Hugonis Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

81쪽

ς- HVGONIS GROTII FL. SP. DE NI BONORVM RAPTORUM.

Rissiculum enim esset leuioru eonditionis esse eum qui mirapit, quam qui clam amouet J At Iudaei contra sensisse videntur. Vide Maimoniden Ducis dubitantium in. i. & potest res illa in utramque partem tractari. Nam& in Aristotelis Rhetoricis ad Alexandrum, cap. XII.

legimus. μι δεοίαν οἱ γλε βοως et Θαυτ . Peiora mihi midentur fures quam raptores admittere. Nam fures clam, raptores aperte rem auferunt. & in sequentibus flarem proditori confert.

DE LEGE AQVILIA.

eanti in diebus triginta proximis res fuerit J Hebraei aestimationem damni faciunt ex tempore damni dati.

De iniuriarum poenis veteribus, vide Gell. xx. r. Generaliter iniuria dicitur omne quod non iure iis J Nempe sicut iustitia quaedam est generalis, ita & iuris acceptio &iniuriae,ad omnes virtutes ac vitia potest porrigi. Aristoteles Nic. v. i. Verba haec sunt ex Pauli libro 1ingulari de iniuriis. citato de collatione legu. saicarum & Romanarum, titulo H. Specialiter alias contumelia quae a contemne is dicta est,

quam Graci υζειν appellant J Haec est unas ificationum non sola. Paulus dicto loco: Vnde is staret non verum esse quod Labeo putabat, apud praetorem Muriam υ ceo Antaxat

82쪽

sipiscare. Commune enim nomen iniuriae est sita legendum communem omnibus enim iuris est) quod semper aduersius bonοι mores sit, idque non feri alicuius interest. Sicut spe- cialis iustitiae acceptio ad omne id pertinet quo societas humana coustat: ita & iniusta sumitur pro omni eo quo istud laeditur. Huius generis species una est Veis. . Alias culpa , quam Graeci dicunt, sicut in lege Aquilia damnum iniuria datum accipitur J Legendum,quom Graci vocant. Id enim nomen locum habet etiam ubi dolus abest, non tamen omnis culpa. Vide quae attubmus libro 111. de iure Belli ac Pacis xi. g. r4. Alias iniquitas iniustitia, quamyraeci αὐοψ- ψ ἀδεκών

. mocant. cum enim praetor vel iudo non rure contra quempro

nuntiat , iniuriam accepisse dicitur J Sic & Paulus dicto loco : Specialiter alia est quam Graeci ἀδείαν vocant. Nam cum prator noster aduerbum nos pronuntiauit, iniuriam nos accepisse dicimus. quo in loco male irrepsit vox contumelia. quae interpretatio fuerat, adiecta voci πειν quae pisst sequitur. Quam late patet vox opposita iustitiae speciali, id est, μνωνικῆ, tam late patere potest etiam vox iniuriae, Ut & Graecum ἀδμα & tamen praetor ius reddere dicitur,etiam cum iniuste decernit,L. ius,D . de iustitia & iure, nomine relato ad id quod videtur, non quod est, a non ηκὸς -- ον. 'l si quis ad infamiam alicuius libellum, aut carmen, aut bi uriam scripsieriti Scholiastes Horatij ad Satyram II. r. Legibus cautum erat, ne quis in quenquam carmen maledicumscriberet. idem habes ad epistolam ii. 1. In iure Attico, cuius idem Scholiastes aliquoties meminit, erat ογομαd . Aia κου δεῖν. Supplicium erat fustuarium, ut & Hora-

83쪽

rius nos docet, & idem Scholiastes, tum ad dictam epistolam, tum ad artem poeticam. Sive quumatremfamulas, aut pratenatum pratextatam Peadpectatus fuerit J Matronas nec assectari,nec compellare licebat. Scholiastes idem ad lib. i. Satyra ii. & alibi. Seruis autem ipsis quidem nulla iniuria fera intelligitur,sed domino per eos fieri videtur J Salvianus r Si semos nostros quistiam cecίdit , nos in seruorum nostrorum caedit iniuria. Vide scriptorem conuiui j sapientum in operibus Plutarchi, ubi de Thrasybulo. Tertullianus de anima: Grauis iniuria in praesidem est, cum ostia pulsantur. pbu κ ditur qui iubet, quando, ec qui obsiequitur, excusetur.

