장음표시 사용
41쪽
VII. ALEX. Corpora Fluida , uti Ater, Aqua, o *dnir Drus , quaquaversum, formiter ex omni parte aequaliter urgent, ct premunt. Theorema hoc patet clari ssime in Aere, qui aquarum summis aequaliter, & uniformiter incumbit. In Aqua pariter, quae eodem prorsus modo Hydrargyri superficiem premit: nam si Hydrargyro, quem in vase contineri suppono, aquam superfundas, Omnes videbis superficiei partes, ex aequo aquae pondus,& gravitatem sufferre. Item, si manum, verbi causi, aquae immergas, partes aquae cuti contiguae, eam ex omni parte aequaliter, atque uniformiter prement, & urgebunt.' Et licet sensu percipi nequeat, nihilo secius non dubito, quin simili modo Aer, omnes humani corporis partes, atque corpora quaevis alia premat, . suaque gravitate & preia sura, assiciat. Indidem est, ut, in apertum Aerem manu expans non modo palma, quae sursum spectat, verum pamtes etiam, quae deorsum vergunt, incredibili Acris pondere,& gravitate assiciantur; idque, pressura quam maxime uniformi , & aequabili; ita ut manus expansa, inter Aerem superne, & Acrem inferne prementem, in accuratissimo, aequissimoque, aequi pondio sita sit. Hac de causa , nullam nos sentiamus, Aeris gravitatem oportet. Nam si tanta vi, manum urgeat sursum, quanta deorsum eandem deprimat, pondus evadat insensibile, necessum est. Co R N. Quid si Aer infernε deficeret; anne aliquid ponderis superne incumbentis, manum deprimeret Certe, ni fallor, hoc juxta vestras hypotheses est dicendum, nempe manum , mirum in modum, degravari ι quod deridiculum tamen videtur. ALEx. Rem acu
mi Corneli) tetigisti, & perdocte quidem philosopharis.
Nam posito, quod divinitus, infernus Aer, qui manus dorsum urget, anillilaretur, superni Aeris gravitatem & pondus palmae insidentis non sufferres. Id tamen deridiculum non est, ut ex Dialogosecundo, Libri tertii patebit.
VIII. ALEx. uo altior es Aquae, Aeris, Hydrarrarive
42쪽
e indrus eo majoripondere,o gravitate Boiso partes ejusdem cylindrι inferiores , premuntur. Per corporis fluidi cylindrum, non intelligo solum columnam, Verbi gratia, Aquae;ope & beneficio tu bi. in formam cylindri emctam. & redactam ; verum etiam ejusdem Aquae columnam, a fundo maris ad summum usque extensam. Quamvis enim ex imo maris ad summum,non actu tot distinguantur columnae aquear, quot ope & beneficio tubotu distingui possunt, reipsa tamen innumerae sunt. A qualibet etiam Terrae superficiei parte,ad Atmosphaerae summum, indubie varii coextenduntur cylindri Aerei, quorum Bases, seu partes inferiores, pondere & gravitate partium superiorum quam gravissime premuntur. Ad veritatem hujus Theorematis evincendam, sequens extruamus experimentum, tu-bum ligneum vel vitreum octo pedibus altum, aqua plenum. Dico jam basin, seu partes aquae, inter A nimirum & B, magis premi pondere & graVitate septem pedum incumbentium, quam si quinque, Vel quatuor aquae pedibus, premerentur. Quis inficiari potest, partes columnae lapideae inferiores, gravitate, & pondere viginti pedum incumbentium magis premi, & gravari, quam si sex vel octo tantum pedibus premerentur t In hujus insuper veritatis fidem , sit
hoc genus experimentum, quod tuis temet manibus tentare volo. Sume itaque hanc Subulam, qua foraminutum prope tubi radicem, inter Λ & B terebrabis. Cost N. Feci. ALEx. Extrahatur. CORN. Papael ALax. Videsne quanto cum impetu humor, dc quam longe a foramine, veluti sanguis e vena incisa, erumpitὶ Aliud essiciatur sor minutum in puncto H. Iam extrahe subulam. CORN. Lalisi simum video discrimen: nam multo minori cum impetu erumpit aqua nunc , quam ante. A L a x. Id in dubie evenit, eo quod Basis, seu partes aquae inter A &B, multo plus ponderis su
43쪽
ALs x. Ut tibi satisfaciam . oportet periculum faciamus. In puncto L itaque persoretur Subula foraminutum. FR Nc. Factum. Papael Maxime fallebar ; nam certo mihi persuadebatur, aquam stillatim & guttatim solum effluxuram. ALEx. At vides , quod non minori cum impetu hinc exiliat, quam ex foraminulo B. F RAN . Varude scire cupio, quid de partibus aquae C D, S D E dicendum sit. ALEx. Non sperncndum hic latet mysterium. Dico itaque partes aquae C D , eidem subesse compressioni, cui subsunt partes aquae B A: partesque aquae D E , eidem, cui aqua A G, tametsi immediate & directe, non toti subjectentur cylindro. IX. A L a x. Tametsi Ater, Aqua , o Hydrarg=rus sint eo pora diverse admodum gravitatis, o ponderis, possunt tamen inter se ad aequipondium reduci, non modo in Libra Arrificiali , verum etiam in Libra Naturali. Theorema hoc elarissime infra demonstrabimus. X. Α Lax. Principium omnis motus aqua sursum per An-ilias , Siphones, o id genus Instrumenta Hydragogica, externi , circumfusique Aeris esponderositas. Hoc etiam evidenter Libro quinto de Milia, ejusque phanomenis demonstrare conabor.
