장음표시 사용
21쪽
refragatur. Is, novicio quodam commento, quod Funiculum appellat , cunctastadet salvare Baroscopis phaenomena, o quam plurima hoc genus alia. Sed quam stupra id moliatur, Funiculi ex tus indicat, quem ex arena nexum dilucide demonstro. Vbismet mihi compertum est, variis factis Experimentis, Hydrarrari Cylindrum Aeris gravitate, es pondere in Tubo Vitreo suspendi , caepipseo, rem prius privatam , publicam facere; atque anno praesertim sequenti, Idibus circiter uintilibus, quibus Adolescentes Magisterii Can,idati, emens quadriennis curricu- si , quo illis, in studiis ad umbilicum perducendis , praefui . pileo donati manumittuntur, Sarscopii Experimentum , se nonnusia alia, ut in conscium Philosophicum praeluderetur, i demon-srandam Aeris gravitatem, palam proposui. At Vsi Philosophiae
Doctores ,-- ππm fuerant, mirum es, minimi rem tam novam, praeclaram pendebant. Sed cur mirum,
nihil fere ultra Aristotelis Logicen, aut verius Sophisticen , vel sciant, vel doceant, a Majorum claritudine, o rem ditione degeneratur. O calamitosam artium liberalium, O si 1 tiarum hoc temporis faciem se qui bonique consulas benevole lector 2 quod singulorum
Dialogorum initio . e via in diverticulum. Cometarum observationes inserendo,digrediar quae licet a proposito alienum quid videantur, nihilominus veniam indulgentiam siubmereor, eo quodsub illud idem tempus,quo hasce chedulas, nova hac methodo exarare. duo nova in caelis portenta e superint. In observationibus Ephem ridi inscribendis, no bis Gregoriano , sed Iuliano continuὸ utor. Omnes eorum phasis hic notatas habes: molem, colorem ocisingulis nocribus, caelo sereno mutatioyem, tramites, omnes per quos ira Dint Aseri os, quos accesserint, quos dfruerint, motus velocitatem, o tarditatem, Meridianam quavis nocte altitud nem . pluraque alia, quae inter legendum occurrent. In novis hisce tradendis Experimentis, satuι potius Dialogis, quam quavis alta methodo uti. Neque tamen me unicum hac iu
22쪽
re censeri velim,quum non paucos doctrina ac eruditione praeclaras, quos sum imitat m,habeam, utpote Sagacis mi ingenii inplerum iu Epitome sua Astronomica , incomparabilis ingenii virum Gai Dum injucundisiim uis Dialogis de Mundi Systemate, aliasque plures
in omni fere generaliteraturae, de quibus bremtatis causa taceo. Vii gulos libros in Dialogos, ita locorum parallelorum exsandorum causa singulos Dialogos in varios numeros dispescui, quia ιm, ut plurimum, quatuor intersuntpersonae cosioqucntes. Primus,
cui nomen Alexandro, exsterimentoruin commentator, phaenomena
proponit, eorumque causa , o rationes investat, atque conclusiones iude cosiectis, a gumentis in contrarium proponendis. se L OLiendis, fotidi lumefirmat.Secundus, quem Nova haec Experimenta maximὸ oblectant, nomine Francisus,phaenomenorum explicationibus , or conclusiombus inde deductis , libentis me calculum
addit. At renius nomine Cornelim , potissimus adversus hanc novam doctrinam Antagonisa, qui ardentissimo et elo Priscorum dogmatis addictus, ac nullis ratioNIb-, nullis experimentis quantumcunque evidentibus convicIus suaesententia mordicus adhaeret. 6 qua spotentia, fulminis insere. Aquae pressuram, Aera que Elat rium invadit. Denique homunculus quIdam, quem Dromonem nuncupatum invenies introducitur, qui res omncs necessarias ad extruenda experimentas sicit, o miniserat.Is, licet initio natura a esu, atque disciplinae omnis se scientia rudis, introducatu brevi tamenpost,ob ingenii quapiari is ηposiebat Sagacitatem, eo peritiae or cognitionis rerum, disceptationibus audiendis, factisque experimeniis videndis , evadit, ut rudiora argumenta proponere
