장음표시 사용
4쪽
IOSIAE , IEHOJAMIMI, ET SEDEMI EI
6쪽
Mandata δ Teo Ieremiae data, ut munere Prophetico fungeretur. ERB A Jeremiae, Chilhq ae filii, e Sacerdotibus, qui erant Hana- CAPUT I.
thothis, in terra Benjaminis : . ad quem Jeremiam verba Iehovae facta sunt, temporibus Josiae, Amonis filii, Regis Iudae , tento decimo anno, eX quo regnabat, . & temporibus Jchri akimi, Iosiae filii, Rcgis Iudae , donec exacti emcnt undecim anni Sedehiae , J siae filii, Regis Iudae, usque ad migrationem Ierosolimae, mense quinto. Vcrbum Iehovae ad me factum est, in hanc sententiam.
. Priusquam te formarem in ulcro, te noram, antequam CXirta C matrice, te con
secraram, prophetamque Gentibus multis futurum constitueram. ε. Ego vero , ah t
t. ER EM IAE Prophetae, Chilhssae Filii, Sa- revelata , in hanc sententiam. I cerdoris Hanathotheniis , in Tribu Benja- s. Priusquim , o Ieremia. te λrmarem in u- minis: Σ. & cui Deus voluntatem suam patefecit, tero matris tuae; jam statueram, te mihi cons regnante in Iuda Iosia, Amonis F. anno ejus re crare, ut te, Prophetae nomine atque auetoritate .gni decimo tertio . ex quo regnabat ; 3. JehΑ - ad plures Gentes mitterem. 6. Ego vero , qui kimi. Iollae Judae Regis F. ad annum undecimum excusatum esse me cupiebam, dixi: ah l Domi- Sedekiae, quo migravit Ierosolima , mense anni ne Creator, nescio ita loqui, ut idoneus tuus inia quinto; 4. quo tempore, haec sunt ei Prophetae terpres esse possim , tum enim adhuc puer. 7. At
Hieroumo Interprete: civit Ioriis Ben- lIamin, Sacerdotibus Ietarata, in tertio ab ZE- l
ha Jerosolima in milliario, de qua ct Ieremias Propheta fuit. 2. Ad quem verba Rhovae D. I. sum J Cisi
fuit verbum Iehovae ad eum &c. Superiora verba haec, & sequentia vcrIds tertii sunt v luti , inscriptio totius hujusce Libri ; qui complectitur prophetias Jeremiae, ab anno II. Joliae, Regis Iudae, ad ' II. annum Sc lunae, Hus filii; noc est, ab anno DCXXIX. ante Christum , ad annum ante caindem A ram DLXXXVIII. hoc est, I. annos. An fuit
autem haec omnia Ieremiae, PCI' tot annoS, Vaticinia ; an alia praeterca fuerint, non constat.
3. Donec exacti essent J I Iisi verbis signisi-cat Jeremias, vcl qui hanc inscriptionem va-lticiniis ejus praefixit, non tantum vaticinatum cum esse, regnante . Iosia, & Jchojuximo, scd letiam per totum bellexiae Rcgnum; quod suit undecim annorum, & per quod putiis trina va- l
q. I ea bum Rhoet a &c. J Et fuit veri um Je-lhisae ad me &e, Videtur haec revelatio, aut prima, aut inter primas fuisse , ut ex re ipsa colligere est. Itaque crediderim 1 Propheta vocem hanc in lomnis auditam, tempore I sae, aut Ieholarimi. s. Te formarem J τπη. Sic punctant Mas-lorethae, incommod), si enim est a 'ν, debebat scribi & punctari πη, si vero h mx scribendum & puniandum Formae illae dubiae mendosae esse videntur , quidquid hodie sentiant Iudaei & Christiani eorum imitatores.
