장음표시 사용
111쪽
De Sicariis& homicidis casu vel voluntate. II. De atroci iniuria. III. De iure&saeuitia dominorum cohibenda. iiii De adulteris. V. De stupratoribus. VI ID incestis. VII. De furibus&poena eorum. VIII. De falso testimonio. V IIII. De familiari testimonio non admittendo, X. De deposito. XI. De abigeis. XII. De incendiariis. XIII. De termino moto.
XIV. De plagiariis. X V. De Mathematicis maleficis Manicheis. XVI. De legitima successione. Modestini Regula de testamentis. Imp.Iustiniani Nouellae Constitutiones. De usuris supra duplum non computandis. II. De partiariis solutionibus usurarum in duplum non compi,
tandis III. De alienatione rerum ecclesiae Misiae relictarum pro captiuorum redemptione&alimentis pauperum. Iuliani Antecetarisae P. De consiliariis Dictatum. Eiusdem Iuliani Collectio de contutoribus. Veteris cuiusdam iuris auctoris fragmentum ex manuscripto evemplari Cl. Puteant.
112쪽
OYSE DE SACERDO H IEPC DICIT. Si quis per ue
iis Apide et e quo mori possi percusserit , est mortuus fuerit, homi
cida tisi mo)te mortatur . Si autem per ininaicitiam imputiri eum aut inmisereti ver cum aliquod aes ex insidiu , est mortuus fuerat: τι per iram percusserit eum manu est mortuus fuerit, morte mox P Asa. v s quoque libro quinto Sententiarum sub titulo ad Legem Corneliam de sicariis&venescis,dicit Cornelia poenam deportationis instigit ei qui hominem occiderit,eiusque rei causa, turti veracicia di cum telo fuerit: qui venenum hominis necandi causa habuerit, vendiderit, parauerit falsimi, etcstimonium dixerit quo quis perisset, mortisve causam praestiterit. Que omnia facinora in honestiores poena capitis vindicari placuit: humiliores veto aut in crucem tolluntur , aut bestiis subit ei utitur. ULΡ1ANus libro vir. de ossicio Proconsulis, sub titulo De sicariis xve nescis. Api Taprimo legis Corneliae de sicariis cauetur, T IS R. To iudex ve quaestionis,cui sorte ob uenerit quaestio de sicariis, cios quod in urbe Roma propius mille passus factum sit, uti quaerat cum iudicibus qui ei ex lege sorte obuenerint, de capite citis qui eum telo ambulauerit homi ni necandi surtive faciendi causa, hominemve occiderit, cuius id dolo malo factum fuerit. θνelisua. Rec Iuverbuleo m. dotysiel guttur Upianus. Haec lex non omnem quicum telo ambulauerit punit sed eum tantum qui hominis necandi, surtive faciendi causit dum gerit coercit,compcstit. Item eum qui hominem Occidit,coercit: nec adiecit cuius conditionis hominem, vetet ad seruum ieregrimina pertinere hac icx videatur.
Iriam Avxv lis o quo prae titulo,dicit. HOMICIDA est, qui aliquo genere telἱ hominem occidu, ianortisve causam prastitit. I Exi de calites ibus homicidis Mo YsΕ leg.iliter dicit. SI AUTEM non premum inominis ruiuporium G -ι non rnytiarans, et idem quo morMIur nonperdolum, er cecide=uso inmortuuου fuerit snes nimicus eius, ners quaesierit malefacere ei, iudicabita Greum quipercuserit est proximum moriuscundum iudicia M., ct liberabitu perculsorem. VLPiANus libro&titulo qui supra relati DisTINC Tiour exsisti inlatis in . bomicidio seruarirci ripto Haditani confirmatur Verba rescripti. E qui hominem oc h. eidit, absolui sint,icilicet si non occidendi animo id admisit: qui non occidit,sed voluit oe iacidere, pro homicida damnatur. Ere itaque constituendum eri ex quo ferro percussit ipsa ialanditus. Nam si aladium instrinxit, aut telo percussir, quid dubium est quin occidendi animo . perculi erit' Sic l. pid percussit,aut cucuma, aut eum torte rixaretiir,scrro percussit, sed non e occidendi mente. Ergo hoc exquirite,& si voluntas occidendi fuit, ut homicidam seruum sep-plici, cum iure iii bcte alsci. ΡAvLus libro quinto titulo quo se pra. Qv hominem occidit, aliquando abso luitur.&qui non occidit, ut homicida damnatur Consilium enim uniuscuiusque, non saecum punieuu
113쪽
en inest. Ideo lite qui cum,cllet occidere, casu ali luo perpetrare non potu t,ut homicida pu Hitur:&i, quILasu teli homine:rrari prii denter scit crit, ab solii itiir. Quod si in rixa percussu homo surri:, quoniam imas tumueipsos coiitra numquemque ccintciripi. ii oportet, ideo Lumliores in ludum aut nactallum damnanti ir, honestiores dimidia palle bonorum multat rc legantur. Drusi GREGORiANus libro iv adlegem Corneliam de sicariis&venc facis, tali incon' nuutioncm ponu IMPERATOR Antonimis A. Aurelio Herculano Maliis militibus. Fra-urvcsto rectius tecori tui se Praesidii r uinciae obtularit cui si probauerit non occidendi an mollistam a s pcrci. il nrisio rc mi illa homicidi roelia secundi mi dis iplinam militarem sentii. tiam pici posub prid. I l. l br. Laetota. ConcI TUM si . Raram us codem titillo S libro talem constitutioncm ponit.IMP. Alexan-iici Aurolici Fat 'io, L. aliis militibus Syn otio pro quolibcllum dedistis nodolo praestitit mor-t cm minimcidi horrct calx imen ii ippe ita contrahitur si di voluntas occid cndi intercedar. Ccterum ea liaec in prouiso cis uicitius' amfraude accidunt, talo plarumq; non noxae inpiitantur Prop. xiii.M. Av Alcxandro Collis
lx M Rroo Ri Nus codem libro titulo tale rescriptum dedit. quod talominum. Hul Agat ΚΛ. salitas prccuni Iul Antonini lime iniam nostram Iacile commouit: quippe qliod umoret homicidium cnon volunt te sed casu fortuito fecisse, cum calcis icturno tis occasio prat ira vidcatur. Quocis iracst,iuq; super hoc ambigi poterit, omni eum metuacruspic osc quod adiicis ei discrimine olfinci, secundum id quod adnotatione nostra
compres csum cli, voli: mus libet ari. Dat . prid. Κl. Dcc. Dioclitiano A. iv. de Maximiano Cong.
