장음표시 사용
131쪽
turbat. Nam ex iis ipsis eorporibus in iis omnibuτ, in quibus eonsiderari aliqua ra.
tione potest , observatur gravitas in totam Terram generalis gravitatis legibuet resispoiidem . Quare ad retinendam analogiam gravitatis mutuae in iis etiam particulis , quae se vel attrahunt attractione diversa ab ea , quam gravitas requirit , vel etiam repellum, considerari poteli vis quaedam accedendi ad se invicem respondens massa partis, In quam tendunt , divisae per quadratum distantiae , & ea ipsa nomini ei gravi. eas; tum ejus sicconeeptae vel disterentia ab attractione . qua in te mutuo partieulaetendunt, vel summa cum repulsione , qua a se mutuo recedunt , nominari alio quo cumque nomine ut electricitatis a Clasticitatis , vis magneticae , cujus ope fiet , ut gravitas universalis conlideretur in omnibus materiae particulis, 3c cum ipsa gravitate aliae vires concip antur limul, quae si attractivae sint , cum ipsa gravitate conlpi ἀtent, Ze est.ctum mirarem reddant a ta repulsivae , vel vim gravitatis minuant , vel etiam eandem superantest repulsionein attraeti ni substituant . Hoc pacto gra) itas versalis omnium particularum materiae in se invicem ha oebitur , ted eadem erit coniuncta eum aliis viribus ejus e flectum turbantibus .i o. Confirmari potest demum haec universalis gravitas sive attractici exemplo plurium ali , rum it tractionum , ac repulsionum , ut Magneticae , Electricae, ac earum, quae in minimis potissimum corporum particulis se produnt sane innumerabiles , praeiscipue in effectibus chymicis. Eae tam multae sunt , tam evidentes , & originis piriis ter tam oecultae , ut earum exempla , di Naturae analogiam perpendentibus dissi eulistatem omnem generalis hujusce attractionis admittendae , quam lieet incertae originis , tot tamen Naturae phae inena 4m perte demonstrant, vel prorsus amoveant, vel plurimum fallem emolliant .
r) Quis hie Leandrum non intelligat, quem in Abido Asiae oppido natum Herus
puellae in opposito Hellespotui littore habitantis amore captum , ad eam noctu transis natare solitum oleunt, oculis in lucernam intentis, pro signo , ad quod eursum dirigeret , in summa turri propositam ἔ quod ipsum cum aliquando tumido mari tenistare demum ausus esset fluctibus obrutum, atque in litus eiectiim Eius fabulam elegantissime apud Graecos Museus proseeatus e st ἔ & inde Ovidius epistolarum Herus ad Leandrum , & Leandri ad Heronem argumentum desumpsit . l'orro Io. Baptista Ziphius Poeta inter Recentiores Italos merito iiimmopere commendatus in eo venustissimo sane carmine , quod Amoris Musa iam inseripsit , Lucernam ipsam ab ipso Amore sublatam , & inter vetustissima quaeque suae potentiae monumenta asservatam , libi qua ostensam , fabulatus est elegantissimis illis versibus , ad quo Nolter hic alludit.
,, La vide ma per poco is qui m' interrume amo e a te M a μι arον α' Abido . cis r orta l 'a' Hie iterum vim gravitatis exhibet tamquam virtutem quandam profluentem e corpore attrahente , ia quaquaversum diffusa tu ; unde eunque ea vere originem quiscat, di licet vel ab ipsa natura gravit intium eorporum pendeat , vel a libera D.o. M. lege. Poetice nimirum loquitur , ut eam evidentius oculis sere ipsis objietat . Philosophicus sensus est, quamvis ob multo majorem materiae copiam in Sole smiam in Terra gravitas in Solem paribus distantiis fit multo major gravitate in Terram
132쪽
νam juxta legem primam ἰ tamen eum ex lege seeunda illa in maxima distantia a Sole decrescat plurimum, haec in exigua distantia a Terra sit parum admodum minor a adesse limitem quendam certum Term multo propiorem, quam Soli , in quo ea aequentur, di in ira quem gravitas in Terram sit major. ν3ὶ Ex parallaxi Solis se eundorum I ., quam a Cassimo inventam superius diis
ximus, eruitur, Solis diametrum esse majorem diametro Terrae vicibus Io . pro xime , ae proinde molem vicibus millies mille . Quare ii densitas esset in Sole ea. dem ae in Terra , Sol eontineret init liet mille vicibus plus materiae . quam Tetra . Uerum ex motu Veneris circa ipsum . & Lunae ei rea Terram invenit Nevν- tonus quantitatem materiar in Sola esse 212 I 2. vicibus tantum majorem , ob de sitatem nimirum sere quadruplo minorem in Sole quam in Terra.
