In factum actiones in Academia Georgia Augusta illustris Ictorum ordinis auctoritate praeside Christ. Frid. Georgio Meister I.V.D. expendet Otto Fridericus Lindholtz ... Anno 1748. d. 22. Iun

61쪽

pore non in corpus, Vel non a corpore in corpus,

ctio in D tum est cm)- Datur enim cessantibus lege proditis actionibus, directis scilicet legis Aquiliae q. XLI. & ipsam rem gestam monstrat, ex quapropter analogiam, seu mentem legis Aquiliae oritur cf. cod. P. VLPIANVs n scribit: Nam G cura peduos aliqnis pignori cepi sset, re fame eas necauisset, dum non patitur, te eis cibaria adferxe, in festum actio danda est. Apertius rem dicit NERAT Ius ο Boues alienos in angustum locum coegilli,eoque effectum est, ut deficerentur; datur inde ΛD EXEMPLVM

LEGIS AQFILIAE IN FACTUM ACTIO.

Actio haec υιisis, ad exemplum Iegis Aquiliae data , in factum, utrum sit civilis an praetoria Z quaeri potest. Videtur quibusdam ciuilis p , scilicet

ex ICtorum interpretatione prosecta. Prouocant ad Ieges T. q. 3. &6. L. 8 L. I9. ad L. Aquic ubi occurrunt eiusmodi formulae, quibus ICti interpretari & de iure respondere QIebunt, velut: Proculus scribit, Pegasus ait, Labeo dicit, Labeo distinguit'ceto atque inde concludunt, actionem hanc utilem in factum ICtis deberi & ciuilem esse, Verum falsa haec est concluso & suis auctoribus pIane indigna: non enim ICti in allegatis legibus concedunt hanc utilem actionem, sed Proserunt tantum varios euentus dubios, a que

62쪽

6 que disputant, num directa, num utilis actio praeestoria in hac vel illa visione locum inuenire possit, necne 3 Et dic, amabo te, cur VLPIANus & . CAIus, qui sunt auctores earum legum ,-ad quas prouocant dissentientes a nobis, disputationes prudentum retulerunt 8 nonne quia ad edictum Praetoris commentati sunt 8 Sane L. 7. ex libro XVIII. VLPIANI ad edictum& L. 8. ex libro VII. CAI 1 ad edict. prouinc. desumtae sunt. Oportuit igitur omnino Praetorem in edicto actionem utilem in f Etum hanc dedisse, quia i Cti, qui edictum eius illustrartuat, exempla proserunt, ct utrum ad actionem in factum utilem trahenda sint, disciuirunt. Sunt & aliae rationes, quibus adstrui solet, hanc actionem utilem eta ciuilem q), I. quod, ut alitio praescriptis verbis in factum, quae datur e X contractibus in nominatis exemplo directae actionis, quae datur ex contractibus nominatis ciuilis est, s XXXV sic etiam actio utilis, quae datur exemplo directae actionis ex lege Aquilia, ciuilis dici debeat: II. quod in j. i6. Inst. de L. Aquil. actio in factum pra toria, de qua statim agetur distinguatur a directa diutili, quali hae sint ciuiles, illa tantum praetoriar IlI. quod verba: ex legibus, accipienda sint: tam ex legum sententia, quam ex earum verbis r Verum enim vero haec omnia infirmo nituntur talo.

Actiones namque diuiduntur in ciuiles & praetorias ob solam originem suam, prout eam habent ex iu-

Variant. ex Cuiae. Lib. L eap. 3o. ν VLPIAN. in L. P. . observ. Lib. III. cap. 26. st Lib. IV. in .

63쪽

re ciuili vel praetorio cs . Supplet autem Praetor dando actiones utiles f. XXXVI.), quae adeoque sunt praetoriae ct . Non obstat, quod actio pra scriptis verbis in factum lsit ciuilis, quae datur exemplo directae alicuius actionis, gaudet enim Origine ex iure ciuili, seu interpretatione prudentum S. XXXV): at actio in factum utilis exemplo legis quiliae Venit a Praetore. Neque mouet distinctio actionum in Institutionibus illa in directam, uti di in factum; quae facta non est, quia priores duae actiones sint ciuiles, posterior sola praetoria, sed quia prima est directa, secunda utilis, tertia vero deficientibus directa & utili competit S stibsidiaria est u). Quid vero multis r habemus ipsa legis verba, quibus actionem in factum utilem ad exemplum Ie- is Aquiliae praetoriam esse, luculenter euincitur; o M po NIVs enim scribit: Quia actionum non pIenus numerus esset, ideoque plerumque actiones

in factum dest erantur, sed N eas actiones, quae legibus proditae sunt, si lex iusta necessaria sit, fis

plet Praetor in eo, quod facit in lege Aquilia redde do actiones in factum accommodatas legi .Aquiliae, idque utilitas eius legis exigit.

