장음표시 사용
31쪽
L. 11 Trin. Z Cap. m. deIgnis Temperamen. rotalis.
De signis , quibus dignusiuntur varia --
Temperamenta. EX dictis de singularum partium Temperamenusiatis constat hominem esse .
naturaliter calidum, ochum idum : colligiturque aliquatenus quousque sese in eo eκtendat raritas, densitas, mollities, durities : et sic de quibusuam aliis. Vevero cognoscanaur varia variorum hominum Temperamenta: dc utrum sit magis, aut minus calidus, vel humidus , aliis insuper signis opus est; quae desumuntur poti ssimum a causis, de essectibus. Λ caussis: sic solet Temperamentum hominis aIiquatenus sequi Temperamentum regionis, in qua habitat, & educatus est, soletque Temperamentum prolis aliquomodo simile Temperamento parentum. Si qui corpus suum moderate exerceat, illudque tempestivi reficiunt bono alimento, & potu utcumque spirituolo, solent esse calidiores, siccioresque illis, qui agunt vitam sedentariam: quia in prioribus succi magis agitantur,ac di s sol vum tur, aiscutiunturque humores superflui: in posterioribus manent illi nimis lenti ἔnec fit tanta humorum sementatio,& agitatio, nec tanta, cum proportion hum rum excrementiti orum dissipatio. Conformiter qxii corpus multum exercent, muliaque assumunt spirituosa, sum passim sicciores, fiuntque illorum membra cito rigida, de duriora , si vero tales sese non sufficienter reficiant, erunt magis frigidi, de sicci . Podiunt autem primi, nimirum corpus moderata ercentes, respectivὰ dic, --di , erenisaei: vitam sedentariam agentes , humidi , Θ frigidi : sese multi)nta . exercentes, dc spirituosis reficientes calidi, de sicci: ultimi vexo frigidi, dc sicci; saltem si aliunde non fiat recompensatio. Recompensatio autem fieri potest ex parte regionis, δc nativae constitutIonis 1 rentibu&contractae . Unde vitam sedentariam agens, qui I natura calidus est,&cus, habitatque in regione talis temperaturae; non debet esse calidior, Ec sicci illo, qui a nativitate frigidior est humidiorque , atque in regione seisida, & humida educatus, ibidem tuum corpus validd exercet, dc utcumque spirituosa aia
Porro licet dicantur homines alii resipective calidi, er humidi, alustriai, ΘΗ-
ei; est tamen, caeteris paribus, minor humiditas, cum calore validiori, qu1m cum debiliori: quia i Ita vi ealoris resolvitur,dc dissipatur. Quod vero spectat ad effectus ; cum per majorem calorem humores magis agrutentur, subtilisentur,& exaltentur, indeque spiriciis puriores, subtiliores, & ab dantiores generenturihine homines natura liter ealidiores etiam saepe sunt agili res, ad iram, dc venerem proniores ; pulsus illis validus est, ingenium volatile , tannus brevis, urina multum tincta. Si vero Temperamentum sit simul secum , erit etiam habitus densus, dc siccus, 'ressus non adeo magnus, somnus mineis profundus, facies fusca : quia dum pauci umores inexistunt poris substantiae solidae; etiam illorum latera facilias ad se i vicem accedunt, de fiunt rigidiora : tande nec arteriae ita expandi possunt propia su majori, nec sanguis ita abundd propelli per eutim, ut satis transpareat pro caIO- re rubicundo; adurit interim aliquatenus calor, dc colorem inducit suscum, seu ac-ecdentem ad niaredine . a Si
32쪽
Tris. I. cap W. de signis Temperam totalis. T3
Si vero calor fuerit moderatior, eluis adjuncta maior humiditas, habitus erit Et ba Γωmollior, laxior, dc humidior; eritque a sanguine magis penetrante, & transparen te faciei rubor pulsus propter faciliorem arteriarum expansionem major mollior que: dc quia humores non ita acres sunt, ac volatiles, animus eri mitior, somnus longior, ac profundior. nominibus Temperamenti Oigidioris eorpora sunt miniis agilia, pulsus,parvus, F stiri. mentum non ita acre, venus languidior, urina minus tincta; I si simul sint humidi, somnus erit longior, ac profundior. Quorum patiosacile habetur eκ dictis de .
Habent quoque frigidi, & humidi substantiam mollem; unde & pulsi monis
apparet: facile crassescunt, pinguescuntque; quia neque fit magna substantiae disi b-3 i.
spatio, neque materia pinguedinis ita liquescit , & dissolvitur sicuti in calidio
Non habent tamen frigidi, & sicci multum pinguedinis ἰ tum quia haec ipsa , Frigia,
humectat, adeoque non sinit corpora esse valde sicca; tum quia tales sunt saepe fil- αν. gidi propter magnum eorporis exercitium, risum alimenti paucioris, sicci, aut m cxi, adeoque illis deest materia ad pinguedinem requisita.
