장음표시 사용
211쪽
superat pondus aeuae quae est in A.& B. tque adeo eius coni pressionem. Vnde arbitror quod si latera est ni recta ut inΚ non suspenderetur aqua, nisi forte adeo midula essent foramina, ut sequi non posset diuisio aquae, ut non sequitor in vitro , licet certum sit in eo esse poros. Arbitror etiam quod si vas hortense tranferretur plenum in sp tiis ultramundanis , non flueret aqua quantumvisapcrto spiraculo , quia scilicet nihil adueniret cuius auxilio aqua D D D D vinceret & propriam
unionem & comprcssionem laterum, e phiala vero semiplena euersa cffuit aqua, quia partes aquae A & B non multum comprimunt medias partes, quando vero foramina sunt maiora , compressio
non habet vim inrupediendi , imo egressum acce terat. Confirmatur : in horologio e puluere non sistit puduis , licet videatur csse periculum vacui, quia scilicet pulueris granula non sunt unita & in
medio fit circularis fossula , quia puluis qui est
in medio decidit ante eum qui ad latera est. Quarta experientia : aptetur lamina ferrea ita laevigat aut marmori vel alicui alteri plano subiceto immobili perfecte congruat , attolli non potest nisi ex altera parte pilus eleuetur re inclinetur , cum tamen antequam applicate diu , facilet gestate tur.
Respondent aduersarij hoc euenire ad vita
dum vacuum; si enim lamina simul aequaliter eleuaretur, cum aer non posset esse simul & tam cito in medio quam in extremac laminae , esset
vacuum in medio a quo natura abhorret. Contra : quodnam magnum inconueniens esset dari vacuum per unum vel alterum momentum Dum totus rueret orbis E miror naturam velle re causare eclypses solares quae tantum noce ne mundo,
212쪽
Disp. III. De corpore neturali cte. a i L
mundo, cum tamen adeo sit sollicita impediendi vacui duraturi per tam breue tempus , quod cur nociturum ret non patet. Deinde planum mai-moreum affigatur laqueari, tum illi applicetur mina, an credis non castaram 3 vellesne subtus immobilis permanere, itini capiti tuo lamina immineret E caderet sine dubio, quia vi sui ponderis resistentiam aeris vinceret. Dico igitur cum Magnano non totum laminae pondus ferre eum qui illam manu gestat , quia portionem ponderis eius aliqu5m fert aer , quod patet ex eo quod grauitationis lamidiae multum auferat aqua, totam vero mercurius quoad sensum scilicet: magis autem grauitat lamina supra planum posita quam in manu, quia dum manUs revulsionem tentat, nihil est quod succedat ut fustineat illam grauitationis portionem quam sustinebat aer, dum lamina esset in aere libers;adde . quod ex alio capite magis grauitat ob aerem perpendiculariter insistentem. Quare manus reuellens deberet sus inere non solum totum omnino laminae pondus , sed etiam columnam illam aeris Imo non posses tuam sustentare manum sub aere superiori nisi iuuante inferiori ; posset autem determinari vis ad eleuandam e plano laminam sunficiens ; neque enim pondus habet infinitum , si ansa arriperetur unco staterae, addereturque pondus examinis suffciens. Porro lamina facile potest: moueri hori Eonraliter, quia grauitas ut sic non resistit motui qui est circa centrum, sed tantum
Dicunt aliqui sub inim planum aliquando elemii quod Maignanus ad vim quandam magnCticam sistri. Verum illam inter ferrum marmor nondum nouimus. Dicet igitur , s
213쪽
acciderit accidisse' ex eo quod dum tentaretur la, imitia superposita attolli, motum fuerit subie istum planum , & ex aliqua parte ingressui aeris subtus locum dedi Te , sicque repente aer succedens impetum impressit. Quinta experientia et folles occlusis omnibus foraminibus non possunt aperiri. Respondent aduersarij hoc euenire propter metum vacui ; si enim aperirentur , cum nihil succedere possit , daretur vacuum a quo natura abhorret. Verum, si haec responsio valeret, faces pellicet strictissime occlusi ; potius disrumperentur quam dilatarentur , quod est contra expe- i
Dico igitur hoc euenire partim ob variam disepolitionem circulorum vi postium qui firmius haerent, cum aer non ingredi tui: partim etiam quia, cum nihil succedat , nihil etiam iuuat manum ad attollendos postes columnasque acris imminentis subleuandas &ad eius resistentiam si
perandam. Sexeta experientia : attracto per calamum aere tacendit aqua vel vinum.
