장음표시 사용
11쪽
p Plantasmata dupliciter considerari
possunt. i Ps. pnantasmatum ill si ratio qualis I93. dcc. Vt illustrata possunt dici intelligibilia in ama.ror Potentiae animae quibusdam omnibus insunti, quibusdam non 69. Vt pas- suae distingui intur per obiecta; ut actitrae per principia 7 et &c.Distinguuactus, &obiecta 7s.&ta P
Propositiones tenedς de fide de anima. I
QVidditas rei materialis est obiectu
intellectus nostri. t 82.&Guluddquid est dupliciteraeonsiderati tr. Venatur. 16. Praecipue eompositione
D Ecipiens recipiendo patitur 9s. D
I a bet esse denudatum a natura reiscepti. 163
Sapores extremi sunt dulce,& ama. rum. 139scientiae definitio, explicatio,& conditiones 4.' Scientia practica ordinat scire ad opus.9. una scientiaest alte ra nobilior obiecto,& certitudine i o. Scientia de anima vi de Anima. Exc dit alias ri. Vocatur historia. Est utilis ad alias scientias is .i . Est disticilis. II
Semen est de stiperfluo alimenti. 8 sSeminatiua duplex. γSensus est potentia passiua 92.99. ctiua 93.Si esset activus se sentire is . Sensus agens non datur. 6. Estsbium in potentia ad actum secundum. Est singularium 98. Non errat circa proprium sensibile. lor. Recipit species sine materia I 9. Sensus exteriores suttantum quinque i Pacipit omnes
differentias obiecti. Mnsus communis primo non scacit. III. Sensus exteriores cognoscunt suas sensationes. Imperiecte is Sensus sensibile si- iniit generantur. Laeditur ab improportionato obiecta. ussi Sensibile duplex,commune,dc propria,& per accidens Io . Communia noni per se immutant sensum rost. S c. Exa cellens corrumpit sensum. I Species actuant intellectum, & informant. 9s. Necessariae sunt ros Dissinitur.18 . Est smilitudo oblini 186. Disteri ab expressa. Π a87Sonantia sun in triplici disterentia. ira Sonus in actu,&in potentia. Requisita ad Birum. 12 I. Generatur succiniae.
Est auditus, & me iij. Soniperiecti
conditiones I 22. Potest gencrari in aere, &aqua I 23. Iat cx percussione duorum corporum solidorum. I 26. T aTActus est unus sensius specie. In uno
innomina o. In genere sensibiliulI a. Caro est medium in tactu i s. In tactu cadit medium externum.hit potentiae qualitatum tangibilium. Est etiam intangibilium. Inter tangens, & tactum cadit medium. I 8 Totum tripluX.
Tripliciter aliquid dicitur indivisibile secundum quantitatem. 3 tv Isibile est quod videtur,ut coloratum V DI'. Visio fit intramittendo. 93Viuendi modi quatuor. 39Vniuersale quadruplex. Est quid post rius.Scitur. Fit ab intellectu i . Quo
Vox solum conuenit animatis. Habenti, bus sanguinem cum conditionibus 'iso. In sti uincta eius sunt decem. Eius distinitio,. Q explicatio is i. &c. Eadeest vox quae a pluribus auditur I 32. Imnuitat intentionaliter. 133Vtile duplex. 34
12쪽
COMMENTARIA, CUM MAESTI ONIBVS
In primum Librum de Anima. iE. MICHAEL Is ZA NARDI. LECTIO PRIMA.
