장음표시 사용
41쪽
so Fortu hii Liceti Liber Primul r
illius agni partes collucere Dederuvie Itaque agatim ad me miserunt equem, quum in loco obscuro contueremur is carnem . adipem tu ,- tum, argenteo quodam splecdore nitere animaduertimisi: simhique obseruauimus particulam hacNIX carnis, qua illam Quinam contet
rat , itidem splendore perfundi: Quod si etiam aliquas easdem carnegdigitis coni rectaret , agninas inquam aut triciar, satim digitis eius L lendor acha restabat,nec digitis modo, sed et faciei, er cvivis denique
corpori quod contrectaretur Uci Obuniretur. Neque Id ego tinus . aut domus mea,υcrum etiam pleriqae Sues Tataurari co exerunt. Iam igitur carnem eo Olendore in nitore invemmus, qui ceteras carnes et
eo ora similiter afficeret. Notabatur, quodqaamura caro esset Iolen
Eida , ηιn autem diaphana; attamen quum splendor apparebat Id batur cuam quas Haphana, ita dictim isto Olendore conramgereturpe tae Saphanum ,quamtis renera diaphanum in diurno lumine non appareret. Traeteream diurno lumine prorsus dehiescebat dictae ea
nis proprium lumen, qaod si uti in obscuri mis tenebris Olendebat,
ita sensim , O sensim, act edente Humo lumine obscurabatur Olendor. Obseruatam itidem em splendidam maxime eam carnem esse, qua conmtactu mollis persentiebatur . ideli , durum subiectum aliquid non habebat, quod e rat Indicium,Haphanum aereum imbi adesser hoc idem o, servatum est in riscula quadam aere plena: In summa ea pars , qua ad candela lumen pi rspicua erat, tota in tene bris erat lamin a e stuc vero caro propter ipsius profunditatem , aut os subiectum opaca erat fine luminem tenebris permanebat. Haec ille ad verbum .hExquimhus aperte constat, ut agnina caro illa perfusa pingui humore in tenebris micante, ipsum communicare potuit haedinae, digitis,
di cuiuis alteri corpori eam tangenti; quod pariter illo humore pingui madidu cffulgeret in obscuro; sic aer crepulauti roridis
vaporibus replatus, tenuem lucem qua splendere possunt inter tenebras obtinentibus, eos impertiri potuit lapillis in pixi de conclusis, qui tali vapore aliquandiu micauerint in tenebris Idiutius autem agnina caro illa splenduit in tenebrs, quam lapilli pixidis; quia caro multo pjures, multo crassiores, & sibi conni tua ales habuit pingues illos peslucidos hui).ores; ast lapilli ab aere crepusculi nacti sunt aduentitios sibi vasor S, eosque Pauciorcs, ac minus densos a qui cito consumpti diuturnum
fulgorem seruate non potuerunt. Quam solutioncm habuimus ctiam
42쪽
De Natura & Esscientia Luminis. si
etiam v alibi. A l undecimam concedentes, insectionem, & - .colorationem esse affectionem corporis; nccircor ortarn quid cer. Ain. infici, aut colorari posse et negamus lumen infici , aut colorari cap. p. proprie valerer ad instantiam de radiis meridiali scoli , re viridi stirpium, aut rubea velorum coloratis, dicimus infici & colorari tunc nec solum lumen, nec aerem talum, sed aetem impin se illuminatum et ut lumen sit dispositio, qua p( ssit aer ita colorari, infici. Dicimus etiam talem colora tionem, & insectionem .. i. non esse proprie colorationem, sed quid colorationi simile; qu niamineo aere proprie non inest color, sed coloris herbarum, aut velorum imago vividissima; quae non solum reprae se latet oiatu tui stirpium, velorumque colorem; sed semetipsam in comspectum dedat; non aliter quam lumen infirmum rerum lucenistium in tenebris de se in adspectabile, solum est imago visui repraesentans lucida noctilucarum corpora, & oculorum fetis: at lumen vividum Solis visui conspicuum reddit & Solem, cutis es imago visitis; & seipsum in loco restixionis, & refractionis a auctum: Species autem vividissima coloris in medio spectabilis non requirat lumen, ut quod inficiat, aut in quo insideat vehit in
subiecio; quia est in aere, quem colora t& inficit; sed requirit
