Aloysii L. B. a Locella Tria tentamina ad illustrandas leges 12. tabularum

211쪽

nostro, scilicet, de pastu pecudis.

Eas ut coniungerem, gravissima IVLII PAULLI auctoritas fecit; b doctissimi inquam illius adsessoris A

MILII PAPI MANI, Cuiusque auctoritatem, ceteriS omnibus, recentioris aevi iure consultiS, anteponere so

leo. Nihilo secius plerique, ne di

de his actionibus, separatim leges scriptas fuisse credunt; immemoreS brevitatem illam absolutam, cuiuS studiosissimos fuisse DecemvirΟS, Omnes norunt, id sibi profecto deposcere , ut ne, de eiusdem generis N a de-

Namque in Recepi. Sent. I, Is. I. Pa o. Edit. cura Conr. R iter Nilii Noriberg. I 594- haec scripsit Vir dom:ismus. Si quadri es Pauperiem fecerit, damnumνe dederit; quidve depasta sit, in dominiam aflio datur, ut aut dumni aestimationem jubeat, aut quadruPedcm

dat.

212쪽

I96 Ex PLICATIO ALIO . QVORVND.

delicto pari poena plectendo, duabus distinctis legibus caveretur. Ut nibit dicam, Gothostedi asseclas, in

eo plane reprehendendos Videri, quod ob quadrupedes alieno agro immissas, aiunt adtionem de pastu competiisse. Sed iam exequamur

Enim vero, nisi separatam quandam legem, de inaniti one Pecudis, quae somsan etiam de potu dicta est, suisse credas)Vix est, ut ex hac nostra XII. tabularum lege, ob quadrupedes alieno agro immicias actionem competiisse dicamus. Namque instituendam tum fuisse actionem ex lege Aquilia, patet ex L. est. C. de Leg. Aquil. Quam ob rem, merito IUVENA-LIs Satir. XIV, ν. Is r. Dag. 4o9. GD. in usum Delph. I 684. quum cie hoc delicto loquitur, canit: Dicere νix possis, quam multi talia plawent, Et quot νenales INIURIA. fecerit agros. Nimirum dominus, qui pecus immittit, iniuriam lacit. Ipsum certe pecus, utpotCratione carens, nisi a domino immittatur,

213쪽

Coeptum propositi ordinem, legisque Originem scrutemur. Suspicio est scilicet, Decemviros, hanc degem eXAtticis decerpsisse. Certe. haud absimile quid odorari licet in lege quadam Solonis, apud PLUTARCHUM; )

N a quo

iniuriam sacere nequit; quoniam, ut supra diximus, pauperies damnum est, me iniuria iacientis datum. Sed inquies: cur igi- . tur speciatim cie pastu cautum y Nempe non suffciebat de pauperie actio; siquidem pastus pecoris, non est detrimentum rei ipsus, ceu pauperies; quippe dum pecora in alieno pascuntur, etsi dominus damno assiciatur, tamen res ipsa non co rumpitur , non labefactatur, quandoquudem in usum alienum a natura is a non vertitur. Igitur isthic non abusus, scd usus est. Cons. HOTTO MANNUs Antiquit. Rom. III. Pag. 45 . '

διδ μινον. ScriAst etiam legem de noxa qu

214쪽

quo adeo et IUL. PAULLUM respe

xissse quidam Volunt. Equidem, quid

drupedum, qua cuncm , mordentem , quatuor cubitorum catenae alligatum , dedi iussit.

si Eodem loco, quem supra Hesio 3.

descriptum habes: ubi post verba quadrim pedem dedat addidit P A ULLus o to : etiam lege PE SULANIA de cane ea intur. Nimirum. Vir summus I A C. CUI ACIUS in Adnot. ad Putatii Recepi. Sent. I, 23. I. Pag. 887. toni. LGit. Neapol. Irata legem hanc Asiutiniam de cane, non aliam arbitratur, quam illam Solonis, scholio s. relatam: aitque Te, in libro Lintetiae edito, curante Almarico Bouehardo, duobus annis antequam Busiliensem editionem Ioh. Sicharsis Procurasset, legitis PMoloniam . quam scripturam corruptam putat, legenuumque opinatur Soloniam. Hanc elegantem Cui acii coniecturam subinde magnopere probarunt AN T. AUGUSTINUS et CONR. RIT TERS HUSI Us, adeo,

ut hic, eam lectionem in ipsum textum admittere non dubitarit, quemadmodum' videre est in Edri. Nor bers. Is 9s. eo semcurante. Sed sane vocabuli terminatio , doctis quibusdam viris, magis Romanam,

215쪽

quidquid ea de re sit, pleraque ad

pauperiem pertinentia, ex iure Attico fluxi fle, nullus dubito. Namque ius nostrum, hac in re, maXime Con-Venit cum PLATONIS lege; qui fon

quam Atticam legem videtur indicare. Negant illi Solonis leges, recte vocari posse Solonias verosimilius esse Pesularam quemdam, quisquis is demum fuerit, Tribunum plebis, speciatim de cane sanxisse, quod lex XII. tabularum generatim de quadrupedibus sanxerat; adeoque legem Pesulaniam plebiscitum quoddam esse, Cuius t men auctorem , aeque ac aetatem, sci mus iuxta cum ignarissimis. Itaque et HoTTO MANNUS in ea, quam dedit, legum Romanarum enumeratione, legem Pesulaniam catalogo illi inseruit. Vid. Eius Antiquit. Rom. III. pag. aas. Edit. Uud Bh. V non. I oo. Ita nimirum, ubi res in ob scuro est, coniecturis se iuvant Truditi. Equidem, quamvis de hoc Paulli loco augurari sorsan et nos quidpiam possemus, abstinere tamen malumus hanc a Lectore molestiam.

