Aloysii L. B. a Locella Tria tentamina ad illustrandas leges 12. tabularum

201쪽

duximus esse premenda: sed quoniam disiunctam, de di stractis a tutore rationibus, legem in tabula septima cXaratam arbitramur, eiuS Verba, siquidem eum conatum probas Erudite Lector, in hunc modum re

. ε- I ex quam producit Vir doctissmus,

talis est: SI. TUTOR. DOLO. MALO. GERAT. VITUPERATO. QUANDOQUE. FINITA. TUTELA. ESCIT. FURTUM. DU

PLIONE. LUIT O. Tuam fidem Lector

Numquid de una eademque actione isthic sermonem esse dicas, si legis verba Llum spectes Conflata est lex primum, ex inscriptione tituli III. lib. XXVII. D. de tui. et

RATIONIBUS DISTRAHENDIS, et utili cur. cauis act. Et L. a. D. eod. ubi PAULLus ait: Actione cde) DIs TRAHENDIS RATI-

202쪽

ONIBUS nemo tenetar, nisi, qui in tutela

gerenaa rem bonis set illi alluverit. Deinde autem, quod sequitur: p illum reqvidam fraudastit, ea phrasi saepissime ute hantur veteres, in huiusmodi genere. Ita HORATὲDS Carm. I, 3. Ner. 28. quum diceret, temerarium Iapeti filium, Ρrome- theum nempe populis furto improbo, L. Gem advexisse, his utitur verbis: dux L cci genus nem FRAUDE MALA gentibus intulit.

Quin immo ipse CICERO pro Sext. Ro c. VI. pro Caecina III. de Quiusmodi tutoriabus differens, hac semper phrasi utitur: pupillum fraudare. Et itidem ad Attici L I. inquit: Cum Cuecilius a Vario magna pecunia fraudaretur. Porro fraudasset dixisse veteres pro fraudar erit, ut legavi, pro legaverit, vel lippis et tonsoribus notum. Denique dupli poenam quod 'attinet TRYPHON IN Us in L. 5 s. f. I. D. de administ. et perici tui. sic scribit: Sed si ipsi tutores rem pupilli surati suit, indeamus an ea actione, quae Proponitur ex lege XII. tabularum adν Ius tutorem in duplum, singuli in solidum te-

203쪽

t Ira, eius rem quodam interceperit, eumque adeo fraudatarrit, dupli poenam lasit. Transtulere procul dubio Decemviri

hanc nostram actionem, ceu complures alias, ex Atticis legibus: quippe non absimilem tutelae actionem Athenis fuisse, aliquot DEMOSTHENIS lo-- cis haud obscure innuitur. ' ) Animadvertendum porro est, actionem hanc , snita demum tutela. institui potuisse,' in quo inprimis a priore discre-

neantur: cet. Cons. L. I. 2 D. de tui. et rat. dii trah. Cuius verba infra dabimussu

s. Prolixum esset, verba, quae Id 3nnuunt, transcribere. Vide Eius orationes in Aphobum Pag. 893. in Onetorem Pag. 0 I9. et in Mugisnactam Pag. Git. cur. Hier. Francos. I 6D . s. ULPI ANU S in L. I. est. D. de tutes. et rat. distria. cuius verba haec sunt: mee

204쪽

discrepat. Poenam dupli quod spectat, ea revera silmpli est, scilicet Ut praeter rem, quae ex pupilli rationibus abest, aestimatio praestetur. Enim vero aequum erat, huic delicto leviorem poenam statui :quum is tutor, qui per distractas rationes , quidpiam e pupilli bonis abesse patitur, non tam furtum facere, Velamine quodam administrationis, quam perfide agere iotelligeretur. actio scilicet de distrahendis rationibus . tunc competit, cum et tutelae actῖo, es hoc egi finita demum tutela. φ Quamobrem rursum ULPIANus in L. I. f. ao. D. d. t. haec monet: Conm randum es in hac actione, utrum Pretium rei tantum displicetur, an etiam quod Pupilli inter-st Τ Εt magis esse arbitror, in hac actione , - quod interes, non νenire, sed rei tantum a simationem. Et itidem P AULLUS in L. 2.f. a. D. eod. in hunc modum : Haec actio

licet in duplum si, in Implo rei persecut,

Onem continet mn tota . dupli mena es.

205쪽

retur. Quamobrem si omnino furandi animo, rem subripuisse tutorem appareret, praeterea furti actione uti licebat. U J Ceterum patet, formulam nostrae actionis hanc admodum fuisse: AIO TE MIHI CΕΝ-

. TUM

M.) Testatur id TRYPHON IN Us in L. ss. S. I. D. de adminifratione et Perit. tui. his verbis - sed tutores, Propter admisam ammt irationem, non tam inνito domino comtrectare eam νIdentur, quam Perme agere. Quippe ULPIANUS in L. I. f. aa. D. de tui. et rat . disrah. ait: Hunc tamen titorem , qui intercePit Pecuniam Pu 'illarem, et furti teneri P inianus ait: qui, et i furti t neatur, tac actione conνentus, surti actione . non liberatur. Nec erim eadem es obligatio su ti ac tutelae, ut quis dicat Plures esse actiones eiusdem ficti, sed mures Ohligationes: nam et tutelae et furti obligatur. Cui plane congruunt, quae PAULLUS in L. a. D. eod.

scripsit: vuod Iifcrandi animo fecit, tutor

etiam furti tenetur. Utraque autem actione di tigalia , et altera alteram non tollet.