I. XLIV.

Pνδεπι- Plures exstant actiones in factum Vtiles praei 'I'. ' a me, quales sunt actio in factum, quam Praetor

actiones accom-

64쪽

63 accommodat rei vindicationi actio data ad exemplum actionis ad exhibendum set , actio in factum ad similitudinem actionis directae de pauperie ex LL. XII. Tabb. a . Sed quoniam labor noster non versiamr in euoluendis singulis in factum actionum exemplis, quae in Corpore Iuris habentur, quin potius ad notionem genuinam specierum earum acquirendam tendit, nobis sussicit hic valere conclusionem: Omnes actiones, quas Praetor ad exemplum tegis alicuius vel directae actionis, deficientibus aliis actionibus nominatis reddit, re quae monstrant rem gestam, ex qua propter analogiam iuris oriantur, in

laetum actiones, re quidem praetorias utiles esse. q. XLV.

SuppIet Praetor sine exemplo noua introducen- Actisnes

do q. XXXVI. &XL. , quod facit deficientibus di- in Dum recta & utiIi adtionibus nouas in subsidium dando

Propter aequitatem. Age rem exemplo illustrabi- Δ, . sed mus: duetus misericordia quis alienum seruum com .peditum soluit, ut fugeret. Corruptio corporis per . '

corpus facta non eu, nec etiam Vel a corpore prora non in corpus, VeI non a corpore in corpus

damnum datum eae Ergo neque amo legis quiliae directa obtinere potest, neque villis in Dinimpraetolia c*. XLI. &XLII. 3. Quoniam tamen res est gesta, ex qua propter aequitalcm oritur obligatio, etiam sine exemplo legis vel alicuius actionis

dedit actionem tu factum bb, non utilem, sed i am

65쪽

praetorium directam. Illae itaque actiones, quas Praetor de ieientibus directis re utilibus sine exemplo dat, ει quae rem gestam, ex qua propter solam aequitatem nascuntur, Monstrant, Junt actiones in factum.

q. XLVI.

u. . Quia iniquum est, non consentire in id, quod

--ιomia mihi est utilitati, aut fieri velle cum alterius damno sine iusta caussa locupletiorem, aut velle antecedens, nolle consequens; ex his aequitatis naturalis regu- .mniam lis ope fictionis quasdam, quibus adiecta propterea fuit particula quas, conuentiones deduxerunt: dico . .. s quasdam I, ergo non omnes, aut Vagas, sed certas ,-- nonnullas, saepe obuias & rei publicae salutares, easeri 'i' que numero, forma, nomine dc actione distinxerunt

hitum istarum regularum aequitatis, quibus quasi contractus superstructi sunt, simulque animum a vertas ad horum numerum iure proditum ς perex guum eum esse, facile animaduertes, atque aequi talem istarum regularum quasi contractibus nominatis multo latius patere concedes; non enim tantum

sunt negotiorum gestio, tutelae administratio, inde-hiti solutio &c. sola negotia, quibus istae aequitatis regulae applicari possunt: non possimi non quotidie fere in ciuitate emergere talia, quae licci nullamassinitatem cum quasi contractibus iure proditis habeant, tamen ista aequitate naturali, ut caussa sua ciuiliter obligandi, vel maxime indigent. Sic est hodie, & sic fuit olim Romae. Dolo quis deceptus fuit a Titio, qui nondum actione de dolo conue tus moritur: quaerebatur, utrum deiuncti heredes

66쪽

6 conueniri hac actione possent 7 ct sane non poterant, cum fundamentum agendi, quod defunctum adstringebat, deficeret in herede, qui in delictum vel dolum non succedit c). Factum tamen aliquid est, quo heredes, nisi restimerent, quod destinctus dolo accepit & ad eos transmisit, sine iusta caussa cum alterius damno locupletiores fierent. Actio de dolo

etiam non datur liberis vel libertis aduersus parentes patronosue, cum sit famosa : neque humili adversus personam dignitate eXcellentem ;& tamen locupletior fieret cum alterius damno decipiens, nisi restitueret rem. In hoc utroque exemplo actio doli non obtinet, adest vero aequitas naturalis, qua nituntur quasi contractus, occurrit etiam factum sed non tale, quod est Vlli ex quasi contractibus proditis simile, neque enim ad negotiorum gestores defuncti, cui actio imminebat, referri possunt heredes, neque ad tutores, Vel administratores communis hereditatis , neque etiam ad acceptatores indebiti vel possessbi es sine caussa ; imo factum in altero exemplo, V. g. parentum Vel patronorum liberos libertosue d cipientium , ne quidem honestum est, quod alias in quasi contractibus exigitur, de ideo a quasi contractibus quam longissime aberrat. Quid ergo est y inquit VLPiΑNus ad edictum e . Supplet Praetor ius propter solam aequitatem introducendo noua f.

