장음표시 사용
91쪽
li & uteri desiccat, potu & fotu. Pulmonis brochias ab infuctu & obstructione liberat: vias omnes vocales a pituita expedit, hydropicos i uat, & humiditate laxatas partes, fomentis calliadis desiccat, reficit ac roborat.
Conficitur hoc vinum ex semine sceniculi, V letque plurimum aduersus oculorum ealiginem, ventris flatus & tormina, hydropem, & cache xiam, seu malum corporis habitum,in pueris maxime . quod se expertum tradit Arnaldus. Praeterea venenis ac cibis malarum qualitatum o currit, dc contra tusses, pulmonssique vitia summe opitulatur. Lac & genitale semen multipliacat, nauseam tollit, laterum dolores sedat, colicos cruciatus demulcet, ventos internos dissipat, coctionem iuuat, obstructa aperit, & splenis, ii patis ac ventriculi labores finit. Si ex radicibus componatur id vinum, nephriticis & renum calculo vexatis medebitur, urinas proliciet, vesicae commodabit, ac menstrua soluet.
Fit , ut caetera Vin tam radice quam tota plata. Straguriam dc urinae stillicidium statim soluit ad-- dito saccharo,& ad generatione mulieres cessa tes excitat,imo etiam viros,semen augendo. Meses ac urinas pellit, & tormina inflationesque discutit.Prodest etiam contra iecinoris vitia, Ven na, pestem, & alia a multis experta.
Obstructiones internas liberat, flatus discutit, Πλctus acidos componit, coctionem reparat, M
92쪽
coli excarnificationes emendat.Sed omnium m xime mulieribus prodest, quibus lac multiplicat, si comite optimo saccharo affatim diebus ali quot hauriatur: nam sic efficacissimum esse censetur. Renum dolores & vitia ex flatibus amolitur, ac arenulas ab iisdem clementer excludit :
maxime si quis praesumpserit dianisum & diatra
gacanthcn.Nam statim cruciatibus sedatis,a congcstis arenialis emundantur renes, & Vna cum v-rinis eluuntur. vinum Rhodites,seu e Rosis. .
2Estiuum dici potest v1num hoc,quod peraest tem & calores corporibus summe conueniat. Fit ex rosis rubris exunguatis, desiccatis, & musto,ut dictum est, impositis ac tractatis. Idem multo ciatilis, sed imbecillius, eoncinnabitur, si in vini a phoram tantum rosiaceae aquae immittatur,quantum cuiusque gustus, & odoratus ferre poterit. Internos aestus refrigerat, cor & Visicera roborat, facultates corporis vanescentes sustinet, mebrorum laxitate firmar,dissoluta resarcit,dissipata recolligir,distitietes sudores continet,putredini resistit,& pestilenti aurae ac febri, praestantissimum cst remedium. Biliosis& calidis naturis admoduest salubre, essicaciterque prodest contra lyente riam, dysienteriam, retetricem imbecillam,vomitum,nauseam & syncopem, maxime si aqua pli uiali & chalybeata temperetur. Si eo fiequenteros colluatur, preter quam quod dentes imbelles firmabit,& fluidas gingiuas roborabit, etiam halitus summam gratiam prςstabit. Si facies eo louetur cum succo limoniorum,indicibile decus, &
93쪽
admirandam venustatem illi comparabit. Si gut tuta una oculis instilletur, illorum aciem eme dabit . Nam ratione vini detergebit ac mund bit, & rosarum causa, oculorum substantiam roborabit, recolliget, ac firmabit. Vinum Halicacabi seu Athehregi. Hoc vinum fit ex Halicacabi acinis seu cerasis, quando sub vindemia in suis vesiculis flauescunt,& hinc maturitatem prae se ferunt. Compositio cadit in aliquem modorum initio descriptorum . Si ad extemporaneam concinnationem Vrgeret necessitas, hac incedes via. Aliquot ex dictis cerasis in generosissimo vino albo conterentur, macerabuntur, una & altera ebullitione ferue bunt, percolabuntur, & addito saccharo,vel tantillo cinnamomi, si opus erit, vinum haurietur. Valet contra dysariam, urinae inuitam retentionem, ac dissicilem eius expulsionem. Nam statim illam elicit, & quantumcunque suppressa fuerit,
