Works; from the text of Heyne and Wagner

502쪽

372 P. VIRGILII MARONIS Ergo, ut missa manu sonitum dedit hasta per auras, Convertere animos aeres oeuloSque tulere Cuneti ad reginam Volsci Nihil ipsa neque aurae Nec sonitus memor, aut venientis ab aethere teli: Hasta sub exsertam donee perlata papillam Haesit, virginiumque alte bibit aeta cruorem. Concurrunt trepidae comites, dominamque ruentem Suscipi f. Fugit ante Omnes exterritus Arruns, Laetitia mixtoque meti nec jam amplius hastae Credere, nec teli Oeurrere virginis audet. Α volui ille, prius quam tela inimie sequantur, Continuo in montes sese avius abdidit altos, Occiso pastore lupuS, magnove uVeneo, Conscius audacis saeti, caudamque remuleens Subjecit pavitantem utero, silvasque petivit: Haud secus ex oculis se tu bidus abstulit Arruns, Contentusque fuga mediis se immiscuit armis. Illa manu moriens telum trahit ossa sed inter Ferreus ad costas alto Stat vulnere mucro. Labitur exsanguisu labuntur frigida leto

Luminari purpu eu quondam color ora reliquit. Tum sic exspirans Aeeam, e aequalibus unam,

Alloquitur, fida ante alias quae Sola Camillae, Quicum partiri curaso atque haec ita satur:

mactenus, Acca soror, potui nune ullius neerbum Conficit, et tenebris nigrescunt Omnia cireum. Effuge, et haec Turno matidata novissima perfer: Succedat pugnae Trojanosque arceat urbe.Jamque valo. Simul his dictis linquebat habenas, Ad ferram non sponte fluens Tum frigida toto

Paulatim exsolvit se corpore, lentaque colla Et captum leto posuit caput, arma relinquenS; Vitaque cum gemitu fugit indignata sub umbras. Tum vero immensus Surgens erit avi ea clamor Sideran ducta crudescit pugna Camilla; Incurrim densi simul Omnis copia Teucrum, Tyrrheni tu duces Evandrique Areades alae. At Triviae custos amdudum in montibus Opis Alta sedet summis, spectatque interrita pugna S. Utque procul medio juvenun in chim Ore urentum Prospexit tristi militatam morte Camillam, Ingemuitque deditque has imo pectore voces: meu nimium, virgo, nimium crudele luisti Supplicium, Teucros conata lacessere bello Noe tibi desertae in dumis coluisse Dianam Prosuit, aut nostras hi unero geSSisse phal cir .

503쪽

AENEIDOS LIB. XI. 373

Non tamqn indecorem tua te regina siquit

Extrema jam in morten neque hoc sine nomine letum Per gentes erit, aut amam patieris inultae. Nam quicumque tuum violavit Vulnere Orpus,

Mors tuos morita. Fuit ingens monte sub alto Regis Dercenni ferreno ex aggere bustum Antiqui Laurentis opacaque ilice tectum; Hic dea se primum rapido pulcherrima nisu Sistit, et Arruntem tumulo speculatur ab alto. Ut vidit fulgontem armis, ae an tumentem, 'Cur,' inquit diversus abis 3 hue dirige gressum Hue periture veni cupias ut digna Camillae Praemia. Tune etiam telis morier Dianae 3 Di est, et aurata voluerem Threissa sagittam Depromsit pharetra cornuque insensa tetendit, Et duxit longe, donec curvata OIrent Inter se capita, et manibus jam tangeret aequis,

Laeva autem serri, dextra nervoque papillam. Extemplo teli stridorem aurasque Sonantes Audiit una Arruns, haesitque in corpore serrum. Illum exspirantem socii atque Extrema gementem

Obliti ignoto camporum in pulvere linquunt; opis ad aetherium pennis insertur Olympum. Prima fugit, domina amissa levis ala Camillae;

Turbati fugiunt Rutuli ; fugit acer Atinas Disjectiquo duces desolatique manipli

Tuta petunt, et equis aversi ad moenia tendunt. Nec quisquam instantes Teucros letumque serentes Sustentare valet telis, aut sistere contra: Sed laxos reserunt humeris languentibus reus Quadrupedumque putrem cursu quatit ungula campum. Volvitur ad muros caligine turbidus atra Pulvis, et e speeulis percussae pectora matres Femineum clamorem ad coeli sidera tollunt.

Qui cursu portas primi irrupere patenteS, Hos nimio super mixto premit agmine turba; Nec miseram effugiunt mortem, sed limine in ipso, Moenibus in patriis atque inter tuta domorum, Confixi exspu ant animas. Pars claudere portas;

Nec sociis aperire viam, nec moenibus audent Accipere orantes Oriturque miserrima eaedes Defendentum armis aditus, inque arma ruentum. Exclusi, ante oculos lacrimantumque ora parentum, Pars in praecipites fossas, urgente ruina,

Volvituri immissis pars caeca et concita frenis Arietat in portas et duros Vie posteS.

