장음표시 사용
101쪽
constituendis per tractum illum ecclesiis, Gulielmo Farello praeclaram praestiterit operam, in Lausannenti cum primis Ecclesia multos annos docens & scribens: Sed δέ, cum A. Is I. Joh. CALVINO, tum jam Ecclesiasti Gencvensi, demandaretur ad colloquium Wormatiense sa), quod deinde Ratisbonam rejectum eis, in legatio, Viretus interea temporis apud Genevenses sacro functus est ossicio, ejusque Ecclesiae curam suscepit, non sine variis licet, quae ipsi creabantur molestiis & taediis, quae ut devoraret, ardens e ficiebat ac indefessum veritatem propagandi studium. Paulo tumen poli , Geneva relicta , quippe quem ad tempus duntaxat Geneventibus concesserant Berncnses, ad suos iterum Lausannenses abiit, apud quos ore & scriptis, institutisque cum adversariis saepenumero colloquiis b , datis con
a Cons. BEZA in vita Calvini p. m. 3 o. b) Uti prae reliquis illud Λ. is 36. habitum Lausannae colloquium
latissime describitur a doct. Ruchato t. c. Tnm. VI. p. I-3IT. in quo primariae cum Farelli, tum Vireti fuerunt partes, qui cum primis etiam, non solum adversus Pontificium Trans substantiationis figmentum. sed & adversus illam realem quam dicunt corporis Christi in S. Coena praesentiam, adeo egregie p. 248-21 9. disputarunt & acriter, ut qui ipsis dehinc Lutheranismum impingere allaborent, omnem exuisse pudo
sacrament en corps glori, ii n, es done pas comme il elois en ta cene; Car en cene it elois passbia , mortel , n'vant pas encore glorife , it n'erost pas encore en plui eurs ιieux , par ains, u'etoit pus au pain, mais occupant nu-lieae a la Tabis. Ea fiι ndi eloti pas en ta Cene, que ui me- me Distat, je ne crost pas, que uous ave et plus de pusunce que tui, ne quo nous puissons Dire une Cene, ore qu'si soti m eux, qu'a cello L. Uti is deinceps ad convincendum adversarios. quod Christi corpus glorificatum non possit esse ubiqne, adducebat effatum Angeli ad mulieres Matth.
quivissent, si corpus Mus non certum ac determinatum aeque post atque aute resurrectionem occupavisset Iocum.
102쪽
stiis variis, et sm. is operae suae ingens fecit pretium, atque tantisper apud eos est commoratus sa), usque dum gravioris morbi impetu ic virium imbecillitate fractus, primo Nemausensem in Septimania A. is6r. ecclesiam accederet bὶ ac deinceps Monpellensem sc , ubi per aliquot tempus versatus est, uti A. Is62. d. I 2. Ianuarii per eximiam prorsus ad Ecclesiae Reformatae ministros ad colloquium Monpellense congregatos scripsit epistolam s d), quae vel una dc sola commonstrat, quam ab omni plane seditione civili, & tentaminibus in Regem vel Rempublicam infestis, alienissimi fuerint sancti illi nostri Reformatores: Interea vero, dum praeclara Galliae urbs Lugdunum, eam ejus admodum impense sibi exposceret opem , quam ipsis denegare, uti non erat integrum, ita Viretus ultimos annos in Gallicis Ecelesiis Reformandis G, consum sit: Primo quidem Lugdunensibus operam praestando, inter duras licet belli civilis tempestates desaevissima mox consecutae pestis contagia, donec Pontificiis de maxim/ Jesultarum factione procurante A. Is6 I. in Gallia edictum prUoneretur. , , Ne cui nisi indigenae, & in regno natori fas esset, Religionis Protestantium ministerium exercere. ,, Eo enim plerique exteri a ministerio remoti sunt, inque iis sertia retus s); Qui relicta, cui hactenus praefuerat, Lugdunensi Ecclesia, Arausionem, & ohannae Reginae Navarrenae accitu, Benearnum venit, ubi aliquamdiu Ortesii docuit, usque dum in his
a) Nisi quod tamen A. una cum Farello Genevam ad sopiendas lites intellitias excurreret, teste BEZR in vita Calvini fol. 37 . b) vid. Ep. VI RETI dedicatoria praefixa Tomo I. Instructioins Christianae ad Ecclesiam Reformatam Nemausensem Lugduno scriptam. d. 7.