necessario lumen, ut a quo procreetur, di producta conseruetur in aere; ac si placet. via quo disponatur aer ad talem colorati rem . Sed neque fortastis ea species vivida coloris aerem fos- maliter illuminatum tingit & colorat, sed aerem simpliciter: in quo ab intenso lumine gignitur. & conseruatur. Ad duodecismam , concedentes ex oculis mentiruatae mulieris exire spiritum , qui speculum maculat; negamus primo nihil imprimere se speculo maculas in si corpus; quia species incorporea obiecti maculosi maculam consimilem imprimit speculo: Immo spectatae rerum maculosarum imagines a muliere grauida, sine codipore maculoso per oculos ad phantasiam translatae, licet x im- x x. deam materiales & incorporeae sint, commaculant tamen tenellum corpus infantis , qui tunc intra uterum organi Zatur; ut late derriones rati imus in opere di De perfecta constitutione hominis invidi I cap.r ro. Negamus deinde spuitum, qui exit ex oculi S menstruatae mulieris, & speculum maculat, esse lumen ac radium ex oculi Iuce dc fluxum: e stentin vapor, & halitu se Poroso corpore mu- Iietis
43쪽
di Fortii nil Liceti Liber Primus
Iieris eiu uens, & ex oculi meatibus lateralibus patentioribus uberior exiens; temporeque menstruorum faeculentus, & multatus ob igitutionem, N ebullitionem tunc in humorali massa fi ri consuetam a natura, talem substantiam iaculentam, ac non raro veneficam e corpore mulieris undeclamque pellere satagente: Quim doet ruram habemus ab Aristotele scribente in hanc si mentiam e alicubi . Simul autem ex ipso manifestum , quod quemadmodum Ui sis patitur . Ire di facit aliquid: In speculis enim
valdenstidis , quuti x en II ruisa ementibus malleribus moiciunt in
specultim , fit perficies spiculi it nubes sanguinea et vias quidim nouum si speculum, non facile est abstergere huiusmodi maculam et s
paratur aliquid ab aere; sed di facit aliquid, di mouet quemadmodum Oo ndi da: nam osus f Andidorum, in habent tim colorem es: Oculi igitur rationabiliter , quum stunt mens rua, assciuntur ,scut in aha pars qualibet corporis; etenim natura exsunt pleni venarum: ideo quum fiunt menstrua. pi opter turbationem , ct sanguineam ebulliti nem , nohis quide m qua in schiis dissere nita incerta est, inest aatem ;nam eassim natura seminis , in mentir oram et Aer autem mouetur ab ipsis; in e tim , qui spra Jccula es, aerem conranuum existentem , alem quemdam facit, di talem , velut ipse patitur; hic vero speculi sive ficum. Haec ille t unde conflat, mulierem menstruatam inficere mi cultim, in quod oculos intendit enusiitios, emisso ab Ucillis ectro vapore ; stri quidem halitus non ab oculis tantum , scd cxit a toto corporis habitu poroso; quem exitum Medici v cant insos bilem transpirationem, per quam iugitcr a corpore
propcllunt ir excrcinent taliginosa arteriarum, di excrementa tenuiora, quae si persunt vitio ae codiloni celebratae in singulis partibus: & qu in admodum ista evaporatio in corporibus sanis assidue inlicit stadii cul. s. & interusaS. quae carnes tangunt ;ita in mPlic re mentiruata, in qua fit ebullitio totius mallae langumcar; di in qua per ps, tentes oculorum meatus . lacrymarum corpulentia crassis r I cIDIOS, maxima copia vaporunt cxmCnsruo 'gu i ne agitato, serias propelluntur; ion sicus atque inpetu veri reo pircosdem oculorum piris magna spirituum s minalium utar t. Se silucre solit, quum semen , di nicii rua nam
turam h beaut a mnemi quo viro inciis tui sanguinis halitu
44쪽
De Natura & Essicientia Luminis. s s
nitidas speculorum superficies maculari facile est. Qilare lumen vere corpus esse non ostendunt rationes allatae a viris inclytis. mibus non adstipulatur b Simplicius s quia per ra- ι s. cal.dios corporales intelligit accidentia subiecti corporei , non com st, corpora a quos contradistinguit ab illustrationibus incorporeis animae.
