장음표시 사용
231쪽
mouetm brachium versus orientem & aliud versus occide tent, mouctur etiam anima ad partes oppositas, sed inadaecluate. Obsicies: homo qui in naui tendit versus orientem, n ouetur versus occidentem duos habet mo
R s pondeo illum per se moueri tantum versus octa dentem & per accidens versus orientem. bsicies: globus emissus e tormento tendit &vel, us centrum & versus aliam partem.
Respondeo conclusionem intelligi debere de motu Iimplici , non vero de motu composito qui cst cum pro rata de pluribus participat.e Vppono velocitatem & tarditatem esse deum
ominationes relativas, nam idem motus A cum motu B comparatus dicetur tardus,at vero comparatus cum motu C. dicetur velox, sicut in quato
magnum & paruum diculur respectiue,atque adeo nullus est motus quantuvis velox qui tardus dici non possit, si cum velociore comparetur & nullus quantuuis tardus qui velox noli dicatur;si comparetur cum tardiore.Porro velocior motus dicit vel aequale tempus, sed maius spatium , vel aequale spatium, sed minus tempus; & sic veilocitas motus respicit & locum & tempus. Hoc posito. Dico primo, omnis motus fit in tempore. Probatur: res eodem instanti in duobus locis adae uatis este, non potest ; at motus eth transitus ce loco in locumbi ergo dicit plura loca, nusenim locus relinquitur & aliut acquiritur Mergydiciu
232쪽
IV De corpore naturali Sc. asi
dicit plura instantia , alias simul esset in terminoa quo & in termino ad quem & in medio, quod implicat. Objicies,sicut dantur puncta phyrica, ita dantur instantia physica habentia quandam extensio nem & intra illam extensionem poterit mouexipunctum physicum. Respondeo , Nego dari instantia physica , &quamvis darentur, adhuc tamen vera esset propositio de tempore mathematice considerato
quod est in infinitum diuisibile
Dico secundo, in motu veloci non sunt saltus, di in tardo non sunt morulae. Probatur prima pars : non fit motus nisi tran- 'seundo per medium , atqui sequeretur fieri motum non transeundo per medium; ergo in motu veloci non sunt saltus, nam saltus esset cum v. g. mobile puncto A. relicto, immediate post occuparet puncctum C. quod fieri nequit nisi per re- Productionem, quae non est motu, localis. Probatur secunda pars et primo ad motum tardum sufficit minus concitata, continua tamen &immediata singularum partium motus per singulas successio, ergo non sunt admittendae morulae. Probatur secundo , ex motu ingentis rotae in qua puncta A. B. C. ad idem spatij punctum regrediuntur, lices circulus C. E F. longe velociusquam circulus A. I. Κ. volvatur ; conficit enim longe maius spatium , & tamen nulla est morula in circulo A. I Κ. nam radius D. C. manet semperrectus. Vide fig. 3. Objicies miobile quiescit uno instanti in primo puncto, alio instant, in puncto secue do, sed quies
est morula, ergo dant totidem morula .
233쪽
ut iam monui , adde quod esse per unum instans in uno loco non est quiescere , quies enim dicit saltem duo instantia , unum quo occupet locum,
& aliud quo ibi persistat ; nam eo instanti quo
primo acquirit B est motus, itemque illo quo primo acquirit C. &c. ergo in B. C. D. est motus, ergo nulla morula. Dico tertio, velocitas & tarditas non habent suum maximum, quod sic absolute loquendo Probatur: nullus est motus assignabilis adeo velox quo non possit essici velocior ; nam in figura superiori tres circuli circulationem conficiunt uno quadrante , v. g. si fieret alius circulus supra , eodem quadrante conficeret suam circulationem , sed multo velocius , & sic de reliquis, sed quo punctum C. conficeret suam circulationem velocius, eo tardius eam conficit punctum A. Dixi absolute,quia attenta virtute naturali datur velocitatis maximum quod sic etiam seclusa resistentia medij, quia virtus nunquam super tur a suo effectu, virtus autem creaturae est limbrata & determinata , vel quoad se vel quoad sui applicationem vel quoad virumque , diuina vero virtus, utpote omnino illimitata potest se magis, ac magis applicare. Colligi inde potest mouens quantumlibet exiguarum virium, si cum velocitate moueat , su- petare quantamcumque resistentiam mobilis lat- de mouendi, dummodo sit maior proportio v locitatis ad tarditatem quam resistentiae ad vires,
Lico quatt- , respectu eiusdem me dij physei
ta realis tres sunt conditiones in mobili corpore quae faciunt motum velociorem, magnitudo,de
234쪽
i Disp. Iene corpore naturali es c. et 3 3
2 Probationi praemitto res alias egie facilius di- uifibiles, alias vero dissicilius ; unde si causa motus dissicilius diuisibile contra ncilius diuisibii te impellat , necesse est facilius diuisibile scina di & inter paries suas admittere dissicilius diuii sibile s & diuisio facta erit ae etiam motus localis, si caetera requisita concurrant f nam dissicilius e diuisibile mutauerit locum.Porro densum est di ficilius diuisibile quam rarum caeteris paribus r, hoc est si habeant eandem partium tenacitatem. i Probatur igitur:rarum respectu densi est diuis sibile, & densum e conuerso ditiis uum s ergo quo
a maior erit proportio densitatis in diuidente ad , raritatem diuisi,eo necesse est diuisionem esse exi peditiorem & motum velociorem. Eodem modo res se habet de figura ; quos niam enim una figura est aptior ad diuidendum, quam alia , videmus enim artifices figuras acuc minatas ad secundoem eligere , quo figura aptior, est, caeteris paribus, eo motui etiam velocior etit., Tandem quia in densis eiusdem figurae , comi paratio densitatis ad figuram est maior in maiorii bus, caeteris paribus corpora similia maiora ve- locius mam minora mouentur.