DE OBLIGATIONIBUS QUAE QVAs I

Pertinet huc quod Metalinus Cotta censuit cauendum Senatusconsulto, ut quamquam.insontes magistratus, S culpae alienae nelcij,prouincialibus uxorum criminibus perinde quam suis plecterentur. Tacitus

Si iudex litem fluam fecerit J Id olim fecisse intelligebatur, etiamsi in tempore ad comitium non venisset, ut dissimus ex C. Titij oratione pro lege Fannia, cuius meminit Macrobius Saturnalium ii. n. De iudicum poenis, vide edictum Theodorici regis.

Psitum aut sit 'ensem habet J Qualia sunt Meniana ex prouolantibus tabulatis, de quibus Festus, Asconius, di Horath Scholiastes.

84쪽

DE ACTIONIBUS.

. Agere ex Graeco ν et ducere, quia rei in ius ducebantur. inde actio nominata. Et quia ager e est, discrimis causa addi solet, lege agere. Donatus ad

Phormionem. Lege agito dicebatur ei, cuius intentio contemtibilis aduersario videbatur. Plautus Aulularia. Lege agito mecum, molistus ne sis. Vt ex hac causa viatores, id est , executores litium am-ρliorem siummam bonularum nomine exigerenti Vbi executatores plus legitimo accepissent, id quadruplo puniebant reges in Italia Gothi. Cassiodorus ix. i . Inficiatione duplicantur J Cicero pro Cluentio. Furio . legatum ex reflamento in diatum esse. Martialis. In ius, o fallax, atque inficia r, eamus. Apud Hebraeos infictitor mulliatur quinta parte eius quod inficiatus est. Baba Kamma IX. T.

. Siquis agens in intentione siua plus complexus fuerit, quam ad eum pertineat, a causia cadebat J Hinc apud Plautum in Mostellaria. Velim quidem, Hercle, ut uno nummo plus petas. Meminit & Cicero de Oratore ii. & pro L. Roscio. Aristoteles Politicorum ii. g. ubi de Hippodami republica tractat: ουσὶ m 3αναἰ. qui absoluit, non Me iudicat nihil deberi , sidnon deberi illas, quae petita siunt, et inti minaue. Vide totum locum. est enim lectu dignus. Compensitiones quoque onora plerumque esciant , ut minus quisque consequatur , quam ei debeatur J Apud Francos compensatio ni ipso iure, & damnatur quasi plus

' I iij

85쪽

petens qui non detraxit , quod compensandum erat.

Capitat. VII. 224.

DE N*XALIBUS ACTIONIBVS.

Huc illud Agathoclis pertinet, qui cum minaretur se quosdam maledicos in seruitutem venditurum, dixit : ἐώ - παλιν se πεφοι ρυι osi iterum comitiemini, erit mihi cum dominis melirunegotium.

DICAT V R.

. Aut bos cornu petere solitus, eornu petierit J Scholiastes ad illud Horatij: Fanum habet in cornu: siumta translatio a boue cornipeta, cuius cornibus in modum ansiuia foenum alligari sociψat imgnum, ut qui ei feret obuiam, eius vis

rei occursum.

DE sATIS DATIONIBUS

Vel extra iudicium sat datisnem exponere, per quam ipsie sui procuratoris fideiussor exsistat pro Omnibus iudicatum solui satisdationis elausiulis: ubi-de Otheca suarum rerum conis uenire compestitur J Nullum hoc sensum habet. Scriben

pro tali promisso opponens. DE EXCEPTIONIBUS. Plutarchus Quaestione Romana LxxxI. imάρων ἔ-ι

86쪽

Per exceptionem pacti conuenti J Iure Romano ex nudo isto actio non dabatur. V idetur olim data apud Graecos ex historia illa,quae est apud Gellium V. io .nisi quod dici potest pactum illud quasi accessionem fuisse loca tionis. Nicolaus Damascenus, quoties arbiter esset lectus, etiam nuda pacta impleri volebat. Habemus id in manuscripto Petresiano.

DE REPLICATIONIBUS. eae replicatio etocatur J Hoc est, quod Graeci dicunt, DE INTERDICTIS.

Modo nec et i, nec clam, nec precario J In Notis: NV. nec vi. N. C. nec clam. N. P. in pratorio. lege et nec pre

cario.

DE POENA TEMERE LITIGANTIUM.

Similis huic poena temere prouocantium. Symma- Chus II. 3o. x. 29. 31. Codex Theodosianus de appellationibus, L. praescriptiones: &: QEorum appellationes non recipiantur, L. ab executione, L. interpositas, . L. saepe cautum est.

