M. Tullii, Ciceronis in philosophiam eiusque partes merita

281쪽

Restat denique postremus disputationis nostrae locus, qui 'est de politica laque variis de cauMia -- planatia est longe dissicissimus. In primis, quominus hoc argumentum rite et ea qua decebat ratione Pese tractari absolvique posset, impedimento fuit id, quod Ciceronis de hac philosophiae Parte libri misero mutilati corruptique ad nos Pervenerunt. De libris, quos Cicero de Republica conscripβit, quamquam supra uberius Aposuimus, suca tamen ad illustrandum hunc locum illis visa sunt adjicienda.

XXII.

Ac primum quidem, si quaerimus, quodnam in conscribendis his libris Cicero sequutus fuerit consilium, idem suisse Videtur, quod in omnibus philosophicis scriptis Ciceronem sequutum Sse, Supra sis.-nificavimus. itenim Cicero, patriae civiumque suorum amantissimus, quum rempublicam vetustate jam evanescentem ), atque excellentissimas illas prisco-Tum Romanorum virtutes paene extinctas videret, ias Cio do ep. V. 1.

282쪽

vibus suis ostendere Voluisse Videtur, Num civitatis gubernatione, quibusque moribus usi veteres Rotuani ad tantum potentiae, splendoris majestatisque fastigium escenderint item id emcere studuisse, ut antiqui, jorum mores, Virtutes, deges atque inatituta revocaret atque reduceret Quantumvis in conficiendo hoc scripto Cicerotii PlatoDis opus facem raetillit, et multa quoques de dispositioins rationu. deque siliguus aenietilii. ille ob hoc mutuatus est utriusque a itiei operim et consilium et ingenium atque indoles diversissima sunt Cicero enim Flatonis quidei exemplo scripsit hos libros de Republica, meque tamen ita eam informavit, ut in e ac natin' existe non posset, sed ut explicita humanae societatis ori gine atque indole optimam civitatis formam e geret eamque in eas emΡlum roponeret, id quod ro mana respublica revocaretur atque emendaretur . Quam quidem rapulentiam regi Probant ea, quae

in secundo libro ' Laelius Scipioni diciti mos vero

videmus, et te quidem ingressum ratione ad disputandum nova, quae nusquam est in Graecorum libris.

L Cic. do Rep. III. 29. ubi V. Μaj. P. 239. - Rep. V. 1. Idem consilium sequutus est in libris B Legy. ubi v. c. L 13. ait Ad os publicas firmandas et ad stabiliendas

ires, sana idos Populos omnis nostra Pergit oratio.

283쪽

Νam princeps ille, quo nemo in scribendo praestantior fuit, aream sibi sumsit, in qua civitatem exstrue 1 et arbitrati suo Praeclaram ille quidem ortasse, sed a vita hominum abhorremiem et a moribus. Reliqui disseruerunt sine ullo certo exemplari Asemaque reipublicae de generibus et rationibus civita- itura. Tu mihi videris trumque acturus es enim ita ingressus, ut quae ipse re Perias tribuere aliis malis, quam, ut secit apud Platonem Socrates, ipse fingere, et illa de urbis situ revoces ad rationem, quae a Romu casu aut necessitate facta sunt; et disputes non vaganti oratione, sed defixa in una republica Huc quoque alius eiusdem libri locus pertinet 'hi Plato, civitatem optandam mases quam Perandam ' quam minimam posuit, non quae P sit rase, sed, in qua ratio rerum civilium Perspici Posses, esse cit. Ego autem, si quo modo consequi Potuero,

rationibus eisdem, quas ille adit, non in umbra timagine civitatis, sed in amprissima republica enitar, ut cuiusque et boni publici et mali caussam tanquam virgula videar attingere ' . Diversitas utriusque operis clarius etiam inde apparebit, quod saepius eadem

illa a Scipione in iis libris repetitur sententia, opt1

284쪽

em longe statum civitatis esse eum, quem seriores cibi reli*nssent scit aevo Scipionis τ). Constituere voluit Cicero eam rempublicam, quae possit esse diuturha quod quidem Plato ' quoque Iegislato- Tena spectare jubet.

