장음표시 사용
2쪽
On adeo eaeeo sudio Brixiani imgenii gloriae amplificandae abr pitur hujus operis AUCTOR, tit
Scriptores omnes in eo recensitos, ac propterea Grammaticos, Orm tores, Poetas in hac altera Parte
laudatos nam ad tertiam Pbilosophos rejicere, praesentis Voluminis moles adegit) primis sub te uis dignos in ea, quam pertractarunt, disciplina arbitretur. Vicissim vero sperat ipse, neminem gloriae illi ita infensum fore , ut plerosque ex
ipsis singularem prorsus laudem foetibus suis sibi
cormparasse , in dubium reυocet . Illud itaque tantum in bac Praefatione invesigandum erit, an nimirum in singulis illis Artibus Brixianaliter ιtura tinum saltem Scriptorem jactare valeat , qui ad principem omnino locum adeo feliciter contenderit, ut aliarum gentium bomines,
qui eadem tempestate in iisdem Artibus primas tulerunt, si non procul a se reliquit, nec ipse longo intervallo ab iisdem dissare comperiatur. Id, inquam, in hae Praefatione discutiendum suscipiamus, bona cum Lectoris venia aliquanto copiosius. Atque ut a Scriptoribus illis , qui primi in hae operis Parte comparent, initium ducamus, illico Augussinum Saturnium Lazaronetim pabmae inhiantem Grammatica offert disciplina; neo enim putat, illius laudi quidquam decedere
3쪽
ex oppidi, cui ortum debet, tenuitate, meminitieet in Oreola I alle, quam vulgo Qvroni- eam di litamus . Palmam illam Saturnio omnino adjudicasse censendus eu Janus Pinciiιs, Podita laureatus, in Epistola Saturnii Mercv io praeposita; nam ibi diserte adirmat, in Saturnio υι res suas potissimum expertam esse Grammaticam, praecipuosque ejus Anis Doctores , qui ante ipsum scripserant, plus ab eo splendoris accepi sie, quam illi tribuisse. Pugnam a Saturnio eum Laurentio Valla inita a posea describens,
celeberrimum hunc Latinariam Elegantiarum parentem, pedem referre, oe sese dedere coactiam repraesentat. At Sattirnii excellentia ex imo tam turnio dignoscenda. Vtιare ex fragmentis bene multis , quae ex ipsius Mercurio excerpta suo loco recitata sunt. quaedam dumtaxat Prooemia Lectorum oetitis bio itertim exponentur, quae, Vel sola, demonserant eximiam hominis peritiam; qua factum es, ut ipsae Grammatices seu tricae,
seu brevia, S scopuli sui vocari solent) hujusce
modi pondus, ac decur nancisci valuerint, perinde ae si ad percipienda sublimioris cujuspiam fmmitatis principia aditum patefacerent. De Im- personalibus , inquam, de Participiis, de Gerundiis, de Supinis ita sapienter , ita acute praefatur Saturnius, ut tantum dignitatis seu Pollo omi, seu Theologi etiam eloquio inclyte vix, aut ne vix quidem contingat, dum gravissimis argumentis Prooemium collituunt. Non
4쪽
Non defuerunt Grammatici, qui Impersonat,
bus bellum indixerint, oe tanquam Platonis, a que Arasotelis dogma evertentia, e Scholis elimis narim. At Sattia nitis nouer nec Hrtim hominum impetum, nec emetiendi in explicandis illis ilia neris salebras pertimescens, ita Impersonalium
causam defenssit, ut profligius praeterea sit, divinum latinitatis splendorem sine bis baud pQse
consistere. En ejus verba l. 3. c. I.
Et bonam latinitatis partem Impersonalia sibi vendicant. Quae summa cum diligentia ni per nos teterrimis e tenebris , ac situ inveteratae, ac deploratae illius ignorantiae, tandem aliquando in lucem redimantur, haud causa est, quin de literis pessime dici meritus velim. Quid enim verba haec non modo suscipiam, verum etiam & exosculer,&lectar, quando sine his splendor ille divinus latinitatis naud consistere potest Neque tamen clam me est, quantum sudoris, vel potius quantum sanguinis mihi fundendum sit in nisexplicandis . Quando de natura longe sunt intellectu dissicillima , de hostes quam plurimos habeam tum acerrimos, tum infestissimos , &alioquin incredibilis quaedam expectatio mihi gravis adversari a jam sit constituta. Aggrediar isitur , & , quam citissime potero ,
Ob bane inatu de Impersonalibus tractationem
impotenter debacchatus egi adversus Saturnium G par Scioppius I. 3. c. t. Miner. San I. i ite nil mirum, nam quantum praessantissimis, S de reti oraria optime meritis Viris oblatrare consueve
5쪽
rit Vir ille , nee ipsi parcens Ciceroni, aut Va
roni , satis compertum. Ad Participia explicanda diereditur Sattirnitis l. 6. dumque in Proommio assirmat, Participiis orationem nusquam non resorescere, delectare, ac movere, adbibet ipse orationem iis ipsis dotibus Gulgentem. Ita enim ejus libri c. I.
