장음표시 사용
11쪽
Go Ioannes Forerius Societatis Ι Ε s v in Prouincia Lugdunensi Pra, i politus Prouincialis, iuxta Iriuilegium eidem Societati a Regibus - Christianissimis H E N R I C o III. io.Maij, a s 83. HENRICO IV. 2 o. Decembris, i 6Ο6. & LV D O V I C o X III. nunc regnante, I . Februarij 'IGO . concessum, quo Bibliopolis omnibus prohibetur , ne Libros ab hyminibus nostrae Societatis compositos absque Superiorum eius permissione imprimanr : permitto LUDOVICO P n o set , Haeredi I ovi E, Lugdunensi Bibliopolae, ut Librum qui inscribitur: Commenta=8 Exegetici litterales in postremum Canticum Moysis, Isaia Cap. X XXVII L danticu que Erachia nProphetin Nahum Ur Malachiam, B. Pauli Epis solas ad Ephes re Colos. ct IB. Iacobi ct Iudae Canonicas, Authore P. Augustino de Ouiros Societatis I E s vDo,bre Theologo: ad sex proximos annos imprimere,ac libere diuendere postit. Datum Lugduni s. Decembris I 622.
Pus hoc, cui inscriptio est: Commentar3 Exegetici litterales in poΠremum Canticum Moysis, Isaia Cap. XXXVIII. Cantici mque Ezechiae, in Prophe iis Nahum ct Iolachiam, B. Pauli Dinois ad Ephes ct Celas. ct BR. Iaco ct Indae Canonicas, Aut bore P. AUuffino De Quiros Societatis I E s v Doctore Nyeο- Deo: Ego Advocatus Regius typis mandari ac demum in lucem exponi consentio. Lugduni die i . Februar ij I 623.
O Pus hoc, quod inscribitur: Commentari1 Exegiticι litterales in poΠremum Canticum Moysis, Isaia Op. XXXVIII. Camicumque Ezechiae,in Prophe-ii Natam ct Malachiam, P. Pauli Epistolas ad Ephes. cr Colog. cr BB. Iacobi. er Iuda Canonicas; a LVDM VICO PROST, Haercilis Rou L E Bibliopola Lugdunensi in lucem dari pcrmittimus, ac simul ne quis citra factam ei potestatem dentio excudat, interdicimus. Datum Lugduni dic t . Mensis
12쪽
SECTIO I. sit 'seu litteratis.
E N s v s Litteratis,seu Historicus est ille, quem primo Spiritus sanctus ex significatione ipsa vocum significare intendit. Non dixi esse eum, quem voces ipsae proxime, & immediate significam , quia cum sacra Scriptura reserta sit metaphoris , caeterisque tropis, sententia saepe numero petenda est, non ex vocibus in propria significatione acceptis, sed in transsalitia, atque adeo ex mente , & intentione dicentis. Iubet Christus Matth.s . n. as.& cap. I 8. n.9. Si oculus tum sicandabidi re, erue eum, O projce abs te. Si proprie sumerentur voces, & crudelis absurda sententia videretur,nec vacaret culpa oculum effodere: sunt efgo translate intelligendae, ut sensus sit: si res tibi perinde coniuncta, atque dilecta, ut proprius oculus, scandalizat te, vel cum summo animi dolore, a te longissime disiunge. Ad hyperbolen refert Maldonatus Matth. s. n. as. ut sunt reserenda illa ad Galat. n. i s . Sisieri posset,stulos uviros eruissetis,ct dedissetis mihi. Illa item Genes ii . n. .
Faciamuι nobis civitatem,ct turrim,cuι- culmen pertingat ad Glum. 3c Prouerb. i .
n. I 2. Expeaei magis vrse occurrere, piis foetibus qua aluo confidenti in stultitias . Verba illa Genes. 3. n. 12. Ecce Adam quasi unus ex nobis factinest; cum sint ironice dicta,non solum aliter, ac sonant, accipienda itini, sed contrario prorsus sensu. Pollicitus fuerat serpens,n. s. Eritis sicut D': ergo per irri sionem,exturbato iam e summa dignitate in summam miseriam homini ironice insultat Deus: Intuemini Adamum factum scilicet omnipotentem,natura immortalem, per se beatum,& omnia scientia comprehendentem : tunc nempe, clim imbecillus, & ignorantiae, calamitati, morti denique obnoxius fuerat effectus.
