장음표시 사용
71쪽
16 HISTORIA EVANGELII A. iri 3.
Sorbonistis negotia facesserent, eas examinandi, sirumque in eas virus effundendi: Sic enim crant, qui eam phrasin, Maria Regina misericordiae dicitur, & Regina Caeli, dc Spes nostra, improbabant, itemque illam, qua Marsa dicebatur meruisse ut Filium Dei por- raret, quippe cum is ipsa Virgo nec Regilia misericordiae, nec
,, Coeli, nec vita aut syes nostra deberet vocari, neque portare,, Dei Filium potuerit mereri. ,, Facultas autem id ipsum conis fidenter admodum pronunciabat erroneum & scandalosum , atque
ex damnato Ualdentium sa), Catharorum & Bohemorum errore, profluxisse. Cum quidam assirmarent; ,, Sanctorum ossa subterra se debere recondi atque propter spem relurrectionis servari, nec se pium esse illa sic in superioribus Ecclesiarum locis exaltata se videri. ,, Regerebant Sorboniliae, Hanc propositionem esse praefatorum haereticorum bl.isphemiae consonam, piae fidelium in sanctos devotioni derogare. Porro, cum cssent, qui dicerent, humanam esse fctionem V voluntariam allusionem, qua sancrorum nomina alia, aliis tormitatibus medendis essent accommodata ,
quasi ad sanctum Acarium pro ficis, ad sanctum Eutropium pro hydropi si sit recurrendum, & ad sanctum Clarum pro visu &c.
Facultas reponcbat; ,, Eam assertionem esse temerariam & ho.
noli sanctorum contumeliosam, dc de damnara Lutheri doctri-- na desum tam is Cum quidam dicerent: Ubi Lutherus benedixit , nemo melius 3 Sorbona, id fatam esse , regerebat, scrudoctoribus injurium , & execrabili Lutheri doctrinae impudenter mendaciIer sustiragari. Cum circa vicium pro defunctis alii haererent, atque illud suspectum eme proclamarent, nec ex Scripturis satis evinci posse, Sorbonistae, eam dubitationem impiam esse dicebant dc schismaticam, & Arrianorum & Albigensium haeresi consonam: Cum Maccabaeorum libros, quidam non eme de Canone, nec per Ecclesiam comprobatos, assic verarent, Pariis senses, id temere & mendaciter dici Gebant, quandoquidem Ecclesia illas tibros pro Canonicis haberet. f. IV. Sed, quod non ad Laicos solummodo& Seculares ita dicistos, Evangelicae veritatis, quam haeresin vocant Pontificii, doctrina, Parisiis pervaserit, Verum & quod eodem A. Religiosi quia a ARGENTRE I. e. sol. XV. XVI. & seq.
72쪽
quidam eandem profiteri non erubuerint, ab i psis iterum Scriptoribus Pontificiis sa) annotatum legimus, sic enim frater Arnoldus de BOrnosio Augustinianus mense Iunio i sa . dum exponeret Parisiis Epistolam ad Romanos, quasdam propolitiones Lutheranis non absimiles de Purgatorio, satisfactione, libris Maccabaeorum &c. docuerat, ad quas tamen revocandas, eundem d. 7. Iulii coegit eadem illa Facultas Pari fiensis, quae simul eo tempore varios Fratrum Augustinianorum ita dictos errores pro ea quam sibi arrogabat auctoritate condemnavit. Neque id tantum, verum etiam, quantum incrementi ceperit
in Galliae Regno doctrina purior, per Lutheri & aliorum virorum doctorum scripta, instillata, colligitur indubitato ex eo, quod Francisci Regis mater, quae crat LUDOVICA sive Alosa Sabatida, Pontificiae doctrinae addictissima, singularem ea de re misit Legationem ad Facultatem Theologicam Parisiensem, Fratrem scit. Gilbertum Nicolai, Franciscanum, qui ipsi erat iconsessionibus, qui exquireret ante omnia, qua via & quomodo rherana quae dicebatur haeresis regno Galliae expelli possit Z,, quod ea videret, indies crescere Lutheranos errores b) inis Galliis, atque ipsam Navarrae Reginam Margaretam, sublimesisse que Personas in domo Regis, quin imis, Se quoque, notari, ,, quasi faveret Fabro Stapulens, Berquino & aliis Novatoribus, se ut a se suspicionem Lutheranae haereseos averteret, simul reis Catholicae veritati prospiceret. ,, Eitque tum ab ipsa Facultate singularis iacta Conclusio sc), qua dc Epistolam Responsoriam ad Serenissimam Principem conscriptam approbarunt, Zcarinticulos responsionis loco adornarunt, de eo quomodo Lutherana
haeresis ex Regno Galliarum extirpari possit; quem in finem inter alia notant, ,, quod permulti Viri magni, atque spectatae aucto- ,, ritatis in Aula Regia, priusquam causam rite intellexissent,
a) ARGENTRE l. e. sol. XX. b Verba sunt Domini d'ARGENTRE lib. cit. sol. XX.
