De coloribus oculorum Simonis Portii Neapolitani

1쪽

DE COLORIBVS

OCULORUM SIMONIS PORTI I

FLORENTIAE

Apud Laurentium Torrentinum.

3쪽

VERENDIS S. HERCULI

GON SAGAE, CARDINALI

reuera aliquid,

i ra comunia tinere Videba- industria elabo- ad te mIItere, ut meo nomine te alutaret, oe mei erga te amoris γοό eruatiae imaginem exprimeret quonia aliquot ab hinc annis,nestio quonam lono meo fato, noctra tibi acere a multis a

cepi quem unice,et colui, et admiratus sim semper, qui Philusi iam cum Religione ita acerrime coniunxisti t non minus Purpuratoru Senatis,quam Ponae artes tibi debeant,oe quicquid ornamenti aemulectatis illis accesseris inbi acceptu referant ) tamen mini in mentem venit , quod dignum esset tuis purgatissimis auribin. Quare cum fer issos aestatis ardore nonnihil ot' nactus essem, bonas illas horas, in tractatione de s oloribus oculorii conuerti,Mq.ea propediem absolui. 5ognitio enim causarum innume

4쪽

ra talorum 'parsetatis,quae A hom num deuiis maxime cernitur, in carinote&Hil phia desiderabatura repote quam ob cure Arisaelisnobis tradidit. Plenus autem,etsi explicatius, non tamen acri iudicis ea aegest. Accessit qu)od altero abhinc anno, enarrationem de coloribus cum edississem, hanc de

oculis lucubratiuculam phil ophiae nudiosis pudici

tus fueram. Qualemcunque igitur tuo nommi nucupo,ac huius opusculi censorem te consituo. in

quo si quid minus arridet serum Iane

, plurima) totum illud, o tuo arbitrio camges. Valer

5쪽

LORUM SIMONIS PO

NEAPOLITANI.

ARTIvM hominis, torumque animaliti praestatissima, quq natura animalia liberalijsime honestauit, sunt oculi; lui lucis usu vita distinguuta morte. neque ulla ex parte maiora,ac certa indicia aegri--tudinu& affectuum animi,vel maxime hominis, quam ab oculis habemus. Aquibus hominis clementia, misericordiam , odium, amore tristitiam,laetitia, temperamentit, caeterasque perturbationes coniicimus .Quo fit ut non ignobiles philosophi, praecipuam animi sedem in oculis posuerint. Etenim ardent, splendescunt,nictant, rident,tristatur. Hinc illae lachrymae commiserationis,ac pietatis, nonnunqua laetitiae notae. His accedit non mediocris persitasio, in oculis animii contineri; quare cum illos osculamur,animum videmur attingere. Ad hoc, cum aliquid intentissime cogitamus,ita sane a visibilibus praesentib. abducimur,ut oculoru nullus videatur vlus. Sic, & qui morbo comitiali sunt correpti, apertis oculis nihil cernui, animo caligate. quod apertius cognoscimus, cum lepores pateribus oculis,dormire videamus, multos l. hominum, quOS M ae: λας Graeci nominant.Ob id Galenus caput propter oculosa natura formatum persuast,cum in illis totus pe

6쪽

nx conspiciatur nimiis,quamuis sint parti si minim et atque propter utilitatis dignitate,cerebro,ia quo est precipua animae facultas,ex illius sententia natura coiunxit. Sed Peripatetici, quorum studiu in perquirenda veritate semper fuit, sensibus rationem comite adhibere; visus nobilitatem inter c teros sensius, dilabus viis nanciscuntur; rebus visu cognitis,& sinceritate instrumeti. Etenim rerum plurimaru,longeque dissentientiu percipimus naturam pso visu duce, ut qui maxima ac plurima eoru , quae corporibus insit, certi sit me eminus discernat,colore, magnitudine, figuram, motum, politione , at q. interualisi inter sese,& interea quae procul sunt dissita reniiciat, videtque alia quidem moueri,alia vero loco manere. quaedam rursus quo pacto inter se connectantur,alia quomodo seiungantur diiudicat. Inde Aristoteles supra omnes alios senius, Visum homines diligere, perbelle notauit: quonia multas rerum differentias nobis demonstrat. Aeterna quippe, & generationi obnoxia corpora luminis natura sibi asciscunt, quod nullo alio sensia, nisi solo visu in ipsis ilellis percipimus. Sut