N praesenti l ctione prohγmiali , duo principaliter mihi agenda
erunt. Primo mo enim,quaedam inquam praeambula
runt praelibanda . Melido erit qua stio una de lucidanda,videlicet. Ande Anima possit haberi scientia . Quo ad primum, primo notanduvenit , quod sunt ali ae propositi nes,& dissicultates in Philosophia,&specialiter in hae parte, quae fide tenendae sunt; unde, cum a sacris comcilijs, & etiam a veritate inuitati, ac coacti simus, eas soluere, & veritatem ipsam aperire, ne contingat e ror, eas in primis proponam . Prima ergo propositio fide tenenda haec est: Anima rationalis, de intellectus no est unus numero, in ori.
hoib. sed dimersis suppositis,assignfi-tur diuersae, dc distinctae animς numero, & diuersi numero intellectus. Haec propositio determinata est in
Concilio Lateranensi, celebrato anno Domini is i 3. dc ponitur contra Auermem, de cuius opinione habebimus disputationem in tertio.
Secunda propositio de fide, haec est. Una est anima in tellectiva in homine. . Haec ponitur contra Manichaeos. Galenum lib. Quod mores
animae dcci de lib. 7. de decretis Ar
bant in homine duas animas, unam sensiti uana . sanguini admixtam, alteram intellellectivam, separatam . Ponitur etiam haec sententia contra Ocham in .' .7. alios tenentes tres esse artimas distinctas in homine, retatium, sensitivam, de rati
lem . Quae opinio quatiun disco det a vero, infra similiter disputabiatur. Nam in octaua Synodo generali habentur haec verba. Cum V tus, de nouum testamentum, Dmnes Ecclesiae patres unam animam in rionalem in homine asseuerent, se cha, de uniuersalis Synodus, contra. riu tenentes an athirat. Sed quidam,ocham,de Matrone in z. d. ID q. unica excu6ntin Mirandulanum lib.33. de eversione singularis ceri minis sec. a. dicentes,Synodum damnare eos, qui duas animas ration tes in homine posuerunt, non qui tres,diuersi generis . Sed excusatio no bene quadrat, quia Synodus damnat pluralitatem omnem animarum
in hose, iuxta illud Gen. a. Et inspirauit in eu spiraculum vitae, de factus
est homo in animam viventem, n ta ly in animam, de non in animas. Haec etiam sentenua videtur esse c5tra Concilia, Ac patres, ponentes ve hum aeternum assumpsisse cordiis, dc anima, humanitatemque, Christit in una tantum specie constituenito, α non in triplici propter tres animas . Nam quaelibet anima ab alia separata,vnum inpositum conminit.
13쪽
2 Iectis I Amma Tertia propositio deside est. Ain
Mnitur cor rationalis unitur corpori, ut formapori ut for dans ei se; Haec ponitur contia Pla-ma. tonem, tenentem; Animam corpori uniri,ut Nata a via itur Naui, quod ide sentit Gregorius Nisenus lib. I. de Anima m. s. ssi Toleto credendueiij Sed haec similiter consutata est in Cocilio Vienesi sub Clemente quinto,de ii ibetur in Clem. i. de si imma Trinit. & fide Catholica, & in Lat ranens terti0 sessione S. Est quoque contra Ari t. i. de Aninia texta
A fila Quarta est: Anima rationalis a so- Deo crea lo Deo creatur: Nam haec est diffetur. Ienzra liarur productionem caeter rum surmarum , de Animae rationa
sis; Quod aliae formae a Deo producuntur , medi litibus causis partici laribus I Anima velo rationalis a s lo Deo immediate creatur. Haec ponitur contra duos errores . Primus
fuit Tertulliani, allerentis: Animam si ij,produci ab Anima patris. Secundus fuit eorum, qui dixerunt, quod animiae producebantur ah Angelis, ut fuciunt Hermias, & Seleucus Guatae. Et quamuis opinio Tertiit liani non videatur damnari a D. Au-pui ino, sub damnatione naeresis; Tutius tamen dici ur, aprie haer sim .Primo quia habemus cx symbolo : Deum esse creatorem rerum visibilium ; & inuisibilium,sub quibus
continentur Auamae. Secundo, quia
L Papa in Epiti. 9i. dicit animam a silo Deo incorporali. ων in Quinta. Anima est spiritus,neque
Vmeiς-corporea, neque ex corporibus, Torc . rebus corporeis conflata. Haec habetur Luc. 2 3. In manus tuas Di comedo spiritu mei .Et probatur: iacit actus corporis, S principi u motus& sensus eius. Ergo no em zorpus actitatu motu &c. Et ponitur contra
Pinon qui teste Aristi primo huius,
textii s. 9 dicebat, animam esse ex elemetis compositam. Ponitur etiam haec conclusio contra Zer em . Hypassum, Item contra Parmeni- delinqui eam fecit ignem,& Anax goram, Anaximenem, & Anaximandrum facientes ea aerem. Et Democritum , Leucippum,& Pittiagoram facie meam minutissimos athomos, in aete per senestram ingredientes. Et Empedoclem facientem eam sanguine. Et Critias eam constituentem mixtam ex humore,& sanguine, Tertullianum,qua videtu earn fac re quintum corpus, prςter quatuore emcnta, .