44쪽
XI. ALgx. Quoniam vero jam advesperascit, & hanc oblationem ulterius colloqui nequimus: idcirco, pluribus dicendis supersedendum censeo. Unum duntaxat te praemonitum volo, Dromo, ut inter descendendum plateam, quae ad pontem tecta ducit, laevorsum, ubi ad Franciscanorum pervcneris, deflectas. , & ei vicina Adriani V Ierii ossicina, quem ibidem operantem offendes. Illi meo nomine plurimam salutem impertias : dein omnia, quae in Borosvit usum fabricanda mandavi, huc sequenti luce, tempestive transmittat, jubeas. DRo. Dictum puta, here.
Desicribitur B scopium. Primum pίaenomenon proponi tur , ou que causa se ratio ostenditur. Personae Colloquentes.
Cornelius. Alexander. Francisus. Dromo Famulus. I. CORN. Rumor manat tota urbe, ingentem in caelis,clapsa nocte, apparuisse Cometen , hora circiter tertia matutina: nam multo mane, pandochium egressus Grammatophorus, itineris perficiendi causa, & huc veniens, pro certo assirmat se, portentum illud vidisse, Meridem versus, & non multum ab Horizonte distans. F RAN c. Non equidem illi fidem habeo. CORN. Quid illi in mentem veniret, ut id confingeret FRANC. Nescio, nisi quia sic se habet nonnullorum ingenium, qui gaudent valde ejuscemodi commentis. vulgi stultitiam, & credulitatem ludificare. ALax. Sed quid
mihi renuncias, Dromo, de ca re, quam postremam, hesterna nocte, tibi commendavi DRO. Baroscopii fulcimentum , huc ante horam sextam, attulit Adriauus Valerius. ALEx. Bene habet. Extruamus cxperimentum. Sed prius , Dromo, conser te in cubiculum supremum, cujus senestrae
45쪽
ad Orientem patent, ubi tibi occurrent fistulae nonnullae ubtrear ; ex quibus, unam prae caeteris grandiorem , quatuor videlicet pedes longam, ex una parte Hermetice obsignatam, ex altera probe apertam invenies ; quam huc deserendam quamprimum cures. Juxta eas, super mensam stat Ampulla vitrea, multo Hydrargyro repleta: infundibulum item ligneum ; atque corneum cochleare : haec Omnia, absque mOIa, huc tecum deseras. Prae caeteris interea , tibi summae sit curae Hydrargyrus. D so. Momento reversus sum, here.
C ο κ N. Scitus quidem est tubus; sed exiguae admodum videtur cavitatis. ALEx. Eo aptior ad usum. Cost N. Vix ut opinor granum piperis, in sui cavitatem admittet. ALεx. Fiat perpendicularis, Dromo ; atque ejus orificio, infundibuli collum imponas. DRO. Factum. A LEx. Ei jam ex Ampullai funde Mercurium, donec ad summam oram impleatur. DRO. Nunc, here, plenus est. ALEx. Tubi orificio digito obthurato, fistulam caute inverte. D st o. Metuo fracturae. ΑLax. Stagnantique illi Hydrargyro , extremum immerge.