Respondent aduersarij hoc euenire ut impedih
Contra: si ponatur aliqua massa paruula plumbi
aut alicuius alterius in calamo, attrahe tui; halitu cum aere qui eam ambiebat;at certe non propter metum vacui , imo propter talem merum ascendere non debuerat. Deinde eadem attractio fit in aere aperto , attrahitur papyrus &c. attractio a meta non e ih adeo valida , respirationis enim vis in maiori spatio rettunditur. Dico igitur omnia haec euenire ob unionem aeris cum aqua vel aliquo liquore I cuna enim repent e
214쪽
Disp. III. De corpore naturali ta c. a I s
r pente attrahitur aer, subiectus licet nor seouitur, quia cum illo quasi concatenatur. Similiter alcendit massa in calamo tum ob illam unionem , tum ob impetum ab aere attracto impressum. Confirmatur: quia, si desistas ab attrahendo , decidciaqua. Deinde si tubum ad aliquod solidum applicueris & attrahas aerem , non ideo attrahetur lignum aut marmor aut aliud si mile. , & tamen attractionem aeris eodem modo fieri experimur. Omnes igitur tales confiinilesque motus fiunt attractione aut impulsu. Reliquarum experien- Iiarum passim reddetur ratio in toto decursu philosephiae. v s T I o V. An qualis daretur motus ira vacuo. . Huic quaestioni locum dedit Aristoteles qui,
negaret vacuum contra philosophos antiquos dicentes sine vacuo non posse dari mot*m, dicit vacuum ossicere motui , neque . possibilem esse motum in vacuo, quia motus in vacuo esset instantaneus.
Dico primo, iMucto vacuo, posset naturaliter dati motus in illo. Probarur: si homo collocaretur supra extimam coeli empyrei superficiem , posset in ea moneri, siquidem haberet in se principi im talis motus &a nulla re impediretur quominus se pro libito mouere posset, nec deesset ternennus ad quem posset tendere, scilicet alteia pars coeli empyrei 3 in me- medio enim vacur essent etiam termini, quia tales terminos esse aliquod reala non est necesse s &quaenam est reptignant a Z Cur non posset ibi constitutus vibrare sagiti . m.
215쪽
Obiicies : omnis motus lationis est ad aliquom locum, &sicut, si nulla esset qualitas producibilis non daretur motus alterationis , ita, si nullus it locus acquisibilis , nullus erit motus lationis; atqui in vacuo nullus est locus , ergo neque in tus lationis. Respondeo omnem motum lationis esse quiadem ad aliquem locum intrinsecum eo modo intellectum quo nos explicuimus , at non semper ad aliquem locum extrinsecum, neque hoc ad rhtionem motus requiritur.
Instabis primo , omnis motus Tealis debet te minus esse realis ; atqui in vacuo non piat et dari
terminus realis i ergo nec motuS.
Respondeo taliter posse disponi motum, ut I tera sint termini motus , & tune termini essent reales, ut patet. Deinde talis motus qui fieret in vacuo dici posset realis ex parte mobilis, licet non esset realis respectu loci. & nihil inde seque
Instabis ecundo, onmis motus fit ad dexteram, vel ad sinistram;at in vacuo neque est dexte-ruin, neque sinistrum. Respondeo dexterum & sinistrum esse denomination extrinsecas, atque adeo vacuum dici posset habere dextrum & sinistrum respectu no-atii, vel, respectu partium mundi. Demum, si negetetur malor, quis eam probabit Dico secundo , motus qui fieret in vacuo non esset instantaneus. Probatur quia, ut infra ostendemus, non datur motus sine successione, & successio non potest esse in instanti , ut inditum est ex terminis 3 ergo neque motus fieret in vacuo in instanti. Contrli: si esset columna excella usque ad comcavam
216쪽
caulini Lunae, & statiin destrueretur aer omneque
aliud corpus ambiens , niinquid lapis qui e fastigio proiiceretur totam columitam in instanti percurreret E hoc sine dubio concipi nequit ; debet enim prius esse in medio quam in imo , sed ubi est prius & posterius, ibi non est unicum inistans. Debere autem prius esse in medio quam in imo fatendum est , alioquin lapis esset simu & semel in omnibus pallibus turris. Obiicies , ubi nulla est resistentia & nulla distantia, ibi motus est instantaneus 3 at in vacuo nulla est resistentia, nec distantia, in vacuo enim nihil est quod possit resistere , cum in eo nullum
sit corpus. Deinde distantia oritur ex quantitate reali & magnitudine ; at in vacuo nulla est quantitas realis , ergo nulla distantia ; at ubi non est distantia, mobile non habet partes quas transeat, ita ut unam post aliam transeat. Respondeo successionem motus non prouenire
ex sola resistentia, sed a distantia loei, quae distantia non debet esse necessario aliquod corpus interceptum , sed sufficit si termini a quo & ad quem non sint unus & idem , neque enim distantia sonat aliquod corpus reale , ut diximus su pra ; adde quod habet etiam suas partes mathe
Instabis: mobile eg velocius fertur per spatium, quo medium per quod transit est subtilius, ergo,
si nullum sit medium, nullo opus erit tempore. Respondeo non a sola subtili te mcdispmuenire velocitatem , sed etiam a causa motrice, ut pater in motibus qui fiunt per impulsum . & inaequali medio, motus eo citius perficitur quo te minus est mnus Ieminus.
217쪽
O T v s consideratio maximi momenti est , ideo non yno in loco de illo tractatur : hic autem generaliter quae de illo institui solent, quaestiones discutiemus.