Phrasin oratoriam auigrandiloquentiam, nolim te hic exspectare, quod minime convenit sed humilem, se repentem qualis optime decet. Non enim tam delectus moborum, quam rerum Philosopho es quaerendu . Et quum veritas, inscribendo maximest expetenda,is optimesicribit, com verba rtam aptissimὸ c ongruunt. Et ut iunumismate,no culptura elegantia, seis pondus Ur materia flemu-
23쪽
tur . ita parum refert, qua it characrer humilis,sed quam commodus, ct rei praesenti utilis. Elprofecto nil mirum, quum exiguo temporis curriculo,uix nimirum Semesi, quamvis quotidie provinciam,quam nactus fueram. impens. exornarem, cuncta haec se strinxerim. Neque displiceat, quod nonnunquam inter sicribendum facerias nonnustas L seminem, quod forte nonnulli mihi visio verrent. - reminiscantur in naturis hominum multas esse disimit
tudines,quibus hic uni,illa alii, quisque vero suo genio parere ut est. Mque a facto abhorret isiud Horatianum. Omne tulit punctum qui miscuit utile dulcil ectorem delectando, pariterque juvando uod ad ea, quae singulis libris continentur, attinet, scias in i bro p= imo, praeter nonnusia theoremata n gratiam subsequentis doctrinae praemissa, sex Parosicopii phaenomena itidem proponi, atque omnes inde dispicultates emergentes clariseime explicari : ex quibus invictissima deducuntur argumenta, pro Aeris Elaterio se pondere, CT Aquapressura, quam in suo exercet loco, demonseran-dά. 'uibus in eodem accedit etiam per ferita apparentiarum primi cometae, a Nonis circiter Decembribus , quo primum tempore eni
tuit, ad um. Calend.Ianuar. CIO IDC Lxlv. narratio.
Libro secundo offenditur primo , variis factis experimentis. quod in montium verticibus, Acissique editioribus , minor sit H)drargyri, quam in vallibus,sicirique maritimis altitudo teste Tint Oci cacumine , qui totius provinciae Glottianae mons es alii Amus.Testibus etiam nonnus rum in Annandia motatium cacuminibus : te denique Cathedralis aedis Glascuanae fauigio, Dramide omnium totius regni verantissima. Demonstratur secundo,
desinuam externi Aeris altitudinem, ratione cujus, eum interno
Barrari cylindro e citur aequipondium, e usdem altitudinis esse debere . cujus es, inter gnantis Mercuriisversiciem, o Atmosphae summum intercapedo. Tertio, juva aeris desinitur moles, non Iuxta altitudinem otium, verum etiam secundum reliquas
dimensiones, qua cylindro Mercuriali baroscopii in pari lancium
24쪽
ouiponderat. Ex huyus determinatione profundisi a Naturaesecreta remelantur di ct claris me ex caponunturfundamenta , quibus exacram cujuς is portionis Aeris gravitatem , illius nimirum, palmae, huic mensae, capitive innitentis, imo exactam totius aeris . Vniversi gravitate ciamus, or determinemus.' 'uarto, novis offenditur experimentis, Aquam Marinam, summam in suo loco
exercere oravitatem. Cuncra etiam praestantistimae illius Machinae recens excogitata, cui Campanae uomen, phaenomena proponuntur, o dilucides antur; unde mirifica Naturaesecreta.circa AP.e Marauae pondus in Urinatorum gratiam patefeci. In eo denique habentur Cometae obse vationes ab lix. Calend. Ianuar. cla laa Lxiv. ad lix. Id Lan. cla lac LX v. Libro tertio, proponuntur primo, gravis imae contra Arris aequi-
solvuntur; quarum una desumitur ex nobili quodam experimento, Sarscopis nempe in pari lancium examinatioue, quo ostenditur,externum Aerem, Hydrargyrum suspendere non posse, quum de facto
ab opposita lancis ponderesi sentetur. Secundasegeriori multo explicatu dis ilior, ex cohaerentia duorum planorum corporum desu mitur. Claris me demonstratur secundo, non posse Crinatores tu fundo maris commorantes, duου gravitatem , se pressuram sientire, neque nos Aeris,etiamsi utrobiquesummasit gravitas, ct compressso. Tertio nonnulia aliae minoris momenti rationes ex Francisco Lino proponuntur, o dissolvuntur. Denique, Cometae obserυationes ab in x. Id. Ian. ad x D. Calend. Febr. cri lac I xv.
