장음표시 사용
21쪽
io . Fortunii Liceti Liber Primus
steris vividius est in caelestidia phano quam in elemento ignig,
di ibi quam in aerer ad obiectionem de aere infimo prope te ram dicimus, ibi non esse cetera paria; nam prope terram luismen duo reperit. a quibus intenditur; alterum est, densitas,& opacitas terrae resectens luminis radios . eosque mira proportione multiplicans s Tationi siquidem consonum est, multos radios in unum i unctos per reflexionem intensius lumen a ferre, quam pauciores ac simplices. Alterum est, aeris nostri
huius inferioris densitas maior quam superioris, siue ob maiorem cra illorum vaporum ex aqua & terra elatorum admisti nem, siue ob maiorem ab igne rari faciente distantiam, siue ob utramque causiam ea densitas aeri nostro proueniat; ut enim
calor, sic etiam lumen in densiori subiecto magis intenditur ;quia subiectum densius aequalis amplitudinis miris partes Eabet quam rarius; plures vero partes maiore caloremiparim
ac fu lgorem in se retinent quam pauciores et hinc plane fit ut lumen Solis prope terram viuidius sit ac intensius quam in aere sublimiae in elemento ignis tenuiori & rariori. Deinde nega mus in caelo lumen Solis imbecillius esse, quam in aere pro terram; ut enim lumen candelae vividius est prope suam fi 1 mulam quam procul ab ea, di a pmpinquo speculo ri fluctitur in tensus quam a remoto; sie a gerendum est in caelo prope S Iem lumen esse vividiusquam procul a Sole in elementari mundo; & a Lunae coniunctae sidere mulis Wiuidius reflecti lumen Solis in caeleste perspicuum, quam a globo terrae in elementare diaphanum. Sed lumen vividius esse prope fontem suum quam procul ab eo satis comprobat experientia, qua compertum est tum e maiori luce Nividius lumen effundi; tum per foramen ingrediens lumen in cubiculum illustrius esse prope Hramen acinipta foramine quam procul a foramine in opposito Paraeter
quod non aliunde prouenat, nisi quia lumen a luce prodiens in progressu simper magis debilitatur, ac tandem fatiscit in umbram, di desinit in tenebras. Ad quartam concedentes lumen idemesse habere in superficie corporinopaei, unde reflectitur,ac habeat in medio anterminato diaphai D,qiisn di vitiaeIDE: N eamus lumen in superficie corpori' opaci, Odeir ectitur,thambere solum esse app-reni ac men tionale, non autem Halea adi ii instan-
22쪽
De Natura & Essicientia Luminis. Ir
in stantiam veto de Iride, cuius colores dicuntur esse non reales, ast apparentes; negamu&Iridis colores esse purum putum linis en
Solis in nube refractum, & inde reflexum; quia iunt colores materiae nubis roridae ac heterogeneae varii tum reales , tum etiam apparentes ob nimiam disiantiam a visu, subiectae materiae inaequalitatem i qui colores ex se in tanta distantia non possunt visum integras percellere, atque satis ad operationem , suam edendam promouere et sed radiis Solaribusnadiuti prod cunt siti speciem visibilem, quae usque ad visum utcumque pedi uenire valet i Q rare lumen solis colores in Iridis materia vere ac realiter existentes, essicit actu fui sibiles: si enim lumen illiin f s. de an. sitissimum potestinaere viridarii degentem viriditatis imagi- tai 8.nem ab herbis excultan oculis conspicuam reddere 1 cur n queat veros colores vaporosae nubis conspicuos efficere sub se ma Iridis 3 Ad aliam instantiam de collo columbae, negamus illam colorum varietatem esse lumen Solis unicum ibi apparens ; nam est verus & realis color plurimarum plumarum varius ; qui motu vel colli columbae, vel oculi eam cernentis varius appare(, eo quia non semper eaedem plumae spectandae visui ais runtur . sed aliae deinceps N aliae variis affectae coloribus ; ut piacturae illae opticae, quae in rugosa tabula fictae, pro vario adspiacientium situ vario oculis repraesentant imagines diuersis figuris & coloribus expressas; ut alisua spectantibus caput bouis reserant , a dextra conspicientibus pulchrae mulacris faciem viter dam offerant, ast e directo cernentibus horribilem aut Medusae, aut caluariae defuncti repraesentet imaginem: etenim si firmum quiescat columbae collum, pariter ac organum visiis, esusdem seu iper coloris adspicietur columbina cervix; at motu plumis aliis detectis, di aliis obductis, ac omnibus ad inuicem aliter in superficie locatis. vario colore praeditae nouum colorem in si perfacie colli columbini spectandum praebent inspicientibus. Ita ergo constat lumen ab Auem pace non bcne positum esse inter apparentia, quibus nulla milus insit curitas realis.