D sto. Quid praeterea 3 A LEx. Subducas solummodo digitum. CORN. Totus obstupesco l .Quid video Una pars Hydrargyri, e suprema tubi parte defluxit, & alia pendula
manet. Enumerabo quot digiti suspendantur. Non pauciores sane viginti novem. Sed obsecro, quid appellatur Baroseo pium 8 ALEx. Venit 1 nomine βψ pondus, & σκοπιω speculor, quia exquisitissime Aeris pondus, & gravitatem demonstrat. Id, illi experimento, nomen malui, uno verbo contentus indigitare, quam multis verbis ambire Tubum vitreum Asegento vivo repletum. FRANC. At prius vocabulum legi Baro copium in Transactionibus Philosophicis, libellis istis nupervulgari sermone editis. ALEx. Fateor: sed a me id mutuati sunt nonnulli. II. ALax. Primum phaenomenon, quod occurrit salvan
dum, sic se habet. Ubi tubus Hydrargyro semel est plenus,
46쪽
orificio digito probe occluso , invertatur, stagnantique aquae solummodo ,ext remum immergatur. lam, si digitum e t ubi orificio subducas, internum videbis Mercurii cylindrum, paulatim in inferius vasculum, stagnante videlicet aqua plenum subsidere, delabique: & ex eodem vasculo, stagnantem aquam
in tubi cavitatem, unde defluxerat Mercurius ascendere; & eousque, donec integram tubi cavitatem compleverit. Animadvertendum, in hac operatione Naturae peragenda, quasi litem, & contentionem quandam, inter aquam ascendentem, Mercuriumque descendentem, oriri. Non enim is, uno fluxu, in inferius vasculum , se totum integre exonerat, priusquam nimirum aliquid stagnantis aquae ascenderit; verum delabentibus quibusdam Mercurii particulis, ascendunt aquae portiunculae quaedam , eodem ferme modo, quo ex angusti vasis orificio effluente vino, externus, circumfususque aer, in cius locum suisicitur. Item , est animadvertendum , eo facilius hanc
operationem perfici, peragique posse, quo amplioris, majoris. que diametri est tubus: sic enim Mercurio delabenti, & aquae ascendenti, perfacile & absque mutuo impedimento , contingit meatus, & transitus. Dissicultas indidem oriens, ejuscemodi est. Quodnam videlicet sit principium motus aquae sursum COR N. Metus vacui indubie . Quid enim in Philosophi Iverius certiusve, quam Gravia sursum, Leviaque deorsum serri, ad Vacuitates evitandas 3 Imo, hoc principium antiquitus receptum, licet nulla alia suppeteret ratio, ob venerandam tamen canitiem est amplectendum, & exosculandum. In hujus veritatis fidem , patiaris me, quaeso, egregium adducere experimentum, quod manibus hisce multoties tenta vi. Lucernam accende , eamque in medio patinae, aqua circumfusa plenae, ad perpendiculum erige. Dein ejus flammae, orificium fideliae,quam huic negotio,usui esse volumus, aliquandiu immineat. DRO. Fgomet sane hoc jampridem noveram experimentum, licet me pro Philosopho non venditem CogN. Ad
47쪽
haec, fideliae orificium, ad patinae fundum leniter lenteque
demittas, ita ut non stagnanti aqua solum pulchre muniatur, verum etiam , ut in urnae gremio pauxillum temporis duret perseveretque lucernae flamma, quam non diu perseveraturam opinor. Postea vero quam lucernae flamma extinguitur, aquam conspicaberis stagnantem ex patina, lento gradu, intra fideliae latera ascendere. Quod ob metum Vacui, hoc eveniat phaenomenon sic ostendi potest..Aerem intra fideliae latera , flammae calore rarefactum, eo quod flammae immineret fideliae orificium, capaciorem locum, ac plus spatii occupare,
quam ante necessario oportet , ratione cujus, non ejus parum
fideliae orificio egreditur. Ubi vero semel dictum orificium super patinae landum constituitur, tribus nimirum quatuorve digitis, infra superfusae aquae superficiem: postquam item lucernae flamma, cujus calore internus aer rarefactus fuerat, penitus est extincta, tum idemnaetaer, externi frigoris influxu, fideliae latera penetrantis, seipsum contrahit, minoremque locum, ac spatium occupat i ratione cujus ad minorem molem, & quantitatem redigitur. Quare, ne intra urnae latera, spatium aliquod inane existat, quod Natura odio Vatiniano, & novercali tantopere prosequitur; cum nequeat interea ad replendum destitutum spatium, externus aer urnae orificium subintrare, jam multa stagnanti aqua munitum; quae
in fundo patinae existit aqua, innato quodam, &secreto instinctu, praeter interea propriam suam inclinationem, intra urnae latera ascendit, ad supra dictum spatium replendum, quod aere extruso repleri debuit. III. A LEx. Tametsi jucundum, ac speciosum id videatur nonnullis commentum , existimo tamen, si ad serium revocetur examen, inque veritatis, sanaeque rationis trutina
expendatur, id nihil aliud prorsus este, quam egregium , &splendidum non causae pro causa Sophisma, ut ex postmodum
dicendis dilucidissime demonstrabo. F p A N c. Sed quid ad dise
48쪽
L Iani I. DIALocus L ficultatem , quam proposuisti, responderi potest. ALEx. Di.co non ideo stagnantem aquam, delabente e tubo Hydrargyro, ascendere, quia Vacuum intra tubi cavitatem est metuendum: sed quoniam pondere, & incumbentis aeris gravitate, circumsuta aquae summum graviter prementis, sursum pellitur , & truditur. IV. CORN. Dum sic extruitur exprimentum, scire aveo omnes ejus partes , quae nondum satis mihi innotuere. ΑLs x. Id paucis absolvam. Cedo Radium, Dromo. Ecce itaque, ABG est tubus vitreus, cujus alterum extremum A., hermetice. a . oecluditur.