504쪽

P. VIRGILII MARONIS.

Ipsae de muris summo certamine matreS-

Monstrat amor Verus patriae-ut videre Camillam, Tela manu trepidae aciunt ac robore duro Stipitibus serrum sudibusque imitantur obustis Praecipites, primaeque mori pro moenibus ardent Interea Turnum in silvis saevissimus implet Nuncius, et juveni ingentem sert Acca tumultum Deletas Volscorum acies, cecidisse Camillam, Ingruere insensos hostes, et Marte secundo Omia corripuisse : metum jam ad moenia ferri.

Illo furens et saeva Jovis sic numina POSeunt-Des0ri obsessos colles, nemora aspera linquit. Vis e conspectu exierat, eampumque tenebat, Quum pater Eneas, Saltus ingreSSUS apertos,

EXSuperatque jugum, Silvaque evadit Opaea. Sic ambo ad muros rapidi totoque feruntvi Agmine, ne longis inter se passibus absunt; Ac simul neas fumantes pulvere eam poSProspexit longe Laurentiaque agmina vidit; Et saevum Enean agnovit Turnus in armis, Adventumque pedum flatusque audivit equorum. Continuoque ineant pugnas et proelia tentent: Ni roseus sessos jam gurgite Phoebus Hibero Tingat equos, noctemque die labente redueat. Considunt castris ante urbem, et moenia vallant.

505쪽

LIBER DUODECIMUS.

507쪽

TURNII ut infractos adverso Marte Latinos Desecisse videt, sua nune promissa rePOSei, Se signari oculis ultro implacabilis ardet, Attollitque animos Poenorum qualis in arcis, Saudius ille gravi venantum vulnere pectUS, Tum demum movet arma leo gaudetque comantes EXeutiens ervice toros, fixumque latronis Impavidus frangit telum, et fremit Ore cruento: Haud secus accenso gliscit violentia Turno. Tum si affatur regem, atque ita turbidus infit: 'Nulla mora in vi non nihil est quod dicta retraetent Ignavi Eneadaea nee quae pepigere, reCUSent. Congredior Fer aura, pater, et Oneipe foedus. Aut hae Dardanium dextra sub Tartara mittam, Desertorem Asiae, sedeant spectentque Latini Et solus erro crimen commune refellam:

Aut hab0at victos cedat Lavinia conjux. Olli sedato respondit corde Latinus : praestans animi juvenis, quantum ipse seroci

Virtute exsuperas, tanto me impensius aequum Ss

Consulere, atque Omnes metuentem expendere ORSUS.

Sunt tibi regna patris Dauni, sunt oppida capta

Multa manu ne non aurumque animusque Latino St;

508쪽

P. VIRGILII MARONIASunt alis innuptae Latio et Laurentibus agris, Nec genus indecores in me hae haud mollia satu Sublatis aperire doliso simul hoc animo hauri.

Me natam nulli veterum Oetare Proeorum Fas erat, idque omnes divique hominesque canebant. Vietus amore tui, cognato Sanguine letu SConjugis et maestae lacrimis, Vincla omnia rupi: Promissam eripui genero ; arma impia SumSi. Ex illo qui me casus, quae Turne, Sequantur Bella vides quantos primus patiare labores.

Bis magna victi pugna Vix urbe tuemur Spes Italasn recalent nostro Tiberina fluenta Sanguine adhuc campique ingentes ossibus albent. Quo resero toties 3 quae mentem insania mutat 3 Si Turno exstincto socios sum adSeire paratuS: Cur non incohim potius certamina tollo 3Quid consanguine Rutuli, quid cetera dicet Italia, ad mortem si te Fors dicta refuteti Prodiderim, natam et connubia nostra petentem pHespice res bello varias miserere parentis Longaevi, quem nune maestum patria Ardea longe Dividit. Haudquaquam dictis violentia Turni Flectitur exsuperat magis, egreseitque medendo. Ut primum fari potuit, si institit ore : Quam pro me curam geris, hane precor, optime, pro me Deponas, letumque Sina pro llaude palisei. Et nos tela, pater, serrumque haud debile dextra Spargimus, et noStro equitur de Vulnere Sanguis. Longo illi dea mator erit, quae nube sugaeem

Feminea tegat, et vanis Sese eeuhit umbris. At regina, nova pugnae Conterrita sorte, Flebat, et ardentem generum moritura tenebat: aurne, per has ego te hierimas, per si quis Amatae Tangit honos animum-spes tu nune una, Senecide Tu requies misera, decus imperium suo Latini Te penes in te omnis domus inclinata recumbit Unum Oro desiste manum committere Teucris. Qui te uni lue inanent Sto certamine CaSUS,

509쪽

AENEIDOS LIB. XII. 379

Et me, Turne, manent simul haec invisa relinquam Lumina, nee generum 1 nean captiva videbo. Accepit vocem lacrimis Lavinia matris Flagrantes perfusa gena cui plurimus ignem Subjecit rubor, et cales aeta per Ora eue rit. Indum sanguineo veluti violaverit ostro Si quis ebur, aut mixta rubsent ubi lilia multa Alba rosa talis virgo dabat ore colores. Illum turbat amor, figitque in virgine vultus :Ardet in arma magis, paucisque astatur Amatam:

me, quaeso, ne me lacrimis, neVe mine tanto Prosequere in duri certamina Martis euntem, O mater neque enim vi no mora libera moriis.

