M. Tullii, Ciceronis in philosophiam eiusque partes merita

271쪽

Locum, qui est de duobus propositis honestis utrum honestius ' , a Panaetio relictum, explevit Cicero, atque breviter quidem nec diligenter, quo

modo a discerni oporteret, secundum quatuor virtutes cardinales exposuit. Vitam aetionemque Hispone dam . a cognitioni scientiaeque aptam autem utriusque Vivondi generis conjunctionem optimam esse,

quod Stoici quoque docuerant ostensum iviti ameum omnia honestas manet a Partibus quatuor, quarum una sit cognitionis, libra communitatis, tertia magnanimitatis, quarta moderationis has iu diligendo officio saepe inter se comparentur necesso est. Primum omne ossicium justitiae, quae ad conjunctionem et societatem: tuondam spectant, anteponenda sunt illi ossicio, quod cognitione et scientia continetur Idque hoc argumento confirmari potest quodsi contia gerit ea vita sapienti, ut in omnium rerum affuentiabus metiis omnia, quae cognitione digna sunt, summo otio secum ipse consideret et eout pietur tamen, solitudo si tanta sit, ut hominem Videre non possit, excedat e vita Princeps omnium virtutum AE

272쪽

pientia σοφία rerum ea divitiarum atqu humanaxum acientia in qua continetur deorum et hominum communitas et societas inter Fos Hanc igitur longe praestare dicit soli cognitioni, trudentiae, acientiae quam Graeci φρονησιν vocant Etenim cognitio contemplatioque naturae manca quodam modo atque inchoata sit, si nulla actio rerum consequatur. Ea autem actio in hominum commodia tuendis maxime cernitur. Pertinet igitur ad societatem generis 4 mani. Ergo haec cognitioni anteponenda eat. Atque id optimus quisqv re ipsa ostendit et judicat Quis

est enim tam cupidus in per picienda cognoscendaque rerum matura, si ei, tractanti contemplantique res cognitiones dignissimas, subito sit allatum periculum discrimenque patriae, cui subvenire opitularique pos- ait, non illa omnia relinquat atque ab iciat, etiamsi, dinumerare se stellas aut metiri mundi magnitudinem posse arbitretur Atque illi, quorum studia vitaque omnis in rerum cognitione Versata est tamen ab augendis hominum utilitatibus et commodis non recesserunt. mam et erudiverunt multos atque docent '). Denique hominea, natura congregati, adhibent agendi

273쪽

rangregandiquo solertiam ). Itemque communitas anteponinda est magnitudini animi sortitudini , quae,

remota a communitate conjunctioneque humana, seritas sit quaedam et immanitas. Sed moderationi rhod aliaequo haec commutabas, quae mariimo est apta naturae, non autePotienda est. Sunt enim quaedam

partim ita foeda, partim ita flagitiosa, ut ea ne con- aervandae quidem patriae cauasa sapiens iacturus sit , Ita patefacto hoc loco Cicero putat, non esse dissiciis in exquirendo ossicio, qui ouiqum .itura onendum, videre. In ipsa autem communita sunt gradus ossiciosum, ex quibus, quid euique praestet, intelligi possit ut prima diis immortalibus, secunda patriae, terita Parentibus, deinceps gradatim reliqua reliquis debeantur φ . .

Libris do ossiciis relictis, jam ad alios Pergamus,

et quas in iis instituerit peculiare quasdam quaestiones, exponamus. In quario libro de Finibus demonstrare conatu est, moralem doctrinam Zenonis a disciplina veterum Academicorum et Peripateticorum ro1 Ibid. et Ibid. 45. M me. I. M.

274쪽

mtigruero, verbis dissentixe ). Reprehendit igitur Zenonem, qui cum nihil habuerit, quod in istis et Soraticis Aristoteleque constituta disciplina aut v prehenderet, aut mutaret, ausus it eam deserere, novamque disciplinam condere, quae a superiori neque partitione, neque ulla in Paullo majori, nisi verbia novis quibusdam, et acribendi ac disserendi ratione discreparet Cum veriores, e quibus planissime Polemo, secundum naturam vivere, summum bonum dixissent, idem PQAuerunt Stoici, et his verbis ita significari dixeruiit unum ejusmodi, vivere adhibentem soleiatiam earum Teriam, quae natura eveniunt: alterem significare idem, ut si diceretur, Ossicia omnia media, aut pleraque servantem vivere. Hoc si e positum dissimile est superiori. Rectum κατορθωμα contingit sapienti soli media ossicia cadunt et in in insipientes. Tertium autem, omnibus aut maximis rebus iis, quas secundum isturam sint, fruentem MVere hoc non est Positum in nostra actioue Com-4 in IV. 2. V. 25. s. eier ad sic. I. p. 322 sq. ω in IV. 1-5. in V. 25. Stoici uo unam aliquam aut

alteram a nobis Peripateticis , sed totam ad a nostram philosol iam transtulerunt, atque sit reliqui fures, earum reruin qua ceperunt Sigua commutant; sic illi, ut senteritiis vostris Pro suis uterentur, nomina, tanquam rerum