Eum limitem, definit intranius sect. I. cap. I. , distare semidiametria Τeris relitibus proxime 43. a. a centro Terrae. Plura quae ad eum limitem pertinent, .ide , si libet , apud eundem . ets) Quoniam Atmosphaera Solaris aliquando ita augetur, ut eum etiam limi. tem transgrediatur, statim incipit pravitare in Terram magis quam in Solem . Sed non ieeirco statim in Terram decidit . FIectit illa quidem eui sunt vertiginis suae nonnihil Terram versus 3 sed si non satis eum limitem praetergrediatur . iaepe ipse
ejus motus a quo sertur, eam abripit itas ut anteiram decidat, evadat in partes remotiores a Terra, & in quibus vis in Solem vi in Terra sit major. Porro ejusnodi motus duplex est , alter , quo circa axem suum convertitura alter quo a Sole motu annuo cireumfertur circa Terram in sententia Terrae quie innentis , cui motui , qui Terram movent substituunt motum Terrae ei rea Solem,
Ec ab hoe posteriore potissimum ob multo majorem ejus velocitatem impediri potest hie descensus , qui , ut patebit inserius , Atmosphaera Solari ultra Terram protensi ex parte Orientali Terrae plurimum juvat descensum ipsum, ex incidentali impedit , eriore illa in materiam elusinodi Atmosphaerae Solaris impingente,
hae posteriore ipsam iugiente celerius etiam, quam ut hane illa assequatur. 75 Ut ostendat, cur materia Atmosphaerae Solaris non decidat usque ad Terras, sed phaenomenum exhibeat distans sexCentis etiam, vel septingentis milliariis, affirmat hie Noster , ut supra docuimus ad versuti Is 3. , supra densiorem illam Atmosphaeram Terrestrem, parem sustinendis exhalationibus, di vaporibus, ac re nectendo , & refringendo lumini , cujus exiguam altitudinem demonstravit , alteram Atmosphaerae regionem puriorem, ac tenuiorem per gradus attolli usque ad spatia a Terris maxime remota, donec desinat in auram illam aetheream, quae, eum in ea Planetae sine sensibili motus jactura tamdiu moveri pergant , ita tenuis si, ut sere pro spatio vaeuo haberi posse . Consideretur jam totus hie vastissimus globus continens hune etiam Terrestremae rem tenuissimum quidem, sed densiorem aura aetherea , & extremis partibus Atmosphaerae Solaris. Hae partes dum praetergressae illos limites de ei dunt in Terras motu semper accelerato, deveniunt ad supremam superficiem hujus elobi, ibidem statim retardatur earum descensus ex resistentia , & brevi etiam sistitur . Novit interea partibus perpetuo advenientibus , & superaggestis addensantur , collidun
tur , fermentantur, εc efferveseunt, ae omnia exhibent Aurorae Borealis phenome
ira, quorum omnium causae , di origo ligillatim exponendae sunt. 77J Ad Auroram Borealem gignendam satis est , ut Atmosphaera Solaris protendatur aliquanto ultra limitem attractionum aequalium . sed si ea ulterius etiam se distundat ita , ut 8e Terram ipsam demum praetergrediatur , multo major cffectus oriri poterit.
133쪽
νη) Antequam liguras , 8c singula Aurorae Borealis phamomena explieet , ex.
ponit hic Noster , cur materia Atmosphaerae Solaris Auroram Borea leui ei mens non peri et diffusa per totum Caelum , sed defluat ad Polos. Proseri autem binas causas alteram in hypothesi Terrae motae , quae & praeeipua est ex iis, quas Mai ramus rei cri sich. 3. cap. 2. , alteram in sententia Terrae quiescentis . Illa prior petitur a diurna conversione Atmosphaerae Terrestris, quae dum sty rat, repellit materiam Atmosphaerae Solaris ibi extrinsecus incidentem, idque ibi magis, ubi sub AEquatore veloeius movetur, exemplo rotae , quae dum circumvolis vitur , affusam aquam excutit ma Jore, vel minore vi, pro it magis vel minus celeriter movetur ; materia vero ipsa eo defluet unde minus vehementer repellitur, nimirum ad polos. Posterior petitur a calore majore sab Zona Torrida , quo fit, ut ibi perpetuo atmosphaera magis calefacta rarescat , ac intumescens elevetur ; eumque iamontem erecta comis fere non polst , defluat ad Polos , & secum deierat materiam Atmosphaerae Solaris sibi innatantem , ut aqua in theno calefacta intumescit,& ad latera defluit , ae spumas tibi inn tantes secum rapit. Sententiam Telluris motae , quam nobis , hic Romae olim a saera auctois ritate damnatam , amplecti non licet , exponit, ut aliorum sententiam. Porro in ea Tellus duplicem potissimum motum habet prorsus ut reliqui Planetaer alterum, quo ei rea Solem fertur in orbita Elliptica , alterum , quo rotatur circa proprium