e) Et hanc Conclusionem & Literas Facultatis & Articulos illos omnes cum nobis exhibuerit in opere Iudiciorum de novis Erroribus lil. D. d'ARGENTRE Tom. lI. l. XX. XX l. XXII. tum eadem inde depromere, atque inter Documenta huic volumini subnexa legi voluismus Num. III. Diuitigoo by Gorale
73쪽
11 HISTORIA EUANGELII A. is 23.
se laudaverint Lutheri doctrinam, & de iis qui eam vel repudia-
,, rent , vel condemnarent, minus bene locuti fuerint &c. ,,
Quae omnia satis arguunt , purioris doctrinae progressum singularem & haud contemnendum in regno Galliae succcsium. Certe quae de Anemundo Cocto, Equite Aurato, Gallo Delphinate , & Evangelicae veritati addicto deinceps reserentur , eam causam comprobant, Quippe, qui cum admodum libere puriorem illam professus es et doctrinam, haud ita multo post, Basileam adire coactus est, ubi A. Is 26. supremum diem obiit. f. U. Neque tamen ulla alia fuit prior Ecclesia, quae Reso matae doctrinae lucem recepit, quam MEL DENSIS , cujus adeo,
ut hic refricemus memoriam, ante omnia judicamus opportunum.
Melda, oppidum est in Galliis, decem a Lutetia Parisiorum milliaribus Α, Εjus tum erat Episcopus Gulielmus Briconnetus, P risiensis, vir plane eximius; Is cum doctrinae purioris jam apud Parisienses gullum cepisset, & semet ei addixisset, nihil eorum
omittere, quicquid obstreperent Doctores Sorbonici a) Evangelio cum maxime infesti, quae ad excolendam & propagandam veritatem, cujus singulari flagrabat Zelo, facere poterant: Certe, non ipse ibi una, cxemplo tum inter Episcopos rarissimo, concionabatur, & populum erudiebat, sed & undiquaque Uiros probos ic doctos A. Isti . ad se alliciebat, & idoneos Doctores populo praeficiebat, inter quos Pacobus Faber eminebat Stapu-DUs, aetate licet provectus, cujus in Scripturam S. merita alibi bj jam quoque enarravimus, & Gulielmus Farelius Delphi
a BEZE Histolae Ecclesiastique des Eglises Reformees de France
T. I. pag. s. ConL SCULTET. Annales pag. Is 9. b v. Introd. in Hisor. Reform. f. LXXVI. pag. I 2. R. Iis vero quae ibi de Fabro protulimus, addi meretur Elogium, ab eodem Symphoriano Champerio in Mirabit. divinor. Lib. II. sol. XVI. b. Iacobo nostro datum: se Gloriari itaque merito in Fabio nostro debemus, qui ad se nostram & posteriorum doctrinam tot immortalia ediderit monumenta, is S praecipue quod Epistolas Pauli Latinas fecerii, & nunc intelligen-
,, tiam ex Graeco, nunc vulgatam taxat interpretationem. Scimus enim, A qua nocte densissima haec latuerint. O beata, non tantum, quam in-
is habitas, civitast sed & omnis Gallia, quae tali decorata est viros quiis ea Disiligod by Cooste
76쪽
nas, qui tum in ipso aetatis fore Lutetiae versabatur, & in Collegio quodam Lectorem agebat, porro Petrus Caroli sa), Martialis Mezurier , & Gerardus Rufus , Doctores, qui magna cum alacritate Bristanctum adjuvabant & Meldensem populum veritatis cupidum erudiebant, dum ipse interea Versiones Bibliorum, in Gallicam linguam translatorum & praecipue Psalterii, aliosque libros, inter quoslcerat auctore Jacobo Fabro, confectus sub ti-
o ed majoribus dignus est praeconiis, quod eloquentiam ph losophicam, o quae sit, Gothorum, Vandalorum & Hunnorum tempora perpessa fueri rat Gallia, immo quod multo deterius) optimae litterae, quae ante illari calamitosa secula maximo erant flore, formaverit; quci excellentius est
ri animos civium, quam moenia Condere.