Participia latinitati brevitatem conferunt, appositissimum providentis naturae ad condecorandam orati nem ministerium t non concisam illam quidem , ac mancam , cui obscuritas agnata, sed quae multa complectatur verbis non ita multis, quaeque pro rerum, ac sententiarum complexu apparent etiam pauca ; simulque genus dicendi faciunt in primis fulum , lene.
aequabiliter incedens , non contortum , non intumeis scens , non corruptum . Ad haec, brevitati cognatam celeritatem , quae cum aliis rebus comparatur, tum
vero Participiis septimo in casu constitutis, vel maxime si plura consequantur . Postremo varietas praeciispuum naturae bonum, ubi opes, deliciasque suas am-Ditiosius ostentat , quam in Participiis, ut oratio ipsanus uam non his reflorescat, delectet, moveat
Gerardus Ioannes V ius de Arte Grammat. I. y c. 9. negans transitivam Hectorum conseructionem propriam e si e Participiorum notam, S turnii quiuem opinionem impugnat; eodemque loco ab eo pariter dissentit, quod spectat ad Ca-nonem quendam, tanquam sedium , ait Vosius, a Saturnio propositum ad expendendam Gertin-diorum , ac Supinorum doctrinam. int id agens ,
6쪽
a Seionii furore adeo abfuit,tit contra,Saturnium appellare non dubriaverat, doctissimum, S acutissimum Virum. De Gerundiis haec ille l. 7. c. I.
Rem controversam aggredior , & plenam dissensi nis; verum Superis bene faventibus per nos tandem aliquando dijudicandam . Neque enim nos hi sumus, quorum Vagetur animus errore, quique certi nihil haseamus , quod sequamur. Illuxit, illuxit tandem n bis veritas haec toties petita , toties pugnata. Scripsere , scio , plerique alii de Gerundiis, Viri illi quidem acuti, ac docti ; verum ita, ut aliorum potius opini nes, quam sepositi, atque abditi aliquid deprompsisse Videantur. Quanquam ne Veteres illi quidem, quibus antiquitas nil habuit doctius, nil exactius, tales extitere , ut viam industriae posteris praecluserint. Super haec, in disputando, auctore M. T. Cicerone, non tam quid Majores senserint, observandum , quam rationis momenta quaerenda sunt. Ut in agro colonus, in uxore vir sterilitatem odit, sic intacundam animam odit illi complicita, & associata mens divina.
Supina aliqtii didia putant, quod, insar supi
nortim, otiosorumque Dominum, omnia habeant
confusa, permixtaque. At de illis ita di derit Sa
turnius, ut nil certe minus, quam supinum, otiosumque bomimem referant. Sic loquitur l. 8. c. I.
Litem superiori Syntagmate disceptavimus plenam l erplexitatis, plenam discordiarum. Nunc Supina no-γis aggrediunda , negotium sane plurimi tum sud Iis, tum consilii; ambagum autem non minus differta , quam latebrosae dissicultatis. Argumentum alioqui
7쪽
qui dignum, in quo Veteres etiam illi nervos suos intenderent . Verum fit, nescio quo fato, ut non omnia sciamus omnes . Tradidere porro principes illi pleraque digna scitu, digna observatu, sed non pauciora posteris investiganda, atque dijudicanda reliquere. Et nim in omni artium genere cum plurimum actum fuerit, semper tamen omnis posteritas habet, quod agat. Excedit enim, multumque supereminet humanae captum cogitationis , rerum infinita multitudo . Fuere , scio, Veteres illi viri quidem eruditissimi, homines tamen , quippe quibus non tota veritas sese i fuderit. Itaque omnes , ut fallere potuerunt, de falli, ita in rebus dubiis nemo eorum opinionibus perinde sese addicat, ut facultas libere dissentiendi non usque potior existat. Leganturque omnes, sed cum delectis. Neque enim vis naturae in nobis effoeta est , ut ipsi nihil ex nobis parere possimus, sentiamusque bonum esse, quod rerum multitudine , ac magnitudine vin cimur . Nemo ad cognitionem Veritatis magis accedit, quam qui intelligit, ubi multum profecerit, semper tamen sibi superesse, quod quaerat. Quapropter cunctis adnitendum , pallendum , sua cuique vix iactu da, ut novo semper aliquo foetu artem Grammaticam adaugeat, atque illustret.