axem in orientem . Priore illo in Eelipticam fertur , & IB. ligna radiaei singulis annis percurrit , Sole nobis semper apparente in parte radia ei e diametro opposita illi, in quo nos respectu Solis vertamur , qui nobis iccirco videtur Percurrere Zodiacum ipsum . Porro in AEquinoctio verno , ex quo anni tropiet initium desumitur, Sol nobis apparet in prinei pio Arietis ; ae proinde Terra respectu Solis versatur in principio librae , & ideo dixit Ineboat imbriferum geminis Iub lancιbus
Posteriore motu singulis diebus convertitur, & diem ac noctem alternat ea
dem superfieiei parte jam Soli obversa , jam in plagam oppositam directa , ac
omnium sederum apparentem tantum diurnum motum exhibet , ut stanti in navi in gyrum acta appareat undae , di naves , ac littora , momesque perpetuo cieri turbine . Hoe autem diurno motu etiam Atmosphaera univerta converti debet , quod nisi fieret , ventum vehementissimum perpetuo experiremur , aedificiis omnibus dejiciendis parem , εc nubes cerneremus in incidentem immieissimo abreptas
So) Eodem et q. horarum intervallo , & sub , quatore cireulus vastissimus percurritur , 8e minores , ac minores circuli Polos versus . Quare In illo celerrimus habetur motus, in his sensim languidior. 83 Nes hie innuit , qui hane explieationem phaenomeni dedimus in dissertatione de Aurora Boreali edita anno I 38. Cum enim ex una parte Aurorae Borealis eausa Matraniana desumpta ab Atmosphaera Solari nobis maxime probare tur: ex alia diurnum Telluris motum , quo ipse utebatur , ut praecipua, dc gQ-nerali causa , quae materiam illam Solaris Atmosphaerae ad Polos repelleret , colligeretque , nobis adhibere non liceret , de Telluris quietem admittere , ac tueridcberemus; eam aliam in vimus viam , 8c causam protulimus a motu Terrae non Pen. cntcm, quae tamen vera esset, & ab iis etiam admitti pollet, qui Terram movent, ac cum diurno motu copulari . Cum vero illud maxime incommodum videretur , quod uti nobis non liceret
134쪽
ham multis praeelarissimis Reeentiorum inventis, quae Telluris motum omnino requirere videbantur , cujusmodi sint causa physica motuum omnium Cometarumae Planetirum , perturbatiCnum IOVis , & Saturni , inaequalitati im Lunai plurimarum, Marini aestus , compressae Telluris tormae , inaequalitatis gravitatis in diver si, Terrae loeis, praecessionis AEquinoctiorum, petita a prine ipio gravitatis qcneia ratis in .entae a Neotono , a qua una ea Omnia sponte fluant; Causa aberrationῖs annui Fi arum , quam per Tςlluris motum a & propagationem luminis sileeelli. vam explieavit Bradleyus , N alia ujusmodi sane multa I diu cogitavimus , num qua ratione ea omnia conciliari potiunt cum Telluris quiete , quam sacra expo.
Nee tantur labor, nostro quidem judicio, irritus nobis cessit. Τandem inivimus viam . qua omnia ita eonciliaremus, ut nobis in posterum licitum suturum sit adhibere Tellure immota , quidquid adhibent, sui movent . Eiusmodi autem est , quam nemo loria ite . qui aliunde, a sacra nimirum auctoritate ductus , Telia Iuris quietem non admittit , rejecturus non sit , tamquam ad arbitrium confictim quae tamen assumpta Telluris quiete, ut dato quodam , ex eo & e phaenomenis,ae analoeia Naturae directa ratiocinatione collio itur , & quam nullis experimen istis nulla satis valida ratiocinatione falsam ostendi posse , pro certo habemus. Eam anno Iet46. proposuimus in differtatione de Cometis , ejusque vi Matramanam quo isque causam jam tuto admittimus, quia in Terra licet vere & absolute quiescente, habemus motum relativum, respectu cujusdam spatia , quod ibi concipimus mobila data uuidam lege, Sc respectu cujus vim inertiae, & vires alias agentes pontismus . Sed ea non sint hujus loci, & satis exponi non possunt. καὶ Ex diversa positione Terrae respectu Atmosphaerae Solaris fit, ut quaedam anni tempora Aurorae Borealis sene rationi maxime faveant , quaedam alia potius
adversentur . Eae autem politiones revocantur ad haec irra capita ; I. ad positionem Terrae respectu Aphelii , de Perihelii , sive quod idem tonat, respectu maiaximae . & minimae distantiae a Sole . a. ad positionem AEquatoris Terrestris respe. ω1 Eelipticu . 3. ad positionem AEquatoris Solaris respebu Eclipticae ipsius . Ex Mai ranius tu se persequitur sectione s. eap. 2. , Fc tota sectione A. polito Telluris motu . Nos singula quam brevissime , di quam elatissime licebit expcdiemus , Scquidem secundum paulo aliter, ae ipse ; ita tamen ; ut magis etiam inde appareat, quam bene cum ejus sententia eaelum ipsum eonsentiat . Telluris autem motum retinebimus simplicitatis cujusdam gratia, exterum quaecumque a Terra circa So. Iem trantiata consequuntur, eadem omnia ex Atmosphaera quoque Solis cum doleapso traoslata circa Terram pro Ueniunt .
