장음표시 사용
31쪽
m De latitudine Regionum. Atitudinem regionis eandem esse cum eleuatione poli disimus: quam se inu nies. Obserua donec Sol meridiem attigerit, deinde Sole lucente globum in plano consti. tue quam rectissime Er eo us* cum sede ei cumducas quo meridianus circulus Soli ob. iiciatur,hoc est,ut nullam umbra in latus pro
iiciat, sed sub se: quibus actis locu Solis lineae meridianae,m gnomonem sphaericum loco Solis applica,demum sede globi permanete,glo 'hum cu meridiano et gnomone sphaerico sura sum deorsumve circumagas, donec omos
sphaericus nullam umbram in latus proiiciate Tunc enim si gradus numeraueris,qui sunt inater horidontem polum arcticum globi,ha hebi eleuationem poli regionis propositae. Noctu. Noctu vero si idem per stellas fixas libet in.uenire ita agito. Accipe per quadrante aliud.
Ne instrumentum altitudinem alicuius stellae cognitae mari am, hoc est dum ea circa mea
ridiem constituta fueriti Qua vi accepissi saevi eadem stella in globo descripta,eandem altitudinem supra horidonte habeat, quam eam in coelo habere coperisti, eutollendo scilice. globum cum meridiano,vel deprimendo do. nec tot sint gradus meridiani inter stellam ip. sam et horirontem,quanta fuit altitudo illius coelestis inuenta,et quot rursus gradus numea raueris
32쪽
c Lolli vivi. taueris inter horironte et polum a parte si haec eκperiris. Addam iam aliquid quo citra
lineae meridianae eκacta obseruatione aut hoararum cognitione,quouis mometo noctis et uationem poli licet addiscere. Hoc tentaturus accipio duarum vel trium stellarum altitudi, nem per quadrantem,eo de momento, earum inquam stellaru octaui orbis, quaru una verasus ortu altera versus occasum sita est,re quarum situs in globo costituti senti Acceptis igitur altitudinibus curo ut eaede stelis in globo simul habeant sua quaeq; altitudine, per eleuationem globi cu meridiano susq; devmper applicatione quartae altitudinis ad ipsas steblas,er quot fuerint gradus in meridiano inter polumi et horigontem tanta est latitudo regisonis. Hoc tamen sciuisse oportuit pro austri. 'nis regionibus globu vertendu esse, ut pol . antareticus supra horigontem constituatur.
8 Ongitudo stellarum,est distantia earum Loestudet in Zodiaco a principio Arietis. Latitu. L xitudo. do vero distitia ab ecliptica versus polos Zodiaci,unde duplex distinguitur Septentrionalis er austrina Si igitur bdus aliquod in parte septentrionali situ iuerit, Remoue a meridia aio quartam altitudinis cum instrumento cui
33쪽
adhaeret,hoc autem instrumentum applica prato Eodiaci septetrionali,ibiq; fAum una ma/nu tene, altera manu volue quartam altitud
nis ad stillam cuius longitudinem quaeris relatitudinem e Gradus igitur eclipticae in quem eritremum quartae altitudinis desinit, indicaulongitudinem stillae,latitudinem vero suppotabis ab ecliptica usep ad stelis locu in qu arata altitudinis.Similis est ratio in austrinis. ADPIanem si que hac industria depingimus loca planetariii ' in globo habita longitudine di latitudine in tabulis, voluendo deinde scilicet quartam alis titudinis ad gradum longitudinis in ecliptica, Iatitudinem vero in quarta altitudinum quarurendo,ibi enim est locus planetae: qui aut crara aut carbone notadus est ut possit facile de Declinae teri,nam haec loca indies migranti Declinatioup, Solis vel stillat cuiuslibet est distantia eius ab IEquatore versus polos mundi: Atq;hrcitisdem dupleκ est,septentrionalis di meridionalis,secundum duos polos mundi. Inuenitur m globo admouendo stellam vel Iocum Solis ad circulum meridianum, numerandossi gra 'dus meridiani inter Equatorem in locum So. lis vel stelis interceptos: nam hii declinati nem definiunt:quae an septentrionalis an mea ridionialis sit facile est videre.Nunc de ascena
ast hiri sionibus. Ascensio recta alicuius bderis quae recta. et gradus medii coeli dicitur,est gradus IEqua toris, qui cum tali sydere emergit supra hori. Eontem .