216쪽

sin eam ex Attico iure est mutuatus. 7Ο Ρorro meminisse Oportet, tum locum esse actioni de pauperie, de altera enim iam diximus cum

quadrupes ceteroqui non fera, Vel- ut Contra naturam, damnum intulit. Sane horum in numero, et

aut cavis, aut domesticum aliud anicia Ixroximi rem attriνerit, animulis dominus, eodem mo D, damnum re arciat. 8- ULPIANUS in L. I. 3. 7. D. squadruP. Pa . fec. ait: Et generaliter haec actiolorum habet, quotiens contra naturam sera mota 'auseriem dedit. LAOque s equus . dolare corrigit HOTTO MANNUS dolon con tatus calce Petierit, cusere istam actionem

- At se equum Permes Uset quis, νel Palpatus es, cet9 calce eum Percusserit, erit actioni l cus. Cons. 3. 8. 9. et seqq.

217쪽

CaneS, olim, relatos credimus.' Instituturus autem alterutram ex his noxalibus actionibus, ita solebat in

9 Arg. L. I. s. A quadruP. Pa . sec. Quin etiam PAULLUS in L. a. f. I. D. ω inquit: Si quis aliquem eνitatis, Magistratum

sorte , in taberna proxima se immis et, ibique . a cane feroce laesus esset, non Posse agi canis nomine, quidam putant: at, Ii solutus fuisset,

contra. Nihilo secius negabat CUI AC IUS Adnot. ad Rutilii Recepi. Sent. I, 23. mg. 3 7. tom. I. actionem de pauperie etiam ad canes pertinere , eo, quod canes inter pecudes non censeantur. Verum id quidem

de actione ex lege Aquilia dici potest, non de actione quadrupedaria. Ad legem autem Aquiliam spectat L. a. D. ad Leg. PIl. qua nixus est Cuiacius.1 ' Uid. L. I. D. A quadruP. Pa . sec. et . s. I. IV. de noxia. act. Nobiscum quoque

218쪽

aoa EXPLICATIO ALI R. QUO EVND.

CAPUT VI. Explicat legem Decemviralem de vo-

III timo capite, postrema siqui-

mus lex in duodecim, explicanda

venit. Transimus autem a quadrupedibus, ad servos; haut magno discrimine. Servi enim, apud veteres RomanoS, personam civilem, habere non intelligebantur; sed pro rebus, immo pro nullis habebantur. )

fus L. 3 a. D. de regia: rur. Ubi ULPIANUS: Quod attinet ad ius ciνile serνi pro nullis habentur. Ouin etiam servitus morti adsimilatur in L. 59. f. a. de cond. et demo tr. Et in L. ao9. D. de reo iuri ipsique servi qu

219쪽

Quare, ad mores Romanorum adludens, imperiosa illa uxor ait apud IUUENALEM : '

o demens ita oervvs homo es 'Unde quum servilis conditio, non pateretur, ser Uum iudicio Conveniri; constituere Decemviri: ut sit

ser-drupedibus aequiparantur, in L. a. D. ad L. Aquil. Ceterum eleganter FLORUS Hi Or. III, ao. pag. I 33. Ε t. Furi f. in usum Deli . I 674. servos, ob diversilsimam hanc a liberis nominibus conditionem , secundum hominum genus appellat. Satin UL νer. 22I. a ) Ηuc spectat versus ille TERENTII Hom. II, I. νer. 6a. iam alias laudatus: Ser m hominem caussam orare lages non δε-

Similiter ULPIAN Us in L. 3. D. ne quis eum qui in ius - ' scribit: Ouod si ferrum quis exemit in ius a satum, Pedius Putat ceμsare mictum quoniam non fuit Persona, quae in ius istari potuit.

220쪽

servus, sciente domino, furtum fecisset, aliud ve damnum dedisset, in dominum actio esset. Sed ita tamen, ut, si1 is damni aestimationem praestare, litemque, suo nomine, subire nollet; noxae servum dedendo li- heraretur. Cuius legis verba, Vir

summus I AC. GOTHOFREDUS, haec circiter fuisse arbitratur.

Noxia apud antiquos damnum fgniscat, sed a metis ponitur Pro eu*a, inquit FESTUS XU. mg. 28s. Confirmant hunc Festi locum, quae extant apud PLAUTUM in Bacchiis. IV, 9. Ver. 8 I. Sat se sus ecias sum, cum careo noxia. Et apud MANILIUM AElmnom. IU, s. ν. 94. Quen etiam infelix νirtus, et noxia felix. Alias dum culpam sive poenam denotant Latini, verbo noxa utuntur, ceu idem