Dixi eum esse sensum litteralem, quem Spiritus sanctus significare intendit: quia ut colligitur ex August. lib. i 2.Confessic. 3 i. interdum, ubi multiplex sub eisdem verbis intelligentia subest,aliquis potest esse sensus litteratis intentus ab Spiritu sancto, qui non sit intentus a sacro Scriptore. CerrE in nonnullis oraculis Prophetarum id etiam concedit Vraqueet I .part.disp. I7.c. 3.n. 8.Sic etiam terror ille iniectus Ezechiae,Isai. 38.n. I .Dissone domui tua,quia morieris tubo non
itues ; nota fuit intelligendus secundum mentem Prophetae, cum postea Rex per annos quindecim vitam propagarit. Sic Prophetia illa Ionae 3 . . Adhuc ς quadra
13쪽
DU'utatio de sensibus sacra Scriptura.
quadraginta dies, ct Niniae subuertetur ; non fuit accipienda secundum intentionem Prophetae , sed Dei, cui fuerunt non absolutae, scd comminatoriae illae
Ad cognoscendum vero certum sensum litteralem , commodissima illa regula praecipi solet, ut alterius loci , aut Conciliorum expositionem tencamus: ubi haec desunt, eam corrogemus a Patribus Ecclesiae, qui praecipuo quodam lumine Diuini Spiritus illustrati, Scripturae intclligentiam assecuti sunt. V ideTrident. Sess. . Dccreti, cap. 2. MendOZam quaest.2. positiva, pag. 7o. Riberam .prooemio Commentariorum in Aggaeum.Canum tib 7. de Locis cap. 3. Ioatan. Ferdin. in suo Thesauro , praelud. 6.n. 2. Barrad. Prologo in Concordiam Euang. Illud etiam operae pretium est annotare ; ita nobis inliaerendum esse Sancto rum expositionibus, ut simul meminerimus,homines eos fuisse,atque adco potuisse labi. Audi Augustinum, qua erat animi demissione , ingenue de se ipso
confitentem , tom. . tib de Dono perseuerantiae cap.2 i. meminem velim sic amplecti omnia mea, ut me sequatur: nisi in iis,in quibus me non errare perspexerit. Nam propterea nunc facio libros, in quibus opuscula mea retractanda
suscepi, ut nec me ipsum in omnibus me secutu futile demonstre J Audi, quid ide Sanctus Doctor de aliis Ecclesiasticis Scriptoribus sentiat,epist. 19 ad Hieronymum i J Ego fateor charitati tuae, solis eis Scripturarum libris, qui iam Canonici appellantur, didici hunc timorem, honoremque deferre, ut nullum eorum auctorem scribendo aliquid errasse, firmi sti me credam. Alios autem ita lego, ut quantalibet sanctitate, doctrinaque praepolleat i, non ideo verum putem , quia ipsi ita senserunt; sed quia mihi vel per illos Auctores Can6nicos,
vel probabili ratione, quod a vero non abhorreat. persuadere potuerunt. J Hactenus Augustinus. Cuius verba citantur a Gratiano in Decreto, dist. s. cap. s. Non igitur est, cur quisquam miretur, ac multo minyis cur tragoedias excitet, si videat interpretem librorum Diuinor uira,l ationum momentis Impullum vel transuersu in unguem a Patrum expolitione discedere. Lege doctam super haere Pererii Disputationcm, quae ultima est Tomi I. Comment. in Genesim.