206쪽

ΤUΜ DARE OPORTERE, QUOD MIHI QUINQUAGINTA EX RATIONIBUS

TUTELAE ABSINT. Unde . illud quoque in promptu est, eum, qui hac actione reus esset iudicatus, eristimationis nominisque sui iacturam fecis h. o C Α-

33- Uide Io H. CALVINI Lexicon magnis iurid. ν oce distrahere pag. a93. Edit. Genem 1689. Quo spectat procul dubio illud claCERONIS pro Q. Roscio VI. Pag. 24o. Si quae sunt Priνatu iudicia summae exulimationis, et paene dicam capitis , tria haec sunt: Muciae, TUTELAE, societatis. Aeque enim perfidiosumes sidem frangere, quae continet νltum, et

PUPILLUM FRAUDARE, quI In tutelam pem νenit , et socium cauere, Ut se in negotio omiunxit. Et clarius adhuc pro Cue: Ina III. PQ. 476. qin Per TUTELAM, . aut Ib i tutem, aut rem mandatam , aut Abuciae rationem FRAUDAVIT que iam, In eo quo delictum malus es, eo Poena es tardior. Gl enim TURPE IUDICIUM. Cons. L. I. D. de

207쪽

Explicat legem Decemviralem de a

ctionibus duabus noxalibus, de PAU- .PERIE QUADRUPEDUM, et PASTU. .

SAtis hactenus de damnis ab homi- .

ne datis. Hoc capite ea damna occurrunt, quae non hominis dolo, neqUe data opera, sed sine fraude, et casu potius inferuntur; veluti quae Veniunt a quadrupedibus, a quibus utpote sanae rationis eXpertibus , inruria nullus asscitur. Merito Decemviri . horum quoque damnorum, rationem habuere. Quam ob rem , si quis ab aliena quadrupede, lasci-Via, pavore, aut feritate acta, detrimento esset affectus; Vel, si quadrupes, in alieno agro, quidpiam depasta esset, legibus XΙΙ. tabularum Cautum erat: ut dominuS eius quadrupedis, aut damni aestimationem

prae

208쪽

I9a EXPLICATIO ALI R. Quo VND.

praestaret, aut quadrupedem trade- ret ei, qui damnum accepisset. De quibus rebus in tabula septima, talis fortaste lex fuit.

- Recedemus isthic paullulum,' a summo Viro IRC., GOTHO FR EDO 'ui legem his verbis exhibet: SI. UADRUPE S. PAUPER I EM. FAXIT. DOMINUS. NOXIAE. AESTIM IAM, OFFERTO. SI. NOLET.QUOD. NOXIT. DATO. Ratio dissensi-

oriis, in eo est, quod Uir docti ismus, in hac lege, nullam de Passtu pe oris mentionem fecit: nOS Uero Cum HOTTOMAN-Mo, auctoritate Iulii Paulli ducti, duas ' has actiones, in una lege coniungendas arbitremur. Vide infra schol. 3. α Testimonium eorum, quae hic producuntur, praebet ULPIAN Us in L. I.

209쪽

Sive: s quadrupes pauperiem fecerit,

N alit pr. D. δε quadruP. Im a. feris. dic. in haec Verba: Si quadrupes pauperiem fecise dicatur, actio eκ lege duodecim tabularum desceridit :quae lex νollat, aut dari id I quod nocuit, id est, id animal, quod noxiam commissu saut a0timationem noxiae offerre. Et in L. I 4. f. i. D. de Praescr. νerh. idem ait: Si glans ex arbore tua, in meum fundum cadat, ea

que ego immi so Pecore depastam, Aribto scribit, non sibi Occurrere legitimam attionem, quae eriri Possim: nam neque ex lege XII. t bularum. de Paseu Pecoris, quia non in tuo P scitur; cet. Porro, Par eries dicitur, dammim sne iniuria scientis datum, aut Ore

mo dubitaverit. Utrumque Vocabulum ita distinguit ius TINIANus siqua ηλ. PuV. fer. ut noxa, ipsum, quod nocuit, corpus; noxia delictum, quod suis commisiit denotet: eademque legimus in L. I. I. D. eo . Uerum enim vero , raro discrimen istud animadvertimus. Quippe noxa etiam, maleficium ac Peciscatum qualecunque denotat, non modo in iure nostro; L. 45. f. I. D. de legati l ...

210쪽

aut in alieno atro quidpiam deposta

sit, dominus damni illati aestimat, iovem offerat; aut quadrupedem, Ioe-

Ηsse nomine, trildat. Duas in hac lege actiones exhibeo. Alteram de pauperie in genere; alteram speciatim nominatam in iure

L. 32. D. de noxal. ad . sed et in duodecim tabulis, ceu testatur GAIUS in L. 238. D. de V. S. Quare, minus recte. locutum hic Iustinianum, sive Tribonianum, infra t e . VI. scholio 4. ne eadem res bis repetatur , adnotaturi sumus. CeterUm, quod in lege est, noxae dedere, vel in noxam dare, idem erat, atque hominem animal Ue vivum, tradere ei, cui, delicto quodam, fuerat damnMm illatum. L. L. f. I 4. D. si quadruP. PauP. sec. QUINCTI L. Declamat. IX. Est autem noxae dedere, praecisa locutio, ut 'subaudiatur, nomine, Vel causa; isque loquendi modus usitatissimus est iure consultis nostris: ut cum dicunt, damni infecti promittere, legatorum δε- .iti dare, cet.