uvi A Nus libro Sti loquo surra. v xi quidam per lasciuiam causam morti prasibi inci,co: upiobatum cst factum Taurini Egnat Illi Oc.Baeticae Dii o Hadriano, quod eum
in otii nouenimina rilagas let Virba Contuliaticini S rescripti ita se habent em . Intcr Clo-Viatu in lipti in Imp ratior. Eua istum cognouit, quod Clodius ii pi filius in conuiuio dum V saoo iactatur, c ili'.i larii Euarisii ita male acceptus fuerit, ut post diem quintum moreretur.' Ad usai Parctat nulla iniimicitia cum Euarini suisset nee cupiditatis culpam cociccndum
V credidit, ut ceteri eius domaetatis iuuenes emendarentur. Ideoque Mario Euarino ur Italia' pro ii incia Baet cae inriti in quoianium in tardixit decrevit Mimpendi causa duci milia patri eius V persolucreti uaristi: s,qitCd inani sta eius crat paupertas, via res Vcrba rescripti P nam V MarIEuaristi recte EcN Taurine moderatus es ad modum culpae. Refert cnim&in maiori-Ρ bus delictis consulto aliquid admittatur, an casu. Et sane in omnibus criminibus distinctio ' haec poenam aut 'iustitiam prouocare dcbet, aut lcmpcramcntum admittere. DssTi Nus libro disio nitarum sexto,sub titulo descientibus Signorantibus,generaliter loquitur. N ON N , Qv Am perii:norantiam delinquentibus iure ciuili vcnia tribui sol ct ii modo rem facti quis non iuris ignoret, quae stilicet eonsilio dclinquentibus praestari non solet. Propter quod ne cellarium est, addita distinctione considerare virum sciente an norante aliquo li: id scitum proponatur. rebqua. PAVLus libro&titulo quo subra v telum tutandae sal tis causa geret,non videatur homini occidendi causa portare. Teliautein appellatione noli tantum serrum continctura
sed omne quod nocundi causaportatum est. - EXPLICI TITVLVS im Sta C AER IIS O homicidia asis via voluntare.
I AVTEM conten eris duoviri, mercusserit uter alteriim lapide aut strino, o non fuerit mortuus decubuerit autem intabo, si surgens ambuiauerat bominrisin bacinio, sine crimine erit illa ui eum res h praeter auesiona mercedem dabu et omediso impens curatisnu. VLPIANus libro regulari sub titulo De iniuriis. INIVRIAIqii idem atrox, idest grauis rer ii non sine iudicis arbitrio aestimatur Atrocem autem aestimare solere Praetorem, 'adq; con si ex sacto, ut putas verberatus ves vulneratus fuerit cryelurna. PA' ANV libro definitionum sicundo sub titulo De iudicatis. R hominem libe-mn 'O ia dcditu sit alitu in adquisitum sit quantu da innuit dedit, manumittere cogendu in Praetore
114쪽
Praetore qui noxae deditum accepit sed fiduciae iii dicio non tenetur. VLMANus libro vix ad edictum sub titulo, Si fatebitur inim4.1 occisi i messe in limpiii. σcum arce et R, Picis E cum utiq; acci piemus qui vulnerauri, et virzis,uci loris,uc pi gn:scedit, vel telo cum alio vis genere cedo et bominiscorpii , iid tumorem dicerit, vel ita demuli damnum datum cit Deccteros in nullo scrutam pretio vilio tam dctcrioremve secerit, ad Aquiliam cestat,iniuriarurnq; erit gelidum. Ergo Ni pretio qu: dem non si id cictior factu scruus, verum sumptus in salute citi, sanitare facti lunt, in buxe nec milii videtur damni A- qiuilia lege posse. PAvLvs libro singulari titulo De iniuriis G N O tr Elt dicitii iniuria omne quod non iure f. t. pccialiter alia et colitum est aritiam Graeci MITIAN vocant. Nam
cum Praetor nostcr aduersum nos pronunc ita et, an tu iam nos acccpisizdicin ius. Vnde apparci non Vcrum esse quod Labeo putabat, aptid Praetorem innui in vi duntaxat fgniticare. commucrem omnibus cnim uirist si quod tanas raduerti, botios morcsrit, idque non seriali uius interest. Hoc edicturii ad cam iniurJam p.rtinet qua contum clia causerit. Fit autem iniuria vel incolpore,dum cc dimur vel verbis,dum conuitii in patimur vel cuin dignitas lae ditur,ut eum matronae vel priaetextata comitcs abducuntur. in .riaria actio aut lcgitima est,aut honoraria. legitima ex lege duodecim, alui larum, Qui iniuri. inureri facit quinq; viginti se stertiorum poena subit.quae lex generalis dii libero tria cento i ruos CL soenam subitos xter .