Es est omnino certa, & explorata, quam plurima sacrae Scripturae loca , non solum continere sensum litteralem, sed etiam spiritu tem, ieu mysticum. Probant erudite Ribera Prooemio Comment. in Ionam , & VaZq.i p. disp. is. Hoc scilicet confirmat celebris illa Gregorii sententia,lib. 2 o. Moral. cap. I. f MOs est sacrae Scripturae, ut uno, eodestaque scrinone, dum narrat gestuin, prodat mysterium JEst autem sensus mysticus,quem res ipsae vocibus significatae, propter similitudinem,quam cum aliis rebus habent,ex intentione Spiritus Sancti ulterius significant. Itaque spiritualis sensus remote, ac mediate significatur per verba; proxime vero,& immediate,per res ipsas,quae verbis immediate sgnificatur. Si enim
14쪽
D utatio de sensibus sacrae Scripturae.
enim homines cordati, atque prudentes possimi, ac saepe solent,actionibus, .la rebus ipsis animi sui sensa signin cater enutiare;quato potiori iure infinitet Dei Sapientiae id concede lum est Exempla suppeditat vetus Historia in Periandro, atqueTatquinio: tuorum primus,referente Aristotele lib. 3.Politi c. cca supereminentes spicas demetebat, segetem aequabat: alter apud Livium lib. I. De-Cad. r.papaveru capita bacillo decutiebat. Et Periander quide denotauit achio ne illa,ciuium omnium aequalitatem procurandam:Tarquinius vero,Gabinioru Printi pes plus nimio superbientes,e medio tollendos esse. solerter indicauit. Cum ergo mystici sensus proximum signu sit senius ipse litteratis eu quod idem est, res ipsae historico sensu significatae,consequens necessario fit,ut spiritualis sensus superfundetur in litterati, eumque supponat. In interpretatione ergo Scripturae sacω secundum mystieum sensum, illud apprime obseruadum. est,ne ulla vis inferatur litterati. Eatenus enim simile sit vero, intentum fuisse ab Spiritu sancto spiritualem sensum , quatenus cum litterati cohaeret , quem constat Spiritum sanctum intendisse. Notauit hoc Ribera Prol.in Malach.n. 9.&Mendo Eaq. 2. positiva,&Pererius tona. . in Genes cap. 2 .n.S 2 Hic ergo sensus spiritualis, salua fide, negari non potest Matth. I 2. n. 39.ait Christus: Signum non dabitur ei,ni is nu Ioma Propheta, dcc. Vbi perspicue docet, rem illam totam suille typum sepulturae,&resurrectionis suae:quare necessario fateri debemus, sub illa historia sensum mysticum latuisse. Ioann. . n. i . Sicut iso es exaltavit serpentem in deserto, ita exaltari oportet Filium hominis. V bi indubitatum est, serpentis illius exaltatione Christum actum in crucem figurari. Merito igitur Apostolus i.Corint. io.cum de Hebraeo populo longam narrationem texuillet,concludit ad extremum n. II . Hac autem omnia in figura contingebant illis. Commemorat vero inter alia n. . Bιbebant autem de stiritali consequente eos petra: petra autem erat Christus. Vnde aperte liquet, Christum, qui contenta voce clamabat, Ioan. 3 . n. 3 7. Si auis sitit, veniat ad me, ct bibat , petra
illa, quae sitienti Populo uberrimos praebuit latices, adumbrari ; imo & ipsa petra plane corporea, atque adeo saxea,propter hac spiritalem significationem spiritalis appellatur Sed quando huc incidimus, non inuoluam silentio,quod scribit Genebr. Psalin 77. nu. I9. affirmat cnim, quod petra illa,percussa virga Moysis, non modo tunc sitim Populi expleuit, sed Angeli ministerio deportata, quocumque per desertum demigrarent, eos comitabatur, dulcissi mis,&largissimis aquis perpetuo manans.Quod minime mirum videri debet perpendenti, Angelos eidom populo, & nubem,& facem praetulisse, & suauissimam illam escam esurientibus praeparasse. Ita sentire videtur Tertuli.lib.de Patient. cap. s. fPost Mannae escatilem pluuiam,post petrae aquatilem sequelamJEt lib. de Baptismo cap. 9. Haec est aqua, quae de comite petra populo profluebat. J
Riplex est sensus Mysticus: nam res significata per litteram, vel est figura rei pertinentis ad statum E cclesiae triumphantis ; & hic est tensus Anagogicus:vel ad statum Ecclesiae militantis,& tunc vel refertur ad mysteria fidei ; & hic est sensus Allegoricus:vel spectate a ad
15쪽
Di stulatio de sensibus sacrae S criptura.