Sexta. Animi non est Dei substan μου est tia, vel ex Dei sebi tantia Maec hiabG Dei sti
tur a Concilio Bracar. primo, capite stantia. quinto; ubi taliter sentient s damnatur anathemate: Et ponitur ex D. August. ligi est 6.& o.de D. Hierinnymo epillo. ad Marcellinum contra Manicheos,& Priscilianistrahq- , iicticos. Item contra Carpocratem apud D. Ircncum lib. t .aducristis limrcses. Cau' autem crioris horii suit apud D. Thomam p. i. q. . artic. I. Prima, quod existimauerunt Deirines e corpus, & omnia alia a Deo ei steta corporea. Et secunda, quia putauerunt cognoscentem debere allinillari cognito, quod non est verum in esse rei, cd intelionali. i. in Speci bus quae suiu spirituales, ut etiam eth
Septima.Anima non est creata an-
te corpus; sed simul cum corpore. Et habetur a Leone in Epistoi .contra Priscillamitas. Et pollitur etiam p*i cre4
contra Origenena, tenentem: Ani-' mas ante corpora creatas sed in corporibus ex quibusda demeritis fuisse immissas, veluti in carceribus. Octaua. Anima est Immortalis&perpetua. Et habetur ex Euang.& ponitui contra Saduceos, vi ma-
14쪽
corpore ad corpus. Tat Ones contra imp rtatita
- Nona. Animae post 'parationem
ab uno corpore , non transciant ad
aliud corpus. Haec habetur ex scriptura. Et ponitur contra Pithag ram, & suos discipulos, &c. Decima. Rationes csitra immortalitatem Aninaaestini vanae ,& solubiles. Et habetur a Cocilio Lateranesi. Et hae propositiones pro nunc sic insulte pertractatae sint, quia suo loco
sere omnes adamusim examinabuntur , 5 c.
Secundo notanduti , quod omnia illa in hac scientia struantur, quae aut hore Averroe seruanda sunt in initio cuiuscunque scientiq; sed nec opus est ea repetere , quia iam ista examinavimus in initio Physicae auscultationis,quq etiam huic parti deserui unt, &c.
Notandum sbium secundum S. Thomam hic in lectione, quod libride Anima praecedunt illos , qui sunt
de animalibus, quia comuniora praecedunt minus communia: Sed quae hic de Anima traduntur communi rasunt, que deinde magis determinantur, &limi inlatur, ad corpora animata , in libras de animalibus, igitur. &c.
