Hugonis Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

181쪽

Egie metuit mendax : bacoeperiura vocari.

Num dubitas hie si maior, an ille metus

DE RITU NUPTIARVM.

Olim tribus modis Romanos coiisse matrimonia Boetius nos docet: inter patritios confarreatione, qua de re mentio apud Tacitum iv. &apud Vlpianum titulo ix. apud alios coemtione, quae & conuentio in manum dicitur, de qua agit Seruius ad illud Georgicon: Teal e sibi generum Tethys amat omnibus τndis. Et Cicero I. de oratore: aut usucapione,de qua Gellius III. 2. mulieres enim, Ut res mobiles anno usu capiebantur, si per trinoctium non abnoctassent, & eo tempore expleto habebantur pro uxoribus, non pro concubinis: Iure Iustinianeo mulier ostendere debet se pro uxore habitam. Nov. LXXIV.F. Iure Graecoromano posteriore in dubio praesumitur esse uxor. Ex nuptiis nascitur rei uxoriae actio, de qua Gellius iv. 3. Nuptiae anulando, quia flammeo obnubebatur futura uxor. hiadc nubes re Neptunus. , L. Nuptiae. Nuptiae consi flere non possunt, nisi conqentiant omnes , id est qui coeunt, quorumque in pote, late suntJ Terentius Adelphis. ratione istuc ' quis deseondit 'quis dedit 'Cui . quando nupsit s auctor his rebus quis est 'Alibi , . -- Domus reperta, tiberi. inuito patre.

182쪽

Non posse ait Iurisconsultus consillere roles nuptias: liolliunt ergo patre volente dissolui. inod contrai tum egimus in Pauli sententiis iris non a Paulo est, sed ab Aniano. de filiabus locus est apud Homerum Odys

Icarj, bona qui donet dotalia natae, Et legat ex cunctis , quem praeferat ipse maritum.

uin ego eam totis animi penetrabbus ori, patris assen una citra. caraque parentis .Ante fac thalamumque miro se iunxerit et t. Donatus in Andria: Summa potestas nuptiarum in patre pucta est. An vero principum leges effcere possint, ut iniustae sint nuptiae, quae iustae alioqui futurae essent, tractant Thomas dist. xxxiv. art i. ad s. & Petrus Soto de institutione sacerdotum: de matrimonio lech. iv. innae. In iure Graecoromano multa sunt talium legum exempla. Per adoptionem. Donee manet adoptio J Etiam ea sol ita id constituit

183쪽

ica HVGONIS GROTII FE SP.

L. Semper. I An solum luid liceat considerandum est,fd ere quid ba-

η 'um sit J Sisinnius' Patriarcha: eo mς γαψις ς το 'inmis ιι in m ι Μετας Momzi . Seruilem cognationem leges non agnoscunt. attamen eos qui per eum iPoὀum sanguine iunguntur, inter se coniugium facere honestas non sinit. Neque liac iudici d tur libertas: sed fraepum ei imponitur, ait ius Graeco

romanum. L. Talam.

Palam autem sic accipimus , passim hae est sine dii AulQusd est ταφασμιένως et λέα, , in Iege Attica. Cicero in oratione post reditum in senatu: Palam ail omnium libidinem diuulgatum. Talis illa apud Stobaeum r

πις I xk-ερ ν οιφυλιπον Ελ ονθ' ονων. Nee delicate siligens adulteros, Cuiuis roganti comiter morem gerit. Admittit volentes omnes, ut loquitur Clemens Stromateon iv. ideo lupanar locus communis Menandro& Senecae in controuersiis. L. Semitusconsiuito.

Ne tutor pupillam , mel filio μο , mel sibi nuptum collocei JMeminit talis legis Cyrus: -Mων . DE

184쪽

AD Ivs IUSTINI AN EUM. DE IURE DOTIUM.

Apud Germanos, ut Tacitus narrat, maritus dotem gabazuxori, non accipiebat: quod & Solon Athenis sanxerat, nolens venalia esse matrimonia: At apud illos in ultimo Septentrione Germanos, venalia olim fuisse connubia ait Saxo Grammaticus, id est, datasyxores plus offerentibus. L. Profectitia dos est. Huic opponitur aduentitia, quae olim si nullum interuenisset diuortium, fiebat mariti. Scholiastes ad Persium: vos a ciue Romano data, non patrio dicta nomine, si repudium non interuenerit, post mortem uxoru ad marisum pertinet. L. Si de dote.

Si sicer sterie futura dolis induxerit generat Probo He

rales emendationem: illustris genero.