Sit in se. T. Sol in S , qui convertatur ei rea axem suum ara ita, ut Melevetur si pra planum Eeelipticae ABCD Boream versus, Sx depresso insta ad Austrum , & mno sit AEquator Atmosphaerae Solaris inclinatus ad planum Ecclipti gradibus I. quamproxime iuxta Sciae ineri nostri di Callini observationes , quod see et in recta Nn ita, ut ejus dimidium ΝRn extet supra planum Eclipticae ipsius ad Boream , reliquum dim dium nrx intra ipsum deprimatur Austrum versus . Sit autem εθω orbata Terrestri , in qua signum Arietis ineipiat in A , Caneri in B i Librae in C, Capricorni in D. Perihelium , seu pumitum proximum Soli, sit in V. Aphelium seu punitum remotissimum in ia r Intersectio plani Eclipticae cum globo Terrae in Ariete in A sit mri ita , ut respectu Terrae sit 3 palnei pium Arietis , H Caneri , o Librae, Capricorni , qui ei reuius lingulis annis eum ipsi Terra motu semper parallelo transferatur per Eclipti eam in B, C, D ; dum interea Terra ipla motu diurno convertitur circa axem inelinatum ad axem Eclipticae gradibus. 23. ita, ut P sit Polus Borealis, ρ Australis. In
135쪽
In primis patet Auroram Borealem facilius senerari Terra versante e rea Peria helum ici U , quam circa Aphelium in N . Si enim Atmosphaera Solaris non pertinetat ad Terram , sed , ut figura exhibet , ad eam proxime accedat; propior erit ipsi Terrae, ejusque materia iccirco sacilius ingredietur limitem majoris gravitatis in Terram ipsam in minima Terrae distantia a Sole , quam in maxima . Si autem Atmosiphaera ultra Terram protendatur, adhuc Terra mersa erit intra ejus partem dcntiorem,ti erassiorem in primo easu , quam in secundo . Quare etiam frequentiores erunt caeteris paribus Aurorae Boreales in primo casu , quam in secundo . Accedit illud quod in hae postrema relii tutione Luminis Zodiacalis N Aurorae Borealis , Lumen ipsum saepissime visum est so. gradibus circiter a Sole protensum , ac proinde Atmosphaera Solaris ita ad Terram se extendit , ut haee plerumque in Aphelio extra ipsam jae e re debuerit , in Perihelio intra eandem immergi. Est autem per haec tempora Periheis sitim V in gradu nono Cancri , ad quem appellit Tellus in nne Decembris, Ec Aphe lium ti in notio Capri eorni, ad quem appellit in fine Iunii . Quamobrem cirea finem Decembris phares erunt caeteris paribus Aurorae Boreales , quam circa finem Iunii . Deinde patet Polum P Borealem proximum esse initio Cancri H Eclipticae Teris restris, aeque distare ab initio Arietis ρ, di Librae e , & remotissium esse a princi. pio Caprieorni f. Si autem Atmosphaera Solaris ita ultra Terram extendatur, ut e la ea innatet; Terra ipsa existente in Λ in AEquinoctio Autumnali in principio Arietis, punctum quod praecedet in annuo motu, de proscindet tanquam quaedam
prora Atmosphaeram Solarem erit H propius Polo Boreas P , quam Australi ρ ; in Bin Solstitio Hiemali erit E aeque distans ab utroque Polo; in C in AEquinoctio Uerno erit F propius Polo Australi ρ , quam Boreali P ; in P in Solstitio AEltavo erit G aeque
distans ab utroque Polo . Iam vero partes Atmosphaerae Terrestris , quae imbuuntur prae ea teris Atmosphaera Solari sunt eae, quae versantur circa H . Nam quae sunt circa fugiunt ipsam Atmosphaeram Solarem , quae quidem licet in eandem partem circa S Iem convertatur motu vertiginis ἰ multo tamen lentius e vertitur; quod facile deduci potest ex decremento celeritatis in vorticum recessit a centro motus , 8c e conversione macularum minus celeri, quam sit annuus Terrae motus . Pariter quae sunt
ei rea e Sc ι fugiunt partes sibi proximas multo celerius , quam ut eaedem vi gravitatis celeritatem producentis per gradus eas alle qui possin t . Quin immo cum celeritas motus annui tanta sit , ut eo singulis diebus pereurrantur plusquam millies mille milliaria ; fiet etiam circa id punctum , quod praeeedit in motu annuo , aestus quidam materiae , qua ob motum diurnum delata ad Polum proximum patet mi illo iacilius Auroram Borealem debere oriri circa AEquinoctium Autumnale , a Solstitio . stivo ad Hybernum, quam circa vernum a Solstitio Hybemo ad Aistivum . Demum in eodem casu Atmosphaerae Solaris protensae usque ad orbitam Terrae, patet Terram ipsam postam circa & q in linea nodorum N, n debere necessa rio immergi intra ipsam Atmospharam . At eadem posita circa T, & t e regione punctotum R dc ν, quorum alterum elevatur supra planum Eeclipticae ad Boream . alterum deprimitur infra ad Austrum . nisi satis magna iberit erassitudo ipsius Atmos. phaerae, extra Atmosphaeram ipsam jacebit. Cum enim AEquator Solaris elevetur supra planum Melipticae saltem 7. gradibus . inito calculo punctum R extabit supra planum Eeeliptieae saltem octava parte suae distantiae a Sole, nimirum fere tribus millibus semidiametrorum Terrestritim; Ee tantumdem deprimetur panctum U. Licet autem sit admodum erasa Atmosphaera ipsa , ut ejus extrema supernetes per tantum intervallum ad Terram pertingat I tamen circa puncta Sc multo densiorem pervadet Tellus Atmosphaerae partem , quam circa T 8c t . Iam vero eum ex ipsis observati
nibus Sehe ineri, de Cassini spectent nodi N , . proxime gradum septimum Gemino.