Nuncius haec Idmon Phrygio mea dicta tyranno

Haud placitura reseri Quum primum crastina coelo Puniceis invecta rotis Aurora rubeSeit, Non Teucros agat in Rutulos Teuerum arma quieseant Et Rutulum nostro dirimamus sanguine bellum: Isso quaeratur conju Lavinia campo. Hae ubi dicta dedit, rapidusque in tecta recessit, Poscit equos, gaudetque tuens ante ora frementes,

Pilumno quos ipsa decus dedit Orithyia;

Qui candore nives anteirent, ursibu RUPaS.Circumstant properi avi igae, manibusque lacessunt Pectora plausa cavis, et colla comantia pectunt. Ipse dehinc auro squalentem alboque orielialeo

Circumdat loricam humerisu simul aptat habendo

Ensemque clipeumque et rubrae ornua eriStae,

Ensem, quem Dauno ignipotens deus ipso parenti Fecerat, et Stygia candentem tinxerat unda. Exin, quae mediis ingenti adnixa columnae aedibus adstabat, validam vi corripit hastam,

Actoris A in unci spolium ; quassatque trementem, Vociferans Nunc, o nunquam frustrata Oeatus Hasta meos, nune tempus adest te maximus Aetor, T Turni nunc dextra gerit. Da Sternere OUUS, Loricamque manu valida lacerare revulSam

Semivm Phrygis, et cedare in pulvere crines Vibratos calido erro, myrrhaque madenteS. His agitur in iis totoque ardentis ab Ore Scintillae absistunt oculis mieat aeribus ignis. Mugitus velut quum prima in proelia taurus Terrificos dies, atque irasci in cornua tentas, Arboris obnixus trunco, ventosque lacessit Ictibus, et sparsa ad pugnam proludit arena.

Nec minus interea maternis Saevus in armis

510쪽

380 P. VIRGILII MAROIas Eneas aevi Martem, et se suscitat ira, Oblato gaudens componi faedere bellum, Tum socios maestique metum solatur Iuli, Fata docensa regique jubet responsa Latino Certa referre viros, et pacis dicere leges. Postera ViX summos spargebat lumine montes Orta dies quum primum alto eam ite tollunt. Solis equi, lucemque elatis naribus emant: Campum ad certamen magnae sub moenibus urbis Dimonsi Rutulique viri Teucrique parabant; In medioque socos et dis communibus aras

Gramineas. alii fontemque ignemque serebant, Volati limo, et verbena tempora Vineti. Procedit legio Ausonidum, pilataque plenis Agmina se undunt portis Hinc Troius omnis

Tyrrhenusque ruit variis exereitus armis Haud secus instructi ferro, quam si aspera Martis Pugna vocet. Nec non mediis in millibus ipsi Ductores auro volitant Ostroque decori, Et genus Assaraci Mnestheus, et foriis Asylas, Et Messapus equum domitor, Neptunia proles. Utque dato signo spatia in sua quisque receSSit,

Rufigunt tellure hastas, et scuta reclinant. Tum studio effusae matres, et vulgus inermum, Invalidique senes, turres et tecta domorum Obsederin alii portis sublimibus adstant. ADJuno e summo, qui nunc Albanus habetur, Tum neque nomen erat, ne honos, aut gloria monti Prospieiens tumulo campum aspectabat et ambas Laurentum Troumque acies urbemque Latini. Ext0mplo Turni sic est assata sororem, Diva deam, stagnis quae fluminibusque sonoris Praesidet hunc illi rex aetheris altus honorem Jupiter erepta pro virginitate saeravit: Nympha, decus fluviorum, animo gratissima nOStro, Scis, ut te cunetis unam, quaecumque Latinae Magnanim Jovis ingratum ascendere cubile, Praetulerim, coelique lubens in parte locarim:

Disce tuum, ne me cuses, uturna, dolorem.

Qua visa est oriuna pati, arcaeque sinebant Cedere res Latio, Turnum et tua in oenia texi: Nime juvenum imparibus video concurrere satis, Parearumque dies et vis nimie propinquat.

Non pugnam aspicere hane oculis, non aulera POSSum. Tu Pro germano si quid araesentius audes, Perge ; decet. Forsan miseros meliora Sequentur.