장음표시 사용
291쪽
rogali et optimati et populari permitata, temperata
modiceque oonfusa et aequata sit '). Flacet enim esse quiddam praestans in epublica et regalo; esse aliud auctoritate principum rutum ac tributum esse quasdam res aerudias Iudicio Voluntatique multitudinis. Haec enim constitutio atque conformatio reipublicae primum habet aequabilitatem quandam magnam, qua carere diutius Q pqssunt liberi, deinde similitudinem. μα est enim caus conversionis, ubi in auo quisque gradu niteri collocatus et non quo 'a ripitet aes decidat. Hujus quidem mixtam civitatis exemplar exsectum atque absolutum proponit Ciceroeam, quam Romani Veteres Posteris suis reliquerant 7, teum qua aut constitustione aut descriptione aut disciplina nulla omnium rerumpublicarum conserenda sit , Quae quidem ivitas non mus ingenio, sed multorum, nec una homiuis vita sod aliquo constituta saeculis et aetatibus, e nascens et cresceus et adulta et jam firma atque robusta ' , et qualis sit, et opu- ω es de Rep a. 35. II. 23. maeo eadem eat Podbii senten
tia. I. . aridem quoquo civitatis formam Stoici persectissimum iudicarunt. V. eunemarui. Gescis de Pisic
T. IV. P. 145. DCL. illustrissimi viri meeronii istis Gracώ. p. 400. alibi Edit. IV.
292쪽
mam esse, eo ostendit, quod historiam romanam ab initio usque ad Scipionis tempora persequitur, et hanc Tempublicam romanam tanquam ex Plar Proponit, ad quod omnem illam orationem, quam de optimo civitatis statu habet, dirigat atque componat.
Ac primum quidem Romulus Durbi locum, quod est ei, qui diuturnam rempublicam aerere Conatur, diligentissime providendum, incredibili opportunitate delegit ). Tum etiam vidit singulari imperio et testate regia tum melius gubemari et regi civitates, si esset optimi cujusque ad illam vim dominationis adjuncta auctoritas. Itaque hoc consilio et quasi a natu statua et munitus rempublicam gessit φ . Egregium porro reipublicae peperit firmamentum auspicua institutis ' . Sed saeclare civitas omatia aliis Praemata eo quod omani statim in initio imperii, etiam
tum agrestes, Viderunt, Virtutem et apte tiam πω lem, non progeniem quaeri oportere ). um Ροωpilius Romanos a bellicia studiis evocavit ad Pacem, 1 Cie de Rep. II. 3.
293쪽
et duas praeciarissimas ad diuturnitatem reipublicae res confirmarit, religionem atque clementiam ' . Tullus Hostilius, excellens in re militari gloria, magnis rebus bellicis atque jure seciali instituto auxit atque corroboravit romanum imperium ). eo minus Alicus Martius et Tarquinius Priscus salutaribus et egregiis institutis factis rei romanae praeclaro Prospexerunt ). Ex omnibus tamen in republica vidit plurimum Servius Tullius, cujus praestantissima instituta paucis complectitur ' . nprimis Romanos ita disparavit, ut inragia non in multitudinis, sed in locupletium potestate essent ut igitur is in sustragio plurimum Valeret, cujus plin imum intererat esse in optimo statu civitatem. Quae de ultimo rege a Cicerone dicta sunt, particula quadam excepta, temporis inj ia interciderunt. - Jam vero, quod proprium sit in romana republica, quo nihil possit esse praeclarius, id Cicero in sequitur subtilius Enimvero Tomana res blica, expulso Tarquinio, ita conformabatur, ut ex tribus illis rerum publicarum generibus constaret. Tenuit enim senatus hoc in statu rempublicam tem-
294쪽
poribus illis, ut in popido libero alica per populum,
pleraque senatus auctoritate et instituto ac more gererentur atque uti consules potestatem haberent tem-
Pore duntaxat annuam, genere ipso ac iure regiam 3, Populi comitia non valebant, nisi es atrum approbasset auctoritas 3. Verum quum in civitate omana ita constituta nondum sequabilis esset compensatio et juris et ossicii et munetis, actum est ut linetbua seditionibus commotis a plebe, conti a consulare imperium duo tribuni plebis constituerentur, atque inde egregia quaedam aequabilitas efforesceret Ita Potentia senatus atque auctoritas miouebatur quidems gravis tamen et magna remanebat, sapientissimis et sortissimis et annis et consilio civitatem tuentibus; quorum auctoritas maxime florebat, quod quum honone longe antecellerent ceteris, Voluptatibus erant inferiores, eo Pecuniis ferme uperiores eoque erat . quae gratior in republica virtus, quod in ebus Privatis diligentissime inguἱos cives Plata, conεiin, re ine
295쪽
271 xxv 11. DE MORIBUS ET LEGIBUS.