Sed & illud de Iacobo Fabro est observandum, eum, quantumvis&Ω- perstitionibus & naeniis papalibus repurgandam judicaret Ecclesiam, eaque Dropter a Sorbonistis, uti ex sequentibus patebit, impeteretur, ut se ad Navarrenam recipere deberet, tamen ab Ecclesiae Romanae communione secessisse nunquam, unde Du PlNIUS recte in Bibl. Nov. Script. Eccl. T. XII s. p. IT . I se ret ira a Nerac . . . t f y demeura Ie rese deses jοurs sani se separer de ι' Obse. Quid i quod ERAS MUS testetur,
quod ipsi, Germanorum, atque adeo Lutheri, resormandi modus fuerit invitus, in Epiit. ad Fratres Germaniae &c. edit. Londinens. pag. 2 s. R. Praeterquam, quod unica odii & persecutionis& fugae ratio fuerit, quod is Scripturam S. tu vernaculam transtulerat, in annotationibus ad Evangelia& Epistolas Paulinas aliquam ta liberius Vulgatam Uersionem taxaverat, Erasini libros commendaverat, atque iis per Lud. Berauinum edendis annuerat vid. Erasin. Ep. p. 918. A. 9qO. E. & 9 q. F. ut prorsus inane illud sit de ea iis Lutheranismo commentum, a Cl. LOESCHERO in Hist. mot. uberiori P. I l. p. s7.s 8. instauratum & ab aliis ita repetitum , ut exinde etiam concludendum esse adversus rei veritatem arbitrentur, quasi Lutheranorum prius quam Reformatorum doctrina Galliam illustraverit. Quod,
si velli is uicatur fuisse Lutheranismi suspectus, sane vel pueri norunt, quam illud nomen & Erasmo & Farello & Calvino & reliquis ad invidiam conciliandam fuerit datum, non verd, ut inde quis colligat, hos omnes Luthero magis & Lutheranis doctoribus, quam Reformatis nostris fuisse addictos. Id quod ita de Fabro nostro non potuit esse verum, ut is quoque prius jam in scenam prodierit, quam Lutherus, quippe qui jam A. isti. Meldis in quatuor Evangelia commentarios edidit, & A. I si . Parisiis commentarios in Epp. Paulinas , quos ipse in fine operis se jam Λ. Isia. absolvisse scribit. Sed haec si εν παροδών.
77쪽
i HISTORIA EVANGELII A. tri 3. '
dcc . divulga Dat & luis lunatabu, disseminabat, praedicandi vero potelia tem denegabat Fratribus Minoribus, ut ipsi exprobratumeit coram Senatu b). Sed, cum non omnes in veritatis quam amplexi erant itudio aeque constantes essent, tum factum est, ut quum per Doctores Sorbonicos incitati Monachi Franciscani Melis dentes periculum crearent Episcopo, Martialis ille Masurius sc)cujus ante omnia fuisset animum addere Episcopo, cumque in bono opere confirmare, animum ejus dejiceret, atque ne ipse quoque Brissonetus, acerbe a Francisco Rege increpatus, ultra pergeret su), suis cum exemplo tum persuasionibus emceret: Certe, quae modo plantata crescere videbatur Ecclesia, tum jam collabescere, siquidem Faber Stapulensis, Farellus, Rusus, de alii, jam A. is 23. semet abinde recipere cogerentur, dum Marint talis aperte se tria palibus tradens naeniis, deinceps ad Canonicatum Parisiensem sibi viam munivit, factus Canonicus & poenitentiarius sc) Parisien sis. Sed juvat hanc Historiam de actis in Episcopatu Meldensi, ex ipso veritatis hoste UARILLAS IU D cognoscere, qui haec
habet: se Lutheranismus eX Meremi regione, in quam eum Fra se ciscus Sic ingius bellum Trevirenti Eicctori inferens introduxeis rat, per Campaniam dc Briam in Meldorum provinciam penetravit. Episcopus urbis era Vir Excellentissimus Guillelmus
p. 61 i. qui dilerte dicit, Martialem hunc, ut Episcopus etiam ab incoepto desiteret, suis consiliis effecisse; Ipse autem ille Masurius, uti ex LAUNO JI libro cit. p. qo9. constat, quoque Λ. Isas. jam carceri propter suspicionem Lutheranismi fuerat mancipatus, ex eo, quod re
Luther. L. l. CLIA. p. 282. . e in v. LAUNO J. loc. cit. p. 62I. qui eum A. Isso. adhuc in vivis inisse asserit.