c vid. Ep. UIRETI dedicatoria praefixa Tomo II. Infructionis Christ.
ad Eccl. Reformatam Monpel. Lugduno scriptam d. Ιχ. Decemb. Is 63. d Hanc, quod ea est cedro dignissima, nobis conservavit Theod. BEZA in Histor. Ecclesiarum Res armatarum Galliae Tom. I. p. 886. R. Unde eam decerpsimus, atque inter documenta huic volumini subjuneta Num. VI. legi voluimus. e) Cerie BEZA in Histor. Eccles. L. VI. p. 88. b. Viretum appellat unum ex praecipuis & celebrioribus sui temporis U. D. ministris: Pierre Viret dans lis plus remomus δε ministres de fon se s.
103쪽
ipsis Navarrenae ditionibus cursum suum consummaret, atque A. is7I. quod habebat mortale deponeret, atque triste sui relinqueret desiderium, quod tamen, aliquo modo per ea, quae edidit Scripta immortalia, censeri potest expletum esse, quippe qui eximiis ingenii monumentis Ec suam aetatem, & sequentium temporum ecclesiam sibi devinci vite . g. XIV. Et, cum prioribus annis ad erudiendum praecipue Ecclesiam Gallicanam , lingua Gallica suos consignaret Cominmentarios, tum deinceps tamen 6c Latino sermone eoque venusto & perspicuo eundem usum fuisse constat. Habent autem hoc peculiare Scripta ejus, quod dc prosint & delectentur, quippe quae, festivum in modum, varias Pontificiorum superititiones risui exponunt, lectorem ne penumero, dum erudiunt, suminma voluptate assiciunt, comparando cum hodiernis Papistarum sacris, vetera Romanorum Gentilium sicra, dc indicando, quam recentiorum illorum Romanensium major etiam ac foedior sit idololatria , quam quidem suerat Romanorum veterum 3 Quo ante omnia de Theatrica Missae saltatione facit Cento, quantivis pretii, ex veteribus Poctis consarcinatus, qui lectorem praecipue in Poetis versatum novo genere voluptatis uti apud Belgas decantatum illud Alvcarium Romanum) persundit & recreat: Quamvis tamen, eapropter censeri non debeat, quasi minus serio tractavisset ea, quae ad veram dc salutarem doctrinam faciunt, quippe crum non minus graviter ac nervose quam serio disputet adversus errores, cum Papisisos, tum etiam illorum, qui verbi divini vel inter Anaba istas, vel inter Libe/ tinos dc Dei ias suorum temporum erant Contemtores, itemque adversus eos, qui circa Religionem simulandum quoque ac dissimulandum esse praecipiebant. Exemplo sint ea , quae in Praefatione ad Lausannenses directa atque Theatricae Missae rhapsodiae praemissa reseri, quando intcr alia: ,, Videbam, inquit, nullum esse idolum in to-- to Christiano orbe, nullumque genus superstitionis ac ido,, lolatriae, hoc uno, toti Christianae religioni probrosius, exi-- tiosius ac magis pudendum, quodque majores vetustiores praeis stantioresque auctores, habere Crederetur. Huc accedit, quod
is haec sacra, velut sentina quaedam sunt 3c Dex omnis antichri
104쪽
- stianae impietatis & sacrilegae ejusdem audaciae, in quam , si quasi in publicam cloacam congesta sunt & coacervata om- ,, nia antichriltianae doctrinae ludibria & portenta, atque omnesse in Christum blasphemiae & contumeliae. ,, Praeterea, quid jam hodie invenias, quod dissicilius, ex is animis hominum revelli possit, non eorum tantum, qui totiis adhuc fascinati sunt veneficiis doctrinae papisticae , verumis etiam, quam plurimorum ex illorum numero, qui eius hostes, ,, & Evangelicae veritatis prolatares