IDEM PAvLus eo in libro singulari, sub titulo Quemadmodu iniuriarum agatur. Q Ialitem iii iuriarum in quid aget, certitit dicat quid iniuria factum sit,& taxationem ponat non minorem quam quanti vadunonium fuerit. Certum dicit qui suo nomine demonstratiniuriam, neq; ita ut per disiunctioncm hoc aut illud accidi isse comprchendat,sed ut necesse habeat aut unam nomini suo ictia destina e aut plurcs ita complecti ut omnes eas accidisse cogatur luc bare. Certi in autem an incertum dicat, cognitio ipuus Plaetori scis. Dc monitrat auic mroc loco Praetor 1on vocem agentis, sed qualem formulam edat. Certum non dicit qui dici ep.ilsarum, ii sit Perbe atu . sed N partem corporis de monitiat, qucrn in modum pugno pu
vssA EST. Iucidi baci turdicere extia an sinistra, nec quam attu percussit ita si dicat Di famatum clio, d bet dic te quemadmodum infamatus sit. Sic minari soranula concepta
est QVCD v ME DIVI NIGIDIUS ILLUM INMISIT AULO AGERIO IM FAMA N-
D CAUSA. ' .P us libro Sentcntia: uim sub titulo ad legem Corneliam de scariis&venescis. C, .. A mortis idonca noni: dctu , cum laesus homo poliat: ciuos dies ossicium diuturnae vitae retinens deccsiit, nisi sorte suerit ad neccm caeludi, aut laetaliter vulneratus.
SI ' o vis percustri pio rem aut anti a m et irga, dimor infuerit in manibus eisu:
ri. Mocum enim castigandivi in seruorum cohercitionc placuit temperari. VLP1 Nus libro octauo deo licio Proconsulis, sub titillo De dominorum saeuitia. Si dominus in seruum saevi crit, vel ad pudicitiam ut peniq; vio ationem con pellat, quae sint partes P aesidis e rei cripto Diui Pij ad Aurelium Marcianum Proconsulem Baeticae manifestatur: Cuius rescri iti verba haec sunt ' Dominorum quidem potestatem in seruos suos inlibata esse oportet, nec cuiquam hominum ius suum detrahi. Sed dominorum interest ne aux: Eum contra laeuitiam iseriamum, velivolcra bilam iniuriam denegetur iis qui tulte deprecantur.Ideoque cognos ede querellio illi, rum qui ex familia Iul I Sabini ad statuam confugerunt,&siue durius h.ibiti quam aequum, vel infamiat iniuria adsectos cognoucris, venire iube, ut in potestatem Sabini non reuertantur. modsi meae constitutioni 'fraudem fecerit, sciet me ad millam seuerius exsecuturum. Diuus etiam Adrianus Vmbram quandam matronam in quinquennia relegiuiti quod ex leuiit .mis caesis ancillas atrocissime uactaret. Item Diuus Pius ad libellum
115쪽
, Allia iit reser i sit haee verba.Semrorum obsequium non solum imperio. sid& moderationein ,, umesciuibus praebitis, iustis operibus contineri oporici. Itaque ipse curare debet iuste ae, tenipreta: tractare ut facili requii creeto pollit, nisi apparucrit vel in parente impen
GRrconi ANva libro xvi iri sub titulo De accusationibus. IMPP. Dio CLITIAN vs N Maximianus Augusti Aurelio Sacrato militi. Cum uruum tulim vi aegritudinis grauiter opis primum sui munus implesse proponas, propter inani oderatam castigati rancm calumniae cau-
fati cm im rgcro,' in notitiae ratio, cuius fiduciam geris, non per inittita rop.Non Decemb. Diocliti ii A. iii.& Ariston Conis.
