De saxis, acubus, ferreis, vitreisque frustis, non exiguae molis, variae superficiei & figurae, aliisque plurimis rebus, plerumque per vomitum, aliquando etiam per inferiores partes ejectis, tum & de miris animi & corporis morbosis affectionibus, qui

121쪽

quorum apices retinam specialite, fertingant, riit Arent, & oscillare quoquo peculiari modo cogant, atque pari proportione ea Meningum pars, quae ad opticos spectat, analogas suli at ostillatio. nes, quae spectati 'μνyi 'species et adamussim rem .rant: Quid sane obest, quod, ob' supra allatas mor, bosas caussas, pari modo ibidem, extra eamdem objicti repraesentati occasionem, oscillare Meninges valeant . & retinae filamina etiam; ita ut objectum

illud se uidere quispiam sibi persuadeat, lieet ab Um

neutiquam con iciatur λ Id quoque in insemiuis evenire , passim observamus, eorumque phaenomenGquaelibet eodem ratiocinio explicari posse, in pro clivi nobis videtur esse . Eamdem ob caussam, siquis, in obscuro maxime loco, oculum sibi extrinse cus speetali modo perfricet, aut apte comprimat, igneas scintillulas, per aerem volitantes, se intueri, sibi videtur; eo quia tunc, ex illa perfricatione , alteratio in filaminibus Retinae , & Meningum succedit, illi propemodum similis, quae, a visis revera scimtillulis, excitari tali modo debuisset. Haec autem, quae de visus senserio diximus, de aliis etiam Vera esse Posse, nemo, uti opinor, inficias iverit : habita scilicet ratione selum variae cuiuscunque organi texturae, modique, quo externoruin objectorum species in ipsis primum imprimuntur, indeque in correspon' denti

122쪽

Mntibus Meningum lacerruis perfichuitur; quando revera talia objecta Seiastriis quibus is uacunque re praesentata sterint; ut exinde intelligatur qui fiat, ut aliquando Videantur adstitisse, licet haudquaquam adstiterint . Ob easdem insaper causiti, aliquando etiam in Iuvise nostra evenit , ut saeua Blum sibi

videretur ea cernere, tangere, audiret Sc. quae nusquam aderant; Verum etiam, quae aderant, licet vigil, nec quidquam, extrinsecus impeditis sensibus, aut nihil penitus,taut inrale sitiem, ipsa animadverteret. Tunc enim, ob perversiaio Meningum constitutionem, aut nullae ibidem oscillationes ab objoctis; extrina.dus organa pulsantibus, excitabantui, aut incongruae, seu quomodolibet improportionatae ideae. fiebant :quippe quod species: etiam externorum objectorum .inordinate & promiscue impressae essent, neque Me ningiim correspondentia filamina tunc rite, pro fre nata, oscillarent, neque persecte altorationes illas mciperent, ninuet opportune retinerenIό quae cum alte. . rationibus aliis, extrinsecus, ut diximus, factis, aequa ratione convenirent, sive mavis proportiὀnatae iis essent. Attamen haud inficiabor unquam, quod aliquan. do etiam erronea objediorum phant sinata Iuveni hula contigerint, ex incongruis tantion externorum quorumvis sensuum dis sitionibus, absque Meningum laesione: eo qina 'ili t nerVorum. caudices, ad O

123쪽

gana illa spectantes, convulsone detinerentur,' arat Piter:alterati essent; ita ut oscillationes quidem fia-birent, improportionatas tamen, externis obje norum impressionibus, quas inde Meningibus suppeditarent. Quod si in externis senserit, nullae tunc oscillationes fierent, nullas quoque in Meningibus suseitari exinde reliquum esset; tametsi istae optime caeteroquin constitutae forent . Eapropter plures occurrunt passim convulsionariae Feminae, quae derepente oculorum acie priVantur, nec quidquam objectas ipsis res intuentur ; uti & aliae, quibus in gyrum agi quaeque ubdentur. Illud plane fit, ob spasinodicam nervorum opticorum contractionem, aliquando etiam re lintionen , made oscillare amplius nequeunt; hoc Vero ob incongruam morbosam commotionem , in Retinae filaminibus, a convulsivo principio, excitatam, propter quod luminoserum penicillorum apices absque norma imprimuntur . Adeo autem Verum est quod ejuscemodi morbosae assectiones ea ratione inopinato persaepe fiant ; quod, congrua Opii dosi, aeque facile tavantur, uti pluries in Hystericis ob servare mihi contigit. Ideoque toto Coelo tunc aberrant illi, qui, ut hisce prospiciant malis, ad Collyria, ad Vesicatoria, Emplastra, aut ad alia huiusce censiis, non frustra tantum , sed male confugiunt, Aegrotasque suas perperam eXtorquent. Quum Vero