23쪽
ia Fortunii Liceti Liber Primus sci
secunda fertentia Empedoclis, Demuriti Platonicorum statue lium lumen me corpus egrediens a lucida subsantia . e. in per Orchum. Cap. Im e in
Luminis naturam perscrutati seniorum plurimi, censuerime id esse corpus te mi illimum , e substantia lucida prodiens ina t. de an, diaph anum. Primum huius opinionis assertorem ait Io: a Gram-LOM I ' maticus Empedoclem extitisser quod & Aristoteles innuit, ubib ibid. b carpit Empedoclem, quasi dixerit lumen ferri & extendi intere Plin. l. et .. terram & continens omnia c caelum, ac nos latere; quum motus
cap i' localis & extensio solis corporibus per se physice conueniat s. de sen. & Quin & ubi dicit, d Empedocles autem; detur existimare, ali-sen .cap citi redo quidem exeunte lumine, scut dictum est prius, videre; au
Vt quando quis progressum meditans praeparet lucernam, Hyemalem per noctem ignis ardentis, i . Ad aptans omnium ventorum prohibitrices laternas et IHae ventorum quidem spiritum dispergunt flantium H - . . Lumen aute extra dissiliens quantii magis expansum fuerit, Illustrat pauimentum indomitis radiis et Sic quod ui membranas coercitum antiquum lumen ii. Subtilibus velaminibus diffunditur per circularem pupillam Hae autem aquae qui de profundum repellunt circumfluentis: Lume autem extra dissilit, quantum magis expansum fuerit. Et sane quum sola corpora proprie dissilire valeant cxtrinsecus,& repellere corpulentiam circumfluentis aqui valentibus membranis coerceri i&diffundi, mouerique de loco ad locum; non ab re talia concedens attributa lumini pructis Empedocles dicendus est existimassedumen esse corpus, ae sibi aduersentem' 1. de an. habere ' Aristotelem, ubi probat lumen non esse corpus; quod t. e p. ad nota vite Philoponus inquietis, Tostquam Aristoteles ostendite de p*' lumen non esse corpus ,eos, qvran hac opina e fuerunt, reprehen si psy quorum est Empcdocles, qui dicebat effluentem lucem, quum sit corpus, ex illuminante corpore, esse primum in eo loco qui est inter aerem ct caelum, deince ad nos peruenire; talem autem eius motum latere . propter ejus celeritatem . Empedoclis opinionem habuit
24쪽
De Natura & EScientia Luminis. i 3
etiam in proposito Democritus, qui lumen, ut ceteras omnes imagines, asseruit ex minutis corpusculis constare; quam sententiam recensuit Magnust Albertus asseverans Democriti scho- fet. de an. Iam tenuse , quod lumen esset corpora minuti una, quae continue de- xx,s cap P. unt a corpore luminoso in corpora trans parentia; ct coniuncta ob que eorum partibus illuminantea ; di eadentia super corpora terminara faciant colores eorum diuersos. Democriti placitum explicans g Lucretius collaudat his metris,M Principio per peleueis res, atque minutista Corporibus factas, celereis licet esse videre.,, In quo iam genere est Solis lux, & vapor eius, , Propterea quia sunt e primis facta minutis rQuae qua si truduntur, perque aeris interuallum H Non dubitant transire . sequenti concita plaga . , , Suppeditatur enim cons stim lumini lumen, H Et quasi protelo stimulatur fulgure fulgur.,, Quapropter simulacra pari ratione necesse est H Immemorabile Persipacium transcurrere posse H Temporis in punctor primum quod paruola caussa ,, Est, procul a tergo quaeptouehat, atque propellatr, , Deinde quod usque adeo textura praedita rara, , Mittuntur, facile ut quasvis penetrare queant res, , , Et quasi permanare per aeris interuallum . H, Praeterea si quae penitus corpuscula rerum D i,, Ex alto in terras mittuntur, Solis uti lux, I. . mri et
3, .Perque volare mare, ac terras, caelumque rigare
M Quod superest et ubi tam volucri haec leuitate feruntur ris Quid Z q uae sunt igitur iam prima in fronte parata, ., Quum iaciuntur, & emistum res nulla moratur, is, Nonne vides citius debere & longius ire p., Multiplexque loci macrum transcurrere eodema, Tempore, quo Solis pervolgant lumina caelun p., Hoc etiam in prinis specimen verum e si e videtur, ,. Quam celeri motu rerum simulacra ferantur,
is, Quod simul ac primum sub diuo splendor aquai