Mo YsE DIXIT.QVl CVN LVAE moe bat iurati cum multer roximisi 'norte moriatur qui moecha. tusseuerri qua moechatafuerat Euod si tiruuIccu Ara It virginim non sonstam 'stupraucr/ι eam Aucat eam tin uxorem diuodsi renutrit pati Cus, ct nolui ru eam dare Hlitnixa est, I euntam interet patrii quantum es dos virginu PAvcvs librosiisu ita adultersis sub titulo. RεVEM interpretationem de adulteris coherccndis sacriirus per ipsa Gipita ire malui, ordinem ci legis scrvare. Et quidem primu caput legis tuli, de adultei iis piloribus legibus pluribus abrogat Sccundo vero capitc permittit
esset viro in manu rem cerum ad- occidat. In
uidia auic in lilia qui adult crum deprestensum occiderit,&ineontinenti filiam, licito iure hoe factum Marcesius libro xxxi Digestorum seribit. Auctoritate quoq; pater posse interficeret via Cons. κum ves p. tio inim suum insiliam adulterum deprchenderit, eodem libro Mar-ecllus probat. Scd si filiam non interscceiit sed solum adulterunti homicidij reus est. Si cxinter- villo filiam interficerit, talit undem cst, nisi persiquutus interfeceiit. Continuatione cnim nimi vidcturit sis aucto litate tecisse. IDEM PAVLus eodem singillari libro&titulo CERT .cautem enumerantur personae, quasvito liccat occidere m adulterio deprehensa uxore, uamvis uxorem non liceat. Ergo sc-cundum lcgcs viro etiam salio fit nilias permittitur etiam domi suae deprehensum adultc ruin-tcrii ccrcfruum,di eum ciui aucto latinento rogatus est ad gladium, es etiam illum quiopcras suas vicum bestiis pugnaret, locauit. cd diiudicio publico damnatu licere interficere in adulteriodi presti, sum. v libet tinum vel suum vel paternum, tam ciuem Romanum quam Latinum. Scddi patris matris, silij miliae libertum permittitur occidere: quo loco&deditius habcretur Debbi intelli proti te i apud eum cuius iurisdictio est coloco ubi occidit,&,xorem limiticio. Iiod si non tacerit inpune Mon interficit Sciendii in est autem Diuum Maria cum&Commodum iescripsitse, cum qui adulterum inlicito interfecerit,leuiori poena puniri. Sed di tignus Antonziivis pcpcrcit ei, qui adulteros inconsulto citore ducti interfecerunt. σ
IDs P v Lus eodem libro singulari&titulo. IvRE mariti vespatris qui accusat, potest sine calumniae poena vinci si iure cxtranei accusat, potest calumniae poena puniri, sed tantum post duo melassis, Intra quatuor menscs utiles expertusaicci talis sesquialias accusare non possit, ut libertinus,aut minor vigintis uinq; annorum,aut infamis, tamen ad accusatione admittitur,vid Papianus libro xv.scripsi. PAPiANus libro xv responsorum sub titulo ad legem Iuliam de adulteris CG id Romauus qui sine connubio sibi peregrinam in matrimonio habuit, iure quidem mariti eam adulteram non postulat, sed ei non opponetur infamia, vel quod libertinus rem sestertiorum uiginta milium aut filium non habuit, propriam iniuriam pei sequenti. Ρ Avios libro singulari&titulo quo supra. IN uxorem adulterium vindicaturis e mariti, non etiam sponsam.Scuariis quoq; Antoninus ita rescripserunt. PApi Nus In RO singulari de adulteriis . v AERE E Tu an pater emancipatam
filiam iure patris accus re possit. Respondit Occidendi quidem facultatem Le tribuit eam filiaco
116쪽
siliam quam habet in potestatem, aut eo auctore in manu in conuenit Liaeculare iure patiis
ne quidem emancipatam filiam pater prohibetur. PApi ANus eodem lingulari&titulo. CVM patri lex Regis dederit in tiliani vitae necisq;
potestatem quod bonum filii lege comprehendi, ut pia stas, fi liaria in filiam occidendi,vellem mihi rc scribere nainritare cupio. Respondit. Num imi ex ci, litii io praestat nobis argu mentum haec adiectio ut non videatur lex non habenti dediit , ut videatur maiore aequitate ductu, adulterum occidisse,cum nec filiae pepercerit. ili a M. Di pater qui adulterum occidit, filiae Lia: pepcicit, quaero quid aduersus eum sit statuendum Respondit. Sine dubio isto, ita rhomicida os . Intui tenebit uii ge Cornelia de sicariis. Planesi filia non voluntatc patris,sed casi struata et non ii. imam habebit defensionem pater, quod forte filiam Nam lex ita punit homicidaena dolo nolo homi didium factum, fuerit. Hic autem pater non idco seruauit filiam quia voluit, scia quia occidere cani non potuita
P Api ANus idem S maritus uxorems iam in adultori octiprehcnstiti iaccidit, an in lege de sicariis incidit,quaero.Respondit. Nulla parte logis marito uxorc Occidcre conceditur. dii reca parte contra ligem secisse eum non 'diibi tantur non ainbigitur. Sed si de poena tractas non his quae ali linicius honestimo calori permittetur, ambigiti ir. Sic dicit non dubitantur, ut non quali homicida uia latur capite vel deportatione, sed sit; ad xitium poenacius statuitur. iIT 1M IC. D mancipiis alterius marito vel parte accussin te quaestione in habenda palam esse An idem extraneo accusatori permitti dc beat, lita io Respondit. Potest videri ea ratio fuisse permittendi istis personis de siritis quastioneni halure, ut diligontius dolorem animi sui, item iniuriam lecti&domus,non translaticie persequerentur Scis quoniam non facile tale delicitum sine ministerio seruorum ad nil ti creditum est, ratici eo perduxit, ut etiam, extraneo accusante mancipia quaestioni tormcntorum subiicerentura iudicibus. ΡΑ v xv libro Sententiarum sub titulo de adulteriis P RMITTsTu i .im adoptiu
quam naturali patri, adultei Cm cum filia cuiusq; dignitatis domi suae vel geneti sui deprehensum sua manu occidere.Filiusfamiliae patcr si filiam in adulterio deprchetiderit,uerbis quidemugis prode est ut non possit occid re, pcrmittitur tamen etiam ei ut occidat.Marit in adultetici deprchensos non alios quam infames di eos qui corpore quaestum faciunt, seruos etiam deliberos, cxcepta uxorc quam prohibctur, Occidere potcst Marat uiri qui uxorem deprehensam eum adultcro Occidit, 'Mia hoc inpatientia iusti doloris admisit,lcnius puniri placuit occisio adultero dimittere statim maritus tabel uxore, atq; ita triduo proximo profiteri u quo adultero S in quo loco uxorem deprchenderit inuenta in adulterio uxore maritus ita demum adulterum ina itus occid crepotcst i eum domi sua cleprchcndat Eum qui in adulterio deprehensam uxorcii non statim dimiserit, reum lenocini,postulari placuit Serui vero tam mariti quam uxoris in causa adulteris torqueri possuntulec has libcrtas sub spccie inpunitatis data vi. lebit.