Formatio autem hominis in utero materno Deo tribuitur, ac revera divinum est opus corpus humanum, ut jam rectius philosophantes verδdocent. Vide & Job. X, S. O Duq. & PCCXXXIX. I s. Epicurei, qui putabant, Omnia animalia nata este, ex luto de calore, quod Lucretius lucri conatus est, manifesto delirabant, nec opus est, ut quisquam eos confutet, in hac Iuce Physicorum studiorum. e noram J Hoc est, statucram te creare, tuaque opera uti; ad ea, nempe , quae mox sinuentur. Nisi enim velit Deus hominem in utero sormari & nasci; non potest diei scire hoc futurum, Cum tona res ab ejus solius voluntate pendeat. e con eraram J Vna pn hi dustathicis. I Ioeest, apud me te sepotui, velut hominem ad vatici- Rr nandum
7쪽
Domine Diiova, inquam, scio loqui, puer enim sum. L At Jchova, ne mihi di-
Xcris, inquit, puer ego. um , ad omnes cnim, ad quos te mittam, ibis, ta quaecumque tibi in mandatis dabo proloqueris. - . Ne cos time, nam tibi adsuto , ad te liberandum, ait sellova. '. Tum porrexit Jehova manum, tetigitque OS navum, atque, Ucr ba mea, inquit, ori tuo imposui. Vide, pneseci te hodie Gentibus dc Regnis, ut evellas, diruas, perdas, deliruas, aedifices, & plantes. II. Postea
7. At Creator, noli, inquit, dicere, puerum te gere, additis hisce verbis: Verba mea , inquit .eile; ibis enim, me adjuvante, ad omnes, ad quos posui in ore tuo, quibus utaris apud eos, ad quos te mittam. & mandata a me accepta iis expones. te mittam. Io. Hoc in animum demitto , te a 8. Ne ergo timeas, nam tibi adero, ut te liberem me aliquo modo esse praefectum Gentibus & Re- ab Omnibus malis , ait Creator. 9. Tum Crea- gnis, ut in iis mutes quidquid mutare a me jussustor manum porrigere visus est, & os meuiu tan- fueris; ut in iis evellas , diruas, perdas , destruas,
nandum Consecratum, Sic Paulus, in re simili, utitur verbo ἀφορι is, Gal. I, IS. o Θεοσ
C. XLlX, 1. Gentibus multis futurin J Duo postrema vocabula addidimus, ex re ipsa subaudienda,
perspicuitatis caula. Gentes multa complectuntur luc ipsos Ilraelitas ; sed Gentes , sine additamento, solet significare nationes alias , excepta Israelitica 3 ad quam tamen, ante ceteras omnes, millus est Ieremias.
6. Puer enim sum J 'Pari ripa nabar anscbi.
Voce 'ra non tantum significatur pueritia proprid dicta, sed adolescentia; ante quam ad prinpheticum munus vix potuit vocari Jeremias. I-mo ipse Prophena se nondum maturum tanto negotio putavit, quod nesciret loqui dii hoc est, facultatem loquendi, ut Prophctam decebat, nondum csset adsequutus. Revera si conserantur revelationcs Jeremiae cum Prophetiis Esaiae ; posteriores videbuntur multo elegantiores, quam priores, Omnibus, qui has legent Praedictiones V. T. . Ibis &c. J Uabo operam, ut ire audeas ad cos, ad quos te mittam, de mandara mea cagravitate & fide, qua par est rem tantam seri , proloquaris. Non sunt enim haec tantum imperium, ut opinabatur Grotius, qui imperativum Do hic vertendo adhiberi volebat; sed promtisonem complectuntur facultatum ad mandata Dei exsequenda necessariarum. Deus enim nihil mandat, quod exscqui nequeat is, quem ei negotio adhibet. 8. Ne timeas J Adolescens cnim suae imperitiae sibi conscius , & metuens ne male haberetur ab iis, quos nomine Dei adloquuturus erat, non ausus suillet eos adire, nisi praeter ordinem a Deo confirmatus. I linc natum Judaeorum dieiuna : viritus propheticus numquam residet, nisi in homine Iupiente , forti. Vide Disteri. de Prophetia Cap. VIII,
9. Porrexit plova manum &c. J Hoc invito peractum, in quo Propheta vidit manum ad labia sua porrectam, quae Symbolum fuit auxilii divini, quo facultatem apth & constanti unini a mandata Dei proloquendi ess t accepturus. Vide limite quid, apud Esesam, C. iVI, 73I G la mea ori tuo imposui. J Dedi verba meaitrare Iu. . Symbolica, nempe, ea actione invito ostendit, se Ieremiam instruere facultate proserendi verba Prophetae convenientia , &constantiam cam in rem necessariam. Nota est enim putandum, Ieremiam aequasle Esaiae cloquentiam. Sed constantia co inferior suille
tibi impono Gentium quarumvis adeundarum ,& meo nomine compellandarum. Nam iit a mpam uddab, praefectura, ultcrius non Porrigebatur; sed prophetica verba Omnia sunt εμ λα-τικώυρα, atque ε rebus ipsis intelligenda. in mellas, de uas &c. J Prophcta quasi sacturus describitur, quod tantum, nomine Dei,