meticὸ ob gna ri, est tubi orificium ipso vitro liquefacto occludi. Alterum inquam G probe ape tum. B A est spatium inane in suprema parte tubi, Mercurii defluxu factum , in quo nonnulli, sed temere . racuum inesse autumant. C o . Ν. Be-nc addis temere, nam summa quidem esset temeritas id cogi-A L a Inter C&B; undetriginta I lli Mercuria digiti, quos paulo ante numeraveras, suspenduntur. In vasculo C D G ι contineri vides stagnantem Mercurium,
49쪽
rium, cujus superficies est CD. CORN. Memoria pene exinciderat , utrum inter G & B, vel inter C & B, dimensus fueram. ALEx. Mensurandum est sol 1, inter superficiemst gnantis Mercurii C. D, & cylindri verticem B. Satis diu hoe iam saxum volvimus. Appetit jam coenandi tempus. DRo. Stomachum fame latrantem , here . me habere fateor, qui talius temporis certissimus cst prodromus. ALEx. Cometae contemplationem . hac nocte tibi, Corneli . commendo. CORN. Opportune mones. Faciam sedulo, modo caelum sit sudum, & serenum.
Secundum Baros ii phaenomenon proponitur, ejusque causi, o ratio os nilux.
Personae Colloquentes. Cornelius. AIexander. Francisc-I. CORN. Salve vir ornatissime. ALax. Iterum atque iterum sis salvus, Corneli vigilantissime. CORN. Non injuria quidem, nam insomnes per totam hanc noctem, hi fuerunt ocelli vigilando. . Non deceptus fuit Grammatophorus, neque alios commentis lusit. Serio res agitur. ALEx. Laetus istuc audio, quod maximae est mihi voluptati. CORN. Laetari noli: dirum mortalibus omen.
Α Lax. Sed rem omnem a principio cognoscamus. Nam audire gestio. CORN. Iam dudum optabam mihi dari Alexandrum, in cujus aures, hoc quicquid est novi effunderem. Hora itaque circiter decima, subinde egrediens, ac caelum intentis oculis circumspiciens, nihil tamen nisi lumine flammeo fulgentes stellarum globos aspexi, inter quas Sirius, reliquis
50쪽
i Lia RI I. Di oeus III. II multum praeradiabat. Hora autem secunda praeterita, pervenit mihi ad aures strepitus quidam e ponticulo, qui est sub cxtremum plateae Sacrae nam inde frequens serebatur populus ad collem vicinum, perinde atque ad carnificinam Ego profanum perosus vulgum, alio me , solo famulo assumpto,contuli, ubi , obloci sublimitatem, speculam nactus, liberius contemplandi mihi copia fuit; nam quo me cunque verteram , amplissimus patebat caeli prospectus. Superata nunc clivosi caliis difficultate, aliquantisper, donec quam ascensus attulerat lassitudo , depulsa fuisset, consedimus. Postea, sedendo de sessi , in deambulationem nosmet dedimus, ne
nocturni frigoris influxu membra rigescerent. Non ter in ambulatum est, cum ex adverso colle, ubi turba morabatur, strepitus, & clamor dissonus ortus est non exiguus. Vixdum 1 nobis exauditur , tum circumspiciens famulus inclamat, quid hoc rei sibi vult, here, quod video Ille, defixis in coelum oculis, digitis locum commonstrans, nonne cinquit immanem vides Draconem,cauda non in circulum contorta, sed in rectum protensa. Ego evestigio conversus, vitai quidem rarum illud portentum, Cometen nempe, quem avidissime per horae quadrantem intentis oculis contemplatus sum. Primo intuitu, fuit aspectu tremendus,caudam enim quatere videba- tu rue & ob variam intercursantium vaporum refractionem, quorum copia non exigua prope Horizontem consistebat, tremulus totus est factus, quod mihi nonnihil sormidinis incussit. Hora circiter quinta, maximam ejus altitudinem observavi, quam non ultra quinque gradus inveni. FRAN. Tam humilis ferebatur 3 COR N. Imo. F R A N C. Proh dolori non tres, quatuorve horas ad summum, supra Horizontem morabitur; quod multum accuratae observationi ossiciet. Quas autem ei stellas vicinas conspexisti COR N. Videbatur in moconsistere. FRANC. Bellum metuo navale. CORN. Male colligis. F RA N Q. Fateor me Astrologum non esse, neque unquam