장음표시 사용
71쪽
Commentariolus VNIVSRSr PRAECIPUA ET
capita rei continens. AUCTORE HIERONYMO PERLINO
72쪽
MICHAELI ANGELO TONTO CAR DINALI, VIRO UT DIGNITATE, SIC OMNI VIRTVTVM GENERE CL RISSIMO, ET PATRONO MERITISSIMO HIERONYMUS PERLINUS EXI-GvvM GRATI AMMI MONUMEN-
73쪽
A est mundi persectio & consummata absilutio,ium dc natura: prouidentia; ut in hac rerum innumerabilium sublunarium multitudinen hil detur fere sine pari,& contrario : Qi propter sicuti complura venena dantur,S muntur decorisfinibus ab eadem natura procreata, licet casu, vel hominum fraude in exitium sali tis, A vitae nostrae versa-transcurrita; ita pariter Alexiteria,SI Alexipharmaca adinveniuntur, quae non modo arcent,&propulsant, sed etiamsi erant, de extinguunt veluti contrarietate quadam asmirabili eadem ipsa venena. Id iustum, passimque in succis non s lum, atqui ctiam in vaporibus, parte terrestri, de similibus homini admotis deprehensum pluries tetigit, Δ obseruauit Hippocrates, Pr cipue autem α Epid. o. rex. s. estu. ιυλγ- dicens, dati res λωα- m. i. Oculiaribus in laesionem S utilitatem: videlicet quae nocent, Vel ex aduerso prosunt. Verum,ptactermissis nocentibus seu venenis, ego impraesentiarum agere decreui de iuuantibus siue alexiteriis,& alexi pharmacis; uniuerse tamen capita rei, S praecipua dun- veluti carptim perscribens: nam quae spectant singularia,Privatasque ale iteriorum , dc alcripharmacorum materias, nec
scientiae vere sibiecta sunt, de a prioribus satis persecte squale-rrientia cognitum: definita, α explicata haben-
74쪽
Rine icta 2bis iterum sermone a secti,
Erunt autem, quae nobis videnda & enucleanda sunt, praecipue taquinque. Primum quae,&quid sint haec, de quibus agendum; sin f,--rua. xiteria nimirum,&alexi pharmaca. Secundum, quomodo haec eadem agant in corpus humanum. Tertium, quod horumcxistant prima de suprema genera. QDrtum, quae methodus sit iisdem v- tendi. Quintum & post emit, an freques esse debeat corunde usus. Sed cum nominis significatio, ac rei ipsius tractandae communis,palam nota,& accepta definitio principium iustum, & accommodatum sint omnis notitiae studio acquirendae: ea propter neces sum erit nobis acturis de alexit iis, & alexi pharmacis ante caetera breuiter&dilucide videre, &statuere, quae&quid sint haec talia. Hoc enim explicato &determinato,minime arduum dein erit, reliqua in summa Scripti nostri indicata & promissa adinvenire,& adinventa plene dilucidare. Rem facere itaq; ingrediamur: Sciendum igitur, venena priscos Medicorum in duo segmenta . esse partitos: Bestias, quae virus eiaculantur,&morsu, puncturaue, o vulnere inflicto, virulentiam sua transfundunt, Acoλους dixerunt, iis aduersantia a Θ em,quae du arcent,&defensant, ut vox Grinca significare videtur, sed propulsant etiam ac amoliuntur ipsum
venenum. Pharmaca venenata nuncuparunt,quibus obiecerunt , quasi ducata aduersi hin ea seu oti απι O: Haec tamen nomina saepe insimul penes auctores confunduntur, ac unum pro altero, vel alterum pro duobus sumi consueuit. Latini a Graecis mutuati easdem Vserparunt nomenclaturas , nisi
quod toxici vocabulum ab iis leni depromptum in latinam prope
transierit coloniam: quemadmodum&pharmacum in sinistia partem iis passim accipitur. Restaenantia vero medicanacta promiscue antidotos,&amuleta cognominarunt; sunt,qui dicant momentaria, subita, praesentanca, seu praesentaria remedia, vel deleteriorum auxilia; Barbari nucupat uno nomine,&indiscriminatim beZoartica.seu beZmartica, ves beda rica: stio Gal. M.AAnti aenomcant, '