ad formandos mores;qui sensus dicitur Tropologicus. Perspicue comprehenditur haec diuisio duobus carminibus traditis a Lyrano Ptologo Bibliorum. Littera gesta docet: quid credas, Allego)iae Moralis, quid agas: quo tendas, Anagogia.
Exemplum suppetit perillustre, ubi quatuor isti cernuntur sensus,ad G alat.
.n. . Abraham duos filios habuit: unum de ancilla or unum de tibera. Ecce sensus historicus. Quae vero deinde sub tunsit,n. 23. Qua seunt per allegoriam dicta. Haec enim sunt duo te s.-enta ; manifeste spectant ad Allegoricum. Rurtus,cum ait num. 26. Ilia autem , qua siursum est, Ierusalem , libera est, qua est mater no fra; sensum explicat Anagogicum. Cham denique mores instruit,num. 29. Sed quomodo tunc is, qui secundum carnem natu fuerat, persequebatur eum, quι secundum stiritum, ita st nunc, &c. Tropologicum sensum illustrat. Peti etiam potest accommodatissimum exemplum ex Hieronymo in I s. c. Ezech. in hac voce Hierusalem: quae in sensu litterati significat praecipuam urbem P abestinat, idque passim in sacris litteris. In Allegorico , Ecclesiam militantem. Apoc. 2 I. Dum. 2. Vidi sanctam ciuitatem Lerusalem nouam, defendentem de caelo, a Deo paratam, &c. In Tropologico , animam fidelem. Isai. s 2. nuin. 2. Excutere de puluere, consurge ; stri Ierusalem: solue vincula colli tui captiua filia Sion. Denique in Anagogico , Ecclesiam triumphantem : ut proxime vidimus ad Galat. .n. 26. dc Apoc. 3.num. I 2. Lege ibi Riberamnum. 32.& Expositores Psalm. i 7. Lauda Ierusalem Dominum, cstc.
SECTIO IV. r sensivi praestantior sit.
Ysticus sensus veteris Testamenti longe nobilior est, atque praestantior litterati ; cum hic umbram duntaxat, ille veritatem solidam, expressamque contineat iuxta id Coloss. a. nu. i . Qira sunt
umbra futurorum corpus autem Christi. Sc ad Hebr. Io. n. i. Vmbram enim habens lex futurorum bonorum, non Usam imaginLm rerum. Vide Perer. Tom. . in Genes Cap. 1 F.n.s 2
Neque solum potior est, atque nobilior litterati, sed etiam multo magis intentus ab Spuitu sancto. Ratio est in promptu. Nam hic sciasus semper est de rebus altioribus,nempe de mysteriis Christi, eiusque Ecclesiae. Vnde frequenter ab Origene, Hieronymo, caeterisque Patribus, modδ alitor, & sublimior, modo sacratior intellectus appellatur. Historicus autem de rebus humilioribus est. Vtrumque voluit Spiritus sanctus Exod. i 2. n. s. praecepto illo: nec οι ilbim con ingetis: scilicet S agni legalis ossa non commium. Christo in Cruce pendenti crura non esse confringenda, IOan. I 9. n 3 6. Hoc quidem remotius 1, illud proximE. Sed quin hoc postremunt primaria intentione maluerit, nemini dubium esse potest. Illustrat hoc .Ribera praelud. I. nu ai. exemplo
satis accommodato, ex I. Reg. 2 o. n. 2I .cum Ionatas dicebat puero : Eccesagitta ultra te fiunt. Proxime quidem puero indicabat, ubi sagittam inueniret: remotius veris,sed multo principalius monebat David,ut fuga salutem peteret. Luculente hoc demonstrauit Apostolus i. Cor.'. n 9. ubi probans alendosesie
16쪽
Dinputatio de sensibus sacra Scripturae.