His Saturnii Prooemiis quid elegantius, quid Isinlimiori quovis dignius argumento λ Novi intibilem, monente Horatio in Arte Poetica, quaenam vitanda sint vitia, Incoeptis gravibus plerumque,
di magna professis, S quam sudiose cavendum, ne speciosa quaedam exordia censurae illi subja
8쪽
ceant, Amphora coepit institui, currente rota cur urceus exit λ At Sattirnium nostrum personam,
quam sibi in Prooemiis illis imposuit, pro di enitate sustinere, quaecumque ex ejus Mercurio in medium allata finit Specimina, cuivis, ut spero,
persuadebunt . quo vero haec omnia, vetist Grammaticorum minutiae, deridenda, quum ab hortim notitia, non multa modo Poetarum, autHistoricorum loca, sed G gravi pinae Iuris controversiae, lucem faenerentur, ex augusae Antiquitatis judi-eio , ut monuit Vsitis de Arte Gram. I s. c. I 3. Ad Oratoriam Artem accedo , in qua peregrinus, oe bospes sit oportet, cui minime notum I vitae Eapioii nomen . ιιalis , quantusque in ea fuerit Rapicius, Orationes plures ad demonserativum gentis pertinentes , quas conscrilsit, sendunt; at multo adhuc manifessius Idri quinque de Oratorio Numero, cedro utique dignum opus. Hane Rhetoricae disciplinae partem ab aliis neglectam , ab aliis, quasi percipi nullo modo posset, depositam, ac desperatam, adeo docte, S copio se tradidit, ut in eadem Rapicius unus absit veribo inuidia legi mereatur. Fusiora ex illo Tra- Elatia sitio loco recitantur excerpta , quae Lector adeat. Vnum tantum ex ipsis bio iterum asseretur , Operis utilitatem , ac praefantiam paucis verbis ob oculos ponens . Ita Rapicius lib. 1.
Cum igitur pedibus , ac syllabarum quantitate, &
mno , & quasi cantu constet hic numerus ; nec syllabarum quantitas , nec tonus, nec spiritus ab antiquo- P. II. rum
9쪽
rum consuetudine quicquam Variaverit: quid obstat, quo minus numerum hunc conficere, & de eo praecepta, Veterum more, tradere possimus, ac debeamus Quis enim ignorat, ubicunque omnes fuerint alicujus rei partes, quanquam disjectae, ibi tamen, si in unum adduxeris , totum posse constitui constitui autem solere, & debere, quam fieri potest , aptissime ; nisi quis
aut tam hebeti , aut tam praepostero sit ingenio , ut,
cum parata, expolitaque ante oculos, atque inter manus extent membra omnia, e quibus vel Phidiae Minerva , Vel Polycleti Hercules possit confici, disjecta illa malit jacere, quam in aptum ordinem redigi, a que in signa orbe roto celebranda consurgere . Quis porro, cum aedes struere desideret, nec quadrati lapidis, lignorumque, & laterum, ac reliquae matellae desit copia , struet quidem opus , sed adeo neglige ter, ut nihil curet, cum quo lapide , lignove , aut latere, quem Japidem, lignum, aut laterem conjungat 3 nec consideret, quo modo copulari possint, &qua sui parte stabiliorem , firmiorςmque queant ex hibere structuram nec saltem abscindat, removeatque,
si quid obstat, nec addat, si quid deest, ut tota structura firmior fiat, tum etiam aspectu ipso pulchrior;
sed omnia incondita , utcunque sors tulerit, coacerVet, ac sibi non tam domum , quam ruinam paret Huic similes sunt quicunque contemptis his, quae traduntur de numero , praeceptis , mente circumscriptas sententias incondita potius, atque indistincta oratione jactari laetantur ἔ quam, quae delegerint , verba ita dimittere, ut sito quodque loco respondeat; nec, cum ρος Disjtia
10쪽
sint, curant, ut periodi , colaque, & commata om
nia, & prima, & media ad finem spectent, & alia,
atque alia terminatione claudantur .
Hunc ipsum Rapicium Poetica disciplina admodum valuisse, metrica illius in nomnullosnaLmos Paraphrasis sidem facit, quam cum celeberrimis illis M. Antonii Flaminis, S Georgii Bu-ebanani de principe loco dimicantem AUCTOR in medium proferre non dubitavit . At quoniam Laurentii Gambarae de Columbs Navigatione Poema a Paulo Manutio, dum ejus exordium multis praesentibus Patavii legeret, voces silas extorsit Cedite Romani, ut ipse Manutius re
fert in Epiuola suo loco citata , ac praeterea 1 sus es, eo in judicio adhuc, qui a se distentiret,
invenisse neminem : Laurentius ipse Gambara potius, quam Ioυita Raprcius, quam Iacobus Bomyiadius, quam Nicolaus Siccus praessantissimi pro- feoto Brixiani Poetae boo loco in exemplum proponi, suo quodammodo jure deposcit. Poematis illius initium ad Antonium Perenottum Car dι-nalem Granuelae hujusmodi es.
Perenotte , virum referam, qui littora primus Ingentis tetigit Cubae , non cognita nautis Hactenus, oppositumque polum, novaq. astra retexit Nuper, & inventas cancri sub sidere terras.
Accipe, quae quondam jussisti carmina, ab Afris Cum domitis Caesar dulcem, claramque redisset Parthenopen victor , qui forti milite densas Tot Turcarum acies validis superaverat armis, . L Et