75쪽
d si extendisse etiam usque ad medicamenta intus quidem assumptaseu assumenda; sed quae excitis mala victus ratione morbis etiaauxiliantur: sicuti pariter non desunt,qui nomen amuleti magis coarctant, quasi denotet seorsiim, quod appenditur, vel alligatura cendo &propulsando veneficio Ceterum quicquid sit de nomine, veniendum cst, ut petamus vltcriora,ad rei ipsius tractandae definitionem: Deleteriorum itaque auxilium, quod veteres dixere alio
D.titincta nomine id est, medicamentum, modo simplex, in compostum,& arte constans, quod cum simile, congruensquest nostris corporibus, seu corporu materiae iuuat ex propri tate, vique arcana: id est, strenuissima: tuetur iacmpe pertinacissime substantiam nostram, maxime corporis,ac vitae principium nobile viscus cor, ne a praesentibus S imminentibus quin etiam dei tertis,ucrisque venenis offendatur,& succumbat: atque huiusta
di medicamentum si stat id qualitate sibi simili uniuersum corpus
immutante.Enimuero qua ratione ctiam minima particula hum ris lethalium venenorum, quae appellant, ubi in animalis corpus ingressa fuerit, totum id momento temporis immutat,sbiq; simili assectione alterat; pari ratione fit curatio, quae secundum venenorum remedia, & antidota adhibetur, alexipharmaca Vocata, quae tam admota, quam exhibita contraria icthalibus alteratione cotum etiam ipsa corpus immutant, maxime coadiuuante corporis
una confluxione,& conspiratione: non sane quod substantia ipsorum pcr totum penetret corpus,&cunctas singillatim pervadat parites neq; enim potest tam pauca materia ta breui tempore corporis interdum maximam molem replere sed qualitatis dictusone,dilatatione,qualis & cxtra nosa solis filigore in ambientem acrem,&in nobis tum a corde in arterias, tum a cerebro in neruos scri conspicitur. Dixi praesentaneum medicamentum suum opus moliri, munus obire qualitate efficaci,& arcana infuciate, M sese diffundente. per uniuersu in corpus,aut corporis praecipuas partes; quoniam etsi alexiteri S alexipharma dicantur etiam illi medicamenta,qua: iuuant, venenaque ipsa vincunt, famulante aliqua nuda S aperta
insigni qualitate, videlicet frigiditate, vel caliditate,& εκ ἐπιμα id est,no, ni neu seleut dici talia ab Hippocrate, tum & ea pariter, quae corpori forinsecus admora calore, vel familiaritate oc similitu-
76쪽
dihe materiae attrahunt in se venent vi nihilominus proprie,& magis vere illa appellantur alexiteria, de alexipharmaca, quae Eur Mo Aia, νε- es mutandosius oras exhibita sunto via r os,i in me, euarat sub antra At loquunturi quae Ribstantia est illa ecticax, S: indo- '' inita vis, seu qualitas admirabili de qua pauloante loquuti sumus; Haec autem praecipue petit cor, nedum ratione vacui S per dilat ias arterias fuligines emandentes& expellentes attracta; verum c iam quia mixta spiritibus vltalibus ad cor vel uti ad propriam,& tutissimam sedem licet saepe laesam sese recipit: Forsan etiam similitudo vicissim existens inter huiusmodi medicamenta, S cor cauila pariter est huius motus,&attractionis; cor petit igitur, & es prim
Sed dubium non contemnendum hoc in loco sese offert, num
huiusmodi arcana, espraecipua vacidamum ablatum et is, quae, cor prae hvincit ac de Lar venenum, ut immediatem idemmet venenum, anpollud in corpus humanum, corporumateriam non tam asse tam,quam nona se ire.