34쪽
σLos I vsvs. FS .erentem in sphaera re Sia,sive qui cum eo peruemit ad meridianum circulum. Huius inuentio facilis admodum est nulliusq; negotii, Nam Permoto loco Solis quocunq; vel syderis alterius ad circulum meridianii, confestim idem meridianus inter gradus iEquatoris ascensio.nem rectam vel gradu medii coeli indicabit. Ascensio vero obliqua, vi nomen ipsum ses Ascensionat,est gradus IEquatoris qui cum sydere quo obii P Cund inoritur supra Finitore in Sphaera obliqua vel supra horidontem obliquum. Atque
haec non multo maiori negotio addiscitur uilla Constituo enim globum secundum eleuationem poli,di locum Solis vel stellae ad Finitorem versus ortum , quicunque tum gradus
AEquatoris simul eRurgit pro ascensione oblis qua habendus est.De esto autem obliqua no Descetur in ortu sed in occasu inuestigatur. Hae interadum multum inter se distant,sed descensio recia semper eadem est cum ascensione recta. Quanto iam tempore aliquod integrum M. num vel quicunm arcus Eodiaci peroriatur aut penitus occidat,ita videndum est. Appli.
Candum est prius principium eius signi ad ii.
nitorem simul indeκ horarius ad ra. Postea finis eiusdem signi ad horigontem peruoluena dus,, indeκ indicabit quanto spacio tempo. is tale signu omnino eκoriatur. At haec de ascensionibus obliquis. pro rectis cum meri
diano quod iam de horietonte diximus agito.
35쪽
vetum ut lector facilius capiat,unico sere res
Exemplam emplo totum caput declarabo. Statuo Cani. culam, cuius longitudine di latitudine cupio cκ globo discere. Removeo ergo quartam ab titudinis cum instrumento cui connectitur a
' meridiano, di applico ad polum Zodiaci an. taristicum,quia stelIa est meridionalis.Deinidei volvo quarta altitudinis us in locum stellari video ergo longitudine ipsius in ecliptica.i gradus cancri cum semisse fere,latitudine v
ro in quarta altitudinis. io graduum, trito.mia hutorum.Promoueo eandem stellam ad meridianum circulum, di ibi numero inter ipsam aequatore seu gradus declinationis septemtrionalis,o simul video meridianum secare sequatore in.io .gradu cum triente, qui sunt ascensio recta ipsius stelis.Si nunc eandem adfinitorem direκero versus ortu eminet simulio o. quasi gradus aequatoris qui est ascensio obliqua ipsus in latitudinedo graduu. Sivearo ad occasum sinitori applicuero, video deoscensone obliqua iis graduu. Similis via est de loco solis quocu*,vel gradu eclipticae,vethdere quouis alio.Sciendu tame est(quod fes re omiserao nonnullos initiu graduum ascenissionu, siue aequinoctialis statuere in principio
Capricorni. Veru quoquo modo numeres,idcerit modus agedi, nisi qe hic.so .semper gravdus addas ad ascensione inuenta: quod vero ultra ioo incesserit, penitus reiicias,
36쪽
De quantitate diei, ortu. occasu solis, reflegirum. Is Rimum constituatur globus per meridia a mim circulum secundum eleuatione popii regionis tuae,de qua haec addiscere intendis. Deinde pro ortu aut occasu cuiuscun* sydraris habendo,adiunge locum solis in ecliptica notatum circulo meridiano, simul indicem cycli horarii qui circu polos mouetur, ad dia odecimam horam : Post haec volue globum cum indice, donec sydus ipsum cuius ortum quaeris,a parte orientis lineae horietontis, aut iuperficiei supremae horidotis eκactissime rea spondeat. Aut si tempus ortus solis quaeras, cum loco solis,eodem modo age.Tum enim indeκ cycli horarii indicat inter horas, quota hora idem sydus oriatur.Si vero occasum ma occasus uis,volue ipsum sydus dum horriontem comtingat versus occidens: Videbis in eodem indice horam occasus:atq; hsc de ortura occasu vulgari didia sint. Aliter Poetaeloquuntur
Multi ante occasum Maia coeperesed illos Expectata seges vanis elusit avenis. Hunc ortu cosmicum vocat Io.de sacro bus ortus Cosco. Si igitur libet enuntiare,quo tempore an. mirum 'ni aliquod sydus ori tur cosmice, loca ipsum sidus adhortEontis superficiem in oriente,
simul conbdera quorum gradum, cuiusc3 si,
37쪽
. O linea secet: Eunde vero gradum,eiusdemisque signi gradum quaere in horletontis margine interiori, di facile videbis quo mense acoedita, quoio ipsum sydus oriatur cosmice. Procosmicus occasu autem habendo,volue idem sydus versus occidens ad horletonte,quicula tum graedus Eodiaci in oriete emergit, is est,que duin sol occupat,sydus dicitur occidere cosmice. Item de ortu di occasu chronico aut tempoaraneo, quem dicunt esse dum sol aut occidit ortus chro aut oritur,hoc sciendum est: Locandum pri. nicus. mum sydus ad horletontem versus orientem,
quicunq; tum gradus Eodiaci occidit, is indi.cat tepus,quo bdus dicitur oriri chronico oram. Si vero ipsum admoveas horisonti versus occidetem,gradus signiferi qui tum oritur,iri dicio est quo tempote anni sydus dicatur occidere chronice. Pro quantitate diei habenda, volue globum quoad gradus solis eius diei cuius quantitatem quaeris,oriatur en oriente, resimul colloca indicem cycli horarii ad duodecimam horam mediae diei: quo facto circum duc globum versus occidens dum idem graudus solis occidat, si iam horas supputaueris quas indeκ cycli horarii a principio pertran serit,habebis quantitate diei quaesitae,Qua si a et . horis subdurieris, relinquetur proculdinhio quantitas noctis.Similis via est ad inueniendam moram alicuius bderis alterius supra
38쪽
o Lolli usu p. ps ostium hemisphaeriu, si scilicet ipsum oriemti applicueris,et indice ad duodecima,deinde ad occidente peruoluas, numeresqs horas ab indice transactas,talem moram nonnulli arcu diurnu vocat.Quomodo aute lipe eade paulo e&actius sed dissicilius multo per ascensiones rectas perficiantur,impraesentiarum ob breui eatis studium missum facio.