25쪽
id Fortunii Liceti Liber Primus
., Ponitur; extemplo, in lo stellante, serena . Intia I., Sidera respondent in aqua radiantia mundi. a. . ii,, Iamne vides igitur, quam puncto tempore imago . M Aetheris ex oris ad terrarum accidat oras pM Quare etiam atque etiam mitti haec fateare necesse est,. Corpora, quae feriant oculosi visumque lacessant.
His consentire Epicureos testatui h sicinus apud Theophrastum scri bens, Epicurei putant lumen me empus. Hanc eamdem opinionem Platoni tribuunt i Philoponus, atque Simplicius ille quidem inquiens, Illud autem se quis alius dixit , se adae sis matonem intenditur et Videtur enim in ipse in Timaeo ipsam quoque
luminis natura ni corpus dicere , et ad nos per essuriorem vetu rei hic autem diccns, Non de diaphano sed de lamine hoc subiunx atque in Timaeum inuehitur Mesermone: apud quem quomodo ignis Oecies dicitur lumen; o quomodo diurnum lumen , b ipsius Pisis defluxus simul iuncta di copulata Unum corpus constituere iurantur . ex Iamblicran Timatim commentarus es iumendum. Immo vero
Simplicius ipse visus est ' alicubi subscribere huic dogmati,
dum ait, Dicendum igitur, a Solari corpore radios corporales editos ferri per caeleste corpus ad id, quo ub Luna est. Equidem caeleste eo pus tanquam immateriale immaterialiter in improlabite penetrantes; per id autem qtita sub Luna a non adhuc cedentes , se tamquam hoc materiali existeate. Sed illud apertissimum est, Platonicos plerosque prolateri lumen esse corpus a lucido corpore prou niens, ut ab oculo radius visorius corporalis; putant enim mundum, & caelos esse animalia, quorum oculi forent astra, quibus omnia a se gubernata conspicerent; ac existimantes visionem fieri per extramissionem radiorum visualium ab oculo ad rem visam; tales radios,qui lumen sunt, dicebant esse corpora et multisque rationibus id confirmare studebant mox afferendis rQuam opinionem refert eti .im I Suessani s his notis, suantum ad primum .erat fere opinio omnium Platonicorum . Iumen in medis multiplicatum esse corpus , huc nano conteliatur id Augustinus m Buc cius aiens, in iij ex Platonissententia lumen radium esse censuerunt Stritalem ac tenuissimum; qui modoseipsum longe lateque findens, modo et/a rimum eougens velut impar te quoddam corassius ea Solii ocula extramittatur, vitius inisseno anima Sous omm
26쪽
De Natura & Essicientia Iuminis, Is
raia videt, quo pacto per radios ex animantium oculis ad res visitis transmissos visionem fieri arbitratus est Plato. Sed inter Platonicos, qui lumen esse corpus profitentur, unus praecipue a n Sim- n 1. de an. plicio notatur Proclus ; qui Proclus apud Platonem in Timaeo Lumen tenuissimum corpus esse scribit, quod aeris particulas idistrahens, per insensibilis meatus permeet,eosque impleat, ita ut nec ulla corporum penetratio consequatur, nec actus etiam perspicuisse; sed meatuum potius completivum, seu verius repletivum; quod ob suam tenuitatem tempore quidem velocissi,mo, qui sensu percipi nequeat. moueri intelligatur. Quam sententiam multis confirmant rationibus. In Primis o Avicennas os tractr. stres earum afferens, ait, Lumen descendit a Sole ad terram , di cap. 1. aduenit ab igne ad partem oppositam et descensus autem, & ata uentus est motus localis, qui solis potest inesse corporibus i luismen igitur est corpus. Deinde radius extra corpus lucidum egressus in aere quiescente mouetur motu locali proportionato motui corporis lucidi, consequiturve motum localem corporis lucidi, a quo radius ille progreditur, ut sensui patet, constatque certet experimentiscat motus localis non competit nisi corporis 'bus: igitur radius seu lumen est corpus. Tertio radius a lucido manans offendit impingens frequenter in corpus densum, a quo reflectitur,di reuerberatur et sed reuerberari ac reui cti, adeoque impingere ac offendere non potest nisi corpus et ergo lumen est corpus. Magnus p Albertus plures alias refert in propositora- p de amtiones, quarto enim ait dicentes lumen esse corpus arguere,quia tr.3.c. io.