AZammte eveneno; nam id scire non leuis est momenti, utilitatem, ' dico, S: iucunditatem in se habet. Auerrhocs vir acerrimi ingenii, Auis M. quem nec auctoritate, nec argumentorum stibtilitate Medici hucus aliae superar satis potiterunt, uri de Theria propris, Las manifestissimis verbis asserit, beroarticum euertere M cxstirpare Venenum, non quia agat in venenum; verum quoniam solerteragit in corpus humanum quod fouet & roborat in tantum, Ut venCno expellendo, propulsando, extinguendo siliscere queat. Et sic venenum a beZoartico quasi per accidens curaturi s litidem beao- articum non agit in venenum; atqui per similem proprietatem quq . tame maioris est activitatis ) corpus immutat, ut huius actus secundus vi veneni iam deperdit' suscitetur,&reuocetur: sic explico ipsuhoc Auerrhois scitum. Alii fuere, qui existi imarunt, bcZoarticunt quo compreliendo alexi teriamlexipharmac suppeditare, S d ii ccro venenum actione essic acie lita immediate in ipsummet venenum. Deducitur quidem ad actum ut dicitur; bcroarticum a calore animantium naturali hoc est,alteratur,sed non vincitur; at mi dum in actionem exit, dum vires suas explicat idem beZoarii' eum iuxta horum opinionem)id facit immediat ,&primario ad . . E. . uersiis venenum, in quod unum incurrit impetu quodam, ac velut
77쪽
contrarietate,qvie tamen sit secundu κρα-, η 1- ών ολην ς id est, ut iras istanti . arbitrantiarcnim hi,ita qualitatem venem cam arcana contrarietate vinci a suo Zoartico seu communi, sestpriliato, ut vincitur, & edomatur qualitas aperta, & nuda identidem , ob excessum symmetriae, venefica a sibi pari contraria qualiatate : sic calida venena vincuntur a frigidis, frigida a calidis, inam diate inuicem inter sese,iuxta excessis, mixtis ipsis natum in agent Lbis. Dixi, mixtisi sagentibus, ta Mnesse persunt compositorum
non qualitarum. Hanc praefatam opinionem praeter alios vilias est olfecisse Plinius,qui loquens lib. ar. c. p. a. de aconito, quorundam venenorii alexi pharmaco putato, dicebat adpositissime. Eata ac nitinarura, ut hominem occidat se inuenent, quoi i homine perimat eo solo conctatur, et iuvari intus inuentosti hae uanae is, cum venenum in visceribus reperit: mirumque: exitialia perse ambo cum ni,dus venenam ho recommoriumur,ut homosversit. Suifrasatur huic opinioni
nedum ratio; sed pariter historia tacta ab Ausonio Gallo illius a lotypi mariti, qui seruatus est bini veneni assumptione, noxiisque
poculis, ut ait ipse, inter sese certantibus; secundum enim muti te antidoti itinctum est. Ratio postea cuidens existit, quod si actio omnis fit merito contrar: ctatis,cum beetoartica nobis simili ma existant, & vencnis pene contraria; iustiam videtur,ut actio,& pugnast inter venenum & bezoarticinii, non vero inter corpus ac beZo- articum. Rationem huius dissidii, pugnae contrarietatis beZoartiseci & veneni sunt, qui existimant, esse specificam, occultam antiphthiam existentem vicissim inter haec mixta, venena, dico, de bero artica; quae licet inaliquibus multoties conueniant, disserunt tamen & materia proxima,&qualitatibus,id est, forma specifica; ut propterea ob hanc contrarietatem sormarum bezoartica aggrediantur potius venenum,quam sanas corporis partcs. Et id est, quod ex altera parte asse ebat Auerrhoes parum sibi hac in re constans ut plenius in loco & tempore explicabo; nimirum Zoarticum in fine contrarietatis esse cum veneno; quia medicatio contrariet tis semper debet attribui contrarietati. Ego vero, vilibere dicam, utrumque narratum puto aeque pin stari a beaoartico: Nam cum beZoarticum, q od mixtum est