NEx TRICABILEs omnino & Ω- re insuperabiles quaestiones ortae sunt circa durationem , sicut etiam re
235쪽
circa tempus, ex eo quod modi ponandiresi e entitates distinctae ab omni prorsus substantia, quas cum nos non admittamus etiam a qliaestionibus illis liberi sumus. Tamen ut expeditius respondeamus , eas quae nece Cariae sunt, attingam sufficienter; quia vero paucae sunt, ideo hanc disputationem immediate in quaestiones divido.
S Aid ct quot lex sit Duratio.
DIco primo , duratio est permanentia in esse. Illa definitio mihi videtur adeo clara, ut nulla indigeat explicatione 1 permanentia enim in esse , seu perseuerantia in existentia nihil est aliud quam existentia continuata & in abstracto continuatio existentiae. Dico secundo , durationis species hae comm
Eternitas quae proprie soli Regi saeculorum immortali conuenit, & a Boetio lib. . de consol. philos . pros. s. aeternitas dicitur interminabilis vitae tota simul & perfecta possessio, siue duratio omnino iuuariabilis & independens s sicut enim Deus existit independenter a quocumque , ita etiam persistit in existentia independenter etiam a quQcunque , sunt tamen quaedam quae in aeternum duratura sunt, suntque ordinis supernaturalis, ut visio beatifica, de beatifica dilectio,& dicuntur
habere aeternitatem participatam. aeuum
236쪽
D p. V De corpore naturali Oc. I
AEuuin est duratio entis creati naturalis stabiliter, ac perenniter sese habentis, ita ut corrumpi non possit,ialisque duratio conuenit Angelis, quos nulla vis naturalis destruere potest , solus Deus eos annihilare, potest eade sacilitate qua eos
Tempus proprie non est duratio, sed mensura
durationis,alsamen communiter accipitur pro duratione rerum corruptibilium , & quando plures corruptibiles res dul*re considerantur una post aliam , ita tamen ut earum duratio deinde simul sumatur,talis duratio tempus discretum, v.g. Primus homo duret et i .annis. Secundus, item viginti quinque.Tertius, item vigintiquinque .Quartus similiter. Duratio IOO. annorum est tempus discretum.& duratio cuiusibet dicitur instans temporis discreti. Porro, sicut geometrae locum aliquem imaginarium excogitarunt, ut distantias secure mensurare possent, ita etiam tempus aliquod imagin
rium excogitarunt, ut durationes mensurare possent, & ab aliquibus dicitur mensuratio possibi is Ad maiorem intelligentiam consule quae diximus de spatiis imaginariIS. v EST Io II. .
Duratio sit distincta a re durante.
DIco : duratio non est entitas distincta ab omni prorsus substantia, sed est iplamet res durans
cum relatione ad mensuram. Probatur : in Deo est vera duratio, Deus enim durauit , durat, durabit per totam aeternitatem ;atqui duratio Dei non est talis entitas distincta a substantia
237쪽
iubstantia Dei ; inde consequentia deducitur ad
caeteras omnes durationes , quia non sunt multiplicanda entia sine necessitate , atqui sine tali entitate possumus reddere rationem eorum omnium, quae de duratione quaeruntur. Obiicies primo , Deus erat ante mundi constitutionem;sed tunc nulla erat mensura,ergo dur
lio non dicit respectum ad mensuram. Respondeo , distinguo minorem et nulla erathrensura actualis, Concedo : possibilis, Nego. Instabis primo, atqui neque possibilis; ergo nulla solutio. Probatur : infinitum mensurari non potest, sed esse Dei est infinitum, est enim aete num , ergo mensurari non potest , ergo si mensurari nequeat, non erit possibilis mensura respectu illius. Respondeo, distinguo maiorem:infinitum memsurari non potest actaequate, Concedo et inadaequa-to,Nego : Deus igitur mensurari potest inada, quate, quia possumus dicere tandiu durauit Deus, quandiu durauit mundus : non quod excludamus diuturniorem durationem, sed limitatio se tenet ex parte intellectus nostri qui ob debilitatem suam totam aeternitatem capere non potest. Durauit igitur Deus ante mundi constitutionum tot staculis, quot assignare poteris, & adhuc ultra imfinities. Instabis se eundo, cum Arriaga dis .is. physic. sech. I. subsect. 3. non valet consequentia a Deo ad creaturas , quia a creatura separari potest hoc quod est durare hodie & cras , non autem a Deo, unde non est mirum si ab illa distinguatur dur lio hodierna non vero a Deo. Respondeo a Deo etiam separatiir hoc quod est durare hodie: nam heri existebat totus Deus, l
238쪽
Disp.rum De corpore naturali cet c. et sq
& non durabat hodie,quia hodie nondum erat. Instabis tertio , quando diximus Deum hodie non durare cras , nil aliud a nobis intelligitur, quam hodie non existere ipsum cras, et ianui hodie existat in Deo tota ratio qua cras existet, atque adeo inde praecise insertur hodie:& clasmon coexistere sibi,at creaturae quae hodie durant
non exigunt ex sua essentia durare cras.