Vtrum de Anima sit sicientia. OVoad secundu principale,
ritur: Num de Anima possit haberi scientia, videtur, quod non . N am omne intelligibile, est sensibiles authore Aristotile in libro do sensu, de sensato.) Sed Anima nostra non eli setis bilis, cum sit spiritualis. Ergo &c. Secundo. Scientia, aut est de ente
in anima, aut de ente extra animam,
Sed hec scientia non est de ente, nec in anima an extra animam , ergo. Probatur minor. Non est de ente in anima , qui a nihil est in seipso: Nee de en te extrae animam , uia nullumens est extra seipsum, &c. Tertio. Cognoscens dinet esse denudatii a natura cogniti. Sed Anima noti est denudata a seipsia,eNO. Maior est Aristotelis in tertio. Minor est
Quarto'. omne quod cognoscitur , cognoscitur per aliquam limilitudinem: Sed Animae nulla est similitudo . igiti ir. Maii rost Phyl. in tertio. Probatur minor: Si Dilitudo causaturia tantasmate: Sed animae nullum est fantasma, cum non sit sensibilis, dec. Quinto. Si Anima cognos erres ipsam , mouens esset idem,quod ita tum,& agens,quod patiens: Hoc falsum per Philosophum septimo Physicoria, ergo. Probatur maior Qitia intellinus recipienso patitur . Sexto. Tunc Anima esset cognita, & cognosceret: Sed hoc videtur proprium intelligentiarum, ergo,&c. Septimo. Vnaeit scientia de toici cparte, ergo haec non erit alia scientia a scientia corporis animati,quq est de toto, &C. Octauossicientia est de aliquo toto, Sed Anima non eli totum, sed pars, ergo,&e.
Pro dilucidanda hac quaestione
opere pretium prius erit iacere necessaria fundameta. Deinde conclusio urienta erit probada,& tertio soluenda erunt omnia argumenta, Luc.
Quo ad primu primo praemittendum est, quod de anima dupliciter loqui polluimus ; Primo in particulari , quaerendo an de hac, vel illa anima; verbi gratia de vegetatim,sensi. tilia, vel intellectiva huius, vel illiussit scietia. Secundo in communi ,& in uniuertili de aia.s visie, non distinguendo pro nunc, utrum de intelle-
15쪽
hoc secundo sensu prominil prae- si ris quaeit, 3; quamliri de unaquaq; suo lom agendum veniet,&c. Secundo notandum , quod scien.
tia a Philosopho primo Poster se di ffinitur.Scientia est habitus,coclusi nutri, ex demonstratione acquisitum,
i haec propositio, bifariam intelligi potest ; Pilino praeci se, ut sit sensus, quod si ientia sit solum conclusionis
habitae ex demonstratione,& hoc est Disum; Secundo ut dicatur esse conclusionis; sed non solitin, verum etiasubiccti; & hoc verum est. Nam de conclusione habemus scietiam, sicut de eo, de quo aliquid scitur; ut de homine quod sit risibilis, quia rationalis; de subiecto vero, sicut de eo, de uo aliquod praedicatum scitur, v ne est quaerere. Utrum anima sit subiectum demonstrationis , de quoi possit aliquod praedicatum sciri, dc consequenter de ea si scientia , &c. Tertio notandum , quod praecipuae conditiones scientiae, de scibilis tres sunt, Prima,quod scibile sit uniuersale; nam uniuersalium ,&non
singularium est scientia steste Aristotele primo Post. in Secunda,quod hociale scibile habeat proprietates,
pastiones proprias, zx octauo Metaphisi .Tertia,ut insuper habeat causas,& Spria principia,ex quibus pas. sones de subiectis demonstrentur,ex1. Post. Ista autem tres conditiones reperiuntur in anima: Nam ipsa est quoddam uniuersite, cum dicatur, re de vegetatilia δε de sensitiva,& de intellectiva, unaqliaeque harum animarum habet proprias pastione,, α proprietates, causa. ,& principia, ut in sequentibus Plam fiet. Quarto notandum , quod id, doquo est scietia habeat partes, stat d pliciter . Primo secundum se ;s in natura, .i. partes reales, Mollum est uniuerturicr s nam multa