praenunciaturus erat: quemadmodum Poetae,
apud quos loquendi genera propheticis similia saepe leguntur, ea quae tantum describunt. Sic Virrisius Eclog. IX, I9. de se iplo propemodum agris ejecla, nec proinde Pangendis carminibus operam daturo: Iuis caneret Smmas ' quis humum florentibus herbis Spargeret, aut viridi fontes induceret umbra si, nempe , migrasset. Prostri merito Semvius exemplum limite ex Ecl. VI, 62. Tune Phaethontiadas musco circumdat amarae Corticis, atque Dio proceres erigit alnos. Utrobique sermo tantum cst de descriptionibus Poeticis, ut dc apud Horatium Sat. Lib. I. 6. X, 36. Tumidus Alpinus jugulat dum Memnova, dumque Depingit Rheni luteuis caput, haec ego Iudo. Si e & Ουidius Trist. Lib. II, S 3. Et tamen ille tuae felix AF idos auctor Contulit in Varios arma, virum=ue toros. Quibus multa similia addi possent. Grotius vult Prophetae tribui , quia non minus certo eventura erant, ab eo praedicta, quam si i pie faceret. Rem non nego, scd loquutionis nationi non adsentior. Jeremias multa mala hostibus & vicinis Judaeorum praedicit, Iudaeisque contra multa bona praeminciat; priusque dicitur evellere, diruere, perdere , posteritisae iscare, & plantare.
8쪽
. Postea facta sunt verba Jellovae ad me, qui dixit: quid vides, Jeremia & video, inquam, virgam amygdalinam. '. Ichova vero mihi, bene, inquit , vidisti ,
nam sestino ego dicta mea exsequi. Iterum me adloquutus cst Jehova, his verbis squid vides ξ video, inquam, ollam, quae flatur, & obversa est Septemtrioni. Je- hova autem, a Septemtrione, inquit, erumpet calamitas in omnes incolas terrae. Mox quippe vocabo omnes familias Regnorum Septemtrionis, ait Iehova, di venient, po-nciquestruas, aedifices, & plantes. inquit Z Video, inquam, ollam Septemtrioni obve
Ieremia Video , inquam , virgam amygdalae. ne venturam subito calamitatem, in omnes inc I x. Creator vero mihi, recte, inquit, Vidisti , las vicinarum orarum. Is . Nam brevi vocabo faminam fellino dicta mea exsequi. I 3. Reposuit ve- lias Regnorum Boreali uin , ait ille , de in Ju-IO Creator, iterans quod petierat , quid vides , daeam se conferent, unusquisque Regum ponet suum
11. 9uid vides J Haec enim contigerunt, in viso nocturno, in quo a Deo de futuris d
Cetur, per Symbola, quae ipse interprctatur; quod ea docendi ratio altius in animum descentiat; & memoriae tenaciuS res insigat.
ked. LXX. Init. βααὶηριαι Seu ' est amydata, non nux. Hieronymus: Aquila, sic Gmmachus, virgam vigilantem, Theodotio vero amygdalinam, transiuerunt. Duos priores ipse sequutus est, quamvis virga vi ilans careat sentu. Ecclel. XII, LXX. 'petverterunt ἀμύγδαλον. Hic vero Hieronymus: Pro virga vigilante LXX. haculum nuceum transulerunt. Gborandum ergo nobis es , ut Breviter Hebraeam Elmologiam Latinus Lector
intelligat. SECED Nux dicitur. Vigilia auiarem , vel Vixis sive vigilans vocatur S O C E D. Unde, O in posterioribus, pardus vigilans Menomine ponitur. Ab hoc quod qui dicitur nux, propter verbi similitudinem , ad vigilis intelli- sentiam , nomen adlusit. Iuod quidem , O n Daniele , juxta Theodotionem scriptum es ;tit ab arboribus edi ae/in , ilice, videlicet, lentisco, siclis atque serratio adulteris Pres teris decernatur. Mirum hoc exemplo u-1um Hieronγmum, qui fabulam probe norat, vel ex hoc loco, fictam a Graeculo. Non m Iior est allegoria, quae apud eumdem Hieronymum sequitur, & potcrit legi ab otiosis. Ιχ. Fesino ego J niπν,-by 'ra ripae Icho-ked ani MI Bari lehashotho , vigilo cῆo ad verbum meum , ad id faciendum. Sca qui
vigilat ad faciendum quidpiam, is festinat id
quam primum facere, ideoque sic vertendum centuimus. Deus respondet, adlusione sacta ad nomen Hebra icum amygdali; quod nomen causa suit, cur Deus clus arboris Θm-holo usus sit, ad festinationem designandam ;idque nomen amygdalo impositum , quod sit inter arbores, quae primae florent. Plinius, Lib. XVI. c. 2I. Ex his hieme, aquila ex riente, ut diximus conci unt, foret prima omnium Amudata, mese Januario; Martio ve
a 3. Quae satur 9 obversa es septemtrioni Jmaa Nd ' naphou b, ollam flatam. Erat , nempe, Olla, ut videtur prunis, aut flammae impolita , quae Borea flante accendebantur.
