Hugonis Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

51쪽

Tatium ad A ratum vocantur , in quibus est& aceruus lapidum, aut frugum: Concretionis nomine intelligi: permixtionis nomine id quod Arist teli κοας. Vides quam varie apud philosophos voces istae usurpentur. itaque ne ambiguo fallamur, pluribus vocabulis ni erit opus. Propter legem duodecim tabuiarum, qua cauems, ne quis tignum alienum Ηιlius sivis iunctum eximere cogatur J Pari ratione A drianus vetuit domos dirui transferendae ma

teriae.

Fona fide fundum emerit J Non tantum in fructibus, sed& in usucapione discernitur bona& malit fides. Augustinus de fide & operibus: Sicut in iure praediorum tam

diu quisque bona fidei possessor rectissime dicitur , cpiamriu se

possidere ignorat alienum. Cum mero ciuerit nec ab aliena psssione recesserit, tum mala fidei perhibebitur , tunc isne iniustin vocabιtur. Partus mero ancilla in factu non estJ Hinc solue quaestionem in A mmiani Epigrammate propositam, quod epigramma legitur Aniliologiae libro II. tit. 46. φυ- -s 'τ A mς θ ρων,

Antistam, de me quae fugerat, excipit alter ,

Utque suo seruo fit quasi nupta facit,

Sed gnarus non esse suam. parit illa marito. Illivi ad partus ius habet, inquit, muri Stultum describit Rhetorem, qui in re planissima haesitaverat. Partus enim seruilis matrem sequitur. hie e-

52쪽

ro nec bona fide ancillam possederat.quodsi etiam bona fide eam possedisset, tamen partus in fructu non habetur. quod nunc quidem certum est, sed olim controuersum fuit, ut ex Cicerone primo de finibus apparet,& eὰ respicit quod infra est de usucapionibus, M. f. Thesauros quos quis in loco βο inuenerit, Diuus Iris Haianus naturalem aquitatem secutus, ei concessis qui eos inuenerit J Et ante eum Nema Attico, qui pater fuit Herodis oratoris, cuius vitam scripsit Philostratus, cum is Atticus ei scripsisset: risaurum, Imperate' domi meae in ueni, quid de eo faciendum esse iubes ' Respondit: mere repertu e & csim Atticus perstans in sua scrupulositate scrips1sset iterum, maiorem esse thesaurum quam pro suae fortunae modo, respondit iterum: Abutere ergo lucro, quando tuum est. Caeterum de variis legibus moribusque circa thesauros, vide quae notauimus de iure Belli ac

Pacis, libro II. VI M. T.

Cui conueniens est τι si quis in Isiali loco, vel publico,

mel eluitatu invenerit, dimidium inuentoris esse debeat, dimidium Dei mel ciuitatis J Rex Theodoricus in sepulchro repertos thesauros publico vindicari voluit, ut videre est apud Cassiodorum iv. 3 .imo &alibi repertos VI. 8. Sine damno enim, inquit, inuenta perdit qui propria non amittit.

Rem pro derelicto ι damino habitam J Habitam derelictui, ut loquitur M. Cato Censorius apud Gellium

IV. u. .

Alia sane cause est earum rerum, qua in te sate leuam da nauis eausia .ciuntur: ha enim dominorum permanent, quia palam est eas non eo animo eiici,quodquis eia habere n

53쪽

lit,sid quo magis cum ipsis naui rei ris periculum essetiat. qua de causa si quis eas factibuι expulses, vel etiam in ipso mari nactus lucrandi animo abstulerit furtum committit J Bene hoc intellexit in Rudente Plautina Daemones qui vidulum a seruo suo in mari inuentum alienum esse iudi cat,non suum. Αetus Iv. Scena II.

DE REBUS CORPORALIBUS ET

niri solet aut ab effectu: ut Tangere vel tangi, nisi corpus, nulla potest res , apud Laertium. unde explicanda illa uorundam philosophorum definitio: a η--μ, sti, quod agit aut patitur corpus esse aut ex partibus: γquod terna dimensione constat, quod sequitur Philoponus in Proclum. Vide Gellium v. Is Cicero minus accurate in Topicis esse ea sola vult, quae cerni tangsve possunt. itaque σῶμοι solum Vocavit ον. Funtas, homo, messis J In Theophilo hic pro ο α,scri-- bendum o iam, ut & ex hoc Latino, & ex iis quae apud Theophilum sequuntur, apparet.

DE SERVITUTIBUS PRAEDIORUM.

Der J Apparet dictum ab itu, nde &semita, quasi semi-iter, ita Varro libro iv. Martiasis: Qκfuer i quondam flemita, facta etia est. Actus J g uo agebant, actus. Varro ibidem: & alibi: Actus iter in agris , quod agendo teritur. ere sume, Ur

apud Virgilium:

54쪽

AD IVS IVST IN IANEUM. en ipsi capellia

Pretinus aeger ago

explicat Festus iter inter vicinos quatuor pedum latum. ad us via duplicata, Seruio ad tu AEnei s. Via e i ius eundi, cr agendi ambulandi J Legendum videtur vehendi. nam ambulare est ire: & via praeter id quod iter & actum comprelaendit,proprium habet ius vehendi. Varro: Sic qua vehebant,etia dictae. & alibi: Via quidem iter quod mehendo teritur. Isidorus: dicta a me-hiculorum incusu. Vetus scriptio fuit vehaa vehendo, ut vehes, vehiculum. vehere autem ex Graeco 64ῖν. Vt vicinus onera vicini siussineat J Hoc Theophilus generaliter accipit, cum sit species quaedam seruitutis, L. cum debere, D. de Seruitutibus praediorum urba

norum.