scimus de Deo, 3e Angelli, & tamen
non habent partes, & ita nec anima ipsa, cum sit sorma simpli x. Secumdo secudum rationem . l. habeat propriun genus, & propriam dissicin tiam . vel aliquid gerens vices horu;& sic anima habe rtes scibiles,quetiunt partes suae dimn itionis. inlinio notandum ad idem, quod diuersimode reperiuntur partes i his de quibus habemus scientiam a priori, & in his . quorum scientiam habemus a polletiori; Nam de priamis verum est, quod habent partes secundum se, vel saltem proprium genus,5 propriam differentiam; in his autem, quorum scientia est a pinsteriori, suincit ut habeatur aliquid loco partium, quae ideo dicant partes respectu nostri, ut effectus Dei, respectu cognitionis eiusdemiamet Dei. Sexto notandum έ quod tria praecipue sunt,quae indicant animam esse, Prinui est motus i v idemus enim animata ab intrinseco moueti, dc noab extrua seco; sicut proiecta mouem tur,inde argumentamur, dari unum principium vitale mouens,quod vocatur anima. Secudum est figura, ita ut aliqui dixerint figuram extrinse cana esse sormam substatis .Fig ra igitur,& diuersitates figurarum ostendunt animam esse; Tertium est cognitio; nam ex eo, quod videmus omnia non ςquo modo cognitionem habere,deducimus esse aliquod principium cognitionis, quod anima appellamus. Septimo notandum superficialia ter pro nunc ; quod duplex est cognitio, Quaedam directa,quae est i mediata, re per propriam speciem; Altera est reflexa,quq est naediata,re peractum, vel poteti in sensitivam, vel aliud simile. Anima igitur non se cognoscit directe primo; nam primo intellectus intelligit id, cuius specie into
16쪽
ins matur; velles gratia lapidem. Secundo scit se intestigere lapidem; Tertio percipit se ha e principium
huius intellestionis. v. intcilestum,& animam , & sic se intelligit. An vero aliquo modo directe se intelli .gat, videbimus in tertio. Quo ad secundum concluso est: De anima habetur sciet a. Probatur. od habet principia,causas &ta est scibile, Talis est anima: Igitur. Minor insta erit explicanda,pro nunc suificiat scire eam habete proprias passiones,quae in viventibus sunt potentiae,& propria principia, causas per quas demonstrantur passiones de subiecto.i. definitiones silas .
Ad primum dico ad maiorem; Pomne intellistble sit sensibile, stat duplicitet. Primo secundum 2,& hoc est falsum; nam Deus est scibilis, mramen non est sensibilis secudum se. Secundo per aliud.i. reflectus,qui sunt sentiolles, & hoc veru est; nam
ex motu tuta deuenimus in crinitione Dei intelligentiarii,&animae.
Ad secundum dicitur ad diuisi nem, quod sensus est: Aliud est ensextra animam.i.ens reale ,κ aliudens in anima .i. rationis, anima auteest ens extra animam .i. ens reale, dc non ens rationis.
Ad tertium primo dicitur, quod
maior non valet in natura uniuersali. Secundo, quod valet de eo, quod recipit, inquantum receptiuit m est. Modo anima antequam se sciat, est denudata non a se ipsa, sed a cognitione sui ipsius. Ad quartu dicimus ad maiorem , quod vera est de eo , quod cognoscitur directe , non autem reflexe, sicut anima. Secundo dicitur,quod sufficit ut habeat aliquid loco sim:litudinis proprie,sed ce his in tertio.
Ad quintum dicendum , quod noest anima,quae intelligat, sed sua potentia.I. intellcctus, qui dialudat as e concurrit passive ad intellectionem, sed Ῥst receptam speciem, active, sed de his in tertio. Ad sextiim dicendum , quod anima intelligit se & alias animas; Se, dum supra actum suum reflectitur,
Alias, persuas operationes,Sc rones.