87쪽

DE PUBLICIS IUDICIIS . . Lex Iulia maiestatis J Huic simile crimen imminuti

. magistratus, cuius Asconius meminit locis duobus. Leae Iulia de adulteriis coercendis J In Notis ea sic in dilacatur L. I. D. A. C. Gladio spunit J Ammianus libro x x v iii. Ioviniani principatu : Tunc Cethegus Senator adulteri, revi delatus cera uice periit ab cista. Eodem libro :. Abienus exuerato crimine stupri, quod intulisse incebatur Anelsis, morte mulcta

Sed σ Omne significat quo ἡ manu cuiusque iacitur J Imὁ omne α quo saluti hominis noceri possit. Capitulare

Insiuitus cubo cum cane, oe gallo gallinaceo, Ο era di simiai Seneca de Clementia r. Is . Non culium, non herpentes decreuit. Scholiastes ad illud Iuvenalis Ciιiis supplicio non debuit et na parari Simia, nec serpens unus, nec crileia Tnus. Hoc ideo quis parricidis in culeo clausis, ad poenam limia oesti pentes iungi Alebant. Iterum ad illud: Et deducendum coria bouisun mare, cum quo Clauditur aduersis innoxia simia fatis. Culeo enim inseri consiueuerant, qui haec sicelera tentarent, uest, parricidae, cum simia oe silente, ερο in mare mitti. Quintilianus pater controuersia ccxcviii. Tumulo tectus eti-deretur cui legos trinam negant , an cuius cruciatus cum omnia commenta sit antiquitas, citerior tamen. est poena quam scelus:

cuius flatim ara oculosique a iudicio lex iustit abduci, ne hunc iucundum caeli adstedium polluerent utri oculi: cui lucem et tuo, fluctuanti i

88쪽

'Eluanti mare, naufrago portum, morienti terram, defuncto sepulchrum negat s P. Malleolum eo supplicio affectum narrat Eusebius. Vide & quae de hac poena habet Cicero pro Roscio Amerino. In Glossario inter sententias Adriani Imperatoris habes: ἐ ε--ως Vουτου Λ

tur.

Lex Cornelia de falsis J Lege duodecim tabulariam falsi testimonij conuictus de Saxo Tarpeio dejicieba-

tur. Gellius xx. I.

Lex Iulia peculatus J Pellatum dicit Varro diebam cum pecore diceretur mulcta, & id esset coactum in publicum, si esset auersum. Festus : Peculatus furtum publicum diei coeptum en a pecore, quia ab eo initium ei fraudis esse coepit. Isidorus : Peculatus iudicium in eos datur , qui fauilem aerario faciunt, pecuniάmque publicam in

teruertunt.

Sunt praeirrea publica iudicia lex Iulia de ambita J Asco nius r Causae publicae siunt repetundaru/m, ambitus, majestatis. Varro : ui populum eandidatus circumit, ambit: qui aliter facit, ex ambitu causiam dicit. Isidorus t Ambitis iudicium in eum est, qui largiorem lege laetitione in bo-

89쪽

norem capit m ambit, amissuria dignitatem, quam munere invadit. Lex Iulia repetundarum J In Notis: L. Iv. RE P. Asconius : Pecuniarum repetundarum publicum es. Isidorus: 'Repetundarum accusiatur, qui pecuniaό a sociis cepit. In hoc iudicio rem, si ante moriatur, in bona eius iudicium reddiatur. Vide L. datur, D. de lege Iulia repetundarum. L. Piso Frugi, legem de pecuniis repetundis primustulit, ut Cicero in Verrem nos docet, qui & legem socialem vocat.

90쪽

DE IUSTITIA ET IURE.

L. Iuris.

EST autem a iustitia appellatum J Grammatici deri

uant ius ab eo quod iussum est: nam veteres ius adicebant: ab eo iustum: ab eo iustitiam. At Philosophi rerum origines magis respiciunt, & satis habent, si ad eas vocibus alludant. Sic medicus Varroni a medicina, sutor a sutrina. Cuius merito quu nos sacerdotes appellit J Macrobius 1 i . ad somnium Scipionis. Qicquid humano subiicitura lectu, templum eius vocavit, qui sola mente concipitur, ut qui hac veneratur , ut templa , cultum tamen maximum debeat conditori: sicisque qu quis in isium templi huius inducitur , ritu sibi miuendum sacerdotis. Bonos non solum metu poenarum, verumetiam praemiorum quoque exhortatione incere cupientes J Incolumis salus est,

ubi iustitia locum habet. Scholiastes Horatij. Veram , nisi fallor, philosophiam non simulatam affectantes J Gellius cum insignem ex Gorgia Platonis locum attulisset x. 11. sic concludit: Haec Plato , Aub persona quidem, sicut dixi, non prose, sed cam fustu tamen, intelligentiaeque communis fide,ocum quadam indissimulabili meritare disseruit: non de illa philosiphia, qua virtutum .mnium