Stillieidium mel fumen recipiat J Varro libro quarto: Fluvius quod fuit. item flumen a quo lege praediorum urbanorum stribitur .siricidia fluminaque iti fluunt caduntque sic legendum j ita fluant cadantque. inter haec hoc interest, quod Dilicidium, eo quod stillatim cadat sumen quod fuit continue. DE USU FRUCTV. TIT. IV. usfructus est ius alienis rebus utendi fuendi J Donatus ad illud Adelphis: Huic demus quifruatur: id ea, qui fructum capiat, non proprietate potiatur:proprie erga quasiis iure dixit, Duatur.

Quasi e um furitum constituit J Non debet id mirum videri, cum & philosophi quidam defenderint usum a dominio nihil differre . Vide Horatium D. epistola II.& ibi Scholiasten. Qui sic sentiebant, sub utendi

55쪽

a HVGONIS GROTII FL. SP.

mine comprehendebant & alienationem & abusio

nemo

DE Is VCAPIONIBUS, E T LONGI

Vult Gellius dici Uucapio quomodo pignoriscapio copulato vocabulo vii. i. Sed rectius est ucapio. non enim usus capitur,sed usu res capitur. Horatius. eaedam, si credis consiuitis, mancipat usius. Scholiastes: Proprietas emtione, ucapione. Isidorus: mcapio est adeptio domini, per continuatioκem iusta possessionis, mel biennij,vel alicuius temporis. & ita usu capere dicitur, sicut usu perdere apud Plautum A mphitrione. Res quidem mobiles per triennium J Olim per biennium Plinius lib. v. epist. i. Scis te non substr fisse mecum, iam biennium transi 1se, omniaque me Uucepse. Et lex Atilia J Scribendum Atinia, ut in l. non solum, in pr. D. hoc titulo: & si1c nominat Gellius xvii. . qui & verba eius legis adfert huc pertinentia: surreptum erit, eius rei aeterna auctoritas ubi auctoritas est ius vindicandi. Lex auctoritatem fundi iubet esse biennium. Cicero pro Cecinna, & in T opicis. DE DONATIONIBVS. TIT. VII. . Et apud uomerum Telemachus donat Piraeo J Homeri hac de re versus silc vertere liceat: Ci m Pirae homines lateant hecreta futui' Si me forte proci sceleratu ad Styga mittant Insidiu , patri que velint ercistere prsias. mec ego prae reliquis multo tibi cedere malim Sin

56쪽

Sin ego eo iustis prosternam eladibus ethor, Hae mihi tu gaudens media intergaudia reddas.

Est & mortis donatio in Alcestide Euripidis, ubi sic

Hercules:

capesse hanc feminam, ac strua, precor

Vue donec iterum Thracas adducens equos Veniam, uranno Bistonum misso neci.

At si, quod utinam ne sit, eueniat mihi, Famulam futuram laribus hanc dono tuis., Ad quingentos solidos J Aureos scilicet Iustinianeos qui nunc valent duos scutatos,sive coronatos.

QUIBUS ALIENARE LICET, VEL NO N.

TIT. VIII.

Nunc admonendi semus, neque pupiltam, neque pultam et Ham rem sine tutoris auctoritate alienare posse, ideoque simu- tuam pecuniam fine tutoris auctoritate alicui dederit , non con trabit obligationem , quia pecuniam nost facit accipientis lAlienationis vox hic in nativo ac generalissimo signia ficatasumitur. Sic qui pecuniam facit accipientis,eam alienare dicitur. itemqui soluit, i. obligari, f. pupillus, D de auctoritate tutorum,q. eius, D. de rebus creditis. . Solet autem eadem vox alienationis saepe pro materiade qua agitur strictius sumi. Facit accipientis pecuniam qui eam tuam dat,ita si dandi ius habuit, i. rogasti,

57쪽

f.vit. D.de rebus creditis. nummi qui accipientis fiunt

a dante alienantur. -

DE TEs TAMENTIS ORDINANDIS.

Testamentum ex eo appellatur quod testatio mentis sis JSimilis allustio potius quam ἐ- -γονα, apud Plutar chum de Iside: μοι - Α δμον ε ., & apud Priscianum : Argumentatio dicta est, quasi argutae mentis oratio. est, autem testamenti definitio apud Quintilianum patrem voluntas defuncti consignata iure legibusque ciuitatis. Donatus ad Phormionem. Nemo moriens non vera loquitur edi urgentia, nde in iure ultima iudicia certiora punt.

