장음표시 사용
31쪽
ABdita mente agili caecis arcana te-l Condita sunt gelido clim membra e nebris i duca sepulchro. Naturae quemcunque juvat, penitusque His maior ilibuendus honos, nec livida repostos i nomen E latebris sensus dias in luminis oras Debent ex animis oblivia tollere nostris. Elicere, huc faciles celeri pede dirige Dissociata aliis doctus Sinclarus in unum Codice conjunxit raro, iucunda videbis Quae rapiant oculos, & commoda multa, suere Naturae quae clausa adytis, tacitoque recessit. His major simiare tibi debetur honoris Gloria,nam simplex illis in vertice lau
Docta tibi at duplici revirescent tempora lauso. Vive valEque diu docte δ: dilecte Geor, Quo collata tibi non cognita dona per orbem Eniteant,reme ε'; tuas extorris ad aras. Ut decores, ringente licet livore, Palae stram Et detur trutinis inimicis talio iussis.
gressus Invenies hic pulchra etenim, mirandaque multa Artifici fabricata manu sophiaque Ta
uae nuptaot pavida mortales mente
Illius & grata pandant praeconia voce. Hi jucunda solent periturae tradere
chartae, Quae ceu Sirenum capiant praecordia cantus, Clini modo sunt apinae, xticae,nugaeque canorae: Ast alios vulgare juvat monumenta, suturis
Quae prosint seclis queis posthuma fama cluebit, TOT Α Ο ce T O' N AT TO N.
32쪽
o. ' Libri sex, in quibus nil I. unia proponuntur Barscopis phaenomena, o gravisi mis, quae inde oriuntur ,di cultatibuη Misi e re-θ-detur : ex quibus invictis imα deducuntur rationes , ad Aeris. Elaterium, Pressuram, Ponderositatem inperpetuumstabiliendam. II. Varia adducuntur Experimenta nova , eaque non jucunda solism, verum etiam utilia, potissmism Vrinatoribus, ex quibus luculenti ime evincitur, Aquam Marinam, summam insuo loco gravitatem exercere. III. t Adversus Elementorum, Aquae puta, Aerisque Ponderositatem, duo vel tria nova asieruntur Experimenta, ex quibus nonnusiae oriuntur discultates tantumnon inseverabiles,
quibus tamenplenissim alist. IV. Ostenditur vulgata ententiam Non dari Vacuum, fulgocissimis niti principiis; atque iis subversis, varia proponuntur rationes, pro Or contra ejus exsentiam. V. Clarissime hic ostenditur, non posse Aquam altius triginta quatuorpedibus exantiari, atque illius motus principium Aeris Pressuram, ct Ponderositatem esse. VI. Ex tribus novis ostenditur Experimentis dari posse Motum Perpetuum : facto tamen examine , fasiacia deprehenduntur: Nihilominas in remoris pervestigandis , vana evolvuntur tu secreta, quae Aeris, Aquaei Pressiuram clarissime demonstraui. VII. Subit examen Francisti Lini Funiculus, Deusingitque Libritas de Vacuo & Attractione. VIII. Plen4 se perfecta habetur narratio omnium apparenti . rumutri que Cometae, qui sub finem anni I 66 . G initivi anni 1663. in caelis esset P.
33쪽
Quibus accessere: Libri ἀυο de Instrumentis Hydragogicis. Priori es Sipho
num Thereia. Pseriori eorundem Praxis : ex quibus inaudita antefecreta, circa Fluidorum reteguntur naturam.
Denique Libra unus de Hygroscopio, o Chronoscopio seu Pendulo : quorum prius mirificum Natura iuventum ad Aleris Humiditatem o Siccitatem exquisite manifestandam. Post rius, ad breviores Temporis differentias desiniendis, omnium id genus D rumentorum unum protantissimum , o utilisiamum. I uibus etiam accessis mentio de Horologiis Clu noscopicis.
34쪽
In quo dilucide, Paris explicantur semone, omnia B ros pii phaenomena.