sthene Vaphonab, & facies ejus h facie septemtrionis. Videtur orificium ollae aliquatenus ad septemtrionem conversum ; quid enim aliud ollae facies, seu anterior pars, dici queat non
Vulgatus: ollam Iuccensam ct faciem e s afacie Aquilonis. Onhelos vero sic : Regem ferventem quasi lebetem ego video , , vexillum exercitus ellus, qui dicitur, ct venit is facie Aquilonis. - Uerlim olla , vel lebes non est imago Regis, sed rei, cui Rex est in stus; Regni, nempe, Judae. Rex infestus potius est quaerendus , in vento septemtrionali , qui ignem ollae, vel lebeti subjectiam magis acimagis accendit. Is Rex unde venerit, postea videbimus
14. A Septemtrione erumpet calamitas In ri man para mitisaphon thipphathahh harabis, E septemtrione aperietur malum. Venient gentes a Borea, quae maid habebunt m ridianos populos. I . Mox quippe vocabo J κ'p 'arri 'a cti hinnent hora, nam ecce me vocantem. Quae Ostendunt rem in longum tempus minimε differendam.
Familias regnorum septemtrionalium J Intelliguntur, ut videtur, populi, qui paruerunt Napolassaro , Nebuchadnetlaris patri; quique stipendia secerunt, in utriusque exercitibus ; quales sacrunt Armeni, Syri , Chaldaei Boreales, Mesopotamiaeque , & Allyriae posuit, in familias & tribus innumeras distincti. eges quidem Syriae primi omnium infestimere Iudaeis, maximi sub Acham , & sub
EZchia, verum eorum ratio hic non habetur; sed tantum corum, qui a XIII. Iosiae anno, quo visum hoc Jeremiae oblatum est , graves Judaeae incubuere , ad captam usque Ierosolimam, a Nebuchadnetlare. Huic Babyloni rum Regi paruere, vel auxiliarii fuere leptemtrionis Heges , quod docebunt De. Q rius, in Annalibus, & Dan. Marshamus , in Chronico Caraone. Ponetque quisque Regum &c. J Haec quidem , in Hiltoria Sacra Regum, & Ephem ridum , non memorantur ; ted est brevissima Historiae Epitoma, in qua tantum Iudaeorum fata narrantur, & quidem paucis verbis. Solium, aut tellam ponebant limes in portis urbium subactarum, aut ut ius dicerent, aut ut victoriam suam ostentarent.
Ad portas Jero limae J Caben o ma Subaudieneum 'κ es , & verbolenus verten- dum ad ostium portarum Bragesima; unde vii demus non propriδ esse spatium in muro a Rr a Pertum
9쪽
ncique quisque Regum solium ad portas Ierosolimae, ad omnesique muros circum qua que, & ad omnes urbes Iudae. . Dicam iis judicia mea, de omni nequitia eorum, qui me reliquerunt, sussitumque obtulerunt Diis alienis , & opificia manuum suarum
7. Tu vero accinges lumbos tuos, surgesique, & adloqueris eos, pro omnibus, quae tibi in mandatis dedero. Ne propter eos icrrcaris, ne te coram iis ipse terream. En ego hodie converti te in urbem munitam, in columnam ferream, in murum aeneum , quod adtinet ad omnem terram, ad Reges Judae, ad proceres ejus a C sacerdotes, populumque terrae. Bellum gerent contra te, sed superiores non erunt, quia adero ego tibi, ait Jellova, ut te libzrcm.
suum solium , ad portam aliquam Ierosolimae , quod faciet & in aliis urbibus Judae. I6. Dicam iis, quid judicem de eorum nequitia, qui a me defecerunt, sumtumque obtulerunt Diis alienis, &
opificia manuum suarum adorarunt.