Libro quarto ρroponitur primo, se etiam resolυitur quaestis, utrum Natura a Uacuitate abhorreat necne ' In hac dispicili quaestione enucleanda, evidentis imis secundo evertuntur rationibus trita or vulgaria Schola ficorum fundamenta, quibus Non datur vacuum superstruitur:num dilucidὸ ostendituri corpora plana, Dialiumve latera, ct hoc genus,quo cIant alia ita esse interse cosigrita, ut potius I avia sursum, deorsum levia, ad compagem Universi conservandam,cicaninr, quam divellantur, rationes esse fasiacisi
25쪽
min. Hic tertiὸ universi Aeris, qui Terraqueo globo incumbit, gravitas determinatur. Nonnusiae quarto, proponuutur rationes, quae Vacuitatem in Baroscopis tubo evincere videntur . uinto,paucis . expenduntur Cartesin rationes stro Vacuit ali S imo sibilitate. Inseruntur hie dcmum Cometae observationes a Xri. Calend. Feb. ad. Iv. o. b. cla IIc I xv. Libro quinio, agitur de phaenomenis Anilia. Vsiprimo sendiatur aquam non ascendere Antilam ob metum alicum Vacuitatis
expellandae inediolummodὸ propter incumbentu Aeris ponduου, quo Aqua agnans graviter pressa, atque pre Antisa orisicium irruens, inde fertur sursum. Openditur secundo, aquam in Anilia, triginta quatuor pedibu altius assurgere non posse. Novissime, inseruntur hic duae psremae prioris Cometa observationes; quarum prior fuit 1 v. o. Feb. Posterior V II .Id.ejusdem mensis,ex quo non amplsus .isus est. Libro sexto, variis ostendit' experimentis corpora suida posse
in perpetuum moveri: acro tamen examine, friguia deprehenduntur. Per ea tamen non pauca Naturae secreta, circa Aeris se Aquae naturas non aurie audita re eguntur,quibus supra tradita doctrina ultersublabiti r. Dein pertebra hic habetur narratio posteri risCometa quι III. Calend. Apra mane,hora tertia prope Orientem in Ala Pegasi priusium apparuit, quique aetatem ad vi I. Id frac
us accedunt libri duo de Instrumentis Odragogicis, quorum priori qui es de Siphonum theoria , senditur principium motus Fluidorum per Siphones esse pondu3 9 gravitatem externi Aeris. Secundo, Aquam Siphonis crori luctusam, paulatimo succes τὸ
suam amittere gravitatem,prout magis magi sque horizonrem versus reclinatur. Tertio, Aquae ponderis decrementum esse juxta Sinus. uarto, claro mum discrimen inter Fluidorum Gravitatem
Sensibilem, o in sensi bilem. Libro posteriori, qui es depraxi ct usu rimo agitur de Siphonibus recta crura habentibus Uecundo de iis, qui cruras barica habent. Hic clarissimὸ senditur, Aquam
26쪽
nunquam posse ex Siphonis crure es ere, nisi Aeris impul in ex
opposito ter utrumque crus transmitteretur. ccedis denique de Hygroscopio, or Chrono scopio ob unus, quorum prius .praestantis imum Naturae iuventum ad demo strandam Aeris hunuditatem. Ur siccitatem Fateor id primo ase ctu,rem nullius pretii apparere; uthalominus non des iciendum; licet pleri is res a pectu viles se tenues. reapse tamen pretio as .atque res arduas cir sublimesprorsus ne eluant: quod h.u nunquam sciri posse autument, quod i as studio es contemplatione induv.u Uimet Sed docetur primo quid sit. Secundo,ejus fabrica ct in ostenditur Tertio; aliquot jucundae proponuntur quaestiones circa edim N turam. Posterim, accuratis mum es instrumentum ad breviores teporis disserentias definiendas, quod vulgo Pendulum stratur, Osenditur primo qui it . Secundo, progressum diminus Ionis vibrationum esprIuxta Sinuum proportionem. Tertio, licet Penduli ejusdem vibrationes priores ipserioribus velociores, omnes tamen essesnchrovicas seu aequi-diuturnas. marto, in motu Penduli erum reale esse incrementum or decrementum velocitatis, id juxta Sinus. uinto, Pendulum tam cito percurrere circuli Auadrantem,quam corpus ejusdem eravitatis, Semidiametrum. Sexto, clarisirme ostenditur motum Penduli habere incrementum velocitatis Iuxta Ordinem numerorum quadratorum. Septimo, id esse reale o verum, minime . apparens; unde eoicax deducitur argumentum contra motumTerra vertiginosum. Oritavo,nsenditur quid
sit Pendulum Horizontale, de quo nemo ha reniis, nisi qui Mauu- scriptum consuluit. Omnia ejus phaenomenaproponuntur se salvan tur. Denique nonnusta subjiciuntur de Horologio Chronoscopico inusium Auronomiae, ct Artu Nauticae. Hae unipotissima, benigne lector2 de quibuου te admonitum velim:nec quicquamsuperes nisi ut experimenta haec aequi boni , , consulas,acsi quid inter legendum occurrerat, quod minus proprie, Omven e didium videatur, memineris, non eo animo haec initiosicripta fulse, ut a te , vel alio limatioris judicii quovis tererentur, sed ut adolescentibus rudioribussolummodoprodessent. Vale.