esse ministros Ecclesiae , ex mystico sensu illius loci. Deut. 2 s. n. . Non ligabis os bovis terentis in mea fuges tuas ; continuo subiungit. Nunquid de bobiis cura est Deo 3 An propter nos uti ue hoc dicit Non negat Apostolus Deo curam esse
de bobus. Quis enim pollet id negare, salua fide, de benignissima illius prouidentia, qui dat iumentis escam 1 orum,st stultis coruorum inuocantibm eum s Psalm. I 6.ia 9. Nimirum pulli coruorum recens exclusi , candidi sunt, vel quia implumes , vel plumis ipsis albicantibus ; atque ideo velut suspecti, & spuri j negliguntur a parentibus. Pipientibus ergo prae fame Deus immittit muscas,quae sese in eoru fauces insinuenti vel eos alit roscida quadam aura Quod eximium est argumentum Diuinae prouidentiae , aues tam tetras aspectu, in asperas crocitu, carni uoras,& voracissimas,ab ipso Deo,tanqua a nutrice,sustetari Iob. 3 8.n Ai . uu Praeparat coruo scam siuam,quando Pulli eim clamant ad Deum agantes eo quod non habeant cita Non itaque negat Apostolus, Deo curae esse boves; sed doce nullio magis voluisse prccipere, ut ministri Euangelici alerentur. Nam si inhumanum est, bovi trituranti os alligari;quanto inhumanius,atque iniquius ceu seri debet, homini tua causa laboranti dignam π.crcedem non retribuere' Signate dixi sensum mysticum Veteris testamenti nobiliorem elle litterati: seclis enim est de Nouo. Nam & Christi passio extra portam tropologico sensu repraesentat id, quod minus est, scilicet Sc nos item debere ad Christum imitandum extra castra prodire. Ad Hebr. I . n. i 2. Extra portam passu est. Exea-mm igitur ad eum extra cans , a pari.disp. 16.cap. I.
Mn ex sense myctico ducatur escax argumentum.
Ommunis opinio fert, ex sensu mystico inessicax desumi argu mentum ad fidei dogmata confirmanda. In quam sententiam dixisse videtur Dionys. epist. i 7. ad Polycarp. AhIlica Theologia
non arguit. Ratio vero id suadet: nam sciasus litteratis ita manifestus est, ut inde efficacissima promantur argum lata. Mysticus vero propterea mysticus,& spiritualis appellatur,quod intus in rebus iplis quasi recondirum mysterium delitescat, de quasi spiritus in corpore aciem fugiat. Nihilominus censeo, senium mysticum natura sua non minus valere,quam historicum ad dogmata fidci stabilienda : quare ubi constiterit, aut ex altero Scit plurae loco, aut ex Patrum consensu, siue ex Ecclesiae traditione , illum intentum fuit te ab Spiritu Sancto , validissimum conficiet argumentum. Ratio conuinccns est. Propter a sensus litteratis valet ad dogmata fulci eda quia illum intendit Spiritus Samstus: sed idem intendit citam mysticum , imo in Veteri Testamento principalius, quam historicum , ergo eiusdem crit firmamenti. Sic saepe argumentatur Paulus, ut ad Rom. io . num. I 8. Sed dico: Numquid non auderunt λ Et quidem in omnem terram exivit sonus eorum , or in fines orbis terra verba eorum. In hoc loco ex Psalm. i8. num .s .ubi ad litteram de caelis serino est. probat Euangeli j praedicationem toto terrarum orbe promulgandam. Sed nimirum caeli adumbrabant Apostolos ex intentione Spiritus 'Samsti.
smproperium euu portantes. Notauit hoc VazqueZ
17쪽
Disputatio de sensibus sacra Scripturae.
