장음표시 사용
11쪽
OPus praesens Perillustris,ac Excellentiss. D. D. Fortunij Liceti Genuensis Philosophi, &c. cuius titui ius est De Natura & Efficientia Luminis, suit pro im-: pressione Paduae visum,& approbatum.
Ita est ego F. Antonius de Lendenaria Inquis. Gen. Paduae manu propria.
Et pro impressione Vtini suprascriptam licentiam conm. firmo hac die D. Nouembris 163 p. Ego Fr. Ludovicus Syllanus de Gualdo Inquis Gen. Aquit.& Concordiae.
I Zuanne Nani Procurator Reformator.
i Angelo Contarini Caualter Reformator. ' i
12쪽
In quibus Nomenclatura, Necessitas, Catis ium , auidditas, e Sectiones, Facultates,--e
rationes omnes Luminis naturalis Peripatetica, meditatione ex rei natura diligenter explicantur.
Praefatio scopum operis, argumenti dissicultatem, utilitatemque summam, & methodum Tractationis aperiens.
T corporeis octilis nihil euidentius est in hae rerum Universitate . nihilque sensui manifestius m coLumine ; quod in Usui prim cognitum , nobis exorientibus sese consi utendtim relabet ante omnia a di illud est unum, tum in quo visibilia cti cta astu propria is seu communia is perspiciuntur Itum etiam quo conssem mortales ea capit admiratio , propter
quam di nunc . di primo a quod monuit a Aristoteles, caeperunt ho. t.
13쪽
mines pbilosophari et Sic plane toto in entium sensibilium ordine nDh l est humatiae Menti magis occultum , nihil obscurum magis . nihil in quo magis inrit cratis noster cacutiat, densoribusve tenebris ignorantiae inuoluatur , ac obnubitetur , quam Luminis Avellatio,
Necessitas , Origo , Essentia , Causia , Passiones, in Efficacia . A g. rher. Scitisme propterea b Magister, O post eum c Ficinus Lumen sum
c Di*- mo Deo comparare doluit; quippe Deus est item . quo nihil clarius a phy x id est nihil obsiti ritis: nam ut omnia qu ecumque sunt, a Deo di de-' - H,ndentia mirabiliter, conseruata di e gubernata mirabilius . O ine lib. de unum Deum eleganti me Delut ad unum rerum omnium finem f om Lum.c3. dinata P inhrantia , praeclarissime testantur Deum existere , essequed i , cal, mire potentem, ineffabiliter sapientem , ct summe bonum et ita D ' Qq uinam essentiam O naturam penitius intrassicere nullus iam potes V - istellectus humanus; qui propterea se habere ad mentes Diuinas orii. r. ireta. Oculi1 noctuae clarum ad diei lumen ab Aractotele verissime scribii si tur et finitam enim naturam . termivatamque vim humana mentis f i et meta pi quam nimium latet imperscrutabilis Diuina Mens, dnisibi peni- - tus aperta, ceteris omnibus abdita prorsus. Quoniam Dero rerum
et ' dilritillas quo major est , eo stimulat acrius humanum appetitum;
cuius propr/um est iv ardua niti, di negata semper ardentius concu-μscere a Quummo qui Unde nos retrahere fortasse Deseret argumenti magna Aspicultas, ad Luminis contemplationem nos attrahit obiecti mira pni stantia cum pari Utilitate coniuncta; S Oeciatim quia nemo Peripateticorum squem ego quidem Oiderim I senticosam hane Phil ophia partem fatis excoluit: pauci solum veluti per transennam Luminis attributa strictim ad yexse sidentur a propterea nunc Luminis essentia simul di efficientia, in abdita Naturae maiestate plurimum delitescens, Teripatetici Philo ubi cultum accuratum expostulans , nos ad exactam fui contemplationem vocat, ct allicit. Qua sane theoria, post Intelligentiarum Caelestium, in Animarum subcaelestium meditationem, primas obtinet in Pholiologia, non D
tam magno titilitatis momento, sed etiam dignitatis honore perexit in Pa mio; nam uel omittamus h Patricii praeclaros illos conatus, quibus ex naugia. natura analogia Luminis rerum omnium naturam scientifice do-,li de Diu. cere tentavit; dique mentio reuereamur inclitos i Areopagitae Dio ronii nib. nym labores, ea Luminis attributis ad excelli Dei dotes inexplicabiles utcumque no 1 explicandas non irrito conatu susceptos; A ristoteles
