Works; from the text of Heyne and Wagner

231쪽

AENEIDOS LIB. III. 157 Nos patria incensa, diverSa per aequor Ueetae,

Stirpis Achilles fastus juvenemque Superbum, Servitio enixae, tulimus; qui deinde, secutus Lodaeam Hermionem LacedaemoniOSque hymenaeOS, AI famulo famulamque Heleno transmisit habendam. Ast illaim, reptae magno instammatus amore Conjugis, et scelerum Furiis agitatus, Orestes Excipit incautum, patriasque obtruneat ad aras. Morte Neoptolemi regnorum reddita cessit Pars Holono, qui Chaonios Ognomine ampOS, Chaoniamque Omnem Trojano a Chaone dixit,

Pergamaque Iliacamque jugis hane addidit arcum. Sed tibi id vi sum venti, quae sata dederet Aut quisnam ignarum nostris deus appulit oris 3 Quid uor Ascanius 8 Superatne, et vescitur avi a 3

Quem tibi jam Troja

Eequa tamen puer est amissae vi a parentis 3 Ee i iid in antiquam virtutem animosque viriles Et pater neas et aviuiculus excitat Hector γ' ualia fundebat lacrimans, longosque ciebat ineassum fletus quum sese a moenibus heros Priamides multis Helenus comitantibus assert, Agnosuitque uos, laetusque ad limina dueit, Et multi in lacrimas verba inter singula fundis. Procedo, et parvam Trojam, simulataque magnis Pergama, et arentem Xanthi cognomine rivum Agnosco, eaeaeque amplector limina portae. Nec non et Teucri foeta simul urbe fruuntur: Illos porticibus rex accipiebat in amplis.

Aules in m0dio libabant pocula Bacchi,

Impositis a viro dapibus, paterasque tenebant. Iamque dies, alterque dies processit et aurae Vela vocant, tumidoque inflatur carbasus auStro. His vatem aggredior dictis, ae talia quaeS :

Trojugena, interpres divum, qui numina Phoebi, Qui tripodas, Clarii laurus, qui sidera gentiS,

Et voluerum linguas, et praepeti Omina pennae, Fure age-namque omnem cursum mihi prospera dixit

Religio, et tineti suaserviat numine divi Italiam petere, et terras tentare repOSta'; Sola novum diotuque nefas Harpyia Celaeno Prodigium canit, et tristes denuntiat iras, Obseenamque famem quae prima pericula vito 3 Quidque sequens tantos possim superare labores γ' Hic elenus es sis primum de more UVeneiS, Exorat palem divum, vittasque resolvit

232쪽

P. VIRGILI MAROMASaerati capitis, meque ad tua limina Phoebe,

Ipse manu multo suspensum numine ducit;

Atquo hae deinde canit divino e ore Sacerdos: Nato dea, nam te majoribus ire per altum Auspiciis manifesta fides sic sata deum rex Sortitur, Volvitque vices is vertitu ordo Pauca tibi e mi illis, quo tutior hospita lustres AEquora, et Ausonio possis considere postu, Expediam dictis prohibent nam cetera Pareae Seir Helenum farique vetat Saturnia durio. Ρrindipio Italiam, quam tu am rere propinquam, Vicinosque ignare, para invadere l)OrtUS, Longa procul longis via dividit invia terris. Ante sit Trinacria lentandus remus in unda, Et salis Ausonii lustrandum naVibus aequor, Insernique laeus, Eaepeque inscia laese,

Quam tuta possis urbem componere terra.

Signa tibi dicam tu condita mente teneto Quum tibi sollicito socreti ad fluminis undam Litoreis ingens inventa sub ilicibus SUS, Triginta capitum eius enixa, jacet ii,

Alba, sol recubans albi circum ubera nati: Is locus, bis erit, requies ea certa laborum. Nec tu mensarum morsus horresce futuros Fata viam inveniens aderitque vocatus Apollo. Has autem terras Italique liane litoris oram, Proxima quae nostri persunditur aequori aestu, Essugo cuncta malis liabitantur ni uni Graiis.

Hi et Nai 3 ei posuerunt moenia Locri, Et Sallentinos obsedit milite campos Lyctius Idomeneus hic illa dueis Aloliboeil arva Philoctetae subnixa Petelia navi'O.