tum est. imbo moruntur,rersunt. P v xv libro Sententiarum sub titulo de adulterti. Qui mastulum liberum invitum
stuprauciit, capit puictur.qui voluntate sua stuprum i J.igitiumque inpurum patitur, dimidia parte bonorum suoriun multatur, nec testamentum ci ex maline parte facere licet.mequutim,uru est, mentem tamen legia Mysis, ImperatorM Theodosi constitutis adplenumsecuta cogxocitur. I τε Theodosianus. IMPP. VALENTINIANus Theodosius&Arcadius Augusti,ad Orientium vicarium urbis Romae Non patiamur urbis Romae virtutem omnium mairc diutius cmini nati in viros pudoris contaminatione virobur fracta molliter plebe tenuatum, conuicium saeculi vcl conditorum inrogare vcl principium Orienti AG uesnouis Laudanda igitur experientia tua, Omnes quibus flagitiosus luxus est viri corpus muliebritvr constitutum alieni sexus damnare patientia, nihil a discretum liabere cum faminis,occupatos,ut flagitii poscit inmanitas, atq; Omnibus sed uisios, pudet dicere, virorum lupanaribus spectante Dopulo flammis vindicibus expiabit, ut uniueri intuligant sacrosas ictum cunctis csse debere hospitium virilis animae,nec sine summo supplicio alienum expetisse sexum, qui suum turpiter perdidisset. Prop.prid.Id. Maias, Romae, In atrio ML
117쪽
VI. MOYSE DI cri T. Eu C v N QVa concubuerit cum must re uxorepatrassuum deuripat sui detexit, morte monantur ambo risui. Et quicunque concubueris cum nuru a, morte morιantur ambo remunt. VLPIANus libro Regulari De nuptiis sub titulo. IN TEnia emet&liberos cuiusq; gradus sint,conia ubi umetioncst. Inter cognatos aut cm ex transvi rso I iadu, Olim illi idem matri nonia contrali non potoralat nutu aut tin ex tertior adi licet uxorcii diruere, sed tantu se is filiam non tiam ibi orti: uebat irata iii, nec male ita ram 'lirant vis eodem gradu sint Eam fax nouerca, velit tui na,v4'iu muriis vel socrus fuit, uxorum duc unon possiimus.Si quis in quam non licct, uxor . indu clit, incestum mari ii nonium contra liit, ideoq; liberi in pote.
re estis non tu ut . sed quali vulgo conccpti spurii unt. PAVLV libro Sentcntiarum De nuptiis rub titulo. INTER parentes&liberos iure cuuili matri in onfiaconiti abi non pollunt, nec illam sororis aut nept clucere possumus. Pron plena .rtati ratio proli ibet Adoptiua cognatio impedit nuptiasti et . parentes ac liberos omni modo: inici fiatres caten, siluatenus capitis minutio non intervellit. Nec socrum, nec nurum, priuignam occinouercam aliquando citra poenam incesti uxorem ducere licet sicut neea init atra, ait turatcrter. iiii. lim cognatam contra intcrdictum lux crit, remisso nullieri iuris errore, i se, naua ad ilici iii si Iuliae patitur.nonitiam ducia. GR GOMIAN, libro quinto De nuptiis sub titulo. xemplo luerarum Diocluiarauor
ExsMPLvx Edicti Dioclitianis Marimiani nobiscuimorum Casarum. Q o M AM pila isti sit mentibus nostris aquae Romanis legibus casset ancile l; lini constituta,venerabii maxiim vidciatur atq; aeterna religione ieruanda, dii sit mala reca tua a quibusdam in praeteritum nefarie inceste minilla sunt, n m o sartere credimus, cum vel coli ibunda liliit, vel etiam vindictanda, insurgi re not disciplina nolia omim temporum cohortatur. Ita enim&ipsos
inmortales Deos Roman nomini,Vt imperiucrunt, aut ni atq; p ta catos futuros esse non dubium cli, si cunctos sub iii perio nosti o agente piam, religiosamq;.N quietam, xcastam in. omnibus more colere perspexerimus vitarii. In quo id etiam pro zud ndum quam maxime esse