124쪽

ineoncinnae illae sp cies, utcunque, ex dictis, enatae

agente Anima, inter se mutuo male conseruntur, alterantur, aut componuntur: eo longe pejus negotium

abselvi, necessum est . Etenim novae Piae inde resultantes ideae, magis compositae, incongruo magis magisque & absurdo modo emergent: ideoque pari

hinc passu & judicium, & discursus, & aliae quae

vis intelleinuales a Stiones, quae .Hominis Vere propriae iunx, pellime quoque procedent Ex hisce quisque noscet, cur faelum sit, ut varia saepe se vi dere, aut audire male opinaretur Juvenis illa: rumst quia, ut in primo casu, illorum objectoruna species ipsi contingerent,quae externa organa neutiquam affecerant: tum quia, licet objecta vere sensoriis objicerentur, haudquaquam analogas sibi ideas in ipsis producerent, imo nullo modo consormes. Inde Furoris illius Maniaci rationem habemus, in quo, a) teste Sennerro , Aegroti imaginantur ea, quae non sunt, ct nullum discrimen inter honestum di turpe , boumit o malum, amicum is inimicum aDUcunt . Propterea Cicero quoque animadvertit, b) multa posse videri esse,

quae Omnino nulla sunt, cum Animi inaniter mois tuar eodem modo rebus us. quae nullae sent, ut iis, quae sent. De Furentibus ramen ejuscemodi, ac de Somniantibus ea. dem Q Sennertus cap. II. de Mania. b) Cisera Io. 4. A dem. quaest '

125쪽

dem porro ratio est: cum in utrisque, ob perversem Meningum dispositionem , Animorum quoque a tiones aeque mile, sim modo, procedant. Enim vero Animi, sa) quum sustinentur memfris , ct e pree, ,

sensibus, smnia certiora cernunt, cogitam , sentismi. Quum autem Mee sistracta sunt, deserturique Animus unguor Corporis, tum agitatum ipse per sese. Itaque in m ct formae versantur, di actiones, o multa audiri, multa diei videmtur: uti ex hisce, quae supra innuimus, aphrodisia vigente caussa, menisse, , manisestissimum est. A posite etiam recentiisimus Poeta b) hujuscemodi visionum vices elegantissime sic adsert i Hypochon-driae palatium describens.

So a Ia cima deI Palaeteto volano cistanti fumi, e qui fantasm. Mani ' . SAEgono more nebbis, orrendi in vista,

uri neUombre abitate da i spiriti I signi son ε - Eremita, O ehiaria Gme vi dini di spiranti Vergini.

appariston flammenianti furis, Fieri serpenti in tortuose Ipire, ' ii . . Pallidi spestri, orrende tombe aperte,

126쪽

Tandem. ,. Ut omnia. complectar, Nemini mixtim esset ps victo .debet, quod ab Aphrodisio potitiimuni eo succo , veluti praecipvit movente caussa , .r tot, tamque Varia accidentia , quibus juvenis has iden, iidem divexata fuit, derivare potistimum, atqu explicare non dubitaverim: sive respe Ru ad laesamplaritariam mentem, sive respe stu ad Corporis alias assectiones. Scio enim, & in Hystericis vulgaribus morbis Varia persaepe convulsionum phaenomena contingere, pro diversa Aegrotarum Feminarum

dispositione ; licet una & cadem fere semper sit ipserum origo. Idcirco aphrodisium hunc succum, circa vicinias Uteri restitans ideoque corrosi Vam hinc, pene dixerim, vim ita num) qui subinde universam lympham inficit, tanquam Virus quod dam habendum esse, censeo, quod in una modo, modo in altera parte Corporis agat; indeque diversa adserat symptomata. Hujuscemodi videtur esse Cebricum Virus, quod, licet in omnibus idem pene sit, diversimode tamen im singulis agere deprehenditur;

quin imo 8c in unoquoque nunc unam, nunc alteram partem Varie laedit, atque Vexat: Quod & de Vendinis verum esse Obsematur. I Attamen

127쪽

Attamen, etsi ratiocinia haee verisimilia sutem an- quibus videri sertasse queant, proposito tamen nostro satisfacere posse, illi neutiquam concedent, qui oppωficiam prorsus adhuc sentienr, utpote qui pro certo habent, visiones illas, ab assedia hac Iuvenei tune habitas, nullo modo naturalibus silis principiis consormes esse, ideoque veluti divinas partim, partim veluti Daemoniacas dici jure meritoque debereo: Divinas nempe, quia circa divina 8c sacra Deilliter ac plerumque Veriatae sunt: Daemoniacas vero , quia incongruas penitus, Sc malas saepe ipsi imagines & cogitationes excirarunt, a quibus ipse caeteroquin aVersabatur prorsus, quotiescunque sui

compos esset.

o ad primum, histe cum Cicerone reponer opportunum est. sa) Quid vero habet auctoritatis furor

iste, quem divinum vocatis, ut, quae Sapiens non videat, ea videat insanus, is, qui humanos sensus amistris ,

vinos secutus sit Θ Ut ipsis nihilominus pro virili, utriunt, setisfaciam, circa hujustemodi visionum genuinam essentiam atque caussam, neque ingeniosis dumtaxat commentis militare unquam videar in rebus histe, quae ad Sacroianctam Religionem nostram pertinere speciatim existimantur : cum Summo Pon tisice nostro animadvertant, obsecro, tripliciter ubsi rasa Cisero, lib. I. de Disinat.