. De aurora re crepuscula. Uroram appellamus tempus ante soliseriorium,quo sol lucem suam in nostrahemisphaeriu incipit diffundere.Crepusculum vero quo post occasum desinit nostrum aerdillustrar tunc inquam est principium aurorae
in finis crepusculi vespertini: idq; fit semper quum sol duo de viginti gradibus sub hori.
Eonte nostro mouetur. Igitur si huius cogno.scendi desiderio tenearis,compone ante omonia globum ad eleuationem poli, deinde M. cum solis eius diei quo tempus crepusculi cu pis inuenire,iunge meridiano circulo,et simul indicem horariu duodecimae horae. Post haec volue gradum oppositu loco solis versus o casum cum quarta altitudinis, ita vi sub.i S. gradu ipsius quartae locetur, tum indice inducante videbis quota hora mane incipiat au. rora. Si simili modo volvas eundem gradE oppositum ad ortum sub.i8. gradibus quartae
altitudinis, indicabit idem indeκ horam
39쪽
qua vesperi desinet crepusculum. GI ostiuante permoveas indicem rursus ad duod cimam meridiei, deinde circumduc globum quousq; gradus solis contingat horiEontem in occasu, oppositus in ortu tum per indice tempus aut moram crepusculi cognosces.
De cognitione stellam globo instris i
Ic primum aut una stellarum RRarum aut horam cognitam habere oporteti Composito igitur globo secundu latitudinEregionis,si una stella cognita si eius quaere artitudinem per quadrantem, O simul aduerte in qua parte coeli constituta sitiSecundu hate vero globum dispon ut scilicet stella cognista eandem pIagam mundi di aequalem altitu.dinem occupet in globo sub quarta altitudunum quibus ita manentibus elige quamcunq; stellarum ignotarum,ei applica primum quartam aItitudinis, numera eius altitudinem in eadem quarta,deinde consydera diligenter iniqua sit mundi parte, scilicet an in oriente ocucidente,meridie vel septentrione. Uersus erago talem plagam mundi oculos coniicias, o quadrante arrepto, vide quaenam stella iis ea parte mudi tanta habeat altitudine, quantam ex globo percepisti. nam ea erit stella eadem qua in globo vidisti. Aut contraria lege visa
uella in coelo potes eius nomen eri globo postea
40쪽
o Lolli usus, tystea discere. si vero nulla stellarum fixarum tibi cognita sit, oportet ediκimus hora prae
Moscere,qua cognita,admoue gradu solis me. ridiano, indicem ad duodecima hora post haec volue globum quoad indeκ horarius ad horam peruenerit,sobol sic fiκo operare ut iam diκimus.
Docet quota sit hora diei uel noctis. Ed quum variae nationes, varie suas ho. ras supputent, oportet distinguere paula Ium. Athenienses enim die ab occasu solis in.
tum sequente. Babylonii ab ortu similiter adortum sequentem, similiter nonulli in Germania. Nostrates fere omnes a media noete ad mediam noctem, sed hi bis duodecim nume. Tant sum alii et .numero distinguant. Astro. nomi a meridie in meridiem.Sed omnium sere eade ratio est inueniendi. Primum igitur si quota sit hora a meridie inuenire sit animus, ,
iunge gradum solis (globo primum secunduinclinatione poli disposito ad circulum me. ridianum. Si ab ortu libeat incipere,hoc est,st placeat scire quot sint horae transactae ab ortu solis,applica eunde gradu solis in linea eclip.
tica notu,horiroti aa parte orientalem. Si ab occasu, iunge eundem horiEonti versus occi. dentem,quocunq; aute modo agas semper indice cycli horarii costitue ad duodecima lio.