Licet Tolet. notat. ix. etiam in sensu historico de Apostolis exponat. Argumentum illud ex Deut. 2 s. n. q. s de quo sectione 4.) non solum usurpauit Paulus i . Corinta s. n.9. sed de II imoth. I . n. i7. Qui bene praeseunt pr6 teri. duphcι honore digni habeamur et maxime cym laborant in verbo, cr Ljirmae dicit enim Scriptura: Non alligabis os bovi trituranti.
Ad Hebr. i. nu. s. probat Apostolus Cluisti Diuinitatem ex sensu mystico illius loci 2. Regum 7 n. i . Ego ero illi in Patrem, est ipse erit mihi in filium. Quod perspicuum est , in sensu litterati pertinere ad Salomonem. Qui plura volet
exempla, legat Rib.m illud cap. l. ad Hebr.n .s . Pra ud. I. in Proph.nu. 22. V queZ, i . p. lis P. I 7.c. s. Pererium TOm Α, in Genes .c. 2 I . n. q9Fateor quide, saepe ex accidenti inessicax duci argumentum ex sensu mystico, quia aut nobis ignotus est, aut non constat illis, quibus cum disputamus propterea quod ex rerum inter se similitudine capitur,quae incertaor,& obscura otest, quam vocum significatio , unde sensus elicitur historicus. Praeclare enim Hieronymus in cap. i 3. Matthae. cum de fermenti explicatione , & ad Sacrosanctam Trinitatem accommodatione quaedam retulisset, continuo subiungit.
Pius sensus; sed nunquam Parabolae,& dubia an igmatum intelligentia potest ad auctoritatem dogmatum proficere. J Augustinus item, tona. 6. lib. I .contra Aduersarium legis, cap. is .in eandem sentenciam recte dixit. illud ,quod in .gis Propheta,huius libri Auctor intendit,ut eius narratio rerum factarum,esset etiam prassiguratio futurarum , non est contentiosis, Jc infidelibus sensibus ingerendum. Sed hec ipsum saepe etiam usu venit in ipso sensu historico.Nam cum loci alicuius , in quo videlicet exponendo suam auctoritatem non interposuit Ecclesia , sensus litteratis aut nobis, aut aduersariis dubius est, firmum ex eo argumentum desumi non potest ad illos reuincendos.
In plerisique locis meteris Testamenti nusium alium historicum
subesse sensum,nsis ectantem ad Christum.
Anquam certum inride statuendum est, in multis Prophetarum oraculis adeo expressis , atque perspicuis verbis Christum esse praenunciatum,ut ea vel obtorta gula,ad nullam aliam personam Veteris Testamenti possint detorqueri Haec allertio definita est in Concilio Constantinopolitano V.Act. s. habetur in Editione noua tom. 2. pag. 688.ὶ & in Romano sub Vigilio, cuius decreta extant in Bibliotheca Vaticana. Referuntque testes oculati Turrianus , lib. a. Constitui.
tario Isagogico in Ezech. scct. Eiusmodi sunt illa vaticinia,quae passim citantur ab Apostolis, S Euangelistis: ut Psalm. 2I. num. I. Deus Deus mem requa in me: quare me dereliquisti' Matth. a 7. num. 46.& Marc. I s. n. 3 . Eodem Psalm.D. i 8. Foderunt manus meaου, or pedes meos. 3c num. ν9. Diviserunt sibi vesιmcnta mea. Matth. 27.n. s.Marc. 1 F.
Vnus Isaias plura nobis per.multa capita suppeditabit exempla. cap. 7. n. I 4. E cce
18쪽
Dis utatio de sensibi u Scripturae.