136쪽
stum, & septimum Piseium , ad quorum primum Terra appellit in αδ in fine No vembris, ad secundum in in fine Miti; patet circa finem Novembris in MMaji in . Aellius oriri debere Auroras Boreales caeteris paribus, quam cirea finem Februarii in T, & Augusti in f, comparando autem puncta T. Sc ι , Terra ad T appellente, Polus Borealis P spectavit AEquatorem Atmosphaerae Solaris R , Nappellente ad i , spectabitur P a Polo Auiirali ρ . Quare aliquanto magis favet Boreali Aurorae aptulsus ad T sib finem Februarii, quam ad ρ sub finem Augusti .
Iam ine omnia inter se comparanda erunt , & cause magis lavent a cum minus saventibus conferendae . Nolanium tamen effer escentiam Atmosphaerae Solaris
in maena ilia a Terra dist intra pen ere etiam a conlii tuti ne Atmosphaerae Terre stris, a densitate Atmosphaerae Solaris , ac a partious potissimum crassioribus per hine delatis, di in Atmosphaeram Terrestrem impingentibus. Ac proinde non est expectandum , ut major vel minor frequentia phaenomeni cum hisce tantum postistionibus prorsus accurate congruat, sed tantum proxime . Diserimen maximum in frequenti a phaenomeni oriri debebit ex primo expci. si torum eapitum , eum id a reliquis duobus parum admodum turbetur . Nam pun.cta A , Se C, in quibus ex seeundo capite havetur discrimen maximum fere aequa liter distant a punctis V Sc . altero Soli proximo . altero remotissimo , & puncta aeque iaWentia ex tertio capite aequedistant alterum ab V, alterum ab si, ae idem aeeidit punctas T ι non aeque laventibus . Quare multo plures debent oecurrere Boreales Aurorae circa Perihelium V, sive carca finem Decembris, quam elaea Aphelium ia circa snem Iunii . Porro ita se res habet . Nam ex tabula, quam Matranius posuit sectione 6. cap. I , di in qua notavit omnes Boreales Auroras, quarum mentionem uspiam invenit, eruuntur mensibus Octobri , Novembri, Decembri, Iaauario, Februario, Martio Aurorae Boreales 61 , reliquis σου. plusquam duplo pauciores, & si binitantum menses hinc inde assumantur , in quibus majus etiam debet elle discrimen, invenientne Decembri, & Ianuario 36. Iunio, di Iulio I 1. triplo pauciores. Ex se eundo capite debent esse plures a Solstitio , stivo D ad Hye male B, quam viee versa . occurrunt autem priore intervallo G. mensium 137. , posterioωre s1. , di si te mi tantum menses assumantur hine inde ab A quinoctiis A Λutumnali, Ee C Hye mali ἔ havetur majus diserimen ipsum : nam inveniuntur circa primum 76 circa seeundum 3 s. fere duplo pauciores . Discrimen autem multo etiam majus inveniri deberet, cum hoe secundum eaput plurImum conterat ad generationem Aurorae Borealis etiam ex eo , quod dum partes ei rea proram illam H obviam eunt partibus At moti haerae Solaris in se attractis vi gravitatis . partes oppositae eas fugiunt celerius etiam , quam ut eaedem ipsas assequi possint . Uerum a tertio capite impeditur majus illud diserimen ἔ cum nimirum ex eodem debeant plures liaberi Autorae circa punctum T proximum C, quam circa i proximum A.
Tertio capiti respondent quidem phaenomena , sed sbium quantum reliqua duo
sinunt . Nam tribus quidem mensibus eirea punctum respondens nodo N in. veniuntur 77., 8c tribus circa I σ3. pauciores , ut par erat . At tribus mensibusti rea punctum e respondens nodo n non inveniuntur plures , sed multo pauci res quam tribus circa Di, habentur enim illis r ., his 72. Id tamen iccirco contingit. quia q cadit inter puncta ta Se C , quorum primum ex primo capJre a secundum ex secundo maxime adversatur, Se e et proximum puncto a , quod omnium ma xime cavet generationi phamo ni r de eadem de eausa tres mensis circa Punctum non habent pauciores Aurorar, quam circa T, sed aliqu1nto plures, cum
137쪽
rurit prorsus oppositum . Contra vero tres mcnses circa punctum a potitum iniatet V N A maxime faventia habentes Auroras T . Plusquam quater superant tres menses eirca punctum q Politum inter C N u maximo contrarIa , habentes ta tum 37. . Nee mirum autem hoc tertium caput a reliquis superari cum nimirum nociita compresia sit Atmosphaera Solaras , ut licet puncta R dc r pertinentia ad . quatorem Solarem maxime distent ab AEaliptica ; adhuc tamen ipsa Atmosphaera Solari nonnihil protensa ultra orbem Terrae , ipsum lentis illius dorsum ad Te
Plures aliae comparationes institui possent atque ita Ventes Mai raniae sententiae. Haee tamen satis superque sunt : nec ulla sane alia Hypothesis iuvenietur , quae tam belle cum Phaenomenis congruat 3 quod quidem hanc ipsam sententiam murum in modum confirmat.