II. Tu vero, o Jeremia , lumbos adcinges , surgiisque, & eos adloqueris, prout te jubebo; . pro omnibus, quae tibi in mandatis dedero. Nec
Demin , & 'iro valvas ipsas , quibus id
spatium claudebatur. LXX. Init. μι τα πρά- ευρα τῶν πυλῶν, Hieronymus r in introitu por
16. Dicam iis J mniκ 'ma' diuarthiotham. Reserenda haec ad Judaeos, non ad Reges; &iudicia intestigenda, quae continebantur Edictis Nebuchadneis aris, quibus male mulctavit
Iudaeos bis, sub Jehojakinio , annis DCVI. &DXCIX. ante Christum, & semel sub Sede-kia, anno ante eanulem AEram DLXXXVIII. Nihil enim nos cogit haec verba ad unam dumtaxat carum cladium referre.
ui me reliquerant &c. J Multi enim suerant , qui, ante & post Iosiam Regem , in Idololatriam clam, aut palam delapti erant. I . Accinges lumbos tuos J Instar viri fortis & pro Deo Israelis contendere parati. Vide Iob. XXXVIII, 3. XL, 2. Pro omnibus J Omnia qua ego praecipiam ti-hi. Ne te coram iis ipse terream J Ne tremendas poenas de te coram iis sumam , si mihi obsequi dub caveris, ostendamque suisic cur
me magis multo, quam homineS, timeres. IS. Conversi te 1n urbem munitam J Dedite hodie in urbem munitionis. Hoc est , ab hodierno die ita te tuebor, ut non magis tibi nocere queant, quam si urbs munitissima atquc inexpugnabilis esses occ.
In murum aneum J Hoc est, qui perrumpi Mittitur
eorum causa terrearis, ne te & ipse, coram iis . terream. I 3. Hodie , pro homine timido . te convertam veluti in urbem in unitam, in colum nam ferream, & in murum aeneum ; quod adtinet ad omnem Judaeam, ad ejus Reges. ad Proceres & Sacerdotes, ac plebem. I9. Bellum illigerent tecum, scd te non erunt superiores, quia adero cro tibi, ait Creator, ut ab iis te liberem.
δέ τι μιν περὶ τειχG ν χαλκιον, Nieὶήν zcirca eam totam erat murus aeneus, qui perrumpi non poterat. Quod etiam imitati alii Graeci de Latini Poetae. Latini sic inexpugnabilem murum describebant. Horatius III. Carm.
Ter si resurgat murus aheneus, Auctore Phorbo , ter pereat meis ejus ArgivIGEt I. Ep. I, 6o. de inconcusso mentis statu se loquutus est: --. Hic murus ab neus esto
Nil conseire sibi, nulla pallescere cui . Ad omnem terram J Iudaeam , nempe , ut
sequentia ostendunt. I9. Bellum gerent contra te J Hostili odio tibi adversabuntur, teque medio tollere ni
Ait Iebova Jrm' tam nesim Iebovis, Sestium Jellovae. Hic Deus, ut saepe alibi , tertia persona de se iple loquens inducitur. COMA
10쪽
3 Ira Mittitur Ieremias ad Judaeos, ut iis Dei benefficia in memoriam revocet,
atque exprobret vitia, licia. . 'N ACTA sunt dein dc Jehovae verba ad me, in hanc sententiam: . ito dc clama, CAPUT II. II audi cnte Jerosolima, his verbis: sic ait Jehova: recordatus sum tui, benigni
tatisque meae erga adolescentiam tuam, & amoris mei, cum te desponderem , & me s quereris in descrto, per icrram sationis expertem. 3. Israel erat res Jehovae sacra , dc primitiae provcnzus ejus ; quicumque eum absumebant desolabantur, malumque in eos venicbat, ait Jehova. '. Audite verbum Jchovae, o domus Jacobi, ec omnes familiae domus liraclis. . Sic dixit Jchova: quid deprehenderunt Majores vestri iniquitatis in me, ut a me procul abscederent, sequerenturque inanitatem dc inanes fierent Θ q. Non dixcrunt; ubi cst Jehova,
I. DEINDE, Deus est me adloquutus . in hanc sententiam. Σ. lto & clama, audiente Ierosolum . his verbis : recordatus sum tui & nignitatis mere erga adolescentiam tuam, & amoris mei, cum te mihi desponderem me secluereris per Arabicas solitudines. 3, Israel tum erat Creatori sacer, & proventus ejus primitiae; quicumque eum absumebant desolabantur , calami. talesque iis incumbebant, ait Creator. 4. Audite vero, o Israelitae, verba nus. s. Praeterea a vobis petit Creator, quid deprehenderint Majores vestri iniquitatis in ipso , ut justam causam haberent a se dcficiendi , utque inania Numina sequerentur 6. Annon quaesiverunt, ubi esset Creator, qui eos e terra IFgyptia eduxerat, atque eos jusserat iter facere, per solitudines.