Nihil seeundum esse figurari potest nisi corpus; nam linea. di suis perficies figurantur solo intes lictu Mathematici abstrahentis a materiar sed lumen figuratur secundum esse rea Ie ad figuram fenestrae. quam ingreditur et ergo lumen est corpus. Quinto, radu egredientes a corpore luminoso distincti cernuntur ab inuicem ; at nihil distinctum cernitur in natura nisi corpus: ergo lumen est corpus .cSexto. lumen prouenit a corpore lucido; sed quod a corpore prouenit, vel est corpus, vel forma substantialis, vel accidens: sed lumen non est forma substantialis, neque lucidi a quo prouenit; neque diaphani, cui accedit , quia separaturo utroque sine ullius eorum corruptione: quumque lumen non sit accidens re per se lucido conueniens, necdsaphano; siqui-
27쪽
Fortui iij Liceti Liber Primus
dem accidentia per se alicui, sunt ab eo inseparabilia; neque a cidens illis per accidens, quia deberet a dignari subiectum, cui Iumen per se inesset, quod nullum assii nari potest e lumen ergo
proueniens a corpore corpus est, quum nec tarma substantialis, nec accidens esse valeat. Septimo lumen concurrit ut caussa ad omnium generabilium productionem ; quae quum subitantiae sint praecipue, ac maxima ex P irce; ab accidente dependere si queunt, ut a sui caussa communi: reliquum est igitur ut Iumere sit corpus , Octauo, lumen radiis multiplicatis diuidit, diere gat, di atterit aerem, in quo calorem producit; ut experimento constat in speculis concauis radios Solis reflexione multiplican-l. i tibiis: sed corpus aeris diuidi, disgregari,& alteri non potest ab accidente ullo, sed solum a corpore; Iumen igitur est corpus. Nono , constat eodem speculli experimento lumen producere
ignem in stipulis oppositis; at ignis, qua substantia & corpus est, a sola substantia corporea physice produci potest, non iteta ab
accidente v Ilor ergo lumen est corpus. Decimo, Clarissimu g
disp. de Galileus addit suum experimentum, a doctissimo q Lagalla re- ei bar' latum, nempe lumen e daaphano illuminato detrahi potest, ac in pixide concludi, quod absque ulla materia ignita, vel de se
fulgida, refulgeatapc riapixide in tenebris; rram quum primum, inquit, matutino crepusculo lamen irradrationem Solis prauenιens a 2 rem tirustrauit, accepta lignea piaris . nobis omnibus Clari mus Gali-:ae , lius ostendit lapillos in ea contentos , H a deremus . an lucem aliquam in halerent; ostendit autem actos primum in luce accensa candela , dein ceps vero in tenebris nacto admisso lumIne , quumque fateremur omnes,nullum ipsos habere lumen ; exposta retrafenestram pixisse,ita ut lumine icto . non radiorum , quod primarium dicunt, sed dubio adhuc atque ancipiti ipsius crepusculi, infecundario , quale in Umbris esse consueuit, lapilui illustrarentur: pori exiguum temporis Oaciam rursum clausa fenestra , ac nullo admisso lumine , in meras tenebris eo
rascantes, atque lucidos lapillos noti s ostenditi, miro ardore concepta aut retrata lace, aeque ac accensae prunam tenebris fulgere consum runt: hans vero cama em lucem, qtita mirabilius es, paullatim danguere,ac taAdem evanescere rudebamus: quum igitur de loco ad lo- cum transferri, & a lucidi corporis praesentia separari, e cabil-luiiuuato diaphanta reuelli, atque intra pixidem concludi ne
28쪽
De Natura & EScientia Luminis. I