atque propugnatores videriis volunt λ Enimvero, quam multos Videas ex horum grege, ,, non modo ex gregariis hominibus, scd & ex ipsis ante ligna se nis , suo quidem judicio lectissimos & egregios viros, qui ,, multa apud omnes eruditionis sapientiae & sanctitatis laudeis & opinione praestant, quos nihil jam pudet pigetque asserere, o Chri itiano homini licere post cognitam Evangelii veritatem ,, exsecrandis Missae sacris non solum interesse, tanquam eorun ,, dem consorti, sed etiam, si ita comparatum est, quasi mysta- ,, gogum & antistitem praeesse, in quibus tanta assicitur Chri-- stus Dei Filius contumelia, quanta potest maxima excogita- is riZ Cujus quidem horrendae contumeliae dissimulatio, istis ho-- minibus non infeliciter institutis, sed ad ungunem expolitis
si in plausibili illa sua simulandi dc dissimulandi schola, nihil
se aliud esse videtur, quam aut jocus quidam puerilis aut thea- is tricus lusus. ,γNeque minus severa sunt ea, quae is adversus sui temporis Libertinos in libris de Miniserio Verbi Dei disputat, ubi ita: ,, Nam illis de Libcrtinis loquor) Chri itus est Satanas & Sa-
M tanas Christus, vitium virtus, virtus vitium. Nullum enimis ex eorum sententia peccatum est, ni si eorum opinione qui sese peccare putant. Verus Dei timor, & eo imbuta conscientia se pro inferno illis habetur, & Furiarum regno & conscientiae,, carnificina, pro paradiso autem & vita beata, conscientia di- ,, vini judicii contemtrix secura stupida dc consopita se His vero jactis fundamentis, ita Scripturas Sacras interpretariis solent, eas quocunque volunt versantes, ut illarum testimoniisse impiam suam sententiam & doctrinam approbare dc confirmareis videantur, & imperitis sucum faciant. Δ Ε ι Sed
105쪽
Sed 8c maxime severa, quin imb pia & gravia esse, quae is de vi & emcacia Ministerii, dc quo modo hic Dei opus 6c hominis opus ab invicem dili ingui debeat ac secerni, praecipit, nemo denegaverit, ubi inter alia hunc in modum sal: Fateamur ergo hoc miniseriam esse tisicax quidem, nos a atem hominam ministrarum ratione atqu/ Vera , aut eorum, ρη Us de suo a Ferre selent, sedi lius bolius vi atque esseseia, 'ai ejus es auctor tis eorum esse torquae ipsius vi persciuntur. Is eηim solus sat spiritas arcano assatucorda movet O intus perscit, quod foris externo ministerio nunciat, testaturque, idque liber , ubi, quando, per quos, in quibus i sus bonitati visum fuerit, non autem minifrorκm arbitrio. Et, paucis interjectis, ita pergit: se Itaque ministrum dum conspi-- cimus, sacris dantem operam, sive is concionem habeat ad se populum, sive liscramenta administret, nobis Christum, cu- ,, jus refert imaginem ponamus ob oculos: qui ut suo spiritu ,, ministrorum, quorum ministeriis uti placuit, mentes amat, ,, linguamque moderatur, & igne illo coelitus demi accendit, ,, quo, die Pentecostes Apostolorum animos & linguas inflam- ,, mavit, it:i auditorum corda, quos in ni sui societatem ad- is vocare constituit, fide parat, Vel ut Vasa quaedam, ad ea exis,, cipienda. Quonam autem Paeto' non utique ex ministrorum ,, ore , qtia si illi una cum suo habitu pariter & Spiritum divi- ,, num assiarent, aut ipsorum manibus, quasi ipsiis adhaererent ,, & una colligata essent dona coelestia; sed ipsius Christi ore deis manibus &C.