Porro hare omnia saepe multumque variantur per circumstantias 1 temperarnem c cum . to minime dependentes. Μulta enim,& ardua negotia λllicitudo circa rem ineerti must φκitias, motus periculi imminentis, Miaque plura reddsint somnum breviorem . stam inis multisque insomniis perturbatum: educatio, conversatio, eorrectio, incitatio, &adhortatio mores mutant plurimiim, adeoque reddunt animum mitiorem, aut magis severum, magis mineisue libidinosum, &e. etiam manente eadem temper mentura ouam visnon negem hane etiam ea ration mutari posse cum ipsis mor
bus: nam sicuti Temperamentum haud parsim contribuit ad eertas anima passi nes, sic vicissim hi humores, d spiritus alteraia Temperamenti qualitates hava raro vel immutant, vel intendendo, vel diminuendo, &e. Quantum adsigna diversi Temperamenti, quae peti possunth juvantibus,& lae--πε dentibus, non convenit inter indicos: Sustinent enim aliqui facilem laesionem , ὰ lupa M. a calidis signum esse calidi Temperamenti: quatenus nimirum eator a naturata, is in Gmultum intensus, levi negotio per calida assumpta,fit nimius, 'c praenaturalis. Λnid contrario praetendunt facilem laesionem k calidis esse signum Temperamenti na turaliter frigidi: quia, inquiunt, naturalia conservantur similibus, sicuti praeterna
turatia eurantur contrariis . Et conformiter utraque pars ratiocinatur circa reli
quas Temperamenti qualitates. δVerum nic opus est aliqua distinctione quia imprimis constat experienti in iam δε tes, & puer , qui omnium calaulo valde humidi sunt, faeile laedi Isiceis; senes /ςρ' autem , qui maxime frigidi sunt, cito laedi a frigidis ia Et conformiter aliquid hujus, aut istius subest in caeteris aetatibus: sic ut adolelcentes magis laedantur a siceis. m viri, & hi minus 1 stigidis quam lenes. Utor autem itajunioribus exemplo hismiditatis Vomisso ealore, quia aliqui statuunt primam aetatem calidissimam,quam ego dc plures alii judicamus post lenium Bigidissimam,seu minime calidam . Et quamvis lenes Valde humidi sint,in iis non utor evemplo ab humiditate ; quia dicent aliqui illam proprid non pertinere ad ipsorum Temperamentum, sed huic esse accidentalem. Unde pro eκemplis assumo ea, quae nul lus negavit unquam. Alias non inepte dicuntur tam pueri, quam senes
respectu aliorum lilaidi, α humidi; & tamen hi offenduntur a frigidis, & humidis: illi 1 calidis, & hccis.
Ratio aut cur in hisce qualitatibus Temperamenta puerorum, foveantur quo- me in dammodo similibus, senum vero contrariis, est quia in primis excessus qualitatum linatura sensim corrigitur; in posterioribussensim magis magisque intenditur. Un. ας de ii.
33쪽
de si velimus mulin m exsiecare pueros, reddentur sicci ante tempus, impedieturiaque sufficiens expansio partium .eruntque proi lde corPora macilenta, Parvae staturae , ac eici iis senescentiar sed cum senes deficiente calore naturali tendant ad interitum, idcirco illorum vita prolongatur calefacientibus.1n caeteris Temperamentis, in quibus aliquae qualitates valdd excedunt alpra is commmem hominum statum , licet videatur naturale. mitioribus contrariis sensim corrigendum eth. & ne eaedem illae qualitates usque ad laesionem intendantur, praeveniendiim et illita autem in quo videtur optima qualitatum proportio, similistis conservandum . Ouod amplius ostenderem, nisi putarem haec magia pertinere, ad maxim, adeoque esie alterius loci.
De praebuis Temperamentis diversarum adlatum .is Sexus a
Non agam hic de aetate quae sumitur pro Deuti, seu spatio tentum annorum,
vel pro paνυ humanae cujus ratione dicitur hic, aut ille habere aetatem decem viginti,triginta, et plurimum paucrorumve annorum: sed per aetatem hic, Etas ρυώ. prout communiter Medici. intelligoisari rara fumavae vitae, quo secundeim ordin
rium naturae cursum juculenter mutarur hominis constitutio.