censu iuriis, ut matrimoniis rcligi iubatq: Iegitime iuxta disciplina inittris veteris copulatis, tam eorum honest .ita qui nuptiarum coiiii in istiones sectantur, quam etiam his qui cum-deinceps seruata religi meiMisces nuruiuipiat cli e consultam,&lione late nascendi etiam posteritas ima purgati sit. Id cnim pictati nostiae maxime plaeuit, ut semite recellitudinum nomina oblita Deant apud alterius suos piam ora ligiosa in Oniangit initati debitam caritatε. Nefas enim ere-dete est ea lii trita praetcti tu in cor pluribus constat esse commissa cum pecudum ac serarum promisitio iiii, ad illicita coirii bia instinctu exeicendae libiditiis, sine ullo respeau pudoris aepietatis inrucrint. Scarii ieci inq; antehac vel inperitia delinquenti uin,vc pro ignorantia iuris, Larbaticae inan anitatis ritu exi litis matrimoniis videmur ad in illa, quamquam cssent leuerissilini vindica trita, tamen ci,ntc inpiatione clementiae noli a ad indulgentiam volumus perti-ncre ita tantiri ut quicunq; in anteactum tempus inlicitis incesti, ipse matrimo irais polluctui, tractenus id epise iserio: tra indulgentia sciant, ut post tam nefaria Licinora, vitam quidem sibi gratulentur cli concellam, sciant tamen non legitimo Pse suscepisse liberos quos tam nes tria coniunctione genire runt. Ita enim fiet ut defuturo quoq; nt m Oaud cat inenamatis Opi ditatibus indire , cum, sciant ita praeccdcntes admissores istiusmodi criminum venia libe- ratos,ut liberoiit clucidini: cite genuerunt succestiones' careatur, ciliae I uxta vetustatem Romam sacpibus negabat tir. Et optassemus quidem nec ante quicquani eiusmodi esse eommissum quod esset aut clementia remittendu, aut legibus corcio en d Lilia. Sed & post hanc cligione saniactitatemq; in coi nubus copulandis Ohinnis ab unoquoq; seruari, ut te ad disciplinam leges': Romanas meminerint pertinere , eas tantum sciant nuptias Licitas quae sunt Romano iure permissae . Cumquibus autem persensitam cognatorum quam ex adfinium numero contrahi non liceat matrimonium, boc edicto noli iocon lixi sui nuMcum silia, nepte, pi neptM;,ma ire, auia,proauia et Sex latere amita ac male tera, lbroris filia,& ex ea nepte.Itemque ex anni bus ligna, noucrca,ibcru, triti U, ceteritq; quae antiquo iure prohibentur, a quibus cunctos volumba abstinet Nihil ciuili utilianc tantum acvcncrabilcs vostra iura cristodiunt, cita a.
118쪽
antam magnitudinem Romanam gelia cunctorum non mirum fauorepcrvenit, quoniam incalcges suarcligiones aricliti pudoris' obseruatione devinxit. Quare hoc edicto nostro columus onuit Mispalam ricri quod aeteritorum v cnia per cic metu iam nostram contra dis 'tolinam vidctur indilita, ad ea tantum deitata pertineatque ii die terram Kal. Ianuariarum Tu-ROd Anulino Conss. id cntur esse commilsi SI ltra aviccol tra Roinani nominis decus sanctitat .mq; legum , post supradictum diem dcirehenduntur admist. digiis sinicitiaierlecten-wLNec enim ullam in t .im nefario scelere quisquam si metuci, iam se coic qui pos , qui tam euidenti erimini, de post edictum nostrivii non dubitiuiit insuere. Dat Κl. Mai. Damaseo.
Tusco,&Anulino Conss. ERMoc ε Ni Asus sub titulo de nuptiis. IM P. DIOCLITI AN Vs maximianus δ' .H Flauiano. His qui inccstas nuptias per errorem contrahunt, ne poenis subiiciantur, ita den vim lumentia principum subvenit, si posteaqtiam errorem suum rescierint, ilico nefarias nuptias dirimerint. Propa d. lar 'ta Diogene Conss.
PApi ANus libro lingulari de adulteriis. Qui sororis filiam uxor duxerat per errorem, antequam pra uCDiretur ad clatore, dirimit coitum qu ero an adhuc possit accusari. Respondit. l .iqui coiDuctione sororis filiae bonas te abstinuit, 1 cenam remitti palam est quia qui errorc cognito diremit coitum crcditur eius voluntatis ille,ut, si scisset se meo necessit diis gradu potitiina, non sullsettse matrimonium copulaturus
AIALEDIC Tvs inquit rixit Mostes, Qv concubueris cum uxore patris sui est ut onmupvums, Dat Liat Antidiosus qui concubuerit cum rore seu de piare aut de matre est diat omnu popu , Fiat , FDat AsaleHessin quι concubuerit cum nuru sui est Enu omnis popuh s, Fiat, Fiat. Haledictus qui concubuerit cum socrusua: o H-
EXPLICIT 'ITVLVS DE ADULTERIS. supraroribus est incestis.