Illud notandum ; omi siam esse in hisce comparationibus noctium a vel ere seu lorum prolixitatem aut brevitatem ; tum quia statim post crepuseulum manifest ari solent Boreales Aurorae ; tum quia si per hyemem longiores sunt noctes;
reqv entiorer quoque stant nubes Caelum obtegentes, & multo rariorer metu tusi sum observation 1.
Porro linc omnia , quorum pleraque nec paucis exponi possunt , Fc schema etiam prorsus requirunt , innuenda sibi tantummodo Noster hic censuit, non H. sius pertractanda. 8 Materia Atmosphaerae Solaris aliquando , licet admodum raro , statim ac in nolitae illius tenuissimae Atmosphaerae lupremum verticem decidit, initammatur, di effervescit , ae eo pacto aliquando etiam Aultrales Auroras cernimus. Saepius dum ad Polum tendit; vel dum undique ad Polum confluens addensatur , di colliditur , exardeseit, & Boreales Auroras exhibet ali illimas illas ac amplissurus , &universa Europae conspicuas . Sed iere semper antequam accendatur , ad Terram
propius accedit prope Polos , vel quia ibi ex ipso confluxu ad densata fit in speeie gravior, vel quia aer ille ipse , quem diximus ex AEquatore perpetuo ad Polos defluere , dum sit bjectum aerem Polarem premit suo pondere , N eodem ad latera summoto, descendit, eam secum deieri, & intinuat. Inde autem fieri affirmat Noster , ut Zonae frigidae hujusmodi materiae ingenistem copiam habeant , & Auroras Boreales trequentissimas exhibeant , quae parum admodum se attollant a superhele Terrae di quas iccirco nobis ob Terrae curviis talem into eri non Ileeat.
Et quidem in Moscho via , in Dania , ae Suecia , in regionibus omnibus Pota propioribus saepe irequentissim i apparere hujus generis phaenomena jam certo e stat . Maupertui sius tellatur, sibi per tot menses nivibus, & glacie, di sere peris
petuis tenebris horridos rorneae sub Polari circulo jueundissimum sane spectaculum hujusmodi phaeno inena quotidie praebuiste , 84, Multa phaenomena ex iis, quae in Borealibus regionibus ranae frigidae pro
ximis cernuntur frequentissima ; ostendit Matrantus seci. a. cap. 6. esse de eorundem Meteororum genere, quae hic habemus: orira autem frequentiam illam ex longa crepusculi duratione , quod ibi per plures menses totam noctem tenet, Sole non
multum sub Hor irontem depresso , & ex reflexione lueis ipsius erepus euli facta in glaeiebus , & nivibus r ut & illud , e nivibus vento agitatis pulvisculum quendam glacialem elevari, & volitare quaquaversiis , qui & Paretia , & Irides, iaplura alia praebeat phaenomena Solis . sub Hori Eontem depressi radiis lacessitus. . Ibidem
138쪽
Ibidem ostendit , haee phaenomena Ineolas ipsos a Borealibus Auroris probe di sternere a di haec quidem perpetua eile , i las nonnisi ex intervallo restitui; quin . quam in singulis restitutionibus irequent illima , quod quidem pluribus in dieii, lati,
EYMairaniana sententia illud consequitur , Auroras, quas nos ei rea PO.lum Borealem cernimus , circa Ausir lcm quoque videri debere , quanquam non iisdem anni temporibus maxima ibi irequuntia haberi debeat . Eas quidem a nemine observatas contat e nec mirum. Nam loca omnia Au 'talia , ut ipse Miarh. niua notat, paulo cultiora vel intra ZOnam Torridam lita sunt, vel parum admo. dum ab ea removemur . Procurrit nonnihil extrcmum Africae Promontorium Bois nae Spei , de Terra Magellanica , sed nec ea loca multum ad Polum Australem aecedunt nec Observatoribus abundant, Zc Naves ulterius progressae brevi admodum intervallo, ibi morantur: Aecedit autem, quod di Vc tores plerunque habent meria
eaturae exercendae peritiores quam observandae Naturae .