υἰηιοώx. Statuunt passim Medici Miare principaleS quinque: Adolescent am ,Iudent rem, Virilitarem, Senectutem, ex AEtatem decrepitam. τὸ mini Adolescentiam extendunt usque ad rennum vige fimum quintum. Iuventutem ad ais issum. trigesimam quintum: Virilitate.n sive aetatem virilem usque ad quinquagesimum1 Senectutem ad annumsexagesimum quintum, & quod superes humanae vitae, concludunt 2Etate decrepita. t. pro Circumscribuntur autem illae aetates, prout communias accidere solente vel incertis. potius stetuuntur illae termini ceris, ut loqui solent . pro incertis: squidem nori . in omnibus moraliter aeque longae iunci, sed in plurimi m dissemini. Ado cen- Quod enim spectat ad Adolescentiam,illa ita vocatur I corpore adnissent in deproprie est iuud spatium humanae vitae, quo corpus per materiae nutriti vae abundantiam tendit ad staturam perfectam : in qua rursus potissim sim attenditur ad lonἀRitudinem ; cum crassities haud raro angeatur usque ad virilitatem , aut sene
Adolescunt autem passim citieissae mellae, quam masculi: unde adolescentia in illis brevior est; nimirumad annum decimum octavum. aut Vigesimum. Juvenilia Sed quia non statim cum ipsa statura habentur corporis,& animi Vires persectae, δομ idcirco inter adolescentiam , & virilitatem computatur AE tas juvenilis, qua illae ulterius crescunt, & perficiuntur. V si AEtas virilis ita dicta apparet, quia vires In ea plurimum vigent, & quasi perlaetae sunt. Et cuna eaedem vires non permaneant in sua persectione; sed post annos aliquot μησιμε. diminuantur, hine AEtas defciens, si ve Senectus. in Prout igitur homines citius, aut serio perveniunt ad debitam staturam, viresque tum corporis, tum animi ad persectionem & prout hae rursus seri sis, aut citius in-Rμ σε cipiunt deficere, magisque astatim vel sensim diminuuntur; ita etiam aetates sunt cv Iovis, , vel breu vires. Illa vero in aliis citios, in aliis serias contingere noto rium est. In Reminis solet computari Senectu. a tempore, quo propter aetatem deficiunt
34쪽
Requisivi in descriptione aetatis , ut mutatio fiat secundum ordinarium natur cumum , quia non dicitur toties nova AEtas; quoties a praeleuti morin luculenter mutatur c nititutio hominis, neque quoties rursus e morbo convalescit. . ContinRit equidem frequenter ut per morbum mutetur naturale Temperamem Morbur ac tum, & mates Posteriores accelerentur. Siquidem ille, qui in juventute,aut viri- - ων litate multum aegrotat; solet deinde, licet sanus, citi as faciliusque pervenire ad se- V. nectutem, tum quia, deficiente nutritione, fibrae corporis areicunt: dc contrahum inr tum quia plurimi sunt morbi qui humires multum dissolvunt, dc una cum ρ- ea spiritibus diissipantur; faciuntque illud cito dc affatim, quod calor naturalis secisset iurius,& pedeteritim. Quae magis patebunt,eκ dicendis de morte naturali. Si talis acceleratio non sit valde notabilis cenietur equidem' fieri secundum oradinarium naturae cursum , ex eo quod praeter propter etiam fiat talis mutatio citra morbi concursum : si vero sit valde notabilis, poterit illa diei praeter naturam, de Dmptoma respectu praeteriti morbi: poteit enim auferri morbus manente ejusdem symptomato. . Verum non satis capio cur passim indici senectuti su raddant incalem decre- .ptam pro quinto membro; cum non videatur nisi pars senectutis, pro eaque ordinarie accipiatur ab iisdem Μedicis , quando non ex proseiso agunt de AEtate. Dicitur enim frequenter de Octogenario , aut usitate maiori; quod pervenerit ad serve- 'ctutem bonam,ien magnam: nec qui1quam negabit talem , dum moritur, mori in
Quapropter mal Iem ego senectutem in mari bias extendere ab anno quinquagesi- crinis mo, alit paulo amplisis usque ad finem vitae, quocumque tandem anno illa finia- ρυ,,ο --m . AEtatem vero decrepitam habere pro ultima senectutis parte , quae incipit ab i.--ώ. anno sexagesimo quinto . Sicuti e converso Medici passim sub adolescentia compre-nendunt infantiam, ρveritiam, & pubertatem. Infantiam eκtendunt ad annum tremum , aut quartum pueritiam ad decimum; Infantiae.&pubertatem usque ad decimum octavum circiter . Quamvis pubertas in caeteris puniria 'cii cum stantiis usitatilis accipiatur pro illo vitae tempore, quo homo, sive masculus pubertus uve puella, prim, aptus est generationi, nisi obstet aliquid praeter naturam.
Reducuntur AEtates, ut dixi, ad Temperamentum , quia non considerantur ut ape .
merum tempus corpori extrinsiecum sed emisis ut ipsum corpus tali tempore a G m, isdnata vitate existens: idque marsus, quia diversis illis temporibus di versa habet Tem Inis
pera menta . Unde si homo maneret temper in eodem statu, non considerarentur mentum Variae MuS IEtates. .