Tertia opinio Veterum dicentium, Lumen me formam substaetialem; omnium generabilium in corruptibilium , adeoquesubsannam de se incorpoream. Cap. VII.
ALberti a Magni relatu, aliasententia es,qua dicit lumen esse J a.dean. formam substantialem, quaesubstantificat quicquid sabstanti I p '
catur .ngcnerabilibus, corruptibιlibur. Et o infra. Qui autem bibid.cap. dicant lumen esse formam substantiadem ex qua subsantificatur omne quod generaturaabent debiles pro se rationes: sum enim est eis,quod lux si forma substantiaos primicorporis luminos; quum hoc sit m lcna, Lademi quodper formam sibi propriam mouens fit; O hac esesentiaeis forma. Adiscautem semet accidentalis . tunc haberetam Desiam subflautiam, in non est forma prima movent. Adhuc ratem accidens Mnest forma substantia ,sed potius e conuerso: multa autem stactantiae fiunt per lucem.JHanc eamdem refert e Buccius c. m. inq utens, Qui vero tamen simplicem .spiritalemquestati attiam este Lunx oh opinati sunt, ruexIamblico coligi videtur etriparticipatione mediam inter corpoream et incorpoream posuere a formam ex genere substanaia. qua sit substantiaos actus , ipsaque per fectio rerum omnium generabalium di corruptibilium. Huic sententiae Patricius etiam herisbam porrexisse videtur asserens . d Dicimus lumen formam tantum d a. Pa esse, ab alio quidem pendentem. infe tamen subsistentem . di substan- naug. p . tialem: atque ideo non obstare quIn in momento moueatur is tamen io coli a emicatio motus dici dies potest ,-debet. &mox, Lumen noli tam . inest diaphano, quam ei ades. Moto diaphans . Iumen non mouetur ;dsaphano en/m recedente aliquo , ipsum non recedit. de nonnullis inter iecit S. Lamen diapham quesitas non est, quia itico ab eo recedit to, tum a qualitas autem omnis sensim di induratur in corpui , di educi letur per alterationem; alteratio omnis motus est co motas omnis fit in Tempore a quod aereo non tempore , scd momento in induietur, diu E eavis
45쪽
exuitur,ut lumen,qualitas esse non potest. Unde t ales e tarmantur rationes. In primis enim omne corpus agit per suam formam
substanti alam; sed primum corpus, quod est caelum, agit producendo cuncti g nerabilia; quum autem sit luminosum, & luminosi forma sit lux , ac lumen e igitur lumen est serma substantialis caeli, perquam agit in haec nostratia . Deinde si lumen in caelo, quod est corpus luminosum,esset mima non substantialis, sed accidentalis; ergo ante lumen haberet a Iiam sermam substantialem g & consequenter lumen non esset tarma prima mouens; quod est falsum . Tertio . Accidens non est serma substantiae, nimirum substantiam essiciens & constituens in esse e sed multae substantiae fiunt per lucem, ac lumen: ergo lumen est servia substantialis rerum generabilium. Quarto, nihil moueri, aut fieri potest momento nisi tarma substantialis ; cuius productio est generatio simpliciter, quae sola mutatio est momentanea; nam
accidentia fiunt vel alteratione, vel augmento, & decremento. vel latione; quae spectes motus instantaneae non sunt, sed temp3rariae omnes; at vero lumen momento mouetur, seu nascitur Ecemicat in instanti r ergo lumen est tarma substantialis, iQuinto, forma quaelibet accidentalis inest subiecto suo. non adi si tariis, tum; quum accidentis esse sit inesset lumen est serma , quae non tam inest diaphano, quam ei adeste ergo lumen non est firma accidentalis, sed substantialis . Sexto, omne accidens mouetur per accidens admotum sui subiecti et sed lumen moto diaph no non mouetur: ergo lumen non est mima accidentalis, sed substantialis. - .5 I. conuellitur allata sententia , demonNrando lumen non esse formam substaretralem . Cap. U III.