I. π Acta sunt &c.. J Et fuit verbum Ibo-x is ad me, dicendo. Audiente problimaJ In auribus Ierosolimae.
Meseri potius cit benignitas, quam miserico dia; quamquam , ad rem ipsain quod adtinet, miseratus revera sit Deus Jerosolimam, aut Israelem; quem hic, sub sponsae persona, describit Prophcta. Cum te desponderem J Tm,ha chloulothfleb.
LXX. Init. πιλειώσιπιε σω. Rectius Vulgatus:
GDonsationis tuae. Signiscatur id quod lacus fecit, cum Israelitas tibi in deserto adjungeret, insignibiis miraculis, quae erant initar Uon ilium donorum. 3. Ressacra J p iodesta, sanctitas. LXX. Inti. a , di Latinus Immis, quali legisse 1ent aerip Mosch. Perperam. Aliud est sinctum esse , aliud facrnm Deo. Ilraelitae quidem, in solitudinibus Arabicis , Deo coni crati erant, foedere Sinaitico; sed nequaquam favisi, paucis c ceptis, ut is storia lacra nos
Primitiae proetentus ejus J UκUn re tri r febkb thhouatho. LXX. Inti. -υiara αὐτῶ. Latinus : primitiae frugum viis. Hoc velle videtur Propheta, Israelitas Deo fuisseh toto humano genere , quasi primitias , ciconsecratas; & quemadmodum primitias Deo sacras nemo impune adtingere poterat: sic nec Israelem adgrestos este hostes, ut AEgiptios, Hamalchitas, Amorrhaeos, dc Balanitidis incolas, sine magnis cladibus. Quod recte , ad hunc versum , cxprellit Ionarian. i AbsumebantJ oebeio, comedentes eum; l qui praedas, nempe, ex eo agebant , Vel agere Conabantur; ut fecerant AEgyptii , qui omni iniquitatis genere cos vexavcrant , & alii
populi suos diximus per Arabiam, qui sunt ab Israelitis victi. s. Iniquitatis J bip haves; hoc est, de quoqucri pollitit me inique, ero eos, me sicilluc. Vide Mich. VI, 3. Inanitatem J an hebel, de qua voce vide ad Eccles. I, T. Inanes sereni J 'an' jehebalou. LXX. Init.
animi tam facti sunt bonarum rerum inanes , quam sunt eorum commenticii Dii. 6. Non dixerunt &c. J Duplox sententia his verbis inesse potest. Ita loqui potuit Jer natas, ut ostenderet Judaeos usque adeo negligentes, in Religionis negotio, futile ; ut non inquisiverint in beneficia Dei , olim ingentum suam collata. Rursus potuit etiam haec inducere dicentes Judaeos infideles r ut rejicerent, quae de prilcis Dei miraculis narrabantur, quasi minus vera, coquial, suo tem-l pore, simile nihil fieri viderent; quasi dixissent: ubi est nunc ille Dcus, qui tot miracul la secisse olim narratur , ut nos ab hollibusi nostris liberaret, nec quidquam nunc in nos stri gratiam facit ; cum aliae gentes . Cis &l trans Euphratem, secundioribuS rchus utantur quam nos Quae sententia li admittatur, Vcrtendum erit: annon dixerunt &c. Particula πη ubi, in interrogatione, tam fgnificat contenarum, quam desideri una; ut recth cit a Christ. Noldio observat tum , & pluribus exemplis demonstratum ;quamvis interdum miscuille videatur exem-