no simplex corpus, costut duplici si pe natu a haud satis pari: Altς - nobis
78쪽
nobis simili, altera vero diuersia: priori amica de familiari, quae non vincitur, sed in suo robore manet, immediate agit in substantiam
nostram siue tactam,sive non tactam veneno,conseruatque sanitatem,ut sic dicam,& virtutem in spiritu,ut veneni noxam a se expclla S propulset. Parte altera vero toto conatu insurgit id ipsum be-Zoarticum,licet alieno; naturae nimirum, aduersiis potentii simum hostem iam vi eiusdem naturae, in parte, affictilin, ac defectum, quo cum duello quasi dimicandum, S decertandum sibi
proponit; sicque tandem vitalitas emersi, & beroarticum mutua proprietate, una mole, facili conspiratione deturbando, praecipitandoque inimico veneno alacriter incumbunt. Dixi impulsumitum , quoniam natura est, quae omnia facit, dirigi mouet, ieruat,nisi euersa, aut laesa cxistat, iuxta illud Hippocraticum, et iam, id est, norat Neque quicquam Valent rationes contrarium asserentium: Auerrhoes pariun sibi coimstat, ut innui; quandoquidem si beetoarti sunt in fine contrarie- 'racis cum veneno, ut ipsemet eo ci affirmare propalam videtur, vix fieri potest, quin vere M proprie, immediate, inquam, haec eadem agant in venenum; nam contraria, ubi conueniunt loco dc tem- ὸ pore, semper pugnant inter sese: eoque magis id veriscatur in casu nostro, quod dentur nonnulla alexi teria, vel dicas, alexiph. arma ca, quae talia sunt secundum quid, minus perfecte, quaeque veneninaruram sapiunt x aemulantur, de priuatim auxiliantur nobis cotempore, alias insensa, quo venena reperiunt in corpore, seu Corporis visi eribus. Est quidem naturalis calor domator omnium morborum, M venenorum i attamen medicamenta ad actum de ducta immediate antipathia quadam occulta, agunt in Venenum, quo pro parte victo, natura, ut dicebam, cinergit, cicuatur, ac iam cisorium, semiuictumque venenum, superat, & cxpcllit. Hinc patet etiam ratio, propter quam negari haud potest,quin
bcZOarticum agat aequς efficaciter in corpus humanum, atque in Venenum opprimens corpus ipsum; siquidem cum Maomica nodum curent ipsa venena; sed propulsent, arceant, praeseruent insuperi id fieri nequit absq; qualitate nobis amica,&fantiliari in nostra μ' substantiam agente: Et cum dicitur, actio non ili inter similia,S si sit,cit inconspicua, non admirabilis, Respondendum similia inter
79쪽
similia non agerc,si activitatis gradus pares sint; at cum impares existunt, unde emanat contrarietas cum similitudine generis Ac ii 'teriae,quod radix dissidii,&pugnae, fit proculdubio actio, de actio
nonnunquam notabilis. Quocirca Ioartica cum maioris nostra natura, intrinseca hominis proprietate activitatis 55 efficaciae sint, cum immodica,inquam,cxistant viribus, vincant cum modo; su ii iter nimirum, dc utiliter, & non vincantur,agunt iustis de caussis in nostrum corpus: Actioque ipsa minime molesta, minimc corruptiua,minime nocens ; verum idonea, perfectiva, utilis, cuncta firmans, ac propterea conspicua, & admirabilis censetur, M obser
Vlterius hoc loco duo alia solent in examen poni. Alterum,
modo etianicasiato dicantur me intercorpinhum uetum, Enenum G sero cον alueuem Intre me amentum o venenum sic testante Galeno s.
ix) Alterum quod explicandum nobis occurrit, est,quonam pacto haec eadem beetoartica tuto exhiberi queant sanis corporibus ; cum sint,ut narratum, tam grandis activitatis; & sapiant, , in parte, Veneni naturam: mandoquidem ii contrariorum eadem cst natura,necellum,ut beetoartica, quod contraria palam existant venenis; cui non palam,certe clam; ycnenatae qualitatis esse partis α cipantia.