Omni tatu' mydissima est virilis,& invenilis virili aliquo modo propin- - - 4,
iat frigidissima respectivo, seu minos calida est senectus ultima, sive AEtas de- ω Virili '
erepitar deinde adolescentia prima seu insantia. Susti nent nonnuli i calorem in infantibus esse maximum; illumque sensim climia, di a. erescente AEtate diminui , donec tandem nlis interea vitae filum intempestiv8 Senectus
praescindatur j omnino deficiat Isicque homo moriarur morte naturali , sive, ut diei midi madueri naturi ex se deficiente: deinde ado Λt calorem non esse tam auctum in insantia , quIm in posterioribus aetatibus prima malo excepto , testatur tactias : unde etiam infantes igne ,: & tegmentis ealidis Wi . opus habent frequentissimδ. Et quamvis capite praecedente dixerim illos facile lae N ' φοί di a calidis, & siceis, id maxime sit propter nimiam exsiccationem, cujus ratione justo ettius ruunt in senectutem : alioquin desectu ea loris etiam facile laeduntur ab a ssumptis frigidioribus ; sic ut illis maxime conveniant temperata. aut modiceolida.
. . niuper infantibus somnus mustus , ac profundus, qui passim Τemperamentistagidioris indicium est
35쪽
Trassi L. Cap. V. de Temp. AEtat , ct Sextis.
Sunt denique cauis ea loris naturalis in prima aetate minus validae: imprim Is enim scelus in utero maximam suam substantiam accipit a matre, quae, ut statim probabitur, ration exus minos calida est : neque humores illi, qui ad uterum pro formatione, augmento, re somentatione tatas deseruntur, possunt esse maxime calidi ; cum plurimi spiritus impendantur caeteriS gestantis operationibus. Alimenta etiam, quibus passim vescuntur insantes, dc pueri, non sunt vald8 e lida, aut spirituosa; neque illis, ut supra dictum est, talia conveniunt. Accedit, saltem primis mensibus, membrorum quies seu desectus exercitii corpotis: quod sicut valdd vehemens , dc diuturnum spiritus , Ac humores subtiliores dissipando corpora refrigerat; ita moderatum humores agitando, crassissae viscidos incide do, superfluos climinando, & spiritus torpidos incitando, corporis calorem maia opere fovet. Non est tamen calor naturalis unquam ita languidus in prima infantia, quam in ultima senectute: indubiἡ quia istus , matre accepit multum Calidi nativi. Sunt insuper corpora in prima AEtate valdd humida, & secundum partes, qua passim dicuntur solidae, flaccida, rara, ac mollia: humores autem videntur magis lenti; quia scuti ob debilem ea lorem minει dissipantur, ita etiam minlisag tantur, distatuuntur atque attenuantur. Non videntur interim valdd crassi; qu niam uti in tenellis istis omnia reliqua, ita Ac orificia venarum lactearum sunt minora ; ut proindὰ particula: tavii crassiuscuta illa intrare nequeant; sed un1 cum
sursuribus, seu parte sce lenta versos anum transire cogantur. Tam propter nanc materiam chylosiam Recibus admixtam,quam propter minorem harum a calore debiliori di1solutionem , minoremque bilis, dc succi pancreatl- ei illis permixtorum aerimoniam, canes passim, ubi aliorum semes vix assiimunt,isces infantium avide devorant. . Ut ver 3 aetatum Temperamenta prosequamur , augetur paulatim calor cum aetate. Ac incremento eorporis: quousque tamen non satis constat; cum circa statum increseat admodum lente,& modo vix observabili. Putant non nulli ea lorem continuo intendi usque ad virilitatem; sed mo non o servo notabile eius augmentum ultra adolestentiam: dc ideo non deduxi denomina
tionem virilitatis 1 soris corporibus, sed etiam ab animi viribus. D ursia temporis per calorem magis val idum etiam humores magis agitantur sdissol vuntur, & attenuantur ; superflui dissipantur; Ac materia nutritiva validi sis majorique abundantia propellitur ad partes solidas, ibidemque per sortiorem m tum firmios compingitur simul: Unae, Sc corpora fiunt sicciora, firmiora, densiora. duriora, dc ristidiora . In senectute calor naturalis rursus dimnuitur multom: & quia fibrae motrices admodum rigidae sunt. nee satis spetitum motui obedientes, hinc denuo paviatim di minuitur,ae deficit humorum agitatio, nutriti vi propulsio. 8c superflui atque exerementos expulso. Unde in hac aetate humores illi superflui reddunt corpora acci dentaliter humida , quae tamen sera sunt in propria substantia solida; deficiente scilicet illius irroratione , succo nutritio, aliisque humoribus intimos partium recessus penetrare solitis. Hod sexum attinet, sunt ordinari ὁ mares steminis calidiores. Ac siceiores, habentque partes solidas magis rigidas, densias, duras. &asperas; saltem quantum est ex constitutione illis concessa a Natura. Sed quia plures Uiri potationi dedici sunt; hinc non raro in i liis superabundat humiditas accidentalis; indeque partium laxitas atque mollities. Nee dictis obstat, quod dentur viragines innato calore plures mares supera tes; quoniam illa intelli 'enda sunt quatenus fit relatio sexus ad sexum , vel, si
mavis, calidissimi Viri ad calidissimam steminam, frigidissimi ad stigidissimam,dc
36쪽
DAE. I. Cap. V. de Temp. 2Datum, ε Sextis. II
consorin terde reliquis inter mediis: non vero quatensis unus idemque masculus comparatur cum multis isminis, aut vice verso. Μates hoc sensu taminis calidiores esse testatur imprimis ipse tactus : deindὰ Probatae. major actionum perfectio; pulsus validior, membrorum major firmitas, & urina magis tincta. Exercent quoque mares longe magis corpus, saepilisque utuntur p tu spirituoso. Quae omnia majoris caloris e flectus, &causas esse patet satis ex ante dictis, & potissmum ex capite praecedente. Ex quibuidam horum aliisque affinibus etiam iacitu colligitur major virorua Meltas, δc corporum soliditas.