Porro nec ista sententia nobis comprobari potest, quae statuit
lumen esse Mimam substantialem quum enim serinarum substantialium prima di communistima diuisio sit, in tarmas
omnino separatas a materia; in uiateriae- coniunctas, sed ab ea separabiles; & ineas, quae sunt a materia penitus inseparabilis, adeo ut extra materiam consistere nequeante sane lumen non cli forma prorsus a materia si parata i uti sunt Deus optimus,
46쪽
De Natura & Essicientia Luminis. 3 s
di Intelligentiae, potissimum illae ab a Aristotele super extima a i. cal. Iatione extra caelum dispostae, ubi non est corpus ullum; quia x i*lumen adiungitur diaphano corpora, ut suae , materiae peculiari. b x. de an . Neque lumen est aliquando in materia, aqua possit separari, diit os, extra eam separata subsistere; quod competit animae rationaIi, quae vivente homine degit in eius corpore, sed eo moriente separatur a materia, permanens extra materiam toto aevo, ut aite Aristoteles. Nec etiam lumen dici potest formia substantialis i. meis. a materia sua inseparabilis; quia omnis huiusnodi forma mo- x ethii. uetur per accidens ad motum subiecit, in quo ines; modo lumen non mouetur ad motum diapham . quia flabellis aere agitato manet idem lumpn, in quo eadem umbra numero spectatur, ab
eodem corpore opaco quiescente proueniens: ergo lumen non
est absolute forma substantialis . Deinde forma substantialis nulla eadem numero successive potest varia subiecta perficere; nam ad aliam formam aliad materia disposita est: sed idem nu- d x. plos. mero lumen injaere diaphano successive perficit varias aeris e Cpartes motas in locum a lucido corpore illustratum ; ut experimento constat et ergo lumen non est forma substantialis. Desi ceps forma substantialis adueniens materiae constituit in esse substantiam; at lumen adueniens perspicuo antea tenebrosonu iam substantiam in esse constituita; manet enim eadem aedis es' se litia pristina a & perspicuitas actualis est mera qualitas, non autem substantiar Lumen igitur non est forma substantialis . . . Vlterius forma substantialis aduenit materiae per generationem , ex rnouae substantiae: sed lumen aduenit perspicuo cura generati nem nouae stibstantiae, at per solam alterationem subitantiae veteris , praeexistentisve; lumen ergo non est forma substantialis .
Amplius forma substantialis esse desinit solum in corruptione substantiaei sed lumen esse desinit in perspicuo sine substantiae
ullius corruptione nam eadem permanet aer et, aquae, ac caeli
substantia tu in in lumine, tum etiam in tenebris extincto lumine et Lumen ergo non est forma substantialis . Insuper forma substantialis eadem numero, vel specie,non potest esse actus co Porum specie, ac genere d mersorum et tum quia composita suae speciei unitatem, aut varietatem habent ab identitate, aut diruersitate species suarum formarum substantialium: tum quia si a fem-
47쪽
36 Fortunii Liceti Liber Primus
semper ad aliam formam alia materia est secun sum spretem proportionata: modo idem lumen numero, vel specie a Sole prooueniens in perspicuum est actus diaphani non talum caelestis, sede R. de an. etiam e elementarii;quae corpora nedum specie, sed fg nereditat ιδ ferunt, ut pote caducum a corruptibili et lumen itaque non est f q* δ' forma substantialis. Praeterea serma substintialis non est perio 'mei,. se sensibilis, sed tantum perg accidens; quum sensus non attin-t.vit. gat substantiam et modo lumen est per se sensibile, lumen igitulg x. de M. non est mima substantialis .
Respondetur argumentis, quibus euersa opinio probare nitebatur I men esseformam subctantialem. Cap. IX.