Ecce Vires concipiet,crpariet ilium Matth. I.n. 23. cap. 9.n.6. Parurelin em n datus' est nobis.& nu 1. Populus qui ambulabat in tenebris,uidit lucem magnam. Mattia. num. is .cap. il .num. i O. In die sita radiκ Iesse:Roman. I s . num. l 2.cap. 28 . n. l6. Ecce ego mittam infundamentis Sion lapidem, lapidem Probuum,angularem: Matui. a .num. 2. Act.q.num. l I.& I. Petr. 2.num. 7.ad Rom. 9.num. I 3. cap. F2.n. . Vere langu9res nosεros ipse tulit Matth. 8.nu. I 7.& I. Petr. 2.la. 2ε. Eodem cap. ἔ.num. 7. Sicut ouis ad occisionem ducetur Act.8. num. 3 2. Eodem Item cap. num .i '. Cum sceleratis reputatim eii Marc. I s .num. 28. Luc. 22. 7.
Sed age, videamus Apostolos ipsos hanc assertionem confirmantes. Exponens Petrus locum illum ex Palm. I s .num. 2 o. Quoniam non derelinques animam meam in inferno nec Zibis sanctum tuum videre corruptionem,perspicue demonstrat, non posse ad liticram Dauidi, sed Christo conuenire, Act.2. num. D9. Liceat auqenter aerere ad vos de Patriarcha David, qκoniam defunctus est, s sepultus cst β. pulchrum eιm est apud nos, ct .Explicatius Paulus Act. i 3. nu. 36. David inquit j psit tu est ad Patres siuos, ct vidit corruptionem e qtiem vero Deus si citauit a mor
Atque huc spectat celebris ille transitus frequens in Prophetis , cum exorsi res scribere sui temporis, maiore quodam lumine subito illustrati, & sancti Spiritus afflatu quasi abrepti ,repente praecidunt narrationis filum,S grandius quiddamsublimius lue sonantes,Historiae suae Christum quam aptissimc attexunt.Vide Pradum lech. 1 Riberam Osee i. num. 34. Sic facile a multis explicatur illud 2. Reg.7. num. t .allatum ad Heb. r num. s. Vide Acostam lib. i .de Temporib. nouistimis cap. I I.& Rib. ad Heb. l.num. S I.
Sub eadem littera plures esse sensius litterales.
I sertis verbis id concludit D.Thom. I part qu st. I. art. I . OFO-re; solidamqui rationem huius aliartionis sapientissime reddit. Quia sensus sinquit)litteratis est quem Auctor intendit. Auctor autem sacrae Scripturae Deus est, qui omnia simul suo intellectu coprehendit.JS Thomam sequuntur comuniter Doctores,quos referunt VaZq. i. P. disp. l .c. 2.& Molina q. l.art. lo disp. 3. Bannez ibid. dub . Longius processit D. Aug. lib i 2. Confes.c. 3 I. ubi censet pertinere ad intelligentiam litteralem, squidquid hic veri potuimqs inuenire fi & quidquid nos non potuimus,aut nondum possumus,& tamen in eis inueniri potest JAdmirabilem hanc foecunditatem iam tum in primo ipso Scripturae aditu, ac vestibulo , idest , in primis verbis Genescos Spiritus sanctus luculenter expressit. Nam illa verba, In principio creauit Dein coelum. Ur terram, multiplicem continent sensum littoralem,ut ex professo probat August. lib.illo ia. Conseis. cap io. In princitio.idcst,ante alia omnia . ut Psalm. IOI .num. 26. tio tu Domine terram fundam.& Prouerb. 8.nu. 22. Dominus possedit me in mitio viarum siuarum, antequam quidquam faceret a principio. Atque ex isto sensu litterati conuincitur error Graecorum asserentium , Angelos fuisse conditos ante mundum corporeum quod esse contra lidem,affirmat Molina I .pars.quaest.6 I .art. 3. . . Dcinde
19쪽
Di putatio de sensibus sacra Scripturae.