HUmor prout hic, es subfantia liquida, palpabilis deT in torpore Amano gens Hama'
Excluduntur partes s idae, & arei faeces debitae consistentiae, quia non sunt Ii quida : spiritus, quia non sunt palpabileS: aqua, vinum, Θ affines Iiquores, quia non sunt genita in corpore humano : pus, e sanies , quia non sunt corpori naturalia
Sunt quidem haec ultima, & omnes liquores numectantes vulgariter loquendo Humores: verum non prout-sumuntur, dc fami debent: ubi videlicet agimus de rebus naturalibus. Pus autem, & sanies sunt humores praeter naturam: aqua, vinum, & similia, humores sunt vulgares, & non proprie Medici. Quamquam Medici per partes samosisis, & frenuentius intelligant partes soBEas nint equidem humores verae corporis partes; saltem illi, qui ad eiusdem persectionem necessarii sunt: aliud est de urina, sudore, &c. Dividuntur humores in Hibiles, & non alibiles : quorum ultimos passim confundunt cum excrementis', licet hoc nomen quid vilius significare videatur,quam ut apte applicetur bili, succo pancreatico , dc similibus, qui ab omnibus dicuntur
Humor alibilis: est humor a Natura destinatus monuerti n substantiam solidam inius, in quo gignitur. Dicunt aliqui aptus, loco illius a Natusta destinatus , eoque a caeteris disserimi plurimum: multi enim humores sunt apti, ut convertantur in substantiam solidam corporis , sic tamen ut eum in finem non destinentura Natara: v. R. sanguis menstruus: & respectu emporis . in quo gignitur. lae, & semen . Sed neque a cuncti ita restringunt humores alibiles, ut eos reserant ad corpus, in quo gignun-
Videntur quidem hae disserentiae potissim sim versari circa denominationem , quam videlicet alii aliis applicant humoribus , licet de natura, & essentia humo rum conveniant; sed tamen acceptio, & denominatio humoris alibilis a me Probata longe commodior est. EnimverA si dicamus ad humorem alibilem sussee- Ο re, quod si aptus alere, si ve converti in substantiam, ut supra , vix unquam pote- T Timus determinare, an hic ille ve humor , qui jam passim habetur pro non alibili,' ε . 'non debeat vocari Humor alibilis. Quil enim probabit bilem in hepate separatam, dc succum pancreaticum non posse transire In substantiam partium solidarum, rQuod vero eum in finem non destinetur a Natura , saltem ut talia , satis constat τη eo quod naturaliter ducantur eκtra vias illas, per quas trans re deberent ad par te. nutriendas. Et generaliter non adeo dissicile colligitur eκ transitu , & lub
37쪽
fiantia humorum, quinam a Natura destinentur ad nutriendas partes solido. Recenti ores pro humore alibili passim afferunt solos chylum, & sanguinei id ari. qui etiam chylum negligunt fortastis quia includit aequu humores non alibiles , quam alibiles. At vero eadem difficultas moveri posset circh masiam sanguineam rum & illa includat serum, materiam bilis, di lucci pancreatici, aliorumque humorum non alibilium. Si vero velimus considerare sanguinem non secundum ma 1iam, sed secundum solas particulas alibiles; profecto muli um dubito an sic simus habituri, veItalum bumorem alibilem: cum tales particulae a sero suo separatae .videantur hoc ipso constituturae massam solidam potius,quam fluidam Falluntur enim quicumque putant in massia sanguinea existere tot species hum rum simplicium, quot in eadem existunt species particularum quoad magnitudinem , re figuram differentium. Siquidem dum in sanguine e venis, aut arteriis eκ- tracto massa magis serosa per refrigerationem separatur a crassiori, & magis alibili, remanet haec potius sub forma solidi quam liquidi, dc per lenem exsiccationem redditur dura: dumque per retortam ignis vehementia aiatrahitur humiditas, remanet in ieta retorta insigitis quantitas terrae non tantum solidae, sed etiam siccissimae. Credendum igitur est non solas particulas proprie fluidas ais piorum transire per venas lacteas ad sanguinem; sed etiam subtilioresillas, quae cum sibi similibus constituerent corpus omnino solidum ; si a fluidis, quae ipsis pro vehiculo insesviunt, sesent separatae . Adeoque massam sanguineam constare multis ejusmodisrticulis eamque apparere omnino fluidam, quia tales pari culae ab intermixtix
iritibus aliisque fluidis, interveniente laterum vasoruin , quibus continentiurico uisione, jugiter agitantur sicuti videmus subtiles arenas, farinam, aliaque assinia aquae admixta, cum illa, quandiu multum moventur, constituere unum ae continuum fluidum; quae cessante agitatione, subsident, ac Iimul sine interventu aquae conjuncta, corpus solidum e Sciunt.