XXXV l. atque deficientibus legibus, vel directis& utilibus actionibus, dat aetiones in factum, id est,

quae

67쪽

6 CAP. LII. DE RELI VIS ACTIONI avs

quae rem gestam, eX qua propter solam aequitatem nascuntur, monstrant sq. XLVO. Quamobrem dat. in factum actiones in subsidium ex negotiis honestis, quae non sunt simul verae corulentiones, neque quOxum nomina inter quas contractus iure prodita sinat, sed quae tantum eorundem aequitatis regulis nituntur, dat quoque in factum actiones, ex facto licet inhonesto, modo adsit regula aequitatis, ex qua quis quasi obligatur t, Probantur haec non solum i 1ibus ciarissimis L. 9. q. I. L. II. L-28. L. 29. Dia de olo Malo L. L g. 48. D. . de Vi ρο Vi Arm. L. D. de Calumniat. L. 33. q. IT. D. de Aedilito Edict. verum etiam varia in hanc rem exstant in Digestis exempla, quorum quaedam P ER i L L. BoxHMER vs Q congessit. Omnes ergo actiones , quas Praetor cessantibus actionibus ex quo contractu re de dolo pro- .pter factum flue bonestum sue intonestum ob solam aequitatem , quae est actionum ex quasi contractibus iure proditis fundamentum, dat re quae rem gestam con

plectuntur , sunt actiones in factum praetoriae sis diariae ch, 3. XLVII.

μω - ' obligationes ex Bisto licito ceu contractibus '' olim fuerunt certae ataue distinctae caussa sua, n

. . mine di forma & agenai sormula, idem etiam de o

EO ERMERVS aliique ICti di- eum subsidiarias omnium actionum, quando de ipsa de dulo actio non competit.

68쪽

ligationibus ex maleficio dicendum est. Notata enim delicta exstabant in XII. Tabb. quorum cuilibet . poena certa & persecutio statuta fuit; & ciuibus postea, luxu ingruente, peioribus factis, nouisque criminibus ortis, auctus quoque variis legibus est nominum eorum & poena m numerus. Sed non potuerunt non indies noua occurrere delicta, quae nomdum legibus notata, quorum adeo nomina & po nae nondum erant certa ὴ quae tamen non semper

essent tam grauia, ut molesta illa & multis difficultatibus obnoxia in comitiis opus fuerit legislatione. Subitis potius plerumque interdictionibus utendum fuit. Vbi itaque deficiebant leges, ibi Praetoris os- fcium nouis ortis delictis eas supplebat poenis & Θctionibus nouis etiam aduersus illos, qui contra edictum egerint. Cum autem omnis detur actio in f ctum deficientibus iure proditis aliis actionibus, quae ipsam rem, ex qua vel ob analogiam iuris vel solam aequitatem Oritur, monstret g. XXIX. ; cons quens est, Vt actiones tales, quas Praetor ex eduis suo, maxime ex delictis promittit, actiones in factum snt. Tales in factum actiones praetoriae sunt: actio in faetum ex alienatione iudieii mutandi caussa facta si), actio in factum de calumniatoribus ), actio in factum si libertus absque venia patronum in ius vin

eauerit 0 actio in factum si quis missum in posses

69쪽

in latioribus Digestorum libris n memorantur Emgo illae actiones, quas Praetor deficientibus aliis ctionibus in edicto suo ex delictis promittit, quibus ius introducendo sine exemplis auget & supplet &

quae continent rem gestam, eX qua propter solam aequitatem oriuntur, quibus tamen a Praetore proprium nomen aliud non est tributum, actiones praetoriae in factum appellantur. o

H Velut actiones in fictum: de

ineendio, ruina, ct naufragio: de inusis vel deiectis e contra multeis rem, quae ealumniandi caussa in pos.sessione est: eontra illum . qui dolo malo fecit, quo minus quis in . iudicio appareat: aduersus nauta eau pones ct stabularios: eontra eum qui ius dicenti non obtemperauerit cte. οὶ Mentio fit quoque in iure Romano exeeptionis in factam. Inis non incognitae sunt repti eae N -- plicae in factum. Verum licet haeconii ingi possent eommode cum nostro labore, tamen ne dissertatiotus academicae fines transyrediamur, earum talem mentionem secisse hiesumeiat.

Errata quaedam Diuiligod by Corale

70쪽

PRAEMOBILISSIMO ATQUE DOCTISSI

S. P. D.

C. F. G. MEIS ΤΕ R. D.

Quid a Te iucundius mi i posuit iniungi,

quam ut in dissertationis tuae publica propugnatione arbitri omisio es moderatoris fung

rer λ Nam elegantia morum tuorum, atque mmma housas, quae, quibus innotescis, ad comnectendas amIcitias seu tenacssimum vinculum, adiciunt omnes, fecerunt, ut per biennium, Gquod excurrit, ex Tua familiaritate, modesta. hinc arctissima , magnam semper voluptatem Pe Feram, quam diuturna, Tecum enIm eodem vir domIertio hemi, consietudo auxit. A cedit praeclara Tua Iuris scientIa, diurna nocturnaque industria parta, es non solum crebris publicis