abunde fluere cogit: una e renibus arenulas adeo copiosas, & attritos calculos secum educens, ut
manu excipi & facile discerni possint. Hinc fit, ut assiletus, & domesticus illius usus,nephriticos de
calculosos multos a saeuissimis cruciaribus, ceu a quopia immani tortore, quasi diuinitus, me m nitore & consultore, eripuerit. Sed usum illius imperabam, circa novilunia& paulo post,repurgato prius corpore cum recenti callia Rhabarb rata. Si inueteratus erit affectus, ut in senibus, longiore mora&vsu opus erit. Sed eam in rem mihi succurrit historia, ab Arnaldo Villanouanoad hunc descripta modum. Fuit tempore meo, Cardin
94쪽
MEDICA . et C SA. 33 Cardinalis quispiam, cui per totum quatriduum adeo urina supprimebatur,ut iam totus venter inferior, viris modo, misere turgeret: ex quo nihil promouentibus remediis, pro deplorato & coi clamato habebatur,nisi quidam medicus Empiricus,velut ad machinas deus, opportune illi ad-fisisset, & magno ac talici successu, vinum halia cacabi propinasset: nam hinc usque adeo solutus fuit ei vesicae sphincter, & ostiolum,ut concham unam, inquit Arnaldus, iugiter effuso & reddito Empissio alotio, impleuerit. Quo solo experimento medi- f t- mi cus ille, alioquin ignobilis dc parum eruditus, ρ ' μ' magnus ac diues euasit. Caryophylli sacculo aut linteo raro inclus, merguntur intra mustum: Vel,quod satius est,suspenduntur. Vinum valebit contra asthma antia quum,& putrem senum tussim,syncopem dc epi-lepsiam. Coctione iuvabit,frigidum stomachum 'ρμ' 'recreabit, & halitus suauitatem conciliabit. Verumenimuero quia corpus summe calfacit, consultissimum fuerit,ei vel faccharum vel glycyrrhi-zam addere,aut aquam rosaceam.
Componitur ex radicibus graminis seu centi nodiae, vel polygoni probe mundatis &elotis. . Lumbricos occidit,renes ab arentilis vindicat,ve- sicam lotio grauidam & impeditam exonerar,ob- iastructiones hepatis aperit, necn5 mesaraicarum, rem quae ex cruditatibus fiunt. Dolores arthriticos placat, Vacuata eorum materia pituitosa per urianas. Nam radix graminea etiam inter diuretica vinum CarIoph statum
95쪽
recensetur. Si vinum id concinnare voles ex Polygono mare, seu centinodia,quam ossicinae co
vina rigiolam vocant, & linguam passeris, habebis praestantissimum auxilium, mihi saepenumect in ' μ' quamplurimis foeticissime expertum ad vitia omnia renum & vesicae: maxime contra arenulas,
calcusum, nephritim, dysariam, dc colicos ex his
Vinum Ebulatum eu ex Ebulo vel Chamaeam. Vinum hoc solutivum est sui, & fit ex acinis c. dissis ebuli maturis. Qui Vindemiae tempore parum ebuiara ν, calcati, in musto feruent, despumantur, per col torium vimincum transmittuntur, 3c vinum defaecatum usui custoditur. Aliter, cum musto,iei to igni feruent, donec pars tertia absumpta fuerit: deinde spuma exclusa, nocte una sub dio, quiescunt: postridie,ut prius, percolantur. Sunt qui pro acinis radices usurpent,& quo dictum est modo, componant. Pituitam dc bilem trahit, hydropi medetur,uuluarum claustra aperit, vic ribus tam internis quam externis proaest,ac o nium maxime ischiadicis, podagricis, & lue V ., L. is nerea is sectis. Nam vi sua deiectoria,dolores eo- i. nam. rum mirifice demulcet, vacuata de reuulsa mat ria , quae ad fluxum parata erat, de iam-iam se lassis viam sibi fecerat. Sed stomacho nonnihil incommodat, ob id odoratis in vinum missis r
Vinum, portum in grauiducontinens, σsteriles ad concipiendum praeparans. Vinum flatus e corpore deturbans,& grauidas ne abortiant summe adiuuans, statumque,donec
96쪽