CEtetum nec satis firmis innititur fundamentis opinio statuens lumen esse formam substantialem , ut admonebat. Albertus. Ad primum enim concedentes, omne corpus moliens agere per suam tarmam Libstantialem; vltroque dantes caelum e si e primum corpus mouens, quod agit in haec nostratia producens omnia generabilia ;&esse corpus lucidum, seu lumine praeditum: Negamus primo corpus mouens ita, debere per suam formam substantialem solum agere, quin etiam agere valeat per suam formam accidentalem ; sed admonemus, illud per suam formam substantialem agere, ut per principium agendia a. de an. a primarium; at Per suam accidentalem, ut per secundarium. &ro , instrumentale: modo caelum agit in haec inferiora luce, ac lumbne, non ut sua forma substantiali, seu principio quoptimo opem raturinani caeli mrma substantialis est alia a luce, ae lumine; sed ius agit, ut instrumentis. Negamus deinde luminosi formam substantialem eae lumcn, seu lucem; nam ignis ardentis, ac lucidi mrma substantialis non est lumen, aut lux; sed id. unde lux, ac lumen prouenit, velut eius propria passio. Ad secundum concedentcs lumen in caelo, ac omnino in perspicuo non esse la mam substantialem, sed eam consequi veluti priorem et dantesque disputationi lumen non esse tarmam primam mouentem et Negamus primum hoc esse falsim; est enim lumen serma secundario incilien S, ac mutui .entum . quo caelum utitur ad agendum
in haec inscriora, di ad n.ovcndum subcaeaesita . Deinde conce-
48쪽
De Natura & Esscientia Luminis. 32
dentes lumen e se tarmam primam mouentem, negamus Iumen esse non posse formam accidentalem,quae in caelo ac in p. rspicuo supponat ante se aliam tarmam substantialem; quia ut accidenis talis mima substantialem consequens mic si illi deseruire velut instrumentum, & agens secundarium in aliqua functione; p te st tamen etiam accidentalis tarma in alia functione nulli alteri tarmae ut instrumentum deseruire, sed elle caussa primaria motus; sic in animali calor internus ut animae instrumentumh Aristoteli est caussa secundaria nutricationis, & concrussa b s. an. augmentationis; qui tamen ut elementaria qualitas est ciuisa primaria consumens humiditatem primigeniam, & exsiccans humidum radicater non alia ratione lumen aliquas functiones habit, in quibus obeundis deseruit ut instrumentum animae caelesti, mrmaeque substantiali corpol is lucidi; alias tamen habere pote ii, quas edit ut caussa primaria, nimirum est cito colorum de potentia visibilibus actu vi silium ; di si placet, aeris attritior quum absolute lumen sit accidentalis tarma diaphani; & calor naturalis, ut ab humido radicali contra distinctus, sit qualitas
elementaria, misti portionem igneam maxime consequens . Ad tertium concedentes, lumen non esse formam substantiae constitu tricem, effectricem veptimariam ; Ncgamus multas substantias fieri per lucem, & lumen, ve luti per caussam prunariam , fit enim ignis a lumine per radiorum multiplicationem attrito aere, non immediate ut a caussa prima; sed ut a caussa secundaria, solum disponente materiam aeris ad ignis sermam induendam ; quam induit aer ab ignea substantia praesenti; ut suo loco fusius e infra patebit: nec praeter ignem alia substantia fit a lu- eli. s.c amine. Ad quartum primo negirinus formas substantiales momento fieri; fiunt enim ab agente subcaelesti corporeo, quod in omni sua functione promouenda gubernatur a motu caelesti; sicuti monuit d Aristotelis, asserens necessariusia fuisse mundum d i. meteo. hunc inferiorem contiguum e se caele si ibus utionibus, ut omnis c . huius mundi virtus inde gLbernetur et quum itaque particula quaelibet motus caelaliis tetmpore e metiatur essentialiter, nulla- e . physique sit momentanea; poteritne Linctio subcaele stis agentis, in- t, iii, tier operandum a motu caeleui gubernati, momento fieri, ac sine tempore t nihil minus. Dcinde conccdentes disputationa,m
49쪽
38 Fortunii Liceti Liber Primus