s) UARILLAS in Historia haeresium lib. V. p. 3 3. R. apud SEC-ΚENDOR F. iii Hist. Lutheranismi L. I. g, CLIX. p. 282.
78쪽
is Bri netus, filius, aut ut alii tradunt, nepos Cardinalis ejus
is nomitiis, qui Carolo Vlli. a ministerio itatus fuit, longe si charissimus. Tanta flagrabat literaru in cupiditate, ut om- ,, nes, quas curae dioecelanae subtrahere poterat horas, iis im- ,, penderet, & cum non reperiret Meldis, quos liudiorum ad-- jutores habere posset, quatuor literatos aliunde accersivit, ne. se scius suspectos haereseos cne. Pacobum nempe Fabrum Stapu- ,, lensem, Guillelmum Farellum, Martialem S Gerardum Rufos. Faber, ut magis se insinuaret, novam Bibliorum versionem ,, adornabat, praetexens veteres & inprimis vulgatam non satis is congruere Cum textu Hebraeo & Gra: co. Farestus Zis inglii ,, errorem docebat discipulos, quos putabat secretum cultoui- ,, tu ros esse. R. duo licentiam sibi sumserant, librum de cap. si tivitate Baistonica defendendi, quo Lutherus acerrimc in cu- ,, riam Romanam invectus erat. Hi novae stoctrinae missonarii, ,, quamvis secreto docerent, a Franciscanis tamen Meldensibus,, non multo post detecti, & Cancellario Gallia: Antoωοὶ Pr
se tens denunciati suerunt. Hic ut in Hiltoria Francisci I pro. ,, lixe relatum est, Politicorum sua: dioecestos nescio an dicere,,x voluerit, Ieculi, aut maximus fuit. Persecte no- verat ingenium Gallorum, & praevidebat majora in regnci iu;, io, quam in rc liquo Christiano orbe toto, damna daturam ,, esse haeresin, si reciperetur. Regem, herum suum in dies aria se dentiorem deprehendebat ad recuperandum ducatum Medio. o lunensem, ab imperialibus sibi ablatum. Hanc pulcherrimam is Christiani orbis regionem n ,n alia de causa G.illi perdiderant, ,, quam qui id Papam sociare sibi neglexissent: opus itaque ante
,, omnia esse videbatur, ut cum sacra sede reconciliarentur. Tu- tissimum autem medium ad id erat, si novis h.eresibus aditus is in Galliam pracluderetur. Statim itaque ac Franci lcanorum
se Meldensium Guardianus Cancellario per literas deni intiasset, is urbem haeresi infici & contagium ex palatio Episcopali pro- , , pigari, Episcopus ad regem citi tus, ab eo, qui in talibus
se occasionibus mire facundus erat, acerbe reprehentus cst, quod is tribus aut qu.atuor hominibus receptum apud se daret, qui
,, dioecesin Qua brevi essent perverturi, nisi proniberentur ; pro-
79쪽
,6 HISTORIA EVANGELII A. tri 3.