Otim quidem duo testamentorum genera in v-Haec duo, id est calatis comitiis,&in procinctu, ut &quod sequetur tertium per aes & libram, siue per familiae emancipationem habes & apud Gellium diligentem veterum iurisconsultorum lectorem xv. 27. Calatis comitiis J In Glossis: calata comitia

In precinfla J Meminit Cicero de natura deorum II.

Per imaginariam quandam mendiιionem J Plutarchus libro de sera numinis vindicta hanc legem adfert in exemplum earum quae in specie absurdae videri possunt.' origo inde quod emtio vetustissimus alienandi moduS. inde factum ut omnes alienationes ad mohm enitionis perageremur. Vide supra quibus modis ius p xxi potestatis soluatur. Scholiastes adima Hor iij . A p prim est, 'Mod quis Ura mercatur ,

58쪽

er iae verba seunt iuris, quibis emtio confirmatur, pes libram expensa pecunia , per aes ipsium pretium demonstratur tvinde-libripens huiuscemodi istyliationibus adhiberi solet. i. Possunt autem omnes testes uno annulo signare testamentum J Capito apud Macrobium VII. I 3. Veteres non ornatus, sita lignanὸι causa annulum secum ferebant. τη nec plures habere quam unum licebat, nec cuiquam nisi libero , quos solos fides deceret, quae signaculo continetur. ideo iis annulorum famuli non habebant. Sed neque mulier J Non mirum mulieres ad testimo ianium circa testamenta non adhibitas, cum vetustissimo iure testamenti faciendi ius non haberent, ut Gellius nos docet ur. 7. Nam & comitiorum nulla erat eum feminis communio, ut idem habet Gellius v.Iq.

Legatariis autem σ fideicommissariis, quia non iuris μει cesseres sunt, ct aliis personis eis coniunctis testimonium non denegamus I Symmachus libro x. epist. 11: Dehinc cum testimenti iure eoAfecti fidem recitatio publicaret , calumnia inanis obiecta est, quod signatores nescio quid legati ex eadem

voluntate cepissent.

In aliis locis mel suis aedibus derunt J In siris seribus d

gunt. Ita legit Theophilus, qui vertit, eo της , οις .us k-Sedes Latine, Graecis corru pia Voce διτα, sunt castra stativa. Suidas,

Et praecipue militibus qui in potestate parentum sint, qri bus de eo quod in ea ibis adquisierunt,primissum est ex confli-

59쪽

apud Iuvenalem: - Solis praeterea testandi militibus ius Viuo patre datur. nam quae sunt parta labore Militiae, placuit non esse in corpore censius, . Omne tenet cuius regimen pater. Pr terea te lamentum facere non possunt impuberesIExceptis Vestalibus, quibus id permissum sexto anno, di

cit Sozomenus. .

DE HEREDIBUS INSTIT VE N D I s

Hereditas plerunque diuiditur in duodecim uncias , quae essis appellatione continentur J Scholiastes Horatij: Assem, totum patrimonium. As vel astis, id est libra, quae diuiditur in duodecim uncias, cuius partes sent bae: deunx, dodrans, labiniastu dextans, bisse,seu bessis, si iunx ,semis, quiηcunx, triens quadrans, biens, uncia. In Glossis, as, απιιξ. Esse ex Siculo δή pro monuit peritissimus talium Salmafius,& pro unitate sumi. Consors inasse, apud eodem Horatij Scholiasten. Forte as est aes sicut assiduus ab aere dando, Ciceroni Topicis. . luemque erit si dupondius expletus sit J Id est as alter . nam idem as & pondo. Scholiastes Persis ad Satyram ii. Fuit autem assis libralis, o dupondius, quod horie in usu

remanet.

Si plures tanditiones institutionibus ad ripi νηt J Ad- .ditur in vetere codice, qua perfuerint : foria, qua perfici

potuerint. , '

. Vilini si fatris filios peregrinantes, ignorans qui essent,

60쪽

bendes instituerit J Legendum est, revi natos. Nec aliter legit Theophilus.

DE VULGARI SUBSTITUTIONE

Aepianus ciuilium II. ελς

Mos erat Romanis heredibus institutis asscribere alios, si forte priores illi heredes non forent. Scholiastes Horatij rInstitutio in primo merse,sub tutio in pecundo.

DE PUPILLARI S UBSTIT UTIONE

TIT. XVI.

Igitur in pupillari substitutione sicundumpraefatum modum ordinata , duo quodammodo sunt testamenta, alterum patris, alterum fili, J Cicero 'de inuentione II. quaestione prO- posita, an pupillo herede instituto, Ee mortuo prius quam in suam tutelam veniret,bona quae pupillo aliunde venerunt, ad agnatos upilli pertineant, an ad substitutos a patre testatore, sic ait: Pater sibi scripsit , ΟΡ- 'eundum heredem non filio , sed sibi iussit esse. Adjicit mox: Non est una pecunia , propterea quod altera iam erat pupilli aduentilia , cuius heres non , illo in rempore , in testamento scriptus erat, si quid pupilis accidisset: er de altera, parris

etiam nune mortui voluntas plurimum valebat, qua iam mor

tuo pupillo suis beredibus concedebat.