibus, mi cum Bothio inseruimus. Eidem v 39. 4 haec emendatio debetur: DLs III, 1, 15 sqq. R CL III, 2 68 sqq.

39쪽

ciui quidem emendationi iusta fides e Palatinorum demum scri pira accedit. Si enim, priorem versum Vetus exhibet: modis Te ludificatus est hodie indignis dis et in margine me', ita tamen ut e correctura sint intus es syllabae a quo sic Decurtatus discrepat:

Te ludificatust mihi hodie indigni dis.

Alter autem versus in Vetere hic est:

Deludificatust me hodie tu perpetuum modum hic vero in Decurtato: Deludificatust me hodie in perpetrium modum sed ut me sit e corr. pro mi'. Attuli haec, in quibus plane apparet veteris emendatoris manris, quam leniSsime propterea, quod ita sperabam fores ut sua ponte unicuique eadem, quam ego non Polini Procul habere, suspicio nasceretur. Nam vix mihi persuadeo tam brevi intervallo tam similem e sum ab eo poeta iteratum, quem longe alium nosse Videor languetque prO- socio haec iteratio eo magis, quod paucissimis post versibus rursum similia

verba idem heuropides haec subiicit: Quis me hodie exemplis ille ludificatus est. Quocirca nescio an illorum haec fuerit pristina species: Vicine, perii, interii. SI. numquid Tranio 38 Iurbavit III immo mi exturbavit omnia. 40 l. Quid tu ais p III haec res sic est ut narro tibi. 41 Deludificatust me hodieri perpetuom modum ')Nunc id obsecro ut me bene iuves operumque des. Vt enim v. 4l potius quam 39 servem. illud mo movet, quod nilignis

' Nam ut per se illi versus etiam sic invicem sese excipere possint non improbabiliter: TH. immo mi exturbavit omnia. Deludificalus me hodie in perpetuom modum. SI. uid tu ais TH. haec res sic est ut narro tibi. Νunc te obsecro . . . tamen in hoc certe, ne prorsus vagetur coniectura, praestiterit ab eo quem libri prodidere ordine inre.

40쪽

Deludificavit in ille homo indignis modis.

Quanquam dissimulare nolo etiam aliam patere corrigendi viam. Potuit enim perperam iteratis verbis, quae sunt Deludificatust me hodie', aliquod hemistichium extrudi, velut hoc: ΤΗ. immo mi exturbavit oestita 39 Doli dificatus si me hodie indignis modis. vSI. Quid tu ais p III haec res sic est ut narro tibi. 4L IDispsirdidit med ille in perpetuom modum. Et latendum est certe longe commodius intelligi, quomodo aliquis pereat in perpetuum modum' ut est ost. III, 1, 5 'Nunc pol ego perii plane in Perpetuum modum'), quam qui se dicat hodie in perpetuum modum ludificatum esse'.

Ilantis su emendationum.

Persequamur primum quod in commentatione tetigimus autum p. 4 sq.

Etenim uostellariae III, 2 post versum 120 vulgo hi leguntur: 130 L in qui perductet. III apage istum perductorem non placet. SI. Quid, quid est TH. errabo potius, quam perductet quispiam:

inde a v. 157 autem hi: SΙ. ho istum, puer, circumduce hasce aedes et conclavia. Nam egomet ductarem, nisi mihi esset ad sorum negotium. ΤΗ. Apage istum a me perductorem, nihil moror ductarier. l60 Quidquid est, errabo potius, quam perductet quispiam. SI Aedes dico. III. ergo intro eo sine perductore. I. i licet. ΤΗ. Ibo intro igitur. e. q. S. Et priores quidem duos versus ab illo loco alienissimos esse nemo est quem fugiat. Ergo delevit Gruterum secutus othius, ut e sola repetitione versuum 159. I 60 ortos, quos apparet prorsus suo loco esse positosta parum id pro-