Deus hominis naturam ad societatem conjunctio-rsemque instituit. Enimvero insignis est humani ge- fieris similitudo depravatio tantum consuetudinum ominionumque arietas imbecillitatern animorum torsit atque flexit ). Ad participandum igitur alium ab alio communicandumque nos natura facti sumus ). Huc accedit, ito omnes inter se naturali quadam indulgentia et benevolentia, tum etiam societatis uxon de Rop. I. 21 Legg. ΙΙ - de ep. II. 39. Quod autem

exemplo nostra ciuitatis usus sum, non ad definienduin optimum statum valuit; nam id fieri potuit sine exempla; ae ut a civitate marime erueretur quale esset id mod ratio oratioque describeret ' Sin autem in ultitia Populi exemmo genua Paum Aquiria Ptimi status, naturae imagius utendum ea nobis.

285쪽

eontinemur matura enim vi rationis homineUconcilia homini et ad orationis et ad vitae societatem: ingeneratque inpximis praecipuum quendam amorem in eos, qui procreati sunt impellitque ut hominum

metua et celebrationes esse et a se obiri velit, ob easque caussas studeat parere ea, quae suppeditent et

ad cultum et ad victum, nec sibi soli, sed conjugi, liberis ceterisque, quos caros habeat tuerique debeat )r Nemo in solitudine vitam agere vult, ne cum infinita quidem voluptatum abundantia ' Prima igitur iuaocietatem civilem coeundi caussa est non tam imbe cillitas, quam Nainralis quaedam hominum quasi congregatio, et beate honesteque vivendi studium Ciaritas igitur non omnis hominum coetus quoque modo consereatus, sed coetus multitudinis juris consensu et M Lere. I. 13. 4 ossi e L .5 in III. 20. - CL de Amicit. e. 23. Orat pro Sextio c. 42. de Iuvent. I. 2. Addo Ioca a Betero ad me L 16; P. 121 laudata. - L. illa L M. 6 de Rep. IV. 3. Aristot Reip. 11 9. Puta contra in Rep. II.

P. 369. aussam socisistis civilis necessitatem esse censat: adem tamen de Logg. III p. 6 8. naturalem dicit esse hominum congregationem solitudinis odio V. Maj. . in Ciceroni adversatur etiam Hugo Grotius do . . et P. I. 4, 7 88 P. m. qui Ponte adductos homines arbitrature frimento infirmitatis familiarum adversus violontiam

in societatem civile coiisse. -

286쪽

utilitatis communione sociatus ). Iino Cicero rempublicam vocat rem populi, rem auiae, em ommunem. Hominibus enim naturale quoddam desid rium est honestae ocietatis, cujus quaedam quasi aemina insita habeant quemadmodum vinuleis sunt natinales, neque earum ulla potest reperiri institutis; ita respublica neque minus naturalis est, neque institui potest ' . Sed haec quidem beate et honeste vi vendi societas sive civitas, ut diuturna it consilio quodam regunda est. Id autem consilium semper ad eam Caussam reserendum est, quae caussa genuit civitatem, i. e. ad concordiam, elicitatem mutuamque

utilitatem ' .

XXIV. DE DIVERSIS RERUM PUBLICARUM GENERIBUS.

Summa milium Texum aut uni tribuenda est,

aut delectis quibusdam, aut suscipienda est multitudituatque omnibus. Primus reipublicae status, quum

Penes ranum est omnium Bumma reTum, regnum τὸ de Rep. I. 28. Cicero 1 explicanda populi notione ob oc Ios habuisse videtur Arist. Polit. V. 3. 10. P. 191 sq.

287쪽

Vocatur atque, qui ei praeest, rex. Cum autom ostpen , delectos, num illa civitas optimatium arbiti fore, dieitur. Tertius 'denique reipublicae status . in qua in populo sunt omnia, civitas popularis inciri Horum tinum generuim quod is, si teneat illud vi culum, quod pirimum homines inter se reipublicae causa invinxit; non persectum illud quidem nequo optimura sessi tolerabile tamen 'b aliud alio possitesae praestantius. mam Vel rex aequus ac sapiens; vel delecti ac principes cives, Vel ipse Populus, quamquam id minime Probandum censuit idero, tamen,

nullis interjectis iniquitatibus aut cupiditatibus, posse

videtur aliquo esse non incerto statu cicero it que horiam rerum publicarum latum generiam nullum probat. mam in regnis x nimis expertes sunt ceteri communis iuris et consilii et in optimatium dominata vix particeps libertatis potest esse multitudo, cum omni consilio communi ac potestate careat et quum omnia Pori Populum geruntur quam ii justum iso

moderatum, lamen ipsa aequobilitas est iniquo, quum habet mullos gradus dignitatis Forro nullum e tgenus harum rerurn Publicarum, quod non habeat iter ad nil inaum quoddam malum Praeceps ac lubri .