27쪽
CUm nuper sorte incidissem in Henrici Mori Angli tractatum, qui
Antidotum adversus athesmum inscribitur lib. a. cap. 2. non leviter obstupui virum doctum, qui tuntis viribus argumentum Carte anum in Atheos molitur, adeo imbelli argumento de recentioribus Phil sophis, qui gravitatem & acris vim elasticain astruunt, triumphare co-- natum. Fingit enim butyrum aerem pari jure dixisset inter duos orbes claudi; cujus exterior superficies cylindrica, multo minor sit orbis super . scie plana: inque hoc casu supposita acris gravitate contendit butyrum versus cylindricam superficiem exprimi & elidi debere , quippe minus illic quam superius pressiim. Cum tamen experientia reclamet. Sic autem breviter argumentum ad Armam reducitur. Ubi est minor pressura, eo premitur butyrum. Sed in cylindrica butyri super tale es minor pressura. Ergo eo premitur butyrum. Sed respondetur distinguendo minorem. At in cylindesca butysi sepe scie est minor pressura, vi aeris horizontaliter ipsam ambientis; conce- dot vi aeris, aere illi horizontali perpendiculariter incumbentis; nego. Hinc patet Morum sophismate non cauis pro causa deceptum fuit leo Sophisma enim non caulae procaesa ut videre est apud Logicos est in quo id quod causi non est, aut causi per accidens , pro vera causa, ac perse Obtruditur. Dum autem Morus vim aeris butyri cylindricam superficem ambientis causalia compressionis ipsius ponit, salsus est. Aer enim aeri illi incumbens est in causa, cur non minus prematur butyrum introrsum, quam aer orbibus incumbens ipse in premit extrorsum. Hactenus de argumento hoc spumoso & cortice pingui. Quia autem jamdudum pollicitus tibi sum demonstrationem in forma , ua Elementa Euclidis tradere quondam solitus sum, qua, hypothesi factae sustentatione Mercurii in tubo vitreo extantis ab externo aere aequi- ponderante, probatur tubam tanta gravitate nihilominus deprimi, quanta est ipsius, ἐκ in ipso extantis Mercurii , quantaque deprimeretur, si
28쪽
Georgio Erat i Ioannes Sinclarus salutem. Francisci Lini seniculo de se nitate tubi penderet Mercurius: eam scaccipe.
Qua sunt aqualia uni tertio se inter se fiunt aequalia.
At tubas cum aere ipsius summitati iacumbente,idemque tubus cum Mercurio extante, sunt pondere aequales uni tertio nempe tubo, ct colamna aeris Mercurio
pugnanti incumbentis. Ergo ct inter se sunt aquales.
Probatur minor per partes. Et primo rubum cum aere superincumbente, eumdemque tubum cum columna aeris Mercurio flagnanti incumbentis esse pol dere aequales.
i. Tubus est communis ut isque. 2: Quod ad duas columnas aeris attinet, quarum una vertici tubi incumbit altera Mercurio stagnanti;ex hypothesi sunt aequales crassitie. Objicitur. Sunt inaequalis tamen longitudinis. Ergo non sunt pondere aequales. Respondeo. Ergo non sunt pondere aequales stricte & Mathematice loquendo; concedo. Ad sensum nego. Exquisitissima enim trutina, qui artificio humano fieri potest discrimen illud non proderet.