Respondeo eodem modo et ratio cur hodie &cras separantur a creatura , si ta men separari dici debeant, est quia hodie & cras sunt incompossibilia et nam quantum est ex parte creaturae, illa habet etiam rationem existendi cras, dummodo
Deus velit eam conseruare s voluntas autem Dei
est aliquid extrinsecum , conseruatio est actio quae, ut alibi probabimus, non est entitas distincta ab omni prorsus substantia : nec tamen dicenda est duratio consistere formaliter in actione , sed in termino actionis. Demum in hoc hallucinatur Artiaga: nam hodie & cras sonant tempus Teale, atque adeo addunt aliquid supra simplicem durationem,scilicet mensuram actualcm, ut infra explicabimus. Confirmatur e priuationes & negationes du- ant in sententia aduersariorum , sed nunquid
durant per entitatem distinctam & per aliquid postiuum 3 sine dubio hoc est maxime absurduim. Quaeres quomodo res incipiant & desinam. Respondeo res incipere per primum sui esse, di desinere per ultimum sui esse , nec ibi tantum mysterium deprehendo , ut quaestiuncula egeat disputatione prolixiori.
239쪽
Ristoteles definit tempus sic, numerus motus secundum prius & hosterius. Numerus,
scilicet numeratus , non vero numerus numerans,
siue numerus sumptus pro motu sumpto ab intellectu attendente partes eius, ut ipsas habet non simul & permanenter , sed successive, non vero ipsemet operatio intellectus:verum praete quamquod dissileri non possumus definitionem illam esse obscuram, videtur non esse legitimam:
nam tempus est quantitas continua; atqui numerus non est quantitas continua, sed discreta; ergo tempus non est numerus. Deinde tam bene metimur quietem quam motum s ergo definitio illa nou videtur esse suffciens : verum quidquid de illa sit, Dico : tempus recte definitur sic, mensura d
Explicatur : cum mensura ac tua & passiua debeant essu similares . quis enim vellet metiri d rationem vina & pendere latitudinem huius p rietis 3 ideo ad metiendos motus, homines semper aliquem motum notissimum elegerunt, talemque mensuram non solum motibus , sed omnibus durationibus applicuere , quia vero inter motus constantior , notior & aequabilior est motus Solista Lunar, illum elegerudi, ut durationes mensurarent. Quapropter duplex est tempus, unum est
naturale & est motus Solis , aliud artificiale ut motus horologij, verbi gratia, di ad hoc posuit Deus Solem in coelo, ut esset in tempora, dies &
240쪽
Disp. V De corpore naturali G. asy
asmos. Tempus igitur est Sol non simpliciter, sed ut respondet successive, & regulariter diuersis coeli partibus per motum constantem per quem nationes omnes possunt commode metiri durationes rerum omnium. Dies est spatium quo Sol circidum mundi perficit. Mensis quo trigesies. Demum esse. in tempore importat aliquid supra id quod est durare , importat enim correspondentiam & coexistentiam cum tali motu ab nomminibus assumpto in mensuram. Obiicies primo, si Deus dest peret omnia prae ter coelum Solis, & Sol semneri das circu sationes
perageret,iunc reu'r'. tempus, & tamen non vile. iisensura , nihil enim esset quod mensuraretur , ergo tempus non est mensura.
Respondeo in hoc casu fore tempus sicuti fo
ret mensura & vice versa , & reuera tunc nihil mensuraretur , atque adeo non esset mensura
actualis, sed potentialis, ita etiam non esset tem- 3s actuale , sed potentiate 3 tempus enim inuoluit utrumque, est enim duratio respondens tali motui. obiicies secundo , ante constitutionem mundi erat tempus ; atqici tunc non erat motus Solis, aut aliqua alia mensura. Respondeo, Nego maiorem de tempsre reali,
erat tantum tempus mathematicum , vel melius erat tunc dumtaxat aeternitas diuina.
Obiicies tertio, ex D. August. tempore Iosue Sol stabat & tempus ibat. Respondeo, non erat tunc tempus sicut nunc, siue commune omnibus populis , sed erat tempus particulare horologiorum: nisi sorte dicatur tunc fuisse tempus commune , si aliud astrum ad mei siurandus datationes fuerit assumptum.