233쪽

AEI KIDOS LIB. III. 159 Quin, ubi transmissae steterint trans aequora classes,

Et positis aris jam vota in litore solves

Purpure velare eoma adopertus amictu,

Ne qua inter sanctos ignes in honore deorum Hostilis saetos occurrat, et omina turbet. Hunc odii morem sacrorum, hum ipse teneto Hac casti maneant in religione nepotes. Ast ubi digressum Siculae te admoverit orsa Ventus, et angusti rarescent claustra Pelori, Laeva tibi tellus, et longo laeva petantur Equora ei tuitu dextrum fuge litus et undas. Hae loea vi quondam et Vasta conVulsa ruina, Tantum aevi longinqua Valet mutare vetustas Dissiluisse serunt, quum protenus utraque tellus Una sorsit venit medio vi pontus, et undis Hesporium Siculo latus abscidit, arvaque et vi bes Litor diductas angusto interluit aestu. Dextrum Seylla latiis, laevum implacata Charybdis Obsidet, atque imo barathri ter gurgite vastos Sorbet in abruptum fluctus, marsusque Sub auras Erigit alternos, et sidera verberat unda. At Scyllam caecis cohibet spelunca latebris, Ora exsertantem, et naves in saXa trahentem. Prima hominis acies, et pulchro pectore Virgo Pube tenus postrema immani corpore pistrix, Delphinum caudas uter commiSSa luporum. Praestat Trinacrii metas lustrare Pachyni

Cessantem, longos et eu eumflectere em'SUS, Quam semel informem vasto vidisse sub antro Scyllam, et caeruleis anibus resonantiam a. Praeterea, si qua est Heleno prudentia, vati

Si qua fides, animum si veris implet Apollo, Unum illud tibi, nate dea, proque Omnibu unum

Praedicam, et repetens iterumque iterumque monebo: Junonis magnae primum pree numen adora; Junoni cane vota libens, dominamque potentem Supplicibus supera donis : si denique victor Trina oria finos Italos mittere relicta. Huo ubi delatus Cumaeam accesseri urbem, Divinosque lacus et Averna sonantia SilviS, Insanam Vatem aspieies quae rupe sub ima Fata canit, soliisque notas et nomina mandat. Quaecumque in soliis descripsit carmina Virgo, Digerit in numerum, atque antro seclusa relinquit. Illa manent immota loeis, neque ab Ordine edunt. Vermn eadem verso tenuis quum eardine Ventus

234쪽

P. VIRGILII MARONIA

Impulit, et fenoras turbavit anua frondes,

Nunquam deinde cavo volitantia prendere RXO, Ne revocare Situs, aut ungere carmina Curat.

Inconsulti abeunt, sedemque odere Sil)ylltu. Hic tibi ne qua morae fuerint dispendia tanti,-Quamvis increpitent socii, et vi cursus in altum

Illa tibi Italiae populos, venturaque bella, Et, quo quemque modo fugiasque serasque laborem,

Expediet, cursusque dabit venerata seeundos. Hae sunt, quae nostra ieeat te Voce moneri. Vade age, et ingentem saetis se ad aethera Trojam.' 'Quae postquam vates sic ore effatus amico St, Dona dehinc avi O gravia sectoque elephanto Imperat ad naves serri, stipatque carinis Ingens argentum, Dodonaeosque lebetas, Loricam consertam hamis auroque trilicem, Et conum insignis galeae erisfaSque OmanteS,

Arma Neoptolemi Sunt et sua dona parenti. Addit quos additque duees Remigium supplet socios simul instruit armis. Interea classem velis aptare jubebat Anchises, fieret vento mora ne qua serenti. Quem Phoebi interpres multo compelliit honore : Conjugio Anchisa Veneris dignate Superbo,

235쪽

AENEIDOS LIB. III. 161 Cura doum, bis Pergameis erepte ruinis, Ede tibi Ausoniae tellus : hanc arripe Velis. Et tamen hanc pelago praeterlabare neceSS est:

Ausoniae pars illa proelii, quam pandit Apollo. Vade, ait, i solix nati piutate quid ultra