,, misit igitur Episcopus, se eos statim esse dimissurum, ut 6c se-
, , cit. Sic Lutheranismus in cunis oppressus fuit in Gallia. Mar- , , rialis Rufus publice recantravit, & tanta poenitentiae signari dedit, ut tandem Canonicus dc Poenitentiarius Parisiis fagus,, sit. Frater ejus dc Faber, asylum Neraci invenerunt, ubi so- ror Francisci I. eos protexit, sive, quod ejusdem cum illis essetis sententiae, sive, simplici erga literatos cujuscunque religionis, si affectu. Duo illi Lutheranismum constanter tenuerunt, sedis Farellus, qui ad Helvetios fugerat, Zistulit dogmata statim se professus est, & Calvinum pollea Gene vae adiuvit, ubi cen- ,, trum sectae suae habuit. Discipuli eorum plenique lanifices, is obstinatiores erant. Johannes Clericus qui scriptum quoddam ,, adversus indulgentias publice in valvis templi Cathedralis a Dis fixerat, virgis caesus & stigmate notatus fuit. Cum vero, illa, , animadversione spreta, in Meldensem civitatem profectus esset, , , & cum interdiu lanas carminaret, noctu Lutheranismum do- ,, ceret, sequenti anno detectus & ultimo supplicio affectus is fuit. 13 Sunt in his non pauca, quae censuram admitterent, sed notanda tamen est ingenua Varillasti consessio, de origine, quam, Pratensis & Regis ipsius severitas in Evangelicos habuerit:
f. VI. Neque autem, ea recentis Ecclesiae ruina cursum Evania
gelii tantopere impedivit, ut non & multorum animis apud ipses Meldenses sa jam infusa & infixa esset veritatis doctrina, quae deinceps semet prodebat ; adeo ut biennio post, scilicet A. Is Es. Bedda bὶ jam conquereretur, quod acobus Faber, Sancistis debitum honorem derogans, id effecerit, ut in Ecclesia Metropolitana Meldensi aliisque pluribus dioecesis illius, sanctae Dei Genetricis & multorum sanctorum honori palam multi detraxerint, dicentes, quod nos nihil possnt sancti juvare, quod sbi vitae sussciani, quod Iolus Christus Mediator noser si, non creaturae
a) Certe DUPINIUS in Biblioth. scriptor. Eccles. T. XIII. p. I7q.
tradit, quod coetus ille Reformatorum se brevi ad numerum trecentorum vel quadringentorum extenderit.
b) vid. Apologiam Natalis Beddae adversus clandestinos Lutheranosap. ARGENTRE Tom. Ill. P. II. fol. 8. & sqq. Dissiligoo by Gorale
80쪽
luantumvis sanctae. E quibus toxicatis radicibus sunt verba Bedae ) in Ecclesiae Meldensis agro positis, rami prodiere pestilentes quam plurimi. Quid i quod is ibi fateatur, Imagines plurimas
sanctorum jam tum fu isse vel confractas vel a suis locis amotas dic. uti constat, quod illa clandestina Meldensis Ecclesia duraverit usque ad annum I sq6. quando circiter sexaginta oppidani, Verbi Ministrum sibi habebant delectum, qui in aedibus privatis administraret sacra, sed quos tum in his amplius pergere non sivit immanitas persecutionis, uti ad eum annum a) videbimus. Enimvero, ipsa quoque Doctorum paucorum fuga, mirabili Providentia divina, magis εις προκοπην --cedebat, quippe cum Doctores pariter & auditores nonnulli inde fugati, in alia atque alia Galliae loca se reciperent, sicque unius Ecclesiae destructio multarum evaderet aediticatio. Qui enim vi tempest itis b) huc illuc disjiciebantur, illi prima Metensis, Aurclianensis, Sylva- nectensis, Albiniacensis Ecclesiarum fundamcnta jecerunt; eis admirabiliore Dei virtute, quod ita quo magis videretur interiisseveritas, eo gloriosius ea revivisceret. Faber saltem, primo Blaesas & tandem Neracum se recipcre debuit, Navarrenae ditionis urbem, Albretiorum olim regiam sc), ubi in Asargaretae Principissae, quae Francisci soror erat unica Clientelam receptus, ad longissimam aetatem vixit tranquillissime, usque dum A. Ira T. mortalitatem deponeret. Erat enim Margareta Valesia, primum Carolo Alenconiorum Duci nupta, deinceps autem Henrico Albretio Regi Navarrae, uti ipsa literis exculta, ita Litcratorum faventissima, . decim adc quarta Charis ea propter appellata, praeterea etiam Ueritatis Evangelicae renascentis gustu imbuta, atque inimica conatibus Antonii Pra-
tensis d), Cancellarii Regni Gallici, qui purioris Religionis confessoribus semet infestum praebebat, unde factum est, ut ea non solum ipsa puriorem profiteretur religionem , sed α praesidio C esset