Te motu generaliter sumpto. IN isto articulo de motu generaliter sumpto, il& de eius opposito , nempe desuiete dissere- mus relinquentes motus localis tractationem pro articulo secundo.
DIco pximo,motus recte definitur actus entis in potentia prout in potentia. Explicatur : is a definitio esst motus generali- ter sumpti pro omni mutatione, & dicitur actus, quia cum omni potentiae actus respondeat,& cum . posse moueri dicat potentiam, eius actus non potest
218쪽
Disp. IV De corpore naturali Oc. Et
potest esse alius quam motus,quia ab eo quod es moueri posse transit ad ipsum moueri; vocetur autem illa potentia , mobilitas , & ipsius actus, motus et dicitur actus entis in potentia, siue entis cui mobilitas inest, siue entis mobilis, & quidem in potentia passiva et dicitur actus entis in potentia prout in potentia , quae vocabula mire torserunt animos eorum qui potius verborum senssim perscrutantur,quam veritatem rei. Sed sic illa
plico cum Mousnerio , motus non est quilibet actus illius entis quod est in potentia, verbi gratia , non est actus corporis viventis indifferentensed est actus qui tantum huic potentiae restor det, verbi gratia, sanatio est actus corporis lan bilis, ut sanabile est , non quatenus est corpus vi-uens , dec. calefactio est actus corporis calefactibilis, ut calefactibile est,non quatenus est durum, densitin, dcc. vel sic intellige illa verba actus entis in potentia , seu mobilis quatenus est adhuc mobile, necdum esse motum intelligitur, sed tam
tum moueri , nempe motus est quidam transitus mobilis a termino a quo ad terminum ad quem, quaedam via, quaedam tendentia ab uno ad aliud,
verbi gratia , calefactio est tendentia & via et
Obiicies , quod est actus non relinquit subiectum in potentia;at motus relinquit subiectum
Potentia ; ergo non est actus. Respondeo, distinguo maiorem:actus non reli
uisit subiectum in potentia respectu sui, Concedor A sit actus imperfectus, respectu ulterioris & perfectioris, Nego.
. Dico secundo , datur motus ad quantitatem. Qualitatem,& ubi. Probatur prima pars: vivens augetur 3 sed tale, i t Ptifica. T augmea
219쪽
augmentuin sit a minori ad maloiem quantitatem , ergo datur traia situ S a minori quantitate ad maiorem, atque adeo motus. Obiicies: motus est inter terminos contrarao at inagnum & paxuum qui sunt: termini motus ad quantitatem, Lon sunt termini sontraris , ergo ad quantitatem non datur motus.' Respondeo, ego maiorae, si intelligatur de contrarietate tigorosa , sui citi enim si terminici oppositi, ncompossibiles ea ration qua
sunt ita mini ; at paruum magnum sunt eo mo
resata atque adeo Pectu: nam homo, verbi graIia , dicitur pararus
montis Olympi, dii magnus' respectam os tui secunda pars in met experiemi ,
Ratio est,quia cum anus e frigida fit est oppositio inter termmum a quo & terminum d quem, seu inter frigus & calorem. hiare cum calor nequeat unico instandi, supera t. L Larn re
tarenti et frigoris, non nisi per gradus erum paulatimi ud , pes is adeoque successiue in locum Illius
introducitur. . Probatur textia pars, quia cum per msor dari motum ad reliqua praedicamet latramen
220쪽
D p. IV. De corpore naturali Oc. Ery
Dico tertio,datur motus ad substantiam. Probatur : generatio corporum est verus motus ; ergo datur motus ad substantiam. Probatur antecedens : transitus ab uno termino ad alitim terminum oppositum est motus 3 atqui generatio est talis ; ergo est verus motus. Maior mihi videtur clara & coincidere cum definitione motus; minor etiam patet : nam generatio est transitus
a priuatione formae ad formam , & si forte reperiatur quaedam difficultas quoad generationem, certe nulla erit quoad conuersionem, quae est transitus a forma ad aliam formam , ut cum lignum conuertitur in flammam,sit transitus a forma ligni ad formam flammae. Dices talem transitum fieri in instanti, quia omnia quae praecedunt introductionem formae sunt tantum dispositiones quibus completis educitur forma substantialis in instanti. Contra: hoc argumentum habet quidem alia quod pondus contra eos qui tenent sormas substantiales esse substantias totaliter & adaequale distinctas , at nihil efficit contra nos ; cum enim forma substantialis secundum nos consistat in
harmonia & contemperatione, talis harmonia,talisque contemperatio & dispositio partium non fit nisi successitie , atque adeo Per generationem res non transit a non esse ad esse simpliciter; hoe enim pertinet tantum ad creationem , & sic non est necesse ut forma simul tota fiat.
Ooiicies primo , illud ad quod datur motus,
producitur, atqui forma non producitur, ergo ad
Respondeo , distinguo maiorem: illud ad quod
datur motus, producitur secundum esse simpliciter , Nego: secundum eis e taliter , Concedo , &Κ et hoc