275쪽

pletur enim et ex eo genrie vitae, quod virtute fini- lux, et ex iis rebus, quae secundum almam sunt, neque sunt in nostia Potestate. Sed hoc summum

bonum, quod tertia significatione intelligitur eaque vita. quae ex summo bono degitur quia conjurictaei virtus est, in sapientem solum cadit. Isque Diabonorum jam a Xenocrate atque Aristotele constitutus est Porro Stoici ab iisdem initiis exorsi sunt,m quibus veteres Academici et Peripatetici Stoici

dixerunt valetudinem corporis, integritatem sensuum non esse bona, sed praeposita, quae in corpore e cellerent, non esse ex se operenda, ae sumendar illam vitam, quae etiam teteris rebuS quae essent secundum naturam, abundaret, magis Apetetidam non esse, sed magis sumendam: cumque Psa virtus

emciat ita beatam vitam, ut beatior esse non Possit ἔtamen quaedam deesse sapientibus rium, quum sint beatissimi itaque eos id agere, ut a se dolores, morbos, debilitates repellant ). orro dicunt omnia vitia esse Paria; qui virtutem non plane consequuti essent, summo esse miseros, meque inter eorum vitam stimProbissimorum quicquam omnino lateresse; sed omnes, qui non sint sapientes, pari modo esse inse-

276쪽

lic a ' . Haec autem praecepta Cicero non tantiesae censet, ut propterea a Veteri disciplina desciscendum suerit inprimis quum ea omnia aditum habere nullum possint in urbem, in serum, in curiam, et

hominum hensibus et rerum naturae atque usui loquendi repugneut ' . Haec sunt arsumenta, quibus

Cicero Zenonem et Siqicos inepte mutasse Veterem discip tuam, et quae ab iis novata, correcta et addita assent, eorum multa salsa atque inania esse, demo atrare voluit.

Iam vero quum ab iisdem a quibus Peripatetici initiis naturae, animo et corpore et utriusque Conservandi studio proficiscantur, tale Paullo post corporis plane oblivisci, et in exquirendo summo bono et malo unius animi rationem habere atque adeo VE-hemente sibi repumaxe, admirabili quadam sagacitate Probare aggredit- am etsi corporis bona Parva sunt ad Virtutem, et ab ea obscin antur et obruuntur, non sunt tamen plane nihil, atque adeo, etsi WVae, tamen partes vitii beatae ). Deinde quum omnium Eaturarum simile sit id, ad quod omnia reseruntur,

277쪽

et quod est ubiniuria aerum appetentlarum; omnia autem natura nullam aut partem deserat, neque tau-- tum in optimo conservando perficiendoques laboret tnulla ratio est, quare summum bonum non in toto homine, sed in parte hominis ponatur, neque totum hominem omnesque ejus partes, sed optimum tantum sapientis unquam Mihi praeter ingenium esset homo,

complectatur Quod Stoici dicunt, virtutem non

Posse constitui, si, quae extra eam sunt, ad beatam Vitam pertineant. id totum contra esse, contendit. Nam eum 'latum quaesita sit, mori quae relinqueret

naturam, ejusque initia, sed quae tuerietur; introduci Virtus non potest, nisi muta, quae leget et rejiciet. unam reserantur ad summam Illud autem tutae probari posse dioit, quod, ubi a Stoicis solum hon

stum in hona sede locatum est, tum rursus dicant. initia proponenda sae accomodata nuturae, quoriam

2 Fin IV. 13. 14. Stoici minime sibi cotistiterunt hac ia re.

Etenim omnia corPoris et externa bona per aut, et taetmen ea, Positis ἀδιαφέροις, in discit iura in suavi receporunt .Locus relinquitur, in quem Virtar non Periinere atque vim suam exserere potest ' In morali autem doctrina, recte constituta, ἀλαωροι nihil loci relinqui debet. Honestus enim vir omnia atque singula virtutis vi agit Primu hunc Stoicae doctrina errorem animadvertit Aristo,

Chius, acutissimus philosophus Fiu. III. 4. 15. V. 21. Academ. II. 2.3 in I, 45. 16.