Deinde ex Concilio Lateranens cap. Firmiter, de summa Trinitate, & Fide Catholica,constat, eum esse iensium litteralem. In principio, hoc est, ab aliquo, initio temporis. Vbi refellitur crror Aristotclis allerentis sui ilc mundum ab aeterno : narratuique Deum fecisse, ut mundus,qui ex aeternitate nullus fuerat, repente,tum nimirum quando ei libuit, primum elle inceperit: ut copiose cx- oplicat Percr. in suis Commentariis. Tertio denique non est reiiciendus sensus alius litteratis,quem plerique sacri Interpretes probant,& tuentur. In principio, idest, tu Filio, erus ut principium, ad Colois i .n. i8.3c Ioan 8. n. 2s. Fecit enim Deus crios in inteilectu, Psalm. I s s .n. s. Ei verbo Domini caes fimati sunt, Psalm. 32. num. 6. Per Filium nempe, ut per Sapientiam Patris , facta siunt omnia, ct sine i ofaritum est nihil, Ioan. i. num. s. Per quem fecit Gr secula, ad HLbr. I. num. 2. Ouoniam in isse condita seunt uniuersa
in caelis,/in terra, ad Colost. I .num. I 6.
Et quia huius assertionis passim suppetunt exempla , unico ego duntaxat. rem totam & dcclarabo, & confirmabo. Ioan . i l .num. s o. ira illo nefario consilio inito ad occidendum Christum, superbe nimis, & arroganter suam dixit sententiam Caiphas. Vos nescitis quidquam , nec cogitatu , quia expedit vobu , et tetmus moriatur homo pro populo , ct non tota Gens pereat. Quae verba sine ulla dubitatione duplicem continebant sensum litteralem: unum , qui respondebiit menti iniquissimi Pontificis ; videlicet e medio tollendum esse Christum, ne tota Gens Iudaeorum ad internecionem usque deleretur a Romanis: alterum, quem teste ipso Euangelista num .s i .significare voluit Spiritus sanctus ; nimirum expedire, ut Christus tolleretur in Crucem , ad placandum Diuinum numen, hominum sceleribus violatum, ne genus humanum uniuersum funditus interiret. Quid ergo mirum videri debet, si dicamus Spiritum sanctum intendisse unico Scripturae loco plures intelligentias exprimere litterales , quas Verbis ipsis, atque contextui perspiciebat congruenter adaptari λAdeat, quaeso , Lector Commentarium nostrum in ea verba Iudae num. 8. Miseniatem autem bla fhemant : ibique reperiet hanc Theologicam assertionem luculentis sacrae Scripturae testimoniis , & exemplis perspicue confirmatam. Nunc pro instituta huius Disputationis breuitate, haec satis,
20쪽
V CTOREM huius Cantici fuille Moy sen , nullus, quem
cet in dubium. Ego vero minimc item dubius affirmare ausim, Iosiae etiam conditorem simul, & enunciatorem una cum Moyse, huius carminis extitisse. Aio itaque, utrumque diuinitus amatum eosdem versus, easdem omnino voces, Spiritu sancto dictante, conscripsisse: utrumque etiam exaratum poema,audiente populo, alte,distincteque, vel de scripto, vel memoriter potius recitasse. Et quamuis diuersi modi excogitari possint, quibus conicripserint,& concinuerim ambo:
qui & cxcogitantur, & expenduntur a Serario lib. i. in Iosue cap. t C. q. 6. mihi tamen ille videtur facillimus nilIc modus icta bendi,quem exposui, quem unico dunta at exemplo,eoque maxime illustii confirmabo.
Post patratum a Deo stupendum a illud miracultim , chira marini fluctus, instar solidissimae chrystalli, obstupuerunt: cum Dei populus gradiens per maris alueum sicca vettigia pressit in profundo.& in aduersum littus in columis euasit ; cum soluta illa repentina glacie , insequentes AEgypti j immensis vorticibus obruti,deid in arenam eiecti opima spolia,& exultantis laetitiae segetem ereptis e tanto discrimine praebuerunt. Tunc Moyses, ct uniuersa multitudo prorupit in egregium illud Canticum, quod refertur Λ Exod.