Varia proponuntur Theoremata eorum intelligendi causa , de quibin infra sermonesseruntur. Personae Colloquentes. Alexander. Franciscus. Cornelius. Dromo rimulus. I. ALEXANDER. ras hominum I quantum est in rebus inane s N imia animi solicitudine, atque cura , nocte hac novissime elapsa, vix ac ne vix quidem hisce meis obtigit oculis somnus,dum viam meditaret brevissimam, qua rerum naturalium studium, de quo suscipiendo heri inter nos convenerat, aggrederemur. F R A N. Priusquam incipias consulto opus est. A L a x. Post itaque diversas, variasque montis agitationes, quibus modo in hanc, modo in illam partem, animus propendere videbatur; tum demum vicit consilium, ut non nude ratiocinaremur so- Ium, sed experiremur etiam, in suscepto hoc munere perficiendo. F RANc. Lubens in tuam super hac re sententiam, manibus pedibusque descenderem,si aggressuris nobis. varia instrumentorum genera suppeterent, quae abstrusis Naturae secre- , A tis,
35쪽
iis, & effectibus indagandis, utilia, & necessaria existimo.
Acs x. Tibi hanc curam actutum adimam. nam nudiustertius,
ex peritissimi Adriani Valerii artificis ossicina , quamplurima machinamenta huc delata sunt ; inter quae, unum prae caeteris recens excogitatum, cui nomen Barscopio, magno nobis erit adjumento in patefaciendis Naturae mysteriis. Sed ne tempus teramus preciosissimum, quo nihil nobis aevi brevissimi mor talibus, antiquius esse debet, susceptum opus, quod felix faustumque sit, auspicemur. II. AL xx. Ut itaque subsequentes , certioribus nitantur fundamentis, demonstrationes, nonnulla in hujus doctrinae vestibulo praemittere Theoremata, haud ab re duxi; quae quidem argumentis, & rationibus Apodicticis evincere non multum conabor , quoniam ex variis, diversisque Naturae operationibus post modii in exhibendis, Vera admodum, dc certacvadent: utcunque, limatissimis Vestris judiciis, tanquam Lydio lapidi, ea examinanda relinquo. Primum quod ponendum censeo est , quod corpora Fluida, uti Aqua, Aer se H drargyrus, Euplicem videantur habere gravitatem, unam Sensibilem, aliam Insen sibilem. Eam appello gravitatem Sensibilem , quam sentio, dum verbi causa, amphoram aquae plenam, a terra manu
allevo, & sustollo; quod quidem omnium aliorum corporum Gravium, etiam est proprium. Gravit , Insensibilis , Fluidorum solummodo proprium , est illa vis, & potentia qua corpora seipsis leviora sursum pellunt ; ut videre est in Subere , vel id genus ligno, in imo maris posito, quod remotis impedimentis, ad summum usque, sola Aquae vi, & pressura, emergit. F RAN c. Sed qua de causa eam appellas Insensibilem 'ALs x. Quia, etiamsi quis ad maris imum penetraret, nullam tamen gravitatem humeris incumbentem sentiet, licet ingentes aquarum moles impendeant,imo eum undique circumvallent , & obsideant , quod fieri non potest, citra summam partium corporis presiurana, quam tamen nullatenus percipit.