Provehor, et sando surgentes demoror austros γ' Nec minus Andromache, digreSSumaeSta Supremo, Fert picturatas auri subtemine vestes Et Phrygiam Ascanio chlamydemo ne cedit honori; Textilibusque onerat donis, a talia satur : Aecipuis haec, manuum tibi quae monumenta mearum Sint puer, et longum Andromachae testentur amorem, Conjugis Hectorem Cape dona extrema tuorum, mihi sola mei super Astyanaetis imago. Si oculos, sic ille manus, sic ora serebat; Et nunc aequali tecum pubeseeret aevo. 'Hos ea dio rediens lacrimis assabar obortis : Vivit solides, quibus est ortuna peraefaJam sua nos alia ex aliis in sata voeamur. Vobis parta quies nullum maris sequor arandum; Arva neque Ausoniae, semper cedentia retro,

Quaerenda. ETgiem Xanthi Trojamque videtis,

Quam vestrae secere manus, melioribuS, Opto,

Auspiciis, et quae fuerit minus obvia Graiis. Si quando Thybrim vicitiaque Thybridis arva

Intraro, gentique meae data moenia Cernam, Cognatas urbes sim populOSque propinquOS Epiro, Hesperia,-quibus idem Dardanus auctor Atque idem casus, unam aetemus utramquo Trojam animis Maneat nostros ea cura nepotes.' Provehimur polago vicina Ceraunia juxta, Undo iter Italiam cursusque brevissimus undiS. Sol ruit interea, et montes umbrantur Paei: Sternimur optatae gremio fellilaris ad undam, Sortiti remos passimque in litore sicco Corpora e amuso fessos sopor irrigas artus. Necdum orbem medium Nox horis ausa subibat: Haud segnis strato surgit Palinvi us et OmneSExplorat ventos, atque auribu aera aptat; Sidera cuncta notat fauit labentia coelo, Arcturum, pluviasque Hyadas geminosque rimes, Armatumque auro cireumspicit Oriona.

Postquam cuncta videt celo constare Sereno, Da clarum e puppi signum nos astra moVemuS, Tentamusque viam, et velorum pandimus alaS.

Jamque rubefeebat stellis Aurora fugatis;

236쪽

162 P. VIRGILII MARONIS

Quum procul obseuros colles humilemque videmus Italiam. Italiam primus conelamat Achates Italiam Leto socii clamore salutant.

Tum pater Anchises magnum eratera Orona

Induit, implevitque mero, divosque Oeavit Stans celsa in puppi: Di maris et ferrii tempestatumque potentes, Ferte viam vento acilem, et spirate secundi.'Crebrescunt Optata aurae poriusque patescit Jam propior, templumque apparet in arce Minervae :Vela legunt socii, et proras ad litora torquent.

Portus ab evi o fluctu evi vatus inreum; Objectae salsa spumant aspargine aute :Ipse latet gemino demittunt braehia muro Tu riti scopuli, refugitque ab litore templum. Quatuor hie primum omen, equos in gramine vidi

Tondentes ampum late, eandore nivali.

Et pater Anchises Bessum, o terra hospita portas

Dolio armantiu equi bellum hae armenta minantu .

Sed tamsen idem olim curru sueeedere Sueti Quadrupedes, et rena jugo concordia ferre Spes et paeis, ait Tum numina Saneta precamur Palladis armisonae, quae prima aecepit OV antes; Et capita ante aras Phrygio velamur amietu; Praeeoptisque Holeni dederat quae maXima, rite Junoni Argivae jussos adolemus honores. 'Haud mora continuo persectis orcsine votis.

Cornua velatarum obvertimus antennari1m, Grajugenumque domos suspeetaque linquimus ama.

Nine sinus Herculei, si vera est fama Tarenti Cernitur. attollit se diva Lacinia contra, Caulonisque arces, et navifragum Scylaceum, Tum procul e fluctu Trinaeria cernitur Elna; Efieinitum ingentom pelagi pulsataque saxa Audimus longo, si aetasque ad litora Voces

Exsultantque vada, atque aestu miseenim arctuae.