queat nisi corpus et iam lumen e si corpus. Undecimo, quod infici & colorari potest, id omne corpus est; quia coloratio, & infectio quaevis est affectio corporis: sed lumen infici & colorati potest; nam ab herbis viridibus, & a velis luteis, rubet sve tingitur consimili colore radius Solis in aere; ut quotidiano comstat experimento, quod etiam r superius apud f Lucretium o, r Cp-I, seruauimus a nec dici potest aer colorari, quia ii Gem praesenti. I tib ' bus herbis.& velis , absente vividissimo meridiani Solis lumine in crepulauiis, aut nubibus in metri die Solis radios ad terram
peruenire prohibentibus, non cernatur aer infectus viridi , t leo ve ullo colorer lumen igitur est corpus. Duodecimo, spiritus visiuiis, qui radius est exiens ex oculo menstruatae mulieris,
inficit maculatque speculum et sed speculo nil potest maculam imprimere nisi corpus: ergo lumen e st corpus. His & si milibus nititur haec opinio.
Expenditur allata sententia, demonstrando Lumera non esse corpus. cap. V.
LIcet autem hoc Empedoclis, Democriti, & Platonicorum
plurium de corpulentia luminis vulgatum dogma recenti res non pauci collaudente nos tamen cum Aristotele, cunctisque fere celebrioribus Peripateticis ipsum admittere non possumus; In primis enim nullum corpus idem esse potest actus p spicui tum caelestis, tum elementarii, secundum quod perspicuum; non actus primus; non solum quia forma essentialis cuiusque corporis a incorporea est; sed etiam quia caduco &aeterno ax. de an . corpori diaphano eadem forma specifica essentialis esse non potest; quum b genere differant, nedum specie; & ad aliam for- b io metrumam sit e alia materia: non etiam secundus; quoniam ab essen- ι.vit. iijs genere, specie ve differentibus idem actus, eademque sun. 'ctio specialis, seu genetis eiusdem prouenire nequite sed idem lumen a Sole prodiens in totum Mundum est actus perspicui tum caelestis, tum elementariit ergo lumen non est corpus. Secundo, nullum corpus oriri potest sola praesentia caussae efficientis ipsi materiae ; sed necessario producitur actione agentis , qua transnutatur essentialiter materiai quum corpus generandum
29쪽
18 Fortunii Liceti Liber Primus
i. de an. sit substantia ex materia & forma d consurgens: modo lumen in perspicuo gignitur sola praesentia lucidi in perspicuo, sine ulla
transmutatione e sic nitali diaphani; nam aer ex tenebroso lucidus istectus nullam passus est substantiae transmutationem et
si uiliter per sp cuiantaeque perspicuum est quoad substantiam &actitatum ab orto lumine, & ante luminis originem obsessu in atenebrisi lumen igitur a lucido fluens oriensve in perspicuum non est corpus. Neque rationem hanc eludit Empedocles ais rens Lumen in perspicuo non gigni. sed esse corpus exiens a I cido in diaphanum . ut vapor& fumus ex igne in aerem; quia. t. physi. stati me Aristotelis hanc fugam euertit inquiens, omne corpus eo. & habens contrariam sibi priuationem , necessario generari pereri tra in utationem substantialem eius materiar, quae talem in ses i. physi priuationem habet; priuatio enim ei sprincipium generationisi es. eiu S corporis, cui opponitur, ut habitui: sed lumen habet sibis i. de an. g contrarium tenebras, ut sui priuationem, in perspicuoi lument. o. ergo, si corpus est, necessario generatur a lucido prriente ipsit perspicuo , non autem praeexistens defluit aliunde tu perspi-l ,. de an. cuum. Addith A ristotelcs, si dcfluat lumen e lucido corpore, t. s. nihilominus erit corpus; at hoc esse non posse, priori ratione probatum est, probabitur& alijs: quia tertio fieri non potest ut duo corpora si uiui sint in eodem loco, ac sese penetrent; quum locus esse debeat aequalis priori locato et sed lumen a Sole proue niens diffunditur, di inest in toto aere, tincque diaphano co