14쪽
aeis ipse non o in loco praepotentis Dei, sperna um Afra Deum i Imri uentiaram, Anm ratio Q in irae tricisque sera,praestantissimorram sensuum, Vsus oe n phantasiae latentem esentiam,ab
diti ames o caloris ab astris in clementari miindo procreationem , in s die illimam Galaxiae , Paretiorum , O Iradis essentiam una Inuinis c est pnp. enfima fectari poste putauit , voti fui com-pt sty ictus. Cuichidim maximae Ptιlitati non minor practantia Luminis cprresponcet , as ristotcle I ntiata, , mhuoque prius ar Platone ectice librata . ci se reper a ratione confirmata I ehia non rates inter formas infra rationalem unimam vnIcum Lumen est . qu id a materus , cui ct Dum Impe in ionum i radice, eum in es' tum insperari maxime si paratur , et absolhitur . Ceterum quia telum a sicarum crinitisem comparandae mIrifice tonfert t alienarum opt-BIOtium examen is admonitione summi Pisceptoris; ideo primum hoc ere nostro quicquid alu se crant in proposito considerabimus; deinde piopriam sentensiam ea rei natura intra septa Peripati educemus de homine, necessitate, causis quIbusque seorsum , origine, quilditate . proprietatibus , di functionibus pblici Luminis . ac demun si qua propositis obstabunt a viris egregiis allata dubitationes, eas pro viribus enodare conabimur. Itaque nobilem hanc nam Spartam quum propri s viribus digne administrare , satisque non valeamus a nobisme lux exornare is in hoc improbi laboris opere Tu Santae I OA NNE Domini praecursit , uius hodie natalem diem laeta conis celebrat Ecclesia; quique in hunc mundum venisti ut testimomum perhiberes de u Lumine; nascensque Genitoris tui X linguam pranditam admIrabiliter expedire potuisti; propitsus adsis,ementi mea Luminis attributa smma detege, calamumque meum, y lingvae dicarium a rapidi, quo p ompte valeat in Natura di Escientia Luminis 2 veritates omnes in utilitatem studiosorum , di in laudem summi Dei , qui Pater Iuminum colitvr summa verIIasa capticaret .etuoque impetratu obscuras ex mente noct ra ignorantia caligines tollat' splendor. quo regitur, vigetque Caelum,
edi Spiritus Sancti gratia illuminet sensus di corda nostra. M is igitur aus Acbs aiduam prouInci am alacres aggrediamur sv x. physi
s Boeth. Jode consol. phil. metris a
15쪽
FORTUNII LICET IDe Natura & Efficientia Luminis
In quo breuiter aliorum opiniones afferuntur,
retae osci apparent- quamdam in sesicho. Caput Pramum. Uminis naturam ut nulli non contemplati su runt omne somnium aetatum sapientes ; ita de
illi uottributis variae incum uolue i sedilth - rentiae mi in modis interra, aedis Otrentes quae licetplurimae videantur,
e 6 epid. morborum e niediea telae thes '-h ipse natura fici, I. illam mutati , sed etiam a medici soli phil. audientes. eui 's 'i-β in uari decreuimus; d Boethium
uisere re iventium volet agrum a1 ot rat a xapi itisfruticibus . Patice rubos stamque i sicato
16쪽
De Natura & EScientia Luminis. i
Vt noua frugegrauis Ceres eat. Tu quoques a tuens se a prius, Incipe mente illa refellere, Vera dehinc animum si brerint. Hanc ean dem semitrin calcasse Magistrum tum nemo non videt in eius scriptis, tum Mare moni t e Averrore obstuans Ari e g. physit. stotelem alienas opiniones examinaturum incipere consueuisse a confutatione sententiae magis improbabilis. Huiusmodi sane