Sunt media beetoartica inter corpus humanum, & venena ut priori dubio satisfaciam) non eo, quia sint bini &disparis est ectus causa principiumque, quod inepte testabatur Averrhoes,alioqui hac in re varius, & libidine disputandi aduersus Medicos nimis affectus; sed potius quoniam quae proportio est corporis humani ad
beZoarticum,eadem videtur beaoartici ad venenum. Q m mora mur ut id obiter animaduertam virecte antidotos administremus, quandoquidem si largiori dos exhibeantur antidoti, seu beZoarib M artica Ca, maxima sua hiestate corpus laedere valciat. sicuti enim bea vinci de opprimi non debet a veneno; ita etiam corpus hi Bre a tua manum a beZoartico siperari haud debet. Tandem medium censetur beroarticum intermedicamentum, & venenum, quod erat alterum membrum prioris quaesti, quia medicamentum iuuat, M. mm um viceversa veneniim interficit: beZoarticum vero iuuat, ii probo:
80쪽
propinetur. Hinc dictum illud Auerrhois,quo affirmatur,bezoarticum esse in fine contrarietatis cum veneno, vel rciicienduin, vel commoda interpretatione iuuandum. Adest quidem, Mei tectu conspicitur contrarietas beetoartici cum veneno, eaq; insignis existit; at sicuti vis, atque conci arietas, quae est cx parte veneni, hostilis nobis cernitur, lac quae stat ex parte beZoartici vitalis S nobis amica pro maiori parti obseruatur, dc Ccusetur, ut mox planius
Et nisi velimus invulgatis, creditis, adprobatis': demere fidem, huiusinodi explicata beaoartica sinissis iis, quae minus persecte talia seni aut simpliciter de promiscue beetoartica in primis sunt, aut quorundam priuatim; sed quaeque sint, semper similia nostrae proprietati, intrinseca que naturae existunt, ac mirifice nos iuuant, firmantque: Qi sint communia &promiscua; quae priuata,a pri ribus auctoribus pete. Adhaec beZoartica cum varia sint,quaedam reperiuntur, quae etsi nostro corpore valentioris virtutis cxistant, assumptaque intus, seu foris admota continenter agant; nihilominus extremae molestaeque activitatis haud sunt. Atque isthaec semper utiliatum finis simpliciter, tum sinis secundum quid, tum etiam infirmis animaduertuntur. Huius sertis penes Auerrhocm cst semen citri,apud alios citrum ipsum,bolus armena,smaragdum in atu. signis geminia; ruta item, donium, lapis ille beZoar vocatus, scordium,S paria sub hoc genere comprehcnduntur. Talis pariter,ut opinor,inter composta putatur mixtura illa salutaris ex nucibus, fi- cubus sicci rutae foliis, &tae,seu castaneis mixtis. Hoc enim praesdium sui Plinius S Plutarchus referunt) Cneus Pompeius, Mithridate victo, in eius finistuario reperit cum eiusmodi inscriptione, regia manu notata: Et qui hoc tetamusiumar, Amsium venenum nociturum Ab dre: Cuius mcdicamenti mentionem etiam facit Q unius Serenus cap. de venenuersit et Iuveni dismexst. o. Auenao-ar,& Auctor,qui de herbis carmine scripsit scap.ra. Quamquam alii illius compositionem adscribant Antiocho Regi Parcontactio vulgaris, ac notissima tum in Urbe,tum alibi Vrbeuetani, quae veneni vires comprimit citra hostiles spiritus, subuenitque sibi sociis α amicis corporis humani partibus. Haec enim omnia, A paria si-