DE DONATIONIBVs INTER VIRUM

Ne mutuo amore inuicem stoliarentur, donationibus non temperantes J Plutarchus in quaestionibus Romanis,complures reddit huius legis causas , quod non liberae, Ied eblanditae viderentur tales donationes: quod gratuitus amor esse debeat, non emptus: quod mulieres assuefieri non debeant ad dona capienda: quod stan-

185쪽

te matrimonio Omnia inter virum & mulierem cen seri debeant communia. Donationibus non temperantes,sied profissa erga sifacilita 1εJ Illud sed hic abundat. Facilitatem hoc sentu usu pant Terentius , Cicero , Seneca.

L. Sed si minolendis ManiuJ Tibullus:

Mariis Romani festa menere Kalendae: Exoriens nostris hic fuit annus auis :Et maga nunc certa disturrunt undique pompa, Per pue vias urbis munera ,per ne domos.

L. Pintus Mucius. Vonestius est quod non demonstratur unde habeat , exi B- mari a viro, aut qui in eiuι potestate esset, peruenisse J Plautus Casina. Nam pecul; probam nihil habere addecet Clam virum,emquod habet partum, ei haud comma i est, 'His viro aut subtrahat, aut stupro inuenerit. me viri censeo esse omne , quicquid tuum est. DE DIVORTII S. Olim in Graecia qui uxorem domo exigebat, multam dabat propinquis eius, ut notat Didymus ad BOdysseae. At Athenis qui uxorem ejiciebat, dotem statim reddere tenebatur, ni faceret damnabatur in usuras. unde explicandum Amphidis illud de uxorer

retinet domum.

Nanque illa lege ferocis,

186쪽

Terentius in Hecyra. Si est nil melit reducere uxorem uitate Sin alio est animo, renumeret dotem, huc eat. De primo quod Romae visum diuortio, vide Gellium iv. 3. Valerium Maximum H. r. Hebraeo iure foeminae repudium dare marito non poteranti Romano poterant, & cum id facerent, frangebant dotales tabulas. Ita Scholiastes ad Iuvenalem. Athenis mulier quae re- pudium marito dare volebat, ipsa ea de re instrumen tum ad magistratum deferre debebat. Plutarchus Alia cibiade.

sOLUTO MATRIMONIO DOS

quemadmodum repetatur.

Pecunia dotalis & dari 3c reddi solebat annua, bima , trima die. Polybius in fiagmentis a Ualesio editis: hs

γαυοι ξί. Cum moris eset in Romani ut quod ritu nomine mulieribvi debebathri id solueretur annua, bima, trima die. Athenienses Antonio in matrimonium desponderant Mineruam suam. Antonius ipsis dotis nomine imperauerat, mille talenta: Cdm Athenienses tempus peterent ad pecuniam configendam , Dellius ait: Et tamen scito illos tibi annua, bima, triama die debere. Vlpianus institutionibus de dotibus: Dossi pondere, numero, mensium contineatur, annua, bima, trima die reddetur, nisi si me praesiens reddatur, conuenerit. reliquae dotes statim redduntur. Hinc explica L. iuris gentium, F., & L. si unus, 3. pactus, D. de pactis. Quinimo

187쪽

. L. Fru bu eos. 'Vindemiae fructin, σ quarta portio mercedis inflaηtis anni confundi debebat Postvocem fructus, excidit hie nota' dodrantis. L. Lucius Titiu . An posse maritus propter culpam mulieris, dotem retinere lMores mulieris sunt grauiores, aut leuiores. grauiores adulteria tantum: ob ea verὁ dos tota retineri solita. notat Horatij Scholiastes: quod & solidum dici alibi docet. Vide & infra L. cum mulier. posterioribus temporibus sexta, ut ex Vlpiano discimus institutionum titulo de dotibus. Ut autem propter nuptias donata, ob adulterium repeterentur, valde esse Vetus docet nos Vulcani sermo, apud Homerum Odysseae Θ.

ουνεκά. οι-λγάτηρ, Qta cita Sed eos haec mincla dolusque tenebunt, . . Donec cuncta mihi genitor mea munera reddat: irine data cum ipsim iunxi mihi federa natam, . 1sermosa quidem est,sid recta mentis egena.

DE ACTIONE RERUM AMOTARUM

L. Non enim.

Non eηim aequum est inutium suo pretis res μα venderet

188쪽

AD IUS IUSTINIANEUM.