Hisce consideratis, judico tam chylum, quam sanguinem dici posse bamores Hibi es ; si non ratione partis majoris molis, saltem ratione partis nobilioris mantque considerabilis. Veteres passim divulunt humorem alibilem in primaνium , & βα--ium. Humorem alibilem primarium dicebant esse hiamorem alibilem, seu Himentimum , in massasanguinea venis, ct arteriis conia um. Quae descriptio mani sesia supponit chylum v. in venis lacteis, non esse humorem alibilem.
Humorem alibilem secundarituri describebant humorem extra majusculm venas , et arterias Der ulteria rem coctionem ita elaboratam, vi ata partium nutriti--m, ad quam 1peciatiter destinatus es, sic paratior. Humoris secundarii ponebant quatuor species: inmmimetum, rorem, cambitiam,&alutem Quarum posterioresdicebant disserri a prioribus petas majorum elabora tionem, & similitudinem cum parte nutrienda. Credebant enim sanguinem, proutcontinetur invasis majoribus, assimiIari non posse partibus soridis, nisi interveniente insigni mutatione, & concoctione , qu, videlicet ex fluido transiret in solidum, & saepe, ut putabant, eκ rubro in album radeoque hancconcoctionem habere plures Madus , a quibus desumebant praelatam
Verum quoniam, ut statim dixi, plures particulae alibiles in massa sanguinea vix fluidae sunt per te, sed gratia vela iculi' pluresque, ut probabo Capite VII. r
bescunt solius tincturae gratia : non est cur debeant subire magnam mutae Onem dum in nutritione a reliqua sanguinis massa sellarantur, & propelluntur inter partium solidarum interstitia. inod magis Patebit eu dicendia de aecretione, er m
38쪽
CorruIt igitur fundamentum, cui innitebatin distinctio humoris alibilis secun- Non - darii in quatuor il las species; corruitque proinde ipsa distinctio, seu divisio. d. rae., Λttamen cum non absurde in singulis partibus solidis admittantur exigui meatus , qui humores earundem partium nutritioni adaptatos deserunt extra commui nem viam circuli, & a quibus deduci puto originem vasorum lymphaticorum hine, etiam admitti potest humor alibilis secundarius , etiamsi omnino rejiciantur praefatae ejus species . De illo tamen hic plura superaddere non judico operae pretium ri nonnulla lese quasi sponte offerent de accretione, dc nutritione ditarenti.