36쪽
Idem de Aere dicendum puto ; nam is, sua gravitate, partiumque pressura, corpora seipso leviora, uti Flammam, Fumum,& vapores in altum subvehit. Virtute etiam hujus Gravitatis sensibilis, essicit circum suis hic Aer, quem identidem haurimus, sequi pondium cum Hydrargyro , vel Aqua, adminiculo tubi in formam cylindri redacta, C Ov N. Inaudita quidem mihi prius distinctio. III. A L a x. Secundum quod pono Theorema est, quod Libra seu Bilanaesit Naturalis, vel Artificialis. Prior est Tubus, e ligno, vel vitro factus, cujus ope & auxilio, dum Aqua vel Hydrargyro repletur, aequissimum inter illa, & ambientem
aerem constituitur aequipondium. Posterior, egregium est illud instrumentum Mechanicum , quo vulgo
Aginatores, Taberna , appendendarum mercium causa, utuntur. Prioris generis sunt Siphones, inflexaeque Fistulae hic praesertim intelligo Baroscopium) quibus,
I iab infundatur, mirum inter Aquam unius cruris alteriusque,
aequilibrium constitui videbis. Faciendi periculi caussa, sumatur, Dromo. inflexus ille Tubus AF C , cujus orificio A, Mercuri, quem praesto vi-
37쪽
des lente insunde. Dein ad perpendiculum erigatur. DRO. Factum. ALEx. Ecce iam, infundendo Mercurium huic orificio A , donec ad punctum B, ascenderit, eundem liquorem in crure opposito, ad punctum usque D, tam alic subvehi videtis; ubi procul omni dubio , accuratissimum intercedit aequi pondium. C o R M. Quanquam in nova hac Philosophia. non perinde atque alii versatus sim, video tamen ex eodem mei experimento suboriri mihi scrupulum, quem in medium afferre non gravabor. In omni aequilibrio, unum grave degravans, altero in contrarium renitente non est gravius; atqui Hydrargyrus B F , multo gravior est Hydrargyro DF, ut vel oculo est manifestum,cumhic nimirum B F, sit illo DF, majoris molis.& quantitatis. A Lax. Nodus quidem vindice dignus. Idcirco tertium subdo Theorema illius dissolvendi caussa. IV. ALEX. Corpora Fluida in Libra Naturali, sibi mutuo
aequiponderantsecundum aisitudine olum. Veritas hujus Theorematis ex hoc eodem experimento ostenditur. Nam, ut vidcs , major aquae quantitas B F . non sursum pellit minorem
aquae quantitatem F D, altius puncto D , licet sorte sit decies gravior, si Lanci Artisiciali ponderanda imponatur. Quare, cum eadem sit utrilisque aquae altitudo . dicendum videtur, quod Corpora Fluida in Libra Naturali, sibi mutuo aegiri ponderent juxta altitudinem tantum, & sic, ni fallor, tuae dissicultati, mi Corneli, satisfeci. V. ALEx. Aqua, o id genus alia corpora Fluida in Libra N iurali pendentia, gradatim Insensibilem deperdunt Gravitatem,
Iroutgradatim reclinatur Tubus, vel Siphonis crus, Horizontem. versus. Veritatem hujus Theorematis, ex subsequente experimento, evictum iri videbitis. Aqua itaque, quam continet fistula EF, minoris est ponderis, & gravitatis, quam aqua fistulae AB: ergo aquae cylindrus, prout Horizontem Versu S. reclinatur. gradatim Osensibilem deperdit Gravitatem. Sequelae ratio est perquam evidens ; nam crus E F, aliud plane nihil
38쪽
nonnihil suae gravitatis amisit, quod nunc in aequilibrio constituitur, cum corpore minoris ponderis, quam prius: atqui aqua E F, constituitur nunc in aequilibrio, cum corpore minoris ponderis, quam dum in fistula A B existeret: ergo aqua, quam continet fistula E F, minoris est gravitatis, quam aqua fistulae AB. Major hujus argumenti propositio, ceu lux clara est. Minorem probo: quoniam aqua FG, quippe quae minoris sit molis, minoris est gravitatis, quam aqua B D, quae majoris est molis. Quod vero sit aequipondium, inter aquam fistulae AB, & aquam fistulae BD: atque similiter, inter aquam fistulae E F, & aquam fistulae F G, ex duobus Libris, de Instrumentis Hydragogicis infra fiet manifestum. Co RN. Sed
quorsum tendunt istaec ALEx. Horsum, ut scias, Corneli, Optimum patere fundamentum, inter Gravitatem Sensibilem
ct Insis item discriminandi, quam distinctionem paulo ante novam aiebas. Vides itaque aquam AB, tubo Horizontem