Respublica quidem ex dominio eminente id ius habet, ut alicui imperet suum vendere: priuati inter se id ius lion habent. L. si filiosamilias, g. r. supra Soluto matrimonio. pretio suo, id est, iusto. L. Nec quasi, supra de rei vindicatione.

DE AGNOSCENDIS ET ALENDIS LIBERIS,

, vel parentibus, vel patronis, vel libertis. Hac de re in prouinciis Proconsules cognoscebant. Plinius x Epistola ν . Agis Rex Lacedaemoniorum partum ex uxore sua Timaea non agnouit, ut in Alcibiade narrat Plutarchus.

DE PNSPICIENDO VENTRE,

eustodiendoque partu. 'Est hoc de Laconicis moribus. Solebant enim dari custodes partus. Plutarchus Lycurgo.

DE LEGITIMIS TUTORIBUS.

Vt qui sierarent hanc Accessionem, fidem tuereηtur bona ne dilapidarentur J In Marculsi formula LXXI v. Lex R mana constringit, ut qui tutores esse noluerunt paruulorum, si forte reserit luctuosa hereditas , in ea ipsi habeantur exis

tranei.

DE EXCUSATIONIBUS TUTORVM.

L. Si sivi. Et haeresis quaedam in lege proporae J Id est sectae quatuor, quae suos in urbibus doctores habebant: Stoica,

189쪽

tibus tela subministrant , ut loquitur Quintilianus xii . 3. qui ministros se praebent oratoribus, ut Cicero pro oratore. Sic quaestionem αυ-Hκίω , negotialem vocat idem ille Quintilianus iii. 8. Exsequi hic est cuia rare. Sic exsequi alicuius mandata, exsequi negotia, est apud Ciceronem.

DE IURIS ET FACITI IGNORANTIA

Iuris ignorantia minus habet excusationis, quam facti. Aristoteles de legum conditoribus III. Nicom. 7. τιμ, άγοεμυω et Nις-ά μου Et qui ignorant ea quae siunt in legia bus, quae scire oportet , c ' θμα siritu ardua non sunt, puniunt. Ius enim finitum est,ut infra dicitur. L. in omni . A grauioribus tamen poenis excusantur homines rudiores, si ea quae non iuris gentium, sed iuris ciuilis sunt, ignorent. L. vlt. D. de ritu nuptiarum. Adde quae diximus iii. de iure Belli ac Pacis x1.4. L. Iuris ignorantia. Iuris ignorantia non prodest acquirere molentibus J Exempla vide. L. nunquam in V sucapionibus. L. fur. I .I. D. de usurp. &usucap. L. 2. F. si a pupillo, D. pro emtore.

DE SPONSALIBUS. Primum sperata dicebatur, deinde pacta, deinde interpositis stipulationibus sponsa, ut Arnobius nos docet libro quarto. de quo stipulandi 5: spondendi

more vide G ellium iv. . Seruius verb: Hic ordo est: con-Mhata primo, dein conuenta, dein pacta, deinde θοηφη. Pa-

190쪽

ctas nuptias habes apud Symmachum VH. no. & ix. o. Spondere autem propriὸ dicitur puellae pater, , despondere adolescentis, ut Donatus ad Andriam nos docet: sed iurisconsulti hanc anxietatem non sequuntur. Itaque despondere, & de patre puelliae, & de futuro marito usurpant. Est autem spondere a olim vino dis libato fieri solebat: unde &-λ-dera. Exempla desponsionis habes apud Plautum Au

lularia I. 4. Curculione v. 2. Trinummo V. 2.Oriebatur

hinc actio ex sponso, &lis pecunia aestimabatur, quanisti interfuerat. eam uxorem accipi aut dari. Gellius libro IV. .Solebant autem sponsalia a iurisconsultis concipi: Acontius apud Ovidium. Te mihi compositu , si quid tamen e imus arte, Adstrinxii merbis ingeniosius amor.

Dictatu ab eo feci ston alia eterbis, Con seuoque fui iuris amore vafer. L. Spon alia. Consense contrahentium funi J Itaque filius apuRer entrum: Nonne oportuit praestisse me ante ' nonne prius communicatum oportuit ' Imo potiores esse puellae quam parentum partes voluit Ouidius sub Α coniij nomine. Nam quod habes er tu humani metia altera pacti, Non erit tecirco par tua causa mea.

Haec mihi te pepigit:paler hane tibi, primus ab illa: Sed propior certe quam pater ipse sibi est. Promisit pater haηe: haec re iurauis amanti : Ille homines , haec est isiscata deam.