legitimum adfuerit pariendi tempus, illaesum ac vegetum custodiens, hac habet compositionem. Accipe seminu apij, methae siccae & ammeos, singulorum drachmas tres: masticis, caryophyllorum, cardamomi, rosarum rubrarum, singulo
rum drachmam unam: cinnamomi, corticum - -
radicum capparum, castorei, Zedoariae, ireos Iulyricae, singulorum scrupulos duos, sacchati al- - ωim. bissimi de optimi libras duas.Fiat ex his omnibus vinum, quo solet modo componi aromatites, vulgo Hippocraticum nuncupatum. Vsus erit mane D sero, parua quantitate. Roborat uteri ligamenta, uteriimque ipsum exhilarat, & virtutem eius retentricem ad perferendum onus gestationis summe iuuat. Praeterea, steriles, ob p tulentam uteri dispositionem, vel eius frigidit tem, humiditatem, au t lubricam naturam, quae genitale semen sibi concreditum diffluere sinit, piamenta. emendatis & reparatis huiusmodi vitiis, ad comcipiendum , retinendum & generandum habiles reddit. Hactenus, maxima ex parte, Arnaldus Villanouanus, medicus & philosophus excellei tissimus,quem pro nostra tenuitate,paulo tersitis loqui fecimus quam ferebant tempora,in quibus praue, sic fatis, scribebat, sed recte & perite me dicinam faciebat, sat superque persuasius, rem diis , non verbis, morbos curari. Alia medicatavina ex quibuscunque plantis & rebus medic mentosis ac salubribus, iuxta praecedentes se mulas componi poterunt, quorum facultates, miscellaneorum illis immissorum facultatibus,
97쪽
methodo curandae luis venereae, seu scabiei Hispanicae, aut morbi Neapolitani, ex Petro Andrea Matthiolo Senens. Ε, . sis, A V E N D V M a quibusdam impostori Dyora 1.. bus, qui cum sint earum ignari rerum quae rumiam. ad medicat facultatis contemplationem spectant, dum lignum Guaiaci, vel eius cortices ex vino decoquunt, cyclaminum , bryoniam, pityusam, colocynthidem, & turpetum admiscent, atque alios mille cacodaemones, qui eos de medio totulant . Quippe nulla habita temperamenti, aegrutudinis, temporum anni, sexus, nec aetatis rati ne, singulis diebus huiusce decocti tepidi cyathum omnibus indiffereter potandum exhibent. Quo fit, ut si sorte quadam Vnum quandoque perfanent, decem postea iugulent, tanquam improbi carnifices. Verum, ut quisque horum m nus euitare, atque effugere possit, operaepretium visum est,uini Guaiaci conficiendi rationem subiungere, ac subinde hauriendi modum addere. Compositis Sumito igitur ligni Guaiaci praestantissimi, lima σμσω in stobem tenuissimam attriti, aut tornatili in
cisaiati. Wrumento minutim concisi, libras quatuor, co
licum eiusdem libras duas: cardui benedicti libram unam & semis: adianti, aspleni, florum utriusque bu glossi, cuiusque libram: calliae odoratae drachmas sex: seminis anisi ses 'unciam,sa chari libras quinque.Deinde conticiantur omnia
98쪽
MEDICA ARTIFicet A. 33 in cadum vinarium mundum aptae capacitatis,
desuper affusis vini albi quam optimi & feruentis, libris centum & quinquaginta, mox diligenter Vas operculetur, omniaque sic macerari triduo dimittantur. Post triduum verb linteo percolentur, asserueturque huiusce macerationis vinum, in alio vase ad aegrotantium potum. Siquidem bibitur hoc tam in prandio quam in coena, secundi Guaiaci decocti loco: non mane, ne que vesperi, serapij vice, quemadmodum tem re multi facere consueuerunt . Hoc idem vinum Alia ilia longe etiam melius, & maiore quantitate vindemiarum tempore confici potest, admixtis ligno, F 0' cortice, caeteritque aliis, recentibus Uuis albis in D, .mustum compressis, ibique tandiu dimissis, quousque mustum effervestere desinat, & pellucidum, clarumque reddatur: veruntamen multia Uplicanda sunt omnia, quae conueniunt medica