mam substantialem momento fieri; negamus pari ratione se mana aliquam accident alem instanti fieri non possie . ac speci tim lumen; quia si forma substantialis momento gignitur, qu niam de se sit in diuisibilis, & fiat in subiecto iam dispositissimo, nullam positivam repugnantiam habente ,& ab efiiciente valbeor quid Sole ac igne validius quae repugnantia positiva luminis in diaphano quoinodo lumen ex se sit diuisibile, quum de se corpus queantum non sit, di da uisibilitas physica sit solius quanti corporis affectio p Deinceps autem iis gam US lumen monae io gigni; fit enim in tempore, licet breui, quum sit forma suscipiens magis & minus, multosque gradus xii nil aliter subordina tos habens, quorum primus ante secundum, & sequentcs ne- cc sario producitur; in momento ucro non cst ratio prioris ac posterioris . sed in tempore solum. Ne huc alias propositi r tiones a steram, oportuniori loco describendas finferius. Ad quintum primo disputationis ergo concedentes, formam accia dentalem inesse subiecto suo, non illi tantum adesse; dantesque accidentis c ce esse inesse; Negamus luinen non ineste rspicuo, sed illi ade sse tantum; illi namque vere inc si, quod denominat illuminatum; nam Faber, qui materiae suae tantum adest, in ea vero non ine st, ipsam non denominat. Deinde melius, asseriamus accidc ntium, di formarum duo esse genera, nimirum informantium, & a sit stentium; de ratione tum formae, tum accident s, tum naturae informantis est, inesse in eo, cui accidit, cuius
est forma di quod informat: sic accidentis esse est inesse, ac Promprium accidentis e st esse g in subiectos proprium formae est si eo in materia.& proprium inmmantis est esse in eo, quod inmrmatur et de ratione vero assistentis est adesse ac praeesse illi, cui assi stit: si ergo res eadem sit: simul di larina, siue substan tialis, siue accidentalis, di inmrmans; ea solum inest in subiecto suo, non illi adest e si vero res eadem fit simul di minia, & assistens;
quatenus forma est, siue substantialis, siue accidentalis . ea inc stan suo subiecto: sici Aristoteles naturam ait esse aut subiectui aut in subiecior & accidens omne initi subiecio vile monet; in primum nactorem cite Idcribit in circumferentia Vnivcrsi , hoc est in caelesti corpore circulari, ubi velocissimus en motus a
at quatenus e st assistens, non inest, sed adest, ac praeest sua m-
50쪽
De Natura & Esscientia I uminis, s s
teriae; sic primus idem motor m Aristoteli ponitur non esse vi Lm s. physitus in magnitudine; sic Faber non inest,sed adest materiae suae; x Tysic nauta, licet ut corpus aliquando sit in naui ut in loco tamen q ββ ih etiam extra nauem illi a sti flens tangitur officion aulae . trahens ipsim aduerso flumine, vel de salo in solum eam re pellens de solo in salum: Qauin itaque lumen si aril sit accidens. seu f itala b Iaccidentalis, di assistens perspicuo; quatemis est accidens, eatenus inest vere in perspicuo, vim suo subiecto ; qui tenus autem 'est eius forma assistensi illi adest; neces inconueniens, eamdem formam sub hac duplici ratione consideratam, ine illi , & non inesse; adesse,& non adesse subiecto a nam Aristoteles Primum
motorem in eodem fere n loco modo dicit non esse virtut m in a g. phrs. magnitudine, seu quantitate ; modo scribit eumdem esse in cir- cap. vlt. cum ferentia, quae magnitudo di quantitas est. Ad sextum concedentes lumen non moueri ad motum diaphani, in quo est; Negamus omne accidens moueri ad motum subiecti, in quo ethrnam accidentium duo sunt summa genera; alia enim educta ex subiecto, illud informant, eoque nituntur; alia vero fori nsecus ad uenuini subiecto, illiqtie assistunt: porro accidentia, quaecumque sunt formae informantes, omnia mouentur ad motu ui subi et i, in quo insunt: formae vero assistentes omnes, siue sint accudentia , siue substantiae, non mouentur ad motum sui subiecit;
sic Intelligentia non mouet ut ad motum caeli; sic nauta trahens, himpellens v e nauem, non mouetur ad motum nauis; ast h.ec vicillim mouetur ad n otum trahentis, impellentis venautae; licet clunim naui degit ut corpuS loca1um in loco suo. moueatur admotum corporis continentis. Quum itaque lumen sit acciden talis forma diaphano assistetis, cui forinsecus aduenit a corpore, liacido; propterea non mouetur ad motum perspicui, subrecti sui.
Quarta opinio Theophrasti. Prisciant OA , P aliorum , statuentiam
THeophrastus, & apud eum Priscianus Lydus, de lumine
a tractans, in eam sententiam de uenasse videtur, ut existi- a lib. damauerit, tamen in diaphano non esse formam substantialem.