est quam crus A B propius Horizontem, sive lineam HI Rre elinatum. Antecedens argumenti sic ostendo. Id sane corpus
39쪽
versus reclinato , nonnihil suae Gratitatis Insensibilis amisisse. nihil omnino tamen Gravitatis sensibitis. Nam sive tubus reclinetur, sive non, aqua ei inclusa , ejusdem sempercst Sensibilis Gravitatis, & ponderis. Videtur etiam hinc ostendi posse, Gravitatem sensibilem Librae Artificiali, Gravitatem vero Insiensibilem soli Librae Naturali competere. VI ALLx. Corpora Fluida , praesertim Aqua, se Aer, gra-
vitate, partium compressione, ac Elaterio praedita sunt. Gravitas est potentia intrinseca, qua aptum natum est corpus ferri deorsum. Vel, ut inquit Aristoteles, est principium motus ad medium ι puti centrum Universi. Perpartium Aeris, vel Aquae compresionem, intellige partium reductionem ad densiorem ordinem, adeoque ad minorem locum,& spatium occupandum. C o R N. Partes Aeris, vel Aquae, compressionem pati, sensui, nedum rationi contradicit. Sensui, quoniam, vel teipso judice , nullam sentimus Aeris premiram. Rationi, quoniam ei nihil incumbit, quod eum comprimat. ALEx. Testimonium a sensi ductum, non usque adeo semper efficax habetur, ut eo absque omni haesitatione sit fidendum: ideo ratione, sensus nonnunquam est corrigendus. Quid si in modum hunc argumentarer Urinatores subter aquam commorantes, nullam sentiunt aquae marinae gravitatem: ergo nullam habet pressuram. CORN. Eam optimam esse consequentiam dicerem, propterea quod Elementa in suis locis non gravitent, ut bene Doctores peripatetici contra suum Praeceptorem observant, qui Libro quarto de Caelo, capite quinto , ait Elementum unumquodque in suo loco pondus habere, levitatem vero non. FRANC. Scire vehementer aveo, nam Cornelio hac in parte astipulor, undenam partium Aeris compressio oriatur ALAx. Aerem hunc in seriorem comprimi existimo, ob partium superiorum, graviter partibus inferioribus incumbentium pondus, & graVitatem. Ex hac partium compressione, oriri volo Aeris Elaterium, id est potentiam, seu vim quandam
40쪽
Lia Ra I. DIALOGus. I. 7dam physicam , cujus Virtute, Aeris partes compressae, perpetuo iubsunt ni sui , & conatui ad seipsas emancipandas, dempto jugo, excussisque parrium superiorum pondere , , gravitate; quod infinitis experientiis, iisque ex variis Naturae operationibus, desumptis, Ostendam. FRAN c. Saepiuscule id vocabulum prolatum audivi, at me quidem fugit nominis ratio . & unde originem trahat. ALEX. Duxit originem M. Fhoc est ab agitando, vel propellendo. Vulgari nostroidiomate, vis haec Elastica, Be ii dicitur, quam dilucidissime
in vesica aere distenta percipis; quam sit aliquantulum manu introrsum premas, ea repente amota, internus aer propri1 sua virtute, & Elaterio denuo latera distendit. Ecce rem prima fronte dissicilem, factam quam lacillimam. FRANc. Aquam gravitate imbutam esse, nullus ambigo ; sed vereor, est ejus
partes compressioni subsint. Acrem comprimi, uti in ubis Pneumaticis videre est,certo certius esse existimo; sed an comprimi possit aqua multum dubito: nec mirum, cum nulla rati ne , vel experientia, id hactenus ostendi potuerit: multo minus aliquid Elaterii et inesse puto. ALEM Vulgo jactatur
aquam in suo loco, nullam exercere gravitatem. Nihilominus in contrarium, tot habeo experimenta exhibenda, quot vel pertinacissimo persuadebunt. Eademmet experimenta, partium aquae compressionem, non minori cuidentia evincent. Quod ad aqua: Elaterium attinet, non usque adeo fidentianimo sum, ut intrepide id asserere adhuc audeam. Attamen aliquid ei analogum inesse, valde quidem videtur verisimile, ut pat e bit in ista, sectione decima quinta, Dialogi primi, Libri Ier-rii. C ο κ N. Efficacissimi mihi modo in mentem venit argumenti , quo novam tuam doctrinam impugnare valde gestio. ALEX. Quoniam cursim, raptimque perstringitur in vestibulo, ubi praeludere tantum volumus; ideo donec postea amplisia sima patuerit discurrendi arca, in qua quantum voles, spatiari licuerit, supersedendum censeo.