Et pater Andhises Nimu una hae illa Charybdis

Hos Helenus seopulos, hae saxa horrenda canebat. Eripite o socii pariterque insurgite remis.'Haud minus au jussi aciunt primusque rudentem Contorsit huvas proram Palinurus ad undas LaeVam euneta cohors remis ventisque t olivit. Tollimur in e Dium curvato tu gite, et idem Subducta ad manes imos desidimus unda. Te seopuli clamorem inter cava saxa dedere Ter Spumam elisam et rorantia vidium astra.

237쪽

AENEIDOS LIB. III.

Interea sessos ventus cum sole reliquit; Ignarique viae Cyclopum allabimur oris. tortus ab accessu ventorum immotus, et ingens Ipse sed horrificis juxta tonat in ruinis, Interdumque atram prorumpit ad aethera nubem, Turbine fumantem ideo et candente favilla Attollitque globos flammarum, et sidera lambit: Interdum scopulos avulsaque Viscera montis Erigit eructans, liquefactaque Saxa sub auras Cum gemitu glomerat, undoque exaestuat imo. Fama est, Eneeladi semiustum flumine orpus Urgeri mole hae ingentemque insuper Ettiam Impositam ruptis flammam exspirare caminis Et sessum quoties mutet latus, infremere Omnem Murmure Trinacriam, et coelum SubteXere fumo. Noetem illam det silvis immania motistra Perserimus, nee quae Onitum det eausa, Videmus. Nam neque erant astrorum ignes, nee lucidus aethra Sidere polus, Obscuro sed nubila coelo Et lunam in nimbo nox intempesta fenebat. Poster jamque dies primo surgebat Eoo, Humentemque Aurora polo dimoverat umbram Quum subito e silvis, macie eon et Suprema, Ignoti nova sorma viri miserandaque cultu Procedit, Supplexque manus ad litora tendit.

238쪽

Hospicimus ira illuvios immissaque barba,

Consertum tegumen spinis at cetera Graius, Et quondam patriis ad Trojam missus in armis. Isque ubi Dardanios habitus ot Troia vidit Arma prolui, paulum aspectu contemtus haesit, Continuitque gradum mox Sese ad litora praeceps Cum sotu precibusque tulit 'Per sidera testor, Per Superos, atque hoc eoeli spirabile lumen: Tollite me, Teucri quascumque abdueite terras Hoe sat erit. Seio me Danais e clasSibu unum, Et bollo Iliados lateor petiisse penateS. Pro quo, si sceleris tanta est injuria nostri, Spargit me in fluetus, vastoque immergite ponto. Si pereo, hominum manibus periisse juvabit.'Dixerat; et genua amplexus, genibusque Volutans Haerebat Qui sit, sari, quo Sanguine eretuS, Hortamur mus deinde agitet fortuna lateri. Ipse pater dextram Anchises, laud multa moratus, Dat juveni, atque animum praesenti pignore firmat. Ille haec, deposita tandem sormidine, satur : Sum patria ex Ithaea, comes infelicis Ulixi, Nomon Asthemonides, Trojam genitor Adamasto Paupere mansissetque utinam ortuna prosectus. Hi mo, dum tropidi crudelia limina linquunt, Immemores socii vasto Cyclopis in antro Desseruero. Domus sanie dapibusque ementis, Intus opaca, ingens Ipse arduus altaque pulsat

Sidera, Di, talem terris avertite pestem )Nec visu acilis, nec dictu assabidis ulli.

Visceribus miserorum et sanguine eSeitur atro. Vidi egomet duo de numero quum corpora noStro Preti Sa manu magna medio resupinus in antro Frangeret ad saxum, anteque Xspersa natarent

Limina vidi atro linam membra lusentia tabo Manderet, set tepidi fremorunt sub dentibus artus. Haud impune quidem nec talia passus UEXeS, Oblitusve sui os Ithacus disertia ne tanto. Nam simul expletus dapibus vinoque Sepulti , Cervicem inflexam posuit, aluitque per antrum

Immensus, Saniem eructans ne rusta cruento Per Somnum commiXta merori nos magna precati

Numina, sortitique vices, una undique circum Fundiniur, et telo lumen terebramus neuto

Ingens, quod torva solitan sub fronte littebat, Argolidi lilio aut Plimbos himpadis instar, Et tandem laeti sociorum ulciscimum umbraS.