Probatur deinde secunda pars minoris: nempe tubam cum Mercurio extante, eundemque tubum cum columna aeris Mercurio sagnanti incumbentis esse pondere aquales. I. Tubus est communis utrisque.
z. Quae aequaliter premunt superficiem Mercurii stagnantis sunt pomdere aequalia. Sed aer incumbens Mercurio stagnanti, S: Mercurius in tubo extans aequaliter premunt superficient Mercurii stagnantis: hic nempe sursum, ille deorsum. Ergo sunt pondere aequales. Obiicitur. Quod continet in se multas columnas aeris,quarum quaelibet supponitur esse gravitate aequalis Mercurio in tubo extanti, magis premit superficiem praedictam quam Mercurius in tubo extans. Sed ejusmodi est aer Mercurio granti incumbens. Ergo magis premit Mercurii stagnantis superficiem, quam
Mercurius in rubo vitreo extans.
Respondetur. Quod continet in se multas columnas acris & cae t. obnitentes soli hydrargrro extanti, & non sibi invicem, illud magis premit superficiem Mercurii stagnantis: concedo. Quod continet in se multas columnas aeris Sc cae t. quae non minus sibi mutuo, quam Mercurio extanti obnituntur, illud magis premit super sciem Mercurii stagnantis: nego. Columnae
29쪽
Georgio Fratri Ioannes Sinclarus flutem.
Columnae autem aeris Mercurio stagnanti incumbentis non minus se mi tuo premunt, qua ip Mercurium extantem.
Quod ad aristam arenaceam attinet, cujus usum in exploranda aeris siccitate & humiditate, primus ni fallor te monui, quamvis non mediocrem in indaganda ejus natura, & motibus progrestu in seceris, si tamen Lupulorum, quibus practongi conti maritantur, spiralem circa eos motum attente perpendas, plus in ea materia lucis oritum in spero. quae enim in exili illo corpusculo sensum fugiunt, in grandioribus magis ratcbunt: sicque intellectus proportione scrvata eruet , quod sensum fallit. Quod in mentem revocat, quod summus Philosophus Franciscus Baconus , ic Comes Verulamius in Novo organo habet lib. 2. Aphorismo 8. ,, Optime autem cedit In ciuilitio naturalis, quando Physicum terminatur, , in Mathematico. At rursus multitudinem. aut fractiones nemo reformi- ,, et. In rebus enim quae per numeros transiguntur,tam facile quis p ,, fuerit, aut cogitaverit Millenarium, quam unum t, aut millesimam pam, , te in unius, qua in unum integrum. Haeterius ille. Plura non sinit temporis angustia. Dabam e Musaeo Aug. 23. 1663.
30쪽
nis Nopaci Mugua Graritaris, o Zeritatis auctori, carinen Προτρεπτικ ν
Q in maris ct terra, numeroque carentis atre Mensuram primi docuere, per omnia viren Secula. Non Samii morietur fama magistri. Ille Syrac alius, qui oruit, Itala muros Cum legio quateret patrios, licet occidit una Ingenio nomen longum dupudit in aevum. Allia genus Arabs dimensus proxima mundi Maenia, solerti per sera crepuscula mente Immortale decus peperit bi.' Fama perenni, Viret Aristarchi Samii, qui primus ab orbe Dimidio Luna , docuit distantia Solis uanta It a Terra. Quis te Galilaee rei quet, Aut Ticho te tacitum, solidis rationibus altum AE thera, qtu diros monstras peragrare Cometa . At tu, qui trutina ventos sustendu, ct unda suique doces vitrei fluctvi penetrare profundi. Secinosque jubes mortales monstra marina Subter aquas spectare; rates quaι longa vetustutaritiis plenas, fundo maris abdidit imo, Inpentas, iterum severa ad convexa referre: Psera nulla tuum submergent secula famam. Cumque tibi spatium furi mors siniet avi, Siquid habent peri ratum praesagia, vires,