quidem oculi veluti anteambulones ad metienda astra,& aeternorum perscrutationem. luod si illis privabimur,non modo coloris ac luminis scientia aboletur, verum etiam & nobilissima scientiarum , post naturalis astrorumque peritia, proxime corruent. Quata ad haec huius sensus utilis nobilitas sit vel maxime declarant ceci,qui cum usu videndi priuentur, ab omni ciuili dignitate arcentur, veluti animalia media inter uiuentia dc mortua. His accedit & organi sinceritas, quod non ex elementorum coitu costat, sed aquae naturam obtinet, ut Aristoteles libro

de Sensu,& secundo de Partibus,& quinto de Gene

7쪽

DE COLORIBVs OCVLORVM rrat.animal. docuit. Quod si sectione Problematum xxxi. igneum esse pronunciauit, id fit, quod sepe usu veniat in circularibus disputationibus respondere, quod philosophorum vulgus sentire tunc videtur: quoniam facile credimus, quod vulgatum est. Sed quod elaborate docuit id ex libris acroamaticis accipiendum est. Huius ititur nobilissimi sensius propositum est colores & illorum differetias, ac causas perquirere :& quibus rationibus animi propensiones

ex ipsis oculis praesentimus.quoniam non satis explicatae sunt caul, difformitatis oculorti, nec a Pluto plais,longeque minus a Medicis. Caeterum in horum tractatione,operaepi et tum est partes ac situm, ordinemque partium,e quibus colores oriuntur, enarrare . quandoquidem omnis certa cognitio a primis r

et a via proficiscitur. singula summatim tamen & breuissime perstringam, audd haec a Medicis quam longissime sint tra lata , & iuniores Anatomici magna

de iis ediderint volumina. Desitu oculorum. Cap. II.

M P dici primae classis, quorum princeps Ga

lenus est, persuaserunt, motus & sensus originem,cerebrum esse. Et cum eius substantia,neruorum substantiae lit valde sinulis ; ab eodem cerebro , neruos proficisci euidentibus ad sensum . probationibus demonstraste, omnes pro consesso habuerunt. Adde, caput propier oculos persectis animalibus, dat iam este a natura. Hinc colligere est cur

oculi positi sint in capite,nempe propter nobilitatem ut longe viderent: tum ut ad cerebrum quod est sensus principium quo defendantur; propius accederent. Hanc quoque sententiam libro secundo

8쪽

de Partibus animalium Aristoteles probasse videtur:

et si sexcentis aliis in locis apertissime eam impugnarit. Inquit enim, Captu priuatum este carne, Ut melius sentiat cerebrii. Rationemq. annectit, Vim enim sentiendi sitam in cerebro existimandu est. Hinc sensus omnes oriri a cerebro colligunt. Sed Aristoteles rationibus rebus congruentibus questionem hanc diremit libro de Partibus animal. I. natura ait Optimo

consilio animalibus perfectis, ac sanguine praeditis,

parte superio: finiri videlicet ac anteriori oculos, formasse. Superiori quide, quoniam cum a queς sit naturae cerebrum enim humidu, ac frigidum est ut sa-cillime a cerebro conseruentur ac generentur.conserta atur sane a suos mili, quonia aqueae naturae est oculus frigidus scilicet & luimidus. A cerebro igitur defenditur, ne ab exiccantibus calefacientibusq. causis, an sit meretur. Porro ab oculis meatus ad venas circa

cerebru sparsas tendunt: que sanguine purissimu continent, unde purissimi etia ibi ritus exeuntes,videndi sen tam absoluunt. Inde Philosophus vim sentiendi, in cerebro sitam dixit; luonia ibi reperantur spiritus, Ut visui,& auditui, vim sentiendi praeparent. Ob id ergo maxime in capite hi dub sensus siti sunt, ut a cerebro illoru organa foueaturia cerebro quide, visus; a cerebello vero & parte posteriori auditus, cumultust aeris in parte illa polleriori,qui organu sensus auditu; est. Ad haec,& oculi a cerebro origine ductit,Vt paulo poli audies.Tactus vero &gustus aperte a corde d . pendent; luonia caro , quod est illoru organu,

vel mediti, si cordi coparetur, vel spiritibus, a corde ortu ducit; cu generetur a sanguine , qui post rei ab acorde proficiscitur, ut sensit Philosophus. Per carne

aute, musculosam intelligassubstantia,etn5 simplice.