Fundamenta civitatis sunt mores et leges ). Locus de moribus iobis praetereundus est, quoniam liber quartus de Republica, quo hoc argumentum contine hatur, totus Paene, exceptis auculis quibusdam particulis, interiit. Uberius tamen exponeres licebit de legibus. Iustitia in republica primum atque Pi lucipem
locum obtinere debet. Diinvero uti in musica Com contus est quidem tenendus ex istiuctis sonis, isque ex dissimillimarum vocum moderatione concors tamen citur et congruens sic civitas ex diversiosimis ordinibus, ut sonis, moderata ratione cousetis dissimil- -Amoxum conciuere debet; et Fae harmonia a musicis dicitur in cantu, ea est in civitate concordia, arctissi'mum Bique optimum vinculum incolumitatis in omni republica, eaque sino consilio nullo pacto esse potest, haec enim Praecipit Parcere omnibu4, Consulere generi homi m suum cuique eddere; et multatalia laudabilia ' . Aequitatem in omnibust. servat; et cum Ceterae virtutes quasi tacita vini, et intus inclusae, sola justitia est, quae nec sibi tantum conciliata sit, nec occulta, sed oras tota Promineat et ad bene
296쪽
faciem iam prona sit, ut quam plurimis prosit, in omnes sine ulis discrimine homines cadat. Ad hanc autem justitiam deus nos procreavit igitur non opinione, sed natura est constitutum ). Quo Posito, respublicas magis inde confirmari posse, leges stabiliri, et populos sanari, statuit Cicero ). Haec .
lex naturae saeculis omnibus ante nata est, quam scripta lex ulla aut quam omnino civitas constituta; haec lex est recta ratio, qua nihil divinius est, naturae congruens, dissus in omnes, constans, SemPterna,
quae vocet ad ossicium jubendo, vetando a Baude deterreat, quae tamen neque probos usua jubet aut vetat, nec improbos ubendo aut vetamdo movet. Huic legi nec obrogari fas est, neque derogari ex hac aliquid licet, neque tota abrogari potest nec
vero aut per senatum aut Per populum solvi hac lege possumus: neque est quaerendus explanato aut
8 Lactant de Ira Dei. eap. ultim Iustit. ΙΙΙ. 28. E Cicerone.
1 Legg. I. 22. sed rosecto ita se es habet, ut , quoniam
vitiorum emendationein legem esse Portet, commeritatricemque virtutum, ab ea vivendi doctrina duratur. Legg. II. 5. Cotistat prosecto, ad salutem civium, civitatumque incoΙumitatem vitamque hominum quietam et beatam Conditas esse leges eosqus qui Primum ejusmodi scita auxerint, Populis ostendisse, ea se scripturos tuus Iaturos, quibus ille adscriptis susceptisque honeste beateque viverent, te.
297쪽
interpres eius alius nec erit alia dei Romae, alia Athenis, alia nunc, alia posthac; sed et omnes gentea et omni tempore una lex et sempiterna et immutabilis continebit quisque erit communis quasi magister et imperator omnium deus ille legis huius inventor, disceptator, lator cui qui non parebit, ipsoae iugiet, ac naturam hominis aspernatus hoc ipso luet maximas poenas, etiamsi cetera supplicia, quin putantur, effugeret Ante omnia enim hoc tanquam concessum atque fixum Poni Postulat, Omnem naturam vi ac munere deorum egi et cui quidem sententiae, tanquam fundamento, superstruxit hanc dera gibus disquisitionem. Porro hominem dicit praeclara quadam conditione aeneratum esse sumtia, deorsolus est enim ex omnibus animantibus meticeps rationis: Nuc in omni rerum matura mihil divinius reperitur: Moluc homo habet motitiam aliquam dei et plurimarum rerum' obscuram et mecessarias i telligentias, quasi damenta quaedam acientiae. Tum figura corporis habilis et apta ingmio humano est. Immo homini cum deo ea similitudo, et quum 2 Laet insti VLI. L. Cio Logg. LAE. H. 4. Ad mugon.