f. XU. Caeterum, ex reliquis Vireti scriptis ib) cedro di
a De vero Verbi Dei ministerio L. II. C. III. p. s. b. & 6. b) Ea recensentur a Melchiore ADAMI in Vitis Theologorum existerorum fol. 63. R. ct man der HEYDEN in Elogiis & Ieonib. Praestantium virorum itemque a P. in Lexico atque aliis: Inter quae tamen prae caeteris eminet liber cui tit. Les Actes des vrais suce eura δε
Postis Christ de ses horres θ' des Apsati de PDisse. Quem is se conscripsisse tellatur in opere . de la urve oe fa e religion. Lib. VIII. p. s6s. itemque Ejus Instructio Chrisiana, quae A. Is 63. Lugduni prodiit, adversus ejus seculi Dei stas inprimis directa, & Liber cui titulus Iu-rerim ita appellatas, quod judicaret regulas Christianismi ibi inculcatas
106쪽
Viretur RENOVATI.nissimis, cum purior ab ipso in quibusvis doctrinae fidei capitibus
asserta doctrina colligatur , tum dictionis suavitas pii riter atque lenitas animi lingularis, tum denique non fucata pietas ac devotio, quae omnes fert numeros emicat, seque cunctis ferme insinuat paginis , Nam & commemorantur ulti uiae, Conjugis ejus Elisabethae Turtaetiae, horae ab eo editae, quippe in quibus t c piae voces reseruntur & meditationes, quibus ea matrona cum ex hac vita discedendum esset occupata fuerat, ut quoque palam propter coelestes quae ipsi propinabantur consolationes, exclamare
non fuerit verita fidei plena, se caesis jam videre apertos sa). Nam & illud ad exemplum facit, quod vi retus per multas assii c. tiones fuerit excitatus in civitate Dei athleta, quippe cujus, cum esset corpusculo per se imbecillo, vires eῖ iam proiiratae sunt per venenum b ipsi a Geneven sis cujusdam Canonici vel servo vel ancilla, propinatum, &, per vulnera in agro Paterniacensi, ipsi A. Is 33. a sacrificulo ipsum per insidias invadente, inflicta adeo
gravia, ut jacentem pro mortuo reliquerit, Neque tamen hae virium corporis jacturae impedierunt, quo minus obfirmato plane atque corroboraro animo, tot sustineret labores tot fundaret ecclesias, tot profligaret adversarios di tot ingenii monumenta ad posteritatem transmitteret, ut facile pateat, quam nullum sibi tempus dederit vacuum a ministerii munere, quod ipsi datum erat, usque dum duram illam dc laboriosam militiam absolvisset, ac ad veram revocatus requiem, laborum suorum repor tavisset mercedem, nulla temporum injuria abolendam. g. XVI. Τοhavris autem CALVINI, quanquam etiam nomen ejus dc virtus nemini non sint nota, paucis verbis, ut quoque refricemus memoriam necesse est, quippe quem primarium corru' vel ad penitiorem obneordiam, quam iniri posse censebat, vel saltem adulteriorem Reformationem usque Valituras esse: Est vero is Magno Franeiae Admiratio Colinaeo dedicatns, atque 6 absolvitur dialogis I. Lexmnyeiuieurs 2. Les transformaleurs. 3. Les Libertitis q. Les Persee
107쪽
, HISTORIA EVANGELII IO. Calvin.
ruptae Religionis vindicem ac reparatorem agnoscunt Ecclesiae
Gallicae sa), quique allucente Sole Iustitiae, pos tenebras Lucem in iis restituit, Natus is est Novioduni Uero manduorum oppido celebri A. Isos. Patre Gerardo Calvino, qui equidem prius ipsum sacro cuidam, uti tunc erant tempora, deliinaverat ordini, sed mutato, dum apud Parisienses di lccndi gratia versabatur, consilio; Quando factum est, ut juris prudentiae eum addiceret Pater, filius autem simul in legendis Bibliis, quippe jam
tum a Petro Roberto Olivetano, cognato quodam suo de vera religione admonitus, diligenter & strenue Consumeret opcram.