86 Immenti Terrae tractus ad Auli rum prorsus ignoti adhuc pet severant . In eauiasa sunt & motus illi marium incitatissimi, quos vulgo dicimus is Commi , de gla. elata maria , vel innatantibus glacierum velut insulis quibusdam ita consita , ut i mnemo sit, qui eum tam certo Naufragii periculo proram eo dirigat; cum potissmum pleraque ex iis loeis aliquando detecta vel prorius indulta squaltere compertum sit , vel maxime inopes alere , & admodum icra, Barbarorum turmas, a quibus multum timere possis , nihil habeas , quod speres. Et quidem mirum sane videri solet tantam in Australi temperata roni vim ali-eubi esse frigoris, ut eae glaciales intulae occurrerint nonnunquam etiam citra qninquagesimum latitudinis gradum, nimirum in eodem climate , in quo Italia , & Australis Galliae ora jaeet, quae adeo mitiore utuntur Caelo. in qui ad amovendum miraculum fabuletur , Tellurem super alio Axe olim diurno motu rata tam , alios habu ille Polos, quos incursu Cometae in aliam plagam revoluta mutaverit . Maria autem ci ea veteres Polos novo AEquatori propiores, Australem potissimum in medio olim maristum, vetustissimam glaciem , qua per tot saecula induruerant , adhuc retinere , ex qua di majora illa frigora , & glaciales insulae sensim inde originem trahant . Verum commentis hisee sepositis, causa in promptu est . Sol sub finem De eem. bris, ut diximus, Telluri est proximus, sub finem Iunii est remotissimus t nee ita exiguum est distantiae diserimen . Trigesimam partem totius diliantiae adaequa te ex quo facile demonstrari potest , radiorum vim decima quinta sui parte minorem elleniense Iunio , quam Deccmbri . Quare cum nobis in Boreali Hemisphaerio sitis Deincembri itiente sit Hyems, Iunio Ailias , at contra Hemisphaerium Aultrale ineo lentibus Deeembri sit Astas , Se Hyems Iunio; nobis quidem & calorem teinperat per A statem tantus Solis recessus , & frigoris vim retundit accellus per Hyemem: illis
8 ) Respieit nobilissimam illam expeditionem dupli eis turmae Adademicorum , de qua 1 uperius diximus ad versum GIL. quorum altera sub Polarem cireulum profecta , altera sub AEquatorem, potissimum ad Telluris figuram determinand tin mensu. rando gradus Merseiani , de AEquatoris , ae definiendum discrimen gravitatis , quam pluribus experim2ntis certo jam constat minorem esse sub Loni Torrida , quam hie sub temperata , & hic minorem, quam ad Polos, quod ipsum discrimen cum quae .stione de Telluris figura nexum habet. Haee gravitatis inaequalitas primum detecta fuit a Richero , qui anno r6 I. ab ipsa Parisiensi Aeademia in insulam Cayennam milius ad observationes Astronomicas habendas prope AEquatorem , notavit sui Horologii pendulum lentius ostillari, ex quo
139쪽
I 22 quo, & ex aliis pendulorum observationibus diligentissimis intulit gravitatem ibidem
minorem uste, qnam in Gallia. Res cum Litterario Orbe communicata mirum in modum commovit homines. Hugenius , dc Nevvlonus eam inaequalitatem eodem modo deduce bini ex diurno motu, 8c ex ea comprellam Telluris formam , quo hie superius ad versum s . de duximus ex convertione Atmosphaerae Solaris dc inaequalitatem ponderis Atmosphaerae ejusdem in divertis distantiis ab AEquatore , 8c figuram lentieularem Plerique auiatem phaenomenum Ipsum vel in dubium revocare agressis vel negare etiam experitamentis institutis in Ioeis minus distantibus, quam par esset. Inde & contentiones exortae plurimae, & diligentissimae investigationes , pluribus etiam expeditionibus tam a Londi. nenii, quam a Pariliensi Aeademia ordinatis ad rein explorandam , donec demum certo constitit de gravitatis inaequalitate , di ineremento pergendo ab AEquatore ad Polos . Observationum omnium historiam , cum mappa geographica exhibente loea omnia , in quibus eae institutae stant, videre est in adnotationibus ad Transactionum Anglicanarum annum I 7sq. Gallice editum Parisiis anno I 74o. Methodum observatio. nes adcurate antii tuendi Marranius diligentissime persecutus est in Commentariis Aea demiae Paris. 173 f., qui & adanmum I vo . . determinavit hypothesim gravitatis, quae quancunque Telluris figuram cum gravitatis inaequalitate pariter quacunque conciliare possit. Nos anno I r. indissertatione de inaequalitate gravitatis in diverissis Terrae loeis, di methodos tradidimus binas eam in velligandi comparatione instituta cum vi elasti ea , & cum centrifuga , ac praeter alias causas, ex quibus ua vulmndet ex parte, vel pendere posset , hypothesim gravitatis uniformis, sed dire iactae ad bina centra protulimus simplieissimam , quae conciliare posset quietem Telluoris , figuram Ellipti eam productam ad Polos , qualem Cassinus voluit , di incremen tum gravitatis Polos versus in eadem ratione , quam vis centrifuga ex motu diurno orta a & Nevutoniana Qeneralis gravitas requirit , quae tria sibi invicem ita ad Per.