1 Cic. do Rep. I. 26. et de Rep. I. T. a CL Arist. Rei p. III. 10 5qq.

288쪽

eum. Nam de me facile olatere potest dominus, uniusque Vitio genus reipublicae ex bono in deterrimum converti Paucorum et principum administrationi civitatis finitimus est consensum et Tactio. Populi denique potestis facile in furorem licentiamquct converti potest Sed si ex tribus illis simplicibus ei vitatibus unum eligendum atque Probandum ait, ex his optimum judicat Cicero regale genus civitatis a que laudat ita, quoad statum suum metiuet is

est autem status, ut unius Perpetua Potestate Atiustitia omnique sapientia regatin salus et aequabilitas et otium civium ) Antea tamen Cicero illos tres

rerum publicarum modo curate diligenterque exami navit, eorumque Viti atque laude commemoravit inue Percensuit ' .

Etenim Tortuna reipublicam pendet is, ejus qui illam regit aut natura aut voluntate Itaque nulla

4 cie de Rep. II. 26. I. 28. Iura de hac o disputavit Cicero elegantissime de ep. I. 42-45. Plurima hausisse videtur e Polybio VI. 3. . et alibi. s. lat. ReiP. VIII. p. 545 sq. 5 Cic. de Rep. I. 28. 6 de Rep. II. 26. I. 28 init. 27. I. M. D regno vide UgΟ-uein rotium de . . t . I. 3. 12. p. 219 sqq. et reum aer. Heidelberg. Litt. P. 56.

Cic. do Rep. II. 23. R de Rep. I. 31-35. 9 de ep. I. 35. Legg. III. 2. 5. 13. 14. '

289쪽

idia et civitate, nisi in qua Populi potestas summa est, ullum domicilium clibertas habet D qua quidem

certe his potest esse dulcius, et quae, si aequa non est, ne libertas quidem est. In regno autem ne ob-acura quidem est aut dubia servitus. In istis civiatatibus, in quibus verbo sunt liberi omnes, serunt quidem suffragia, mandant imperia, magistratus ambiun- tua, rogantin' sed ea dant magis, quae, etiamsi nolint,

danda sint, et quas ipsi non habent, unde alii petunt aut enim experte, imperii, consilii iublici, judicii

delectorum judicum quae similiarum vetustatibus aut pecuniis penderentur ) Sed tu egno tamen occurrit certe nomen quasi patrium regis, qui consulit ut PBrens populo, conservatque studiosius eos, quibus Praeest, quam optima in conditione vivendi ), quam in servitutem redigit: ut sane utilius sit acultatibus et mente exiguom sustentari unius optimi et summi viri diligentia. Et vero regiam civitatem ex tris Otissimum caussis argumentisque Prohandum Scte Γ- bitiatur Primum quidem, quemadmodum Iovem unum omnium deorum et mominum regem Oesso omnes docti indoctique uno orae consentiunt ejusdem ques divina mente et numine omitem hunc mundum

290쪽

regi administratique, apientissimi viri senserunt: laetiam nisi esse amo tu is , t qai innan civitatem

nutu suo regat atque gubernet ). Tum Fero, quam omnes animorum imbationes consilio . sed in

asint, hique adeo consiliu' in 'nimi hom-na imais, quoddam imperium teneat atqu* 'A seM, ntomnes animi paries sub resu sint e regant .mmili , in civitato, si in Plures summ thanalata ut, intelligi jam licet, nullum solo quin ramitii exivaa quod quidem, uis unum it, ea mψR Os in t tDenia que ut in stivata domo unfii Milia DPmnem, isthujus unius dicto omnis saluilia audi a be debet tita in republica uirius dominatust, a Ddo ustus sit, est optimus. Sic uni gubernatori, 'in medioo, si digni modo sint iis artibus, rectius est , alteri navem Committere, aegrun ineri, quam multis V

XXV.

Verula in simplicibus illis civitatibus hum fie-quentissima rerum publicarum aut commutationes, Cicero aua Mimo statu con4titutam rempublicam esse judicat, quae ex tribus generibus illis optimis, quae commemoravimus, effloruexit; quae nimisum ex