fuerit in proposito de natura luminis qui dudum inualuit apud Aue inpacem. & sectatorcs opinio, decernens lumen nihil esse reale , sed quid apparens tantum , non habere vllam entitatem veram, & absolutam, sed esse quamdam apparentiam . meramque relationem visus ad corpus lucidum scuiusmodi sunt colores in collo columbae . qui reales non sunt, sed colorum fictae quaedam apparentiae, atque habitudines oculi nostri ad Solem in iis plumis radios suos reuerberantem. Quam Auem pacis opinionem referunt f Avicennas, Albertus g Magnus,hConciliator, ff. nat. tr. ide Egidius; Sc communiunt multae rationes, quarum praecipvs 3 cap. a sunt hae, Species visibiiss in medio non habet esse reale, sed pu- gan re intentionaler quum ergo lumen sit imago lucidi, eiusque species visibilis in medio; plane lumen non habet esse reale, sed l, disset.ι .apparens, ac pure intentionale . Deinde nihil reale potest an- i 1. de an . nihil ari; quia sicut ex nihilo nihil fit, ita nihil potest in nihil l o. . abire: quum e rgo lumen abeunte lumine transeat in tenebras, ton, ut,
quae nihIl omnino sunt, omni reali natura destitutasi iam&lu ' i' .men hau d. potest esse quidquam reale, sed tantum apparensis
Deinceps effectus posit mi & reales, vividiores sunt prope suam . . a causam effectricem &conservatricem quam procul ab ea: sed . . alumen in aere sublimi prope Solem viuidius non est, alexaduerso dc bilius quam procul a Sole prope terram in aere infimor lumen itaque non est Solis effectus realis, ast apparentia quoidam Solaris imaginis. Denique lumen idem esse habet in suis perficie corporis opaci, unde resectitur, ac habeat in medio diaphano vel interminato, immo vividius r sed in superficie , opaci corporis, unde reflectitur, lumen habet esse solum apparcnS , non autem reale , ut in nube Iridem ripta sentat te, & in collo columbae, ubi colores non sunt reales vere, sed solum api pa-
17쪽
6 Fortunis uiceti Liber Prinuis I
parentes: ersto lumen veredon est ens reale, sed apparens tantum , nimirum mera Sols, si coloris dPparcntia, comparatio , di mavis statio ad visum . . , aes
allata opinio tollitur . Uerumditurque lumen esse reale quid . non l
V Erum haec sententia pluribus nominibus reiicitur. In priam is enim nullo exustente visu. Iumen adhuc est, a corpore lucido pri fluc ns. & consitu a tum in pc rspicuo ried apparentia, di comparatio Solis, S colori S ad visima. non est sine visu.; quia relatio nunquam est absque suis terminis: ergo lumen non est apparentia Solis . & coloris ad visum. Dein rise potest iuri en , ubi non est color; nam in diaphano ad praesentiam lucidi re peritur h. bituSlun sinis . oppositus ei constitutions quae in diaphano cst dum abest lucidum et e rgo lumen non est mera coloris apes . parcntia ; sed habet proprium esse reale in perspicuo etiam. quando Inco nullus est color. Deinde, si lumen es t manifesta tio coloris, seu mera coliris apparentia; profecto colorata tu vi- . uidiori lumine manifestius apparer trat in illusi rassinus radiis Solis picturam collocatam non bene discernimus nec eius colo res ac partcs distinete pcrcipimus , ut in dc biliori lumine et lumen ergo non est apparentia mera coloris in diaphano. D inceps forma denominans subiectum, habet in eo esse reale, nonis Ididiis. tantum intenti Inalc l nania Aristoteli paulo, quae licet reale sit Qitalit. accidens, quia facile loluitur, de cito transit a subiecto. ipsum, ,. . eam non denominat: sed lumen denomniat, diaphanum actu . di il-χ.c v. i. s. luminatum et ergo lumen habet esse reale, non tantum intentio nate in perspicuo. Plaeterea causta effciens calorem procreatis, qui est ens reale ac positiuum, non apparens tantum , compa ratiuum, habet itidem esse reale ac positiuum, non aut . m appae t. mare. rct S bilum di comparativum; quia mhil agit ultra silas vires genior.c. io nerans quid ieipso praeli antius; di c Aristoteli natura quaeus cstd x. de an. eius esse titiae piocreatrix . qualis Ipsa cli ; d naturali stimumque x Physuorum ag ntium o tantum eu . generare aliud sidi simile add id. ae hin, n est cauil leuiciens, calorem procreans, ut constat xpcri
18쪽
De Natura & EScientia Luminis. T