239쪽

AENEIDOS LIB. III.

Sed fugite, o miseri, fugite, atque ab litore unum

Rumpite. Nam quali quantuSque cavo Polyphemus in antro Lanigeras laudit pecudes, atque ubera preSSnt, Contum alii curva haec habitant ad litora vulgo Insandi Cyclopes, et alti montibus errant. Tertia jam Lunae se cornua lumine complent, Quum vitam in silvis, inter deserta serarum Lustra domosque traho, vastosque ab rupe Cyclopas

Prospicio, Sonitumque pedum Oeemque tremiSeo.

Vietum infelicem, baeea lapidOSaque corna, Dant rami, et vulsis pascunt radiuibus herbae. Omnia collustrans, hane primum ad litora classem Conspexi venientem Hui me, quaestumque fuisset, Addixi satis est gentem nugisse nefandam. Vos animam hanc potius quocumque absumite leto.'

Nicea satus erat summo quum monte idemUSIpsum inter pecudes assa se mole mOVentem Pastorem Polyphemum, et litora nota petentem ,- Monstrum horrendum, informe, ingens, Qui lumen ademtum. Trunca manu pinus regit et vestigia firmat. Lanigerae comitantur Uex ea Sola Volupta S, Solamenque n1RE.

Postquam altos tetigit fluctus, et ad aequora venit, Luminis mssi fluidum lavit inde cruorem, Dentibus infrendens gemitu graditurque per aequordam medium, neodum fluctus latera ardua tinxit. Nos procul inde fugam trepidi celerare, reeepto

Supplice si merito, aditique incidere funem;

240쪽

160 P. VIRGILII MARONIS Verrimus et proni certantibus sequora remis. Sensit, et ad sonituri vocis vestigia torsit. Verum ubi nulla datur dextra assectare potestas, Nec potis Ionios fluetus aequare Sequendo, Clamorem immensum tollit quo pontus et Omnes Intremuere Undae penitusque exterrita tellus Italiae, cur visque immugiit Elna cavernis.

At genus e silvis Cyclopum et montibus altis Excitum 'iit ad portus, et litora Omplent.

Cernimus adstantes nequidquam lumine torvo Elnaeos ratres, coelo capita alta serentes, Concilium horrendum : quales quum Vertice celso Aeris quereus, aut coniserae cypariSsi Constiterunt, silva alta Jovis, lucusve Dianae. Praecipites metus acer agit quoeumque rudentes Excutere, et ventis intendere vela Seeundis.

Contra jussa monent Heleni, Scyllam atque Charybdim

Inter utramque viam leti diserimine parVO, Ni teneant cursus certum est dare lintea retro. Elee autem Boreas angusta ab sede Pelori Missus adest Vivo prietervehor Ostia S OPantagiae, Megarosque Sinus Thapsumque jacentem. Talia monstrasa relegens errata retro1 Sum Litora Achumenides, comes in solicis Ulixi. 'Sidanio priDtenta sinu aeet insula contra Plemyrium undosum nomen dixere priores

Octygiam. Alpheum fama est huc Elidis amnem

Oechillas egisse vias subter mare, qui Dune Ore, Arethusa, tuo Siculis confunditur undis. Jussi numina magna loe veneramur; et inde EXSuper praepingue solum stagnantis Helori. Hi ne altas cautes projectaque saxa Pachyni Radimus' et satis nunquam eoneessa OVeri

Apparet amarina procul camliique Geloi, Immanisque Gesa fluvii cognomine dicta. Arduus inde Acragas ostentat maxima longe

Moenia, magnanimum quondam generator equorum.

Teque datis linquo ventis lautinosa Selin US,

Et vada dura lego saxis Lilybeia meis, Hinc Drepani Dio portus et illaetabilis ora Aeeipit Hic Pelagi tot tempestatibus actus,

Heu genitorem, omnis curae caesus lue CVumen,

Amitto Andhison hic me, pater Optime, seSSum Deseris, heu i tantis nequidquani erepte periclis. Nec vates Helenus, quum multa horrenda moneret,

Hos mihi praedixit luetus, non dira Celaeno.