rore caelestir lumen ergo non potest esse corpus adueniens corpori diaphano et Quam rationem non evitat Proclus dicens Lumen esse corpus tenuissimum , diuidens aerem , & ingre diens poros aeris ;itum quia lumen recipitur in corpuS dlaphanum , etiam caeleste; quod aeternum quum sit& incorrit plia . . . bile, prorsus cst indius sibile et tum quia lumen vividum radis sinreflexione mire multiplecatis totum omnino locum aerisoccu-- Pans aerem excluderet ast iii Solaribus radijs ubique lumen visitur, de ubique aer inspiraturi tum quia solidissimum crystalli,
vitri, & adamantis corpus imperulum a lumine penetratur; quod in iis corporibus refractum miris modis radios multiplicat , absque ulla durissimorum corporum perforatione, distracta oneque et tum quia lumen esset an ineatabus aeris tantum m
30쪽
De Natura & Eslicientia Luminis. Is
do, substantia aeris remanente prope lumen tenebrosas quod experimento minime respondet. Quarto, Tenebrae sunt priuatio i contraria lumini: sed priuatio in v eodem genere colloca- a x. deam tur, in quo residet habitus, cui opponitur; nam i contraria o m. x et*nia definiuntur quae in eodem genere plurimum inter se di i, runt: igitur quum tenebrae non sint corpus; iam certo constat i : o. mei.
lumen non esse corpus. Quinto, Lumena Sole oriente per lon- t. is.&s
gissimam spacii intercapedinem usque ad occidentem mouetur quentib. ictu oculi, seu in tempore insensibili, ut ait Empedocles ipse, quin cum disputamus et modo nullum corpus moueri potest ictu oculi, seu tempore insensibili ab ortu ad occasum; quum motus primi mobilis, omnium motuum m veloci sumus, tardior valde sit, mi g. phys.& abortu in occasum non nisi duodecim horarum spacio fera-x 3 turr anne tardius mouebitur caelum a primo motore sine ulla r sidentia, sine ulla repugnantia latum, quam lumen, cui plurima resistunt in medio corpora tum opaca, :psum retro reflectentia; tum etiam densa, ipsum in se refrangentia p immo vero cui totum perspicuum resisteret, suam integritatem , partium qu unionemn. turaliter n seruare studens, quam penetrans lumen is se cael. diuidere , ac soluere necessario deberet , si corpus esset nil mi- - . s. nus et ergo lumen non est corpus. His Aristotelicis rationibus alias attexuit o Alexander sexto loco dicens, Lumen si corpus o a. de an. est, necessario vel erit ignis, vel defluxus ignis: sed neutrum ho- com .i.36. rum lumen est; lumen ergo corpus non est et lumen autem non esse ignem ostendit, tum quia Iumen intenditur, de remittitur; quum ignis ex priuilegio substantiae concesso non sulcipiat magis nec minus: tum quia fiamma est magis ignas quam lumen; quare lumen & ignis non reciprocant, adeoque lumen non est ignis: tuin quia ignis visui conspicuus excalfacit, de vrit; quod non praestat omne lumen visibile et tum quia lumen sepius in aqua est, in qua ignem unquam esse possibile non est et tum quia
lumen est etiam in glacie Soli expositi, in qua non potest ignis
inesse cum excessu frigiditatis: tum quia ignis deorsum non agitur nisi violente; lumen autem secundum naturam recta mo- uetur tam sursum, quam deorsum, dc ad latus a corpore lucido.Lumen vero non esse defluxum ignis confirmat ex eo, tum quia,
multa illuminat, seu lumen a se fundunt, quae non sunt ignis; nec C a a prae