sari videntur prima fronte , ut nulla ratione conciliari possint . Sed ea iusius perseqiii non e it hujus Ioei. Ad hasce nobilissimas expeditiones hie , ut diximus alludit Noster , & investiga αtionem ina qualitatis gravitatis ae hgurae Terrae exprimit iis versibus , o versdque
locis vi Uerso urgentia nisu pondera , Terrarumque gradus , formamque recludat . Porro quantum Gallorum genti , & ine redibili Regum munifieentiae tum alia omnia, tum haec potissimum studiorum genera debeant , res est & longe notior a quam ut fu liore commemoratione inditeat, Ec multo amplior , quim ut tam arctis harum ad inlationum limitibus liniri possit . ηου) Exponit paucis , sed satis diluet de , quod Mairantur fusius persequitur , &exemplis illustrat sect. 2. cap. 3. & 4. , nimirum segmentiim orbis obscuri latentis majore tui parte infra Hor irontem, ejus locum inter Boream 8c incidentem , Scareum lucidum , vel arcus lucidos ipsum ambientes . orbum rotundum ieeirco apparere , quia Solaris Atmosphaerae massa , in eam figuram conformetur, cum primum decidit. Exemplo e se potest ingens olei gutta aquae assuta , quam cernimus undecumque aeque extendi , Sc circuli formam induere . Apparcre initio inter Boream di incidentem , Sc majose sui parte depressum sub Hor Irontem , quia mast, illa , quae nobis phaenomenum exhibet , cecidit in eam Terrae Urtem, quae Solem spectat , Sc decidit non ita multo ante Solis occasum , ac
crepui uti tempore s iis malsis, quae sorte mane ceciderunt , & circa Meridiem, jam dissip tis in quae Terrae pars Oee identem spectat , 8c sub nostro Horiχonte latet . Sed cum statim, ut supra diximus, cogatur ad Polum tendere , iccirco a nobis non ad oecidentem spectili , sed anter Occidentem , di Sc Boream .
140쪽
Areus lueidos se estormari. Primam ingentem ma sitim , eum primum attingit superfietem extremam Atmosphaerae Terrestris illius purioris, sed qine ipsi lit d n.
sor , di in accessu ad Terram dens talem augeat ibidem dividi; partem ejus tenuiorem, & laesitus inflammabilem magis retardari, densiorem autem majore pondere praeditam celerius aliquanto delabi; unde fiat, ut dum utraqite, ne in monistem consistat, expanditur ad latera ἔ bina quaedam circularis tormae strata exuringant , quorum densius , & mapis nebulosum Terras spectet, tenuius & citius in flammatum ipsi superata sum circumquaque procurrat, & lucidum arcum exhibeat
ea i ua parte, qua sumosum stratum excedit; quod ut oculis ipsis subjiciat, adhibet imaginem eastidis aeneae , quae si nigri canti, dc minori pileo impon. tur, strata illa reseret, Scinspecta ex parte inferiore exhibebit tam orbem nigrigantem , quam
Mitentem Eonam ipsum ambientem.
Porro si masses, quae deinde adveniunt , eodem loco decidant , & ampliores sint; earum strata eadem ratione divisa , di prioribus superastusa alios obseuros lim. hos , 8c alios nitidos exhibebunt . Sed quia raro admodum fit, ut novae massae &eundem occupent locum, & ampliores sint; plerumque unica spectatur lucida rana,
novis massis eum prior: confusis, & tam obscurum Orbem , quam lucidum protendentibus . Raro autem admodum tres lucidae ZOnae , vix unquam spectantur
Haec ipsa est Mairaniana lucidarum Yonatum explicatio. At aliquando inde etiam lucidae ronae oriri poterunt , quod dum massa aliqua , se in Atmosphaeram Terrestrem insinuat, pars aliqua sorte multo densior , & gravior , multo citius , dc inscrius delapsa, multo pariter citius motum diurnum acquirat; ae proinde tota illa massa ostendatur in longiorem fasciam secundum directionem ei reuli paralleli AEquatori . In primo casu , debet obscii rum , & nebulosum esse quidquid fasciis lucidis continetur . In seeundo poterunt Stellae admodum distinctae apparere infra arcum lucidum qui solum basim habebit haud ita latam , & fumosam , quod &srequentius aecidit . In primo pariter casu arcus lucidus habebit deelinationem qua ncunque a Borea, in secundo Polum recta respiciet, & in utroque ea su , nisi alii motus, & aliarum massarum aceessio irregularis rem turbet, sorma erit proinxime circularis , & adhiberi poterit ad determinandam phaenomeni distantiam a superflete Terrae problema a Mayero solutum analytice, & a nobis constructum, de quo supra ad vers. 292. , in primo tamen inveniendum erit centrum circuli meo thodo a nobis ibidem indicata . Declinationis quoque Oecidentalis phaenomeni alia esse potest causa , & erit profecto eo casu, quo Atmosphaera Solaris totam Terram ambiat. Sit in fig. 7. IKLM Paeallelas loei siti in Hemisphaerio Boreali , ut est uni veri, Europa, quem ipse diurno motu percurrat . Erit in Meridie in K, in oeeasi Solis ta L, in media nocte in M, in ortu Solis in I. Partes autem Atmosphaerae Terrestris, quae imbuuntur Atmosphaera Solari se ut potissimum eae, quae versantur circa H, ut supra vidimus. Porro quae incurrerunt in Atmosphaeram Terrestrem loco tendente ab ortu ad Meridiem per IK, interdiu videri non potuerunt, & vespere jam ad Polum P a motu diu mo delatae sunt . Quae ceciderunt loco eunte per KL a Meridie ad ocea sum, versantur inter H, & o, eo detortae nonnihil a m tu ipso diurno; nimirum Sole oecidente in L , versantur inter Boream , di oeis casum. Loco ulterius pergente per ML ad mediam noctem , jam punctum H respectu ipsius ad Orientem jacet , quare partium quae interea appulerunt ad punctum H jam aliquae respectu Loci jacent ad Boream e regione Poli P , 8c aliqua etiam ad orientem; ae iccirco fit ut diffundatur etiam Orientem versus Phanomenum.