ituum, non autem intentionale tantum,& apparens, & comparativum. Amplius, caussa producens ignem habet esse reale, non apparens tantum; lumen in aere multiplicatis radi is a concavo speculo reflexis ignem generat in stipula; lumen igitur ii het esse reale. Praeterea quod aerem atterit, habet esse reale; nam aeris attritio est actio realis; uctio vero realis non prouenit nisi ab essentia reali; lumen ergo quod multiplicatis radias aerem atterit, calorem,& ignem generans, habet esse reale. Insuper quod visum disgregat, dolorem oculis incutiens, id habet esse reale; sed lumen intensius visum disgregat, dolorem oculis incutiens, ut quotidie comprobatur experimentor lumen igitur habet esse reale. Ad haec, quod producit in medio. & in oculo specie colorum visibiles, efficitque colores actu visibiles, id habet esse reale, non apparens tantum; nam haec est actio realis, quae fit etiam nullo visu aspiciente i sed lumen efiicit colores factu visibilis, di producit eorum im igines in medio,& in ocu- f 3.dean. lo: lumen igitur habet esse reale. Postea,tenebrae sunt contra- xcla, rium Iumini, ut priuatio habitui: sed omnas habitus obtinet esse reale ac positiuum; ergo lumen habet esse reale. Posterius, omne sensibile actu habet est reale; nam obiectum realiter m uel sensum, & est caussa realiter hesticiens realem operationem sensus, impellens ipsum sensu inefiicienter ad operandum e modo lumen est actu vili bile: lumen igitur habet esse reale. Viternis, ea est disterentia inter caussam effectricem & finalem,quod . s. physiessiciens agit quatenus est i actu, & mouet realiter secundum t. i T. sui esse reale ; tanis au tem agit quatenus est potentia, & mouet degen
emetaphorice, secundum sui esse i cognitum, di m apparens, diti ivt edocet Aristotclest at lumen non est finis visionis, sed caussa s. &seqq.n esticiens quoquopacior lumen igitur habet esse reale, nona' m x. phy.parens tantum. Amplius. instrumentum, quo caelum conse prsi uat, gubernatque nostratia, & omnino agit in haec inferiora, est D 3 dg ad ens reale; quia talhs actiones vere sunt reales; actio vero prodit h, essentiam, aqua prouenit; ergo lumen, quod perinde ac motus it. &est instrumentum, quo caelum agit in subcael stia, haec guber- seqq.nans, atque construans, estens reale. Praeterea, motus,cuius ec p ibid-V6se non est permanens, at o fluens nec totum actu sed implicitum ' HRp potestate, habet esse reale, non apparetis tantum: lumen er- in gos
19쪽
S Fortunii Liceti Liber Primus
r i, de an. go, quod est actus r permanens, nihil potestatis aut fluxus In 'e' essentia sua gerens admistum, ii abet esse reale; nam magis reale I h u Q esse habet actus quam potentia,& ens permanens quam fluens, Insuper, omne quod congregari potest a corpore inanimato, id
necessario est ens reale, non apparens: at lumena speculo concauo congregatur: igitur est ens reale. Post haec, ab inanimo corpore non potest restangi neque reflecti ni si ens reales lumen re-r x. de an. frangitur ab aqua,&reflectitur a terra, speculo,&alijs t latuia bus,etiam oculo nullo cernente: lumen igitur est ens rea te. Deinde quod multiplicari potest nullo vidente, necessario est ens reale, non apparens: ergo lumen, quod nullo vidente multiplicari potest in loco ri flexionis, ac refractionis, est ens reale. Deinceps,Vnthra, siue sit priuatio luminis intensi mrinaliter, siue tuomen re nussum, siue potius specus visibiliS corpori S opaci, quatenus opacum est, habet esse reale, non apparens tantum 1 et nim parit eclipsim Lunarem, quae reali Senectus est, non apparens tantum et sed lumen est mgioris entitatis quam uncti bra ; lumen igitur est eris reale. Denaque lumen non essens rationis; ti 1. de an. consideratur enim a Naturali u Philosopho, qui non versature. 6 . & circa enisa rationis, at contemplatur solum entia a reallar lu-mcn igitur est ens reale, non apparenS tantum ac intentioliale ,
Soluuntur argumenta proscripta sententia. cap. III.