Cum igitur non solum in Aurelianensi b) Academia Petrum Stellam Jureconsultum audiisset, sed & in Bituricensi Academia sub Andrea Alciato, Juri, & sub Melchiore mimaro sc) Graecae linguae addiscenda: intentus esset, simul & sacras ille ita imbibere
literas, & Hebraicae, Syriacaeque linguae operam navare, ut sibi quoque tantam veritatum pariter atque docendi copiam collegisse tum videretur, ut nonnullas in agro Biturigum, in oppidulo quod Linerias vocant, conciones, praesente ic probante illius loci Domino, populo christiano proponeret. Tum vero repentina Patris mors eum in Patriam revocavit. Inde paulo post Lutetia transiens A. Is 33. cum vicesimum quartum aetatis annum ageret, egregium illum edidit commentarium in Senecae librum de Clementia, atque tum intra paucos admodum menses innotuit quibusvis squi non pauci erant) purioris religionis asseclis, simulque in eo se obfirmavit consilio, ut abjectis reliquis studiis Christo semet atque Ueritati Evangelicae annunciandae manciparet. Quum autem in Gallia vix tutum ipsi ab insidiis dc periculis, quae tum quotidie ingravescebant, esset refugium, bre- Visa Certe COCHLAEUS in dedicat . ad Historiam Hussitarum jam
agnoscit ac profitetur, Calvinum hominem eloquentem &sacrarum literarum in diversis linguis peritum, suam cumprimis doctrinam per Galliam dilatasse.
b) UARILLAS Histor. de revqlui. T. II. p. 334. ait Calvinum
jam tum plurimos Aureliae incolas effecisse Lutheranos. se is idem ille est P. arus, quem etiam Theod. Beza praeceptorem habuit, atque informatorem. Disitirco by Cooste
108쪽
vi post Basileam sa) atque deinde Genevam accessit, ejus potissimum R.ei p. & Civitatis Reformator, Quae res quomodo suscepta, promota, persecta fuerit, in illius Urbis Reformatione b
describenda luculentius eXponetur. Neque tamen ejus Virtus in unius urbis quantumvis celeberrimae gyrum se compelli sustinuit, sed omnem qua patet regionem circumjacentem, quinimo totam Galliam Complevit, atque varias alias, cum Helvetiae, tum superioris pariter atque inferioris Germaniae civitates illustravit , Exemplo sint, Argentoratum, Baslea, Ne comum, Lastyanna, deinceps Lothariuia, Burgundia, quin imo etiam Balia dc Anglia, uti cum primis multorum ex Anglia profugorum
cura ei incumbebat, quorum alii in Frisia & Cliviis, Vesaliae dc
Em , alii vero Hancofurto consederunt, omnes a Calvino consilium subinde flagitarunt Zc acceperunt, Quidquid sit, tam utilis suit ejus opera Ecclesiae Christi, ut nulla sere Christiani orbis regio inveniatur, quae non sit Calvini laboribus plena, nullae fere in ullis regionibus haereses suerint subnatae, contra quas ille non feliciter Verbo Dei ancipiti illo gladio pugnaverit, nullum
doctrinae Christianae caput, quod ille non singularem in modum illustraverit, Certe ejus in Vetus ac Novum Testamentum comis mentaria omne serunt punctum, Ejus Conciones unctionem spirant omnes, ejus institutiones Religionis Christianae ad Franciscum I. Galliarum Regem ad limam sunt composita: dc absolutae, Tractatus dogmatici soliditatem, Elenchtici servorem &zelum, Practici virtutem & pietatem complectuntur, Epistolae autem, Responsa&Consilia omnia, Humanitatem, Prudentiam, Gravitatem atque Sapientiam prae se ferunt, Et sunt, quae scripsit innumera, quippe qui nullum tempus vacuum sibi a commentationibus vel a scriptionibus dedisse videtur; Et, cum inter omnes conveniat eum ingenio, eruditione,
αγ Ubi Institutionem Religionis Christianae A. Is34. conscripsit, eamque anno sequenti A. Is 3 s. omnium primo edidit. Cons. quae ea de re annotavimus in Scrinio Antiquario T. lI. P. I. pag. 4s I. R. b De illius urbis Reformatione ante omnia conruli debet SPANHEMII Patris. Viri Summi, Geneva Ressituta. quae inserta legitur Operibus SPANHEMII fit. Tom. II. fol. Is Is. α sq. Disiligod by Corale