Grol. εἰ B. et P. I. 1. 10. . . . t tu not. P. II. Naturae Ieco roni est idem quod jus gentium, quod idem ab hominis natura ex intima Philoaophia hauriendum Putat et ossio. III. o. 50, et a civili, i. e. Publice constituto, distinguit Vida doctissimam observationem.Beteri ad me. III. e. 17. P. 308 sq. et ad . 5. S. 23. p. 319. Adde tu es eorum laud. P. M. 5ο. et quoa laudat P. 56. tu annot.
298쪽
virtus nihil aliud sit, quam in se per secta et ad sumnium perducta natura, eadem cum de virtus ad hominum commoditates et mus tantam rerum ubertatem natura clamita est, ut ea, quam gignuntur. donata consulto nobis, non fortuito mata videantur: artes Ver innumexabiles reperiae sunt ab ingenio et indu atria humana, docente natura quam imitata ratio es ad Vitam necessarias sollerter consecuta est Tum hominum inter ipsos societatem conjunctionemqu' esse latuit Cicero: nihil inim unum uni essu tam simile, tam lar quam omnes citatem nosmetipsos M. Etenim eorum matrum et ratio et sensus Communes sunt. Itaque, quaecunque est hominis defiuitio, una in omnes Valet. Non solum in rectis neque enim est quisquam gentis ullius, qui ducem naturam nactus, ad virtutem pervenire non postit), sed etiam in pra is artibus insignis est humani generis is mili tudo. Ex quo sequitur tertium, ad participandum alium alio communicandumque inter omnes jus, nos natura esse natos. Sed tanta est corruptela malam consuetudinis, ut ab ea tanquam igniculi exti Mantur a natura dati exorianturque et confirmentur
vitia conixaria. Si hominem et in judicando et in
agendo semper naturam ducem sequerentur egregie sese litiberent. Gus autem datum est omnibus: nobis
299쪽
enim est ratio atque etiam recta ratio ' data ergo et lex , quae est recta ratio in jubendo et velando: si lex, his quoque at omnibus ratio jus igitur datum est omnibus. Tum illud uicitur, quod quibusdam incredibile videatur, est autem mecessarium, uti nihil sese plus, quam alterum diligat His expositis,seutetitiam, qua natura jus esse posuit, sic sere illusti avit Cicero. -- Homines poetias fluunt non tam
judiciis, sed , angore conscieIatiae 1 audisque crueiatu. Quod si poena, si metus su licii, non ipsa turpitudo deterret ab injuriosa facinorosaque Vita alem est injustus aut incauti potius habendi sunt improbi. Tum autem, qui non ipso horaesto movemur, ut boni via simus, sed utilitate aliqua atque fructu ' , callidi sumus, uoti Bonn beque igitu omnia Cicero justa esse censet, quae scita sint in Populorum institutis au legibus. Est igitur unum s quo devincta est homitium societas, et quod lex constituit una quae lex est recta vatio imperandi atque prohibendit quam qui ignorat, is est injustus, sive est illa eripta unquam, sive nusquam Non solum jus et injuria natura dijudicantur sed omnino omnia honesta am
4 De recta ratione L. Tusc. u. IV. 15. est Zenonis esu λινος. - Recta ratio, absoluta ratio Tusc. u. V. 13. - δί-ιος λόγος. iliat. Gorgo P. 124. Rip.
300쪽
turpia quod nisi ponatur, Virtutes omnes tollentur. Itemque in deos caerimonias religionesque, quas non metu, sed ea conjunctione, quae est homini cum iis, conservandas putat ). Ono sublato naturae jure, latrocinari, adulterare t tamenta salsa upponere Iiceret, si liae suffragiis aut scitis multitudinis proh renti. ec Vero stultorum sententiis atque jussis rerum natura Vertitur, ut, quae mala perniciosaque sunt, pro bonis ac salutaribus habeantur ). Hinc igitur consequitur et jus et omne honestum sua sponto esse expetendum ' et colendum. Omnes virtutes sunt gratuitae, non mercenariae, sine Praemio ac mercede ). Hoc quidem loco Ciceronis oratio liberius magatur, commemoratque controversiam illam
de finibus honorum, ubi magis de verbis quam de
rebus corini censet ). Haec a nobis de naturae lege, a Cicerone constituta, si mente complectimur, lacile eruere poterimus, quid Cicero ex ultimam illam et summam legem natinae intellexerit. Homo enim ueteris animantibus proecipue ratione antecellit quae hominis naturae propria est. Quae ex recta ratio aut jubet, aut vetat, haec est iemissima torma atque regula, ad Masgg. I. 15. M Legg. I. 161 Lem. I. 18. a Ibid. 3 Ibid. e. 20. usque ad finem.