totum

9쪽

totum enim illud sentiendi medium,est fibris aene

uulis coagmentatum.quae vero caro simplex dicitur,

paren chyma peregregie Erasstrato, & Aristoteli,

veluti limus, qui in venarum capitibus generatur,dicitur. Non est igitur in alia parte locatus oculus,nias in capite,ouod sanguis caeterarum partium, utpote crassior,& plus iusto calidior,sensiam retunderet,cotraque efficeret, quam institutus, & cuius gratia adiunctus est animalibus, exigeret: Eapropter quo

que Natura caput carne vacans formauit,tum ne grauaret pressum onere: tum quod si circuseptum caput esset carne, quae calida est,cerebrum spiritus refrigerare non posset,leperet enim & intemperatiores spiritus sensoriis diffunderet. Haec itaque est prima, substantia oculi desumpta ratio,cur in parte anteriori,& superiori,iuxta cerebrum oculos Natura loca Uerit. Mox altera ratio sequitur a fine profecta. Cum motus in directum fiat & in partem anteriorem I m-dem sane prospiciendum est,quo motus agitur. Hac igitur ratione, parti posteriori non infixit oculos, tum quia functiones non absoluuntur, nisi in directum,& ante : tum quia cerebrum parti anteriori,&non posteriori Natura indidit. Succedit & tertia ratio Philosophi,quod cum omnes sensus a corde, veluti a fonte proueniant,idque parti priori animalis comissum sit,sensus quoque eade in parte locantur.Sed his se ingerit dubitatio quare germn i sint oculi Dicas,quod praeter tactum gemina sedes sensoriis data est nam etiam ipsa lingua bifida est, huius ratio est, duplex corporis pars, dextra scilicet,& sinistra: fi nim utraque in parte sensus. Sic di aures duae na

res duae,& oculi gemini sunt, quin gustu , etsi obscurius, diiunctio tamen quaedam vide cur: tuea

10쪽

etiam tenuis linguam partitur. Sed hoc in tactu incer tum est,quoniam primum eius sensorium non est cago,nec aliqua pars carnis,sed aliquod intimum,quod philosephi cor vel spiritum dicunt. Quoniam enim tactus totius animalis principium est, ct quo animal est animat: par erat,vi omnibus partibus mollibus in distrete se diffunderet. ob id igitur certa particula in corpore animalis non est illi sensui constituta. Se

infert & alia dubitatio. Quid sibi velit Philosophus

secundo libro de Generatione animalium , cum it 'vit: Solum prae caeteris sensoriis, oculum corpinproprium habere: cum & aures sint propriae particulae auditus. Satisfaciendum huic est, quod per proprium,aut intelligendum es determinatam particulam. vel proprium corpus,in quo cum aliis non communicet,nam humor crystallinus, primum est visui instrumentum , eiusque peculiare corpus ac pro

prium :caetera vero sensuum organa, sunt communia caeteris partibus, ut membranae, cartilagines, caro,&huius generis reliqua. Et de situ oculorum hactenus. s. De partibus oculi. Cap. III.

O Culus sub fronte in osiis eauitate, veluti in

sua regia locatur, multisque constat particuistis:quaru una est, quae nobis Vsum videndi praestae , caeteras vero ad huius salutem cingentes,ac stipantes Natura instituit. In medio omnium haec nobilissima partacula,que a Gi cis medicas dicta est vγρον κρυρα ci. locum sibi vendicauit: caetere vero tum humo. Tes tum tunicae,altae,iis quae ostendere S laedero possent, resistunt; aliae ad functiones absoluendas consearunt. Ab humore igitur crystallino initium sumς-