109쪽
judicio, facundia antecelluisse omnibus, tum id eo vitatur admirabilius, quod in summis atque perpetuis occupationibus tanta scribendi tam bene facilitas 5c ratio ipsi contigerit, inprimis Cum tot ageretur tempestatibus, quid enim tota ejus vita nisi tempestas quaedam veluti perpetua fuit λ) Cumque nec firma satis esset valetudine, nec multos aetatis annos impleverit A. Is64. aetatis anno s . jam ex phtis, vigiliis dc jejuniis immodicis contracta, de iunctus. s. XVI l. Sed redimus in viam. Inter eos, quos Gulielmus Briss nerui, Episcopus Meldensis, pro singulari quo tum ferebat telo, puriorem doctrinam a superstitione Iiberatam suae dioecesi instillandi, ad se accersiverat, quique sub ejus patrocinio, dum res & hora si hant, eandem publice dc pro concione profitebantur,
erat quoque yacobus PAVANES sa), Bolonia, quae celebris
Piccardia: civitas est, atque ad oceanum Britannicum spectat, oriundus, Vir Juvenis eximius, ec magna cum primis integritate Conspicuus, praeterea literis probe excultus, bc Iacobi Fabri discipulus, At vero is, cum monachorum artibus res Meldenses retro lataerentur, atque Sorbonistarum infesta consilia ad eas pe iundendas nihil reliqui facerent, ita tum, una cum aliis qui ousdam, elabi suga, vel non potuit vel non voluit, quin potius, in carcerem, propter disseminatos, uti calumniabantur, errores Lutheranos, inprimis vero, propter puram Religionis consessi nem dc assertam de Sacra Coena doctrinam illibatam b), conjiciebatur; In eo, per aliquod tempus ubi detentus fui et, cum aliorum muliorum non satis in fide constantium, tum praecipue, Martialis illius Masurii, de quo jam diximus, suasu ac hortatu, quasi veritas non esset tanti, ut ejus asserendae gratia vitae periculum subire nos oporteat, eo deductus fuit, atque compulsus, ut doctrinae assertae renunciaret, eamque retractaret scin solennia
110쪽
ter, qud scilicet carcerem liber ac salvus evaderet: Et videbatur omne jam periculum a capite ejus e carcere liberati, remotum, nisi conscientiae vis 5c lumen eundem haud ita multo post impulisset, ut, poenitentia dc serio dolore, quem lacrymis dc suspiriis continuis testatum faciebat, ductus, palam veritatem abis negatam ore & scripto profiteretur, ejusque desensionem coram ipti Iudicibus susciperet: Ea enim re factum est, ut altera vice in hostium, quorum odium erat internecinum) potestatem reis dactus, dc tanquam relapsus Anno Isas. in ipsa Parisiorum urbe vivicomburio fiterit sublatus a :Sed juvat esus intueri propius Theses, propter quas dc ipse, &qui earum defensionem sive apologiam edito singulari codice in se sinceperat, Matthaeus Saurire, itidem Pacobi Fabri discipulus, tum temporis a Sorbonistis A. I ras. ad abjurationem sb) sunt condem
nati : Pavanes enim asseruerat, non dari Purgatorium , atque illud nec in sacris scripturis reperiri, nec ab Ecclesia Graeca fuisse agnitum, quin potius, Sacerdotum solummodis avaritiae esse acceptum serendum, assirmaverat Saunierius. Deinceps, Deum non ulla origera vicario, nee eum habere, quod ipse sit omni praesens, atque omnia nuis tu suo gubernet ac dirigat, asseruerat uterque 3 Pavanes etiam praeiscepta ecclesiae dicebatur parvipendisse, atque cumprimis ea, quae omnium peccatorum confossonem coram sacerdore quotannis faciendam
Gallos mulctam subeat honorariam, explicat RICHELET in dictions.
vis erroribus Tom. II. p. 3O-3s. unde eadem. depromere atque prorter rei memoriam documentis nostris inserere Num. VII. voluimus.