278쪽

e selectione virtus tosέν existere. Non enim est aequum inliunde finem beate vivendi, nempe ab honesto aliunde Vero, mempe natura, Principium agendi petere; sed una ratione utrumque contineri

oportet Porro in illis consectariis omne bonum laudabile, laudabile omne honestum D igitur omne bonum honestum; item in illo soriter quod bonum est, id est optabile, quod optabile, opetendum, et

aio Porro sum ea, quae a nemine concedantur, nisi qui sola virtute finem, bonorum contineri putet, statuit Porro. Zenonem, caussam non obtinentem, Tepugilante matina, verba Versare coepisse. dieit: eundemque primum rebus iis, quae nos bona duo, muS concessisse, ut haberentur aptae, habiles et ad naturam accomodatae lateriquae coepisse sapienti, i. e. summe beato, commodius tamen esse, si ea quoque habeat, quae bona non audet appellare. Docent, innia peccata esse Paria, et tamen alia esse tolerabilia,

alia nullo modo egat Platonem, si sapiens non

it, eadem esse in caussa, qua tyxannum Dionysium. Harum rangustiarum unam caussam esse profitetur

Cicero gloriosam illam in constituendo summo bono ostentationem. am cum quod honestum est, id

279쪽

solum bonum coiisirmatur, omnia ossicia vita tolluntur: i ex quibus angustiis dum se vult expedire geno, nova quaedam dicere cogitur; sed ea cum aristoteletare consentientia, verbis discrepantia quae Verbo mdissensio nihil prosit v. c. ad contemnendum dolorem Idem de illis παραδοξοι statuendum cenauit. XX.

In hac disquisitione non possumus non reari Ciceronis acumen atque subtilitatem, qua multa quibus

stoica disciplina laborabat vitia aperuit atque detexit Quinὶquam, si quae a Zenone in veteri disciplina

novata sunt, diligente pensitamus, Ciceronem gravius de Stoicorum philosophia tulisse judicium, nemo sa- tale inficias ibit Enimvero quod novis rebus nova Zeno vocabula posuerit, partimque vetera nova donaverit significatione I , ei sane vitio haud vertendum est. Tum vero haec a Zenone constituta disciplina non solum Verbis quibusdam novis, et scribendi ac disserendi ratione, verum etiam summis Philosophiae

M in IV. 25. 26. Saepius Cicero Zenonis 'erborum nova tionem perstringit atque traducit. f. qude congessit eierin exc. I. ad DR I. 3, 10 p. 322. 'leganter hac de rodisseruit allis comment. I. de Stoic. b. mor P. 43. LV. Tennemann Gesch de Philos T. IV. P. 7 sq. p. 11 η.

280쪽

momentia a Veteri illa actola discrepat, atque multas

Nova sententias continet ).N V. Staeudunus V. C. I. e. P. 412. Ceterum quia Phil

sophis moralia rincipium statue . Cicero, ruer. Conatus est I. R. Thorbocke in disseri laudata P. 14 q. Locus de hae re Iasaious Iegitur in IV. c. 17. εκ quo dilucide apparet, Ciceronem non e Stoicorum rutou Principium agendi sive officii et summum bonum dis ungendum iudicasse , sed en Aristotelis et Peripateticorum aententia utruinqus arcte eas copulandiun. Omnia enim, quae sumenda, quaeque legenda aut expetenda suur, inessa debent in summa bonorum, ut is, qui eam adePtua sit,aiihi praeterea desideret. Stoicos autem dicit, quibus nihil est aliud propositum, Mai rectum atque honestum, utide officii, unde agendi Principium nascatur, non Tepe rire posse. Quibus natura, inquit, iure responderit, non esse verum, aliunde finem beate vivendi, a se Principia rei gerendae Peti esse enim unam rationem, qua . Principia rerum agetidarum et Itima bouorum continerentur. Quid autem, pergit, minus consentaneum est, quam. quod aiunt, cogruto summo bono, reverti ae ad naturam, ut ab ea petant agendi principium, . . officii Non enim rationis aut ossicii ratio impellit ad ea, qua aecu dum naturam sunt, Ppetenda, sed ab his et appetitio et

actio commo etiar.