Hylus es humor instar pulticulae, potissim qim in ventriculo ex assumptis G - μως
sectus, magis, minusve , pro ratione assumptorum, albicans, principium materiale omnium aliorum humonim in corpore humano . di Di potissimum in Mureuuti; quia multi existimant thylum etiam perfici in , intellinis tenuibus, maxime in duodeno, Ac ieiuno , additione bilis, dc succi pan- . creatici: quamquam ego persectionem istam existimem admodum ex niam , utii patebit ex dicendis de iisdem humoribus.; Dico ex assumptis, ut insinuem materiam ex qua : quod cum non videaturabis- . ., tute necessarium, facile haec particula Omitri potest. . . Confici autem chylum in Ventriculo fatis probat autopsia: nam in ventriculo sis is . . canis horis aliquot post pastium cibus conspicitur chylificatus dc o vulnere stoma- ενι-D. . - chl humani nonnunquam talis elabitur ; imo ipsa ventriculi constructio, ac cum . . ae phago, 3c tenuibus intestinis connexio, satis indicant ipsum ventriculum esse s , -- chylificationis ossisim .e Ex dictis obser vationibus etiam aliquatenus colligitur tempus, quo chylificatio 2 is terest, Inventriculo absolvitur , quod etiam aliouo modo innotescere potest ex fame sub- ω Histori sequente, quae solet esse signum absolutae cnylificationis. Interim tempus istud plu- ιών ebrem - rim sim variant varia , & diversa chylificandi instrumenta, & magis varia assum- eatis.) torum quantitas, & qualita s. Unde nonnulli cibi in quibusdam intra duas horas, alii vi κ intra decem chylificantur. Solet equidem communior terminus 1 latui ho-
- Chylus, ut dixi In descriptione, naturaliter vergit ad albedinem: quia impri- Chtur evrmis color ille nostris alimentis vald8 familiaris est r raro siquidem aliqua in magna quantitate assumi mris, quae nigrum, viridem alium Uetolorem albedini mul- tum adversum prae se serunt. Interim experientia probat colorem assumptrirum
anto habitum plerumque 'mendi perchylificationem & non habitum aliquatenus, acquiri, ut tum is item color chyli minus distet a colore albo, quὲm color assumis, Pt rum e quod fieri puto partim ob illorum comminutionem ς veluti accidit quando v. g. cornu nigrum , dc coralla rubra rediguntur in pulverem ; partim propter . admixtionem humoris digestivi verosi militer silbalidi; sicuti in consectirine lactis sulphuris decocti ex sulphure communi, dc sale tartari albescit per additionemi aceti communis. Chylus alius impurior est, & compositus ex parte sursuracea, seu saeculent is oblurrana cum utili, si ve balsamica, qualis reperitur in ventriculo, dc in intestinis tenui- νω---bus: alius lonad purior, constansque sola puriori, dc balsamica; quae, relicto in , mro . . intestinis quod saecuIentum est, ingressa venas lacteas chyli nomen etiamnum retiaeet, estque priore etiam albicantior. ε
39쪽
Qu1 vero v Irtute, quibusque instrumentis assumpta in chylum convertantur, quoque hic in venas lacteas resumptus ulterius taudat, dicetur capite II. & III tractatus tertii .
avola D. Istinguunt passim Austores Sanguinem inlat. , dcfricte dictum; sed innesa G, ΘΝ I tem ut mini apparet,vocem fmguis filmunt aequi v 8. Unde nullam unquam M H i. offendi descriptionem , quae utrumque Sanguinem adaequa te complecteretur. Per Sanguinem latὰ dictum intelli sunt ipsam massam sanguineam, seu Sanguinem promiucuum, prout existit in ipsis vasis languiferis, dc prout illis laesi affluere solet ἀmo o t/- Hanc massam dividunt in Sanguinem sνiθὰ dictum, Ruem atibilem, Pituitari
yim m. . alibilem, & Melancholiam alibilem iaSanguis Sanguis stricte dictus illis est νubicundioν massae si anguine e portio , Temperamem iri H- ιο ealida, et humida. Alii ajunt esse portlovern maxime temperatam. βμ , μν νε- Bilis alibilis flatior renudorque massae sanquine e portio, temperamento calido ,
Iem, ut ea distinguant respecti ve ab humore excrementitio ejusdem praenominis: nempe a bile in nepate e fanpuine segregata, quae excrementitia dicuuν: λ muco narium, intestiuorum , & quarumdam aliarum partium , qui a multis vocatur Pituita r & a succo nigriori in Liene, vel ab humore, qui renes succenturiatos atro. colore inficit cum quidam hune, alii illum appellent melancholiam excremen
Q inuor istos humores dicunt esse sensu notos, saItem pro parte longe ma imai, eosque apparere tu sanguine venae sectione in pelvim educto, & refrigerato cujus pars inferior apparet crassa, dc nigricans quam sequitur, magis rubra, & rutilans: . pars aquosior saepe tincta est flavedine. & quandoque in supernete superiori habetur. -ia . pars aliqua albicans instar pinguedinis: unde respective inserunt existentiam Μ κ. . . laricholiae alibilis, Sanguinis stricte dicti, Bilis,& Pituitae alibilium. Nonnulli tamen volunt partem illam albicantem esse pituitam excrementitiam, cum saeptu & abundantior appareat in San3uine aegrorum, quam in sanorum, dicuntque pitu tam alibilem ita permixtam esie reliquae sanguinis massae, ut sensum effugiat. ἄλλο -- Hisce tamen non obstantibus magnam patitur difficultatem quadruaria illa mase se dicta in sanguineae partitio: imprimis fi 1anguinem, sive rubentem, sive nigricantem dis a. aqua moderate calida diu maceraveris, bacillo aliquoties quassando; particulis tim cutibus in aquam translatis, remanebunt crassiores colore albo conspicuae instar floccorum lanae: quod idem etiam aliquatenus observari poterit, dum sanguis ep. . P- e s. de aquae tepidae, ut passim fieri solet, immerso extrahitur. Partes autem tingen- ,- Iangui. tes aceo tenues sunt, ut dissiculter transcolatione separentur ab aqua; sed cum illa ἀνι agitur. non adeo dissicile transeant per colum, & imprimis per chartam emporeticam. Insuper si diuersae illae particulae inspiciantur microscopio multum augente ε, qualia sam pasIim . ad sim les observationes in usu sunt, alescantea apparebunt e
40쪽
Tract. I. Cap. VIII. de Sanguine.