Q Ed & eo magis euersam opinionem damnare debemus, quo
O tationcs eam con munientes, intime perspecta rei natura, diluuntur. Ad primam enim concedentes, lumen esse imaginem lucidi corporis in perspicuo, proindeque speciem visibile in Obiecti, a quo prouenit: negamui, imagines obiectorum in me- dio, specicsque visibilium in diaphano non habere esse reale, sed apparens tantum, ac intentionale; quia etsi relatae ad obi
cium, quod reprae lenta iit, dicantu reste quaedam apparentiae, leuverius in quibus apparent chiecta visibilia; & comparatae ad visum, cui repraescistant obiecta, dici valeant intentiones quaedan ; attaulen secundum se coiisiderata habent este extra nihil,
di profriam realitatena in cntis potaui latitudine . Quin etiam
20쪽
relatae ad subit cluar perspicuum, in quo realiter insunt, habent esse reale, non apparcns, aut intentionale ; nam in eo sene etiam, nullo ita praeitcnte. Immo vero etiam comparatae ad visum, quβmmetrumque congregant, aut disgregant realiter, ac dolore afficiunt; colla tarque ad aerem, Sucina atterunt, chlefaciunt , & nonnun mincendunt, habent esse reale ; nam lim rea les actiones praemini re nequeun e nisi a b essentiridati. Ad secundam concedenteTmhitreul post, viribusnamne ad nihilum redigi: negamus lumen anni hilari posse et ad confirmati
nem concedentes, hi me mcxtinctione Corriaptioneque sui abite in tenebras e regamus tenebras. non illibere naturam & essent imma trans etsi essinae habent naturam a priuationis; priuatio ' a.dean.
tamen esteatra nihiὶequunt ex priuatione aliquid fiat, & ex x Io, nihilosiththheti vinulb Aristoteli. Quin etiam tenebrae rea li- b r. phy.ter agunt in visu micuius sunt congressititiae, ac etiam destructi- t Ti.uar, si nimiae fuerint e congregatio vero visus, & destructio sensus ab obiecto vehementi est actio realis, quae non prouenit nisi a bellantia reali. Praeterea tenebrae visu ediscernuntur, ac senate et, de anatiuntur Aristoteli et cui nihil sentiri d non potest ; itaque ten brae habente si e rea te, quamuis priuatiuum: alioqui non magis aduersarentur lumini; quam sapori odori, aut aliis entibus quibusque . si non haberent esse reale sed latent merae pri ua tiones entis realis. Amplius disputationi concedentes, tenebras esse nihili, adeoque non habere entia realia negatinis ideo lumen, quod ineas corruptione abit, esse nihil, ac non ens reale; nam sequitur oppositum; quum enim luminis extinctio. N corruptio sit quaedam mutatio naturalis :& omnis mutatio physica fiat inter e contraria a tenebrarivero ant contrariae lumini, & e i, phy, nihilo contrarium sit solum ens,& enti non realiens reala iam p-isim 'lumen esse debet ens reale. Ad tertiam concedentes, e tactus positivos dcreales, qui fiunt, & facti conseruantur in esse a sua caussa effectrice, vividiores esse prope suum esticiens , quam procul ab eo, addimus tamen limitationem, dummodo cetera sint paria ; nam procul ab eo pollunt inuenire quasdam causisas, quae illos augeant, di intendant magis, quam sint prope suum fontem e negamus ideo, hinnen propo Milem, ceteris paribuS , non esie vividiusquam precul ab eo s quia Liasmtati-