128쪽

siones se distingui; cum aliae videlicet eo orales ibit Paliae sa) iiiiςlle quales , aliae imaginariae; cu jusmodi. illas, quas Juvenis nostra experta est , reVera

sie, ex altaris ab ipQ Sapieptissimo Auctore ibit dem quisque facile deducet . . Etenim postea sic

effatur. Porro, ut dignUcatur, an visio, o apparitis, de qua quaesis incidit, fuerit naturalis , sedulo examinandum es, an aliqua caussa praecesserit, ex qua vi o di a paritis procedere potuerit. In Aegrotis etenim, di Phreneticis eris his, qui nigro humore, Ac melancholico assecti sunt, in his, qui atra bile abundant, in his, qui vehementibus cogbrationibus ct a fictibus agitantur, mesta facilitate contingere potes, ut putent, se aliqua videre, quae non sunt, o quod eis aliqua apparere videantur , quae non marent, quae tamen a se visa, ct coelitus dem 'ara praedicare consume runt. Quae num adamussim proposito nostro comoeniant, atque cum praehabitis ratiociniis nostris com sentiant, penes Sapientes judicium esto. Quo ad secundum autem, ipsis facile libenterque acquiescam , ideoque Daemoniacas fuisse visiones eas dicam, si Animam rationalem, uti in Thimaeo, Daemonem animalem appellare fortasse, in eo sensu, velint: aliter autem ab ipsis penitus dissentiam. Revera enim nostrae hujusce juvenis Anima, cum, ob

Q Lambertia. de Serv. Dei Beat. lib. 3. cap. FQ.

129쪽

rationes Spra allatas, tint mira, tamque varia, praeter consuetum, phantasmata, seu incongruas Obje torum, nusquam etiam existentium, ideas mente Ninries eoncipere tunc potuerit: memoniacam numram praeieserre quoquo modo vise est; ea saliem: ratione, qua Aristotcles, res: te Fortunio Liceto ,

Q apte per naturam memmiamm , non divinam, quae procreatrix est, in Hominibus dormientifus , verorum Romnio rum, sol eat nihil aliud , quam Mimam Hominis rations Iem, plurimum a orporis cura secretam, cogitationum ineis soli vacantem. Hoc etiam confirmat μθ Rhodiginus, haec habens. Dignum scitu, quod Apulejus inquit, quodam Ignificatu Animum humanum etiam in corpore constuertarum, mn pari Daemonem; unde apud Visgilium mi ne hune ardorem mentibus addunt, Furiale ρ an sua cuique Deus fit dira cupido δειν st bona cupido Animi Deus est . Unde daemonas dici beatos putant , quorum Daemon bonus, ides Animus virtute perfectus es. Intellectum irem no rum p4Mxus recte Daemonem nuncupare , nam TNmaeus inquit, Deum nobis supremam Animi parrem , tanquam Daemonem, contribuisse.

SiVe itaque uno, sive altero titulo , sive utroque simul, asse Stae hujusce Iuvenis nostrae Animum insignira' quispiam malit, s e proinde in eo sensu haud

unquam H Fort. Licet. in epis. ad Gabriet Naud. M Caia. Morig. Le i. antiqv. Iιb. I. ccl. 3Ο.

130쪽

unquam TeII m. Pro eerto tamen. habe,3 semper, quod, praeter externas recensitas i caussas , specialis

in ipsa Meningum stru Rura praecesserit, uti supra indicavimus; propter quam nempe, in iis circum. stantiis, mirum adeo in modum ejus phantasia laesa fuerit, omni dempto Malafieio . Equidem , posito quod Meninges, utpote sensationum speciale orga num, sicuti ostendimus, haberi debeant; ac proinde veluti tabula rasa, ut ita dicam, quo ad idearum quarumvis imprestionem, vere sint; variae in ipsa infigi possunt Dcies, eaeque vario modo, non solum

ob diversitatem Objectorum, ab extra Venientium ,

quorum ope tabula illa pluriformiter depingitur; sed etiam juxta diversam Meningum earumdem dispositionem ἱ propter quam praeterea ex prioribus minplicibus ideis alias etiam compostas suboriri, atque etiam alias de novo penitus progigni posse, demon

stravimus. Hoc autem satis stiperque videtur esse, ut intellectualium quarumvis a litonum moderamen quodvis, sive ordinatum, sive secus, simulque Damtasiae ludibria quaeque explicentur. Idcirco, si specialem hanc Meningum constitutionem, in Juisne nostra Dctatam, ceu ad miras illas mentis assectiones producendas tunc ocialiter conserentem, veluti Daemoniacam naturam, haberi, in allato supra semst, debere quispiam contendat : utatur, pro Iubim, jure