noceturnum vel diuinum cum sic toto dcisti id ci, occiderit, hac quidem lege non tenetur sed melius fecerit43m c um conprehensum,transmittenduin ad Praesidem magistratibus obtulerit. VLpi Nus libro viri ad I dictum sub titulo, Si quadrupes pauperiem dederit. Ni vina coccisum cile iii. cito ad Icitur. Non enim sussicit occisum, scd oportet iniuria id esse factit in .sio inde statuis cruit in latronem occiderit, lege Aquilia non teMetur, quia non occi- dit. Sed&qilemcunq: alui murr Osepctcnteni qui occiderit, non videbitur iniuria occidisse. Proinde ipsarum nocivmu iacua lea duoelecim tabularum omnimodo permittit occidere,aut diurnu', id eaq; luxi imittit, sed ita domu se si clodcfcndat, vidcamus an lege Aouilia tenea tur Et Pompo tutis dusitat nunc haec lex non sit in usu. Et S quis noctu furem occiderit, nodubitanius quin lege Aquilia teneatur. Sin autem cum post cladpiclici dere, maluit occidere, mastixstit iniuriaicciis videatur.Ergo etianIlege Cornelia tint.bitur.Iniuriam autem accipere
119쪽
bia nos oportet non quemadmodii m&circa iniuriarum actionem , contumeliamini Undam, sed quod non iure factum est,hoc cist,coliti aliis. iiiiii,sic uir aquis occiderit. reli 3 . V1ν xv libro octauo dc o inci Proconsulis, sub taxulo De Diribus F, nari ad sciturn remittandi si in id uirni, noctuiniq; extr.i ordinem audici uti dicatis a copii ita punicii di, dum poena eorum sciamus opcris publici modum non egrc dii dimi lacinis in bali utariis iuribus. Stali se telo fit res defendunt,vel citractores, ciccteri similo, ii quem pila orcrcusserunt, Muci lii poena humiliores,liones iliorcs vero 'cli gatione ad ii tendi crunt. PAvicus libro Scntcntiarum sub titulo D furibus. VRTI ii ocu inq; gcnere damnatus, famosus ciuicitur. Furcst qui rem alic nam ci=nirco M. Furi trum fetura lim qua tu i , Manifesti,nc manis sti,concepti &obliti Manli csti. tur striis in iaci iid Od cpm hensiis cst, intra icrminos eius loci vir de furatus es conpriliciatus cs,vel ani quani ad cum lcicii in quo destinauerat ei venerit. Ndcmanit in iis est sui, tu intra rapiciolo quid ni conprchensii, non cli sed ei nil secisellegari non pote ita Concepti actioni tenctur apud quc intuitu in est inventum.Oblati actione istenctui qui cin furti iram alij obtulit, ne apud tu intieitiretur. Furii a ccio nos a rc potest cuius inici cstrent non pera in Concepi rixa aliteri agri e potest qui iem conccpicta invenit oblati agere potest ponesqiiciat res concepti limen tacit.
S suerit ustis inissim adaesis hominem accusendum , accusans eum inmeratis, s
bun duo homines ρωίω es inuicem contentio, ante Deum, es ante sacerdotra, Cran. te iudices quicuns fuerint in istis die . Cum inquisierint iudices aseligenIer, es inuentu ueri testu inius 'es eam iniusti. Uurgentes aduer eumfacietura His volui malescere, ex delebitis malum de meato vestrum, se ceteri audientes imebunt, nec audebunimatis .cere inservos.
P vcvs libro singulari De poenis omnium legum sub titulo, Ad legem Iuliam de adulte-rIs Q in falsum testimonium dixerit,proinde ten bitur ac si lege Cornesia testamentaria damnatus esset. P v v libro Sententiarum quinto sub titulo De testibus&de quaestioniblis. FIi qui sal sum vel aliqua testimonia dixerunt, Vel utriusve parti prodiderunt, aut in exilium aguntur, aut in insulam rclcgantur,aut curia submoti Cntur.