Praeter huius vini potum cibis associandum, bis in die, mane scilicet & vesperi,iribus aut qua tuor horis antea quam sumatur cibus, aegrotantibus exhibeo decocti ligni ex aqua, secundum
communem medicorum usum senas uncias, admixtis unciis duabus liquoris, hoc modo parandi. Sumito primum adianti, lupi salictarij, fu- mariae, aspicni,senae,singulorum manipulos tres: radicum centaurij magni, glycyrrhietae, filicular, utriusque bu glossi, singulorum uncias quatuor: seminis anis, melanthij, florum satiui& erraticibuglossi, omnium santalorum, castiae, quam cinnamomum vocant, singulorum drachmas quin-
99쪽
que. Haec ex aquae libris viginti quatuor, decoquantur ad tertias,demum colemur. Sumito dosjua pra- inde praestantissimae senae, libras duas: coniicito paratio se in vas fictile oris angusti,demum percolatum d coctum feruens superimponito, ac inde obtur
to fictilis ore puluinari anserinis plumis farcto, ignique prius calefacto, fictile inuoluito, & loco
calido collocato,acita per diem & noctem repo nito. Postridie vero manibus sena premitur,mox dilutum percolatur: cui adiiciuntur diluti ros rum efficaciter aluum subducentis librae sex, si chari librae odio: effervescunt deinde simul subiecto igne quousque tertia pars vanescat. Quo facto additur electissimi Rhabarbari minutim concisi uncia, ac ita iterum feruent omnia,donec Zulapij modo consistat liquor. Postremo percolatur linteolo, & vase vitreo reconditur. At si aegrotantes multa pituita redundent,decocto praescripto, optimi turpeti uncia utiliter addi potest. Superest victus ratio, quae aegro talis praestim benda est, scilicet ut tam in prandio quam in co
na edat panis ternas tantum uncias, sitque is Gmilaceus, ac probe in clibano coctus: adhaec tam tundem carnis pullorum gallinaceorum, perdicum, attagenarum, turdorum ac auicularum, in sylvis, vineis ac montibus victitantium, assatae potius quam elixae: quin & uuae passae modicum. Bibat autem oportet praescripti vini aequam cum
cibo mensuram. Quod si quis purum id bibere non pollet, diluatur aqua quae in phialis vitreis addita Guaiaci unciola, breui temporis spatio efferbuit. Tempus
100쪽
Tempus huic curationi aptissimu est Ver, sar' stis. , bratio, Aprili & Maio mensibus. Quod si hoc tem- in hiis istapore fieri non possit, fiat mese Septembri in Au- Hata σι-
tumno. Nam sicut aestiuis ardoribus, dc exurente iam Sirio, non modo diuturna pharmaca, sed ne i quidem breuia tolerant homines: ita nec brum,li tempore, dum ingenti frigore sevit Ityems. Interea aegris sine metu noxae indulgere licet,modo
caeli serenitas adsit, ut quadoque in proximis hortis,ac viridariis solatij causa,lento gradu deambi lent . Quippe quoniam liuiusmodi hortorum
amoenitate, animus plurimum leuari solet. In hac etiam curandi ration quosdam magis, alios minus perseuerare oportet, pro morbi necessitate,& salutis mensura. Hac ergo rationς Vi - ιο se, num Guaiaci exhibitum,non modo medetur cui' Diluit
que acerrimo Hispanae luis & Neapolitani morbi incommodo,sed etiam diuturnis articulorum, capitis, neruorum, ventriculi, iecinoris, lienisque morbis pituita genitis,mirifice succurrit.Nec minus etiam podagra laborantibus opem fert, modo diuturna admodum non fuerit a itudo. Porro in hoc etiam illud obseruandum est, quod Guaiaci vinum iis tantum potandum exiisebeo, quibus tantum pituita redundet, vel saltem
non exuperet bilis. Si quidem biliosis secundum
ac tertium ligni ex aqua decoctum,vini loco semper cum cibis praebendum censui, ut communiatet ab aliis fieri solet.Hactenus Andreas Matthiolus Senensis, medicus doctiss. & diligentiss. suis in Dioscoridem Commentariis.