ensae instar straminum, aut tant, rubram vero , & nigrae instar arenae . Hinc sequitur non dari portionem massae fatig iete crassiorem , & simul nigricantiorem , ac proinde nec melancholiam alitatem , prout illa Olcribi
Fateor quidem particulas istas alateantes non euistere in massa sanguinea ita expansas, sicuti speciant ut post ablutionem particularum tingentiumῆ cum sic non possint transire angustiores circuli vias : unde credo earum plures, dum cessat m tus naturalis, adhaerere sibi invicem, & intricari: sed non credo particulas massae sanguineae in corpore vivo crassiores , post emxactionem apparere subtiliores; &subtiliores in corpore, apparere crassiores dum sunt extracta . Quin imo si exigua sanguinis portio e corpore vivo immittatiar in notabilem quantitatem aquae calidae hac illo jugiter agitatae, re gutta illius aquae postea examinetur microlcopio, apparebunt equidem particulae crassiores, & expansae, sed non ita magna: atque in casu Priori, una cum particulis tingentibus: non videtur autem in lati casu fieri notabiIissa ruinis coagulatio, c ut mutuus particularum amplexus. Experientiis quoque constat naturalem sanguinis ruborem plurimum dependere indo νω ν materia aerea respirati uis beneficio in illius massam transmissia:in arteriis enim sanguinis. a sinistro cordis specu originem ducentibus intenso rubore splandet; in venis ad dextrum cordis antrum tendentibus obscurus est, ac nigricans: at pulmones perfluens splendido isto rubore denuo insignitur : Prout latius probabo capite VII. iecundi Trachatus agendo de usu respuationis .
Insupersi tanguis iste, qui extractus in parte pelvis inferiori nigricat, exponatur Iibero aer, , mutabitur sensim color ille in rubicundum, & rutilantem : idque m gis, vel miniis, citius, vel serius, prout idem sanguis mallis, aut minos ad coloremElum recipiendum, sit dispositus, & aer materia rubefaciente magis, vel minus
impraegnatus iaEt si sanguis, dum extrahitur, continuo quassetur bacillis, sic ut materia aurea intermisteri queat, nulla postmodum erit reperibilis pars nigricans, sed tota massa erit tam rubra, quam alias pars illa, quae vocatur sanguis stricte dictus . Plura demutatisne colaris sanguin/s vide capite sequenιι in principio . Impugnat quoque melancholiam Veterum ipsa eorum Pat Iona: squidem ex guine stritae dicto dicunt oriri Inflammationem; ex melanchosiae Scirrhum; ex bile ErasHas,dc ex pituita Oedema : at prima, tertius, & quartum correspondent materiae, seu causae continenti quoad colorem , non ita Seirrhus; quippe qui raro nigrescit nisi in parte, quae naturaliter nigro colore tingitur , vel quando destenerat In cancrum; al oquin passim albescit, vel refert pene colorem parti affectae pro prium. Non est autem ratio cur dicamus tumorem illum albi eantem dependere Amateria nigri cante dc interea dubitare nou licet, quin dependeat 1 maveca terre stri,&crassiori . Chirurgi nostri, dum vident sanguinem extractum valde nigrum, dicunt illum, inde color esse adustum : nec citra omnem rationem; cum observemus non sola ligna, aliaque Iangianis eorpora plurima solida nigrescere per combustionem ; sed etiam multa liquida per nige . validam, ac diuturnam Uinionem uti patet in cerevisia, &decoctis herbarum fere omnium; imo&in artificIali elixatione sanguinis. . Unde sortassis S tanguis in corpore vivente per calorem valde intensum v. g. in febre ardenti, contrahew p test nigredinem. Interim colorem nigrum.non esse certum sanguiuis adusti signum Patet ex eis, quae modo dixi de sanguine nigri cante propter absentiam aeris quaeque dicentur capite sequenti de spiritu vitrioli, & reliquis sanguinem nigredine Insteientibus. Quantum ad partem flavam, quae an quando non autem semper conspicitui
in sarguine , dubitare fas est utrum m sit potius bilis sacrementitia, aut saltem