I libro ' ad legem Cornelia in de sicarii xveneficis. Rex Cornelia poenam deportationis infligit οὐ iiii hominem occiderit,eiusq; rei causa furtiq; faciendi curri telo fuerit, qui vcnenum hominis necandi causa habuerit, v ndiderit, parauerit, falsianve testimonium dixei tritio quis criret, mortisve causam praestiterit. Quae omnia sacinora in honestiores poena e rius vindicari placuit: humiliores Vero aut in crucem toti tu .aut bessiis subiiciuntur. PAvibus libro sententiarum v.sub titulo Ad legem Corneliam testamentariam. Hi qui ob saltum testimonium perhibendum pccuniam acee perint, dederint, iudicemve ut sentcntia ferat vel non serat, corruperint, corrumpendumve cirrauerint, humiliores capite puniuntur, honestiores publicatis bonis cum ipso iudicci insulam deponantur. Iti xx eodem libro&titulo F ΛLsuri est quicquid in veritate non est, sed pro vero adieis
VLpi ANus stibiitulo De poena legis Corneliae testamentariae libro v I H. Praeterea factu est Senatu stoli stilium Statilio&Tauro Consulibu: quo poena legis Corneliae in rcigatur ei qui quid aliud quam crimentum sciens signauerit,i ignarive curauerit. Item qui falsi test tioncs iaciendas,testamentave falsa inuiccm dicenda aut consignada dolo malo cuiauciit, Licinio v.& Tauro Conss. Item qui ob struendam aduocationem testimoniave pecuniani acce perit, pactusve fit erit, cietate coierit,atit aliquam delatione interpositerit. Ita si quis coietu id occisione innocenti; natusconsuli cica, Cotta&Mcssala factum est,cohcrcetur. Sed Stiquisol, venundanduin vel denudandum non remittetidumve testimonium pecuniam accepcrix, Senatus csi thou duobus enuata Conis iactum sit, poema legas Cornelii adlacitur. πώ μή
120쪽
ATEM MOYs r. s. ALIVM testimonium non dabis aduersus proximum tuum. ULPiANvs bro, mi deo ilicio Proconsulis A legem baiam de vi publicati priuata. I lege quibusdam testimonium omnino,qitibus il am intcrdiciturini illis, pit coelogesimo&vii.&capite octogesimo octauo,in haec verba, his verbis HOMINInvs N H AC LEGE 'N REvM 'EsTiMONIUM DICERE NE LICETO, oui se ab co parcia leve eius,
libertove cuius eorum libertius libertauerit ' quive inpubcs trit ' qui vecorum in integrum rcstitutus non est . quive in vinculis custodia'; tibia cacrit, quive deplignandi caus aucioratus er: t,qive bestias depugnare locauit, locaucrit, praeterquam qui aculatrii cause ad vi bcm ni issuscit, cit palamve corpore quaestum faci ci. ccrit quive ob isti moniti in diccndum pecuniam accepit iudicati scrit, neve quis corum hac lite in reum testimonii ina dicat Capite odio est iam ouptimo his. HOMINE IN vi TI IN RAE M testimoni hi ne ilicant, cui sobrin est ei reo, propri ircvocognatione coniunct', milvcsocer, Scitcr, vitrici I pilii musci estis crit. si retitia. I A vios libro sententiarum v. sub titulo De testibus re quaestionibus. SUSCEPTos te-sios Mec suci maxime quos accusator de domo eduxit, ct irae lium ilit is in farnauerit, in te
rogari non placuit inristibus enim & vitae qualitas spectari debet & dignitas ' si s iit ad finem vcico natuna inuiti tesscs interrogari non possunt, Aduersus se inui cc parentes liberi,item que iberti nec volentes ad testimoni uim admittendi sunt.quia rei vera icstimonium necessitudo personarum plerumq; corrumpit.
C aliquis dubiiproximosi reeniam id spreuare, 'suratum fuerit de domo hora inu, si inuenitur qui furatus est, reddet riplum auod inon iuri inuerit ira fur, accedat,oui commendatumsusceperat ante Dora inum, tura bit nihilse nequite esse de omnire commen. data proximisu', ct tiberabitur.
MooΕsTi Nus libro Ditscrentiariam secun .lo De deposito ciconam cudato. COMMEMD A I iudicio coniiciatus etiam culpam r. flare cogitur: qui vero dc positi conuenitur,dedo .lo non etiam de culpx condemnandus cst Commodati enim contractu, quia utriusq; contrahentis utilitas intervcnit, v mmio prastatur in depositi vero cum sola deponentis utilitas ver titur ibi dolus tantum praestatur. Sed in ceteris 'lioq; partibi: si uris ista regula custoditur sic e ni me in iduciae iudicio, euin actione rei uxoria Ndolus P . culpa diducitur. quia utriusque contrahentis utilitas intervcnit. In mandati vero iudicio dolus non tiam tutoris utilitas in administrationesvercatur Depotitidainnatus infamis cst qui vero commodati damnatur non fit infantis altercnim pro tar dolum, alic propter culpam condemnatur. Actione depositiconia entiis ci Variarum nomin apud undem iudicem utiliter experitur alis cui res commu-cluta est, inprobe ci Variarum exactio tum intendit. Inpensas tamen necessarias iure persequit r. quas forte in aegrum v c Olias laborantem inpenderit ' Respondituc posita si subripiatur, domi mi; domus trabe filii actioni , quamuis apud quem res de lita est intersit ob in re n-sa in cna facta si retini retis vero cui ci scommodata iit, furti experiri debcbit si modo soli1E-d fuerit. Actio coinmodati semper in simplum competit: depositi vero nonnumquam in du- plui cilicet si,ut nae vel naufragi j. ves incendis, aut tumultus causa res deponatur. ERMic sub titulo De dc posito huiusmodi interit constitutionem. In ruinii piissus Caesar H Munatio. rum qui suscepit dc positum, dolum non etiain casum praestare certii trist. CQ i itaq; proponas lamis vi cauaedam cremata de his quae tibi fuere commenda,la, nec ullum lotum in subtrahi dis, bus adhibitum, Recior prouinciae nihil contra iuris rationem fieri patietur. Et quoniam nec tu' itereris moras adhibita varietatem negotium inter vos omistum sicundum iuris ordinem sua ratione decidctur.Subscripta viri. M. Iul. Serdica Augustis Caes. ibus. , i. M Augustu se Caesar Fl Aurelio Attenico Andronico Eos penes quos vestem&a grri materiam deposui si e proponis,apud Rc rorem proii inciae conuenit interrogari quod si u nean , siue dolo fecerunt ii ominus possint restituere secundum bon1m iidem tibi satis-L EA conpellat. Subscriptavi. U. April. Syrmi.Cxis. Conss.