Ad septimum, dc Octauiam dicen dum, quod anima dupliciter cons derari potest. Primo ut res est, in ordine ad totum, citius dicitur pars. Secundo ut quoddam totum scibile est, in ordine ad suum genus, diis rentias,operationes,& rationem Q malem sub qua, Primo modo coninsideratur in libris de animalibus, S cundo in hac scientia, quae se habet sicut quoddam totum tibile si non sit totu essetiale , vel integresci
T N praeseti lectione examinabimus attres alias quaestiones proliemi
les. Primo ponendo argumenta, defundamenta. Secudo conclusionem, tertio responsiones ad argumenta ,
Q V AE S T I O II. Virum scientia de anima sit ν OVaeritur igitur primo. Utrum
haec scientia sit una, unitate specifica. Videtur, quod non . Quia is, diuersarum conclusionum secudum mecieii , diuersae sunt scientiae specificae. Sed haec est de diuersis conclusionibus stcundu speciem, idest de Anima vegetativa, sensitiva, ct intellectiva. Igitur. Pro decissione quaestionis; Notandum,quod dupliciter aliqua possunt Res con considerari in scientia , Primo vi derantur, entia sunt,seu vires sunt,&sic in his est ut rest: bris habemus scientiam de multis ut μι- rebus,& gencre,& specie,& numero biler
distinctis. Secundo ut omnia cadunt
sub una ratione sormali, sub qua dia
17쪽
cuntur stibilla,& sicut stibilia fiant, partes; dum Themistius, &Theos
pectinent ad unam scientia, siciu contingit in proposito, quia omnia, qtiae considerantur in hac scientia considerantur, quatenus restiuntur ad Aianimam , tanquam ad principium suum,&c. Probatur igitur Conclusio. Illa scietia est una specie,qua Oninia considerat secundum unam rationem formalem.Talis est haec, ut prςlibauimus, ergo &c. Ad Argumentum ex fundamento patet solutio c.
Virum tractare de Anima, sit munus P sici. Videtur quod non. Quia, quod cadit sub consideratione Ilxv sic ,
'ves est nati ira vel secundum natiara, 'vcl ens naturale: Sed Anima nullumborum est ι Nam non est ens secun
dum riaturalia,quia riori est operatio,
vel affectio aliqlia: Non est ens naturale, quia non est composita substan-stiis dicut, quod anima est speculationis mathematicae; Alii Metaphysi , ali j Physicae , & Auermes, cui sententiae videtur annuere S. D. in s cundo Physicorum,& in praesenti loco,&c. . Secundo ad notandii est,quod triplex est Anima. Prima dicitur vegetatilia, quae solum reperitur in pia tis, oc est principium solum moltis augmenti,&deciementi. Secunda dicitur sensitiva, quae constituit animal, dc est principium sentiendi. Tettia dicitur intellcctiua , quae est principium intelligendi. Attalis est ordo inter has formas, quod ubi est tertia, ibi est secunda , & prima ,& ubi secunda, prima : Sed non e couerso. Hic loquimur de Anima intellectiva, qtita deprimis nulli dubium est,cum hoc expresse doceat Aristol. 6. Metaph. tex. 2. & I. de partibus animalium cap. I. &quia concernunt materiam, is definiuntur cum materia . Anima vero intellectiva, cum non sit coniuncta organo corporali, videtur abstra here a m teria, dc consequenter non esse considera ionis Philosephi naturalis . ut
tia Non natura,quia nec intelligere, videtur aperte docere Arist. I. Pnys. nec sentire sunt principia motus, si- tex. 8s.&6. Metaph. tex.1. dc I decut est Natura, &c. Secundo. Plivilicus agit de formis generabilib.&corrupti Vilibus. Sed Anima est sorma ingenerabilis, dc incorruptibilis, ergo dcc. Tertio. Physicus agit de his, quae sunt in materia immersa ; At Anima saltem intellectiva est seiucta ob omni materia,igitur &c. Quarto. Nec intelligere, nec intellectus videntur esse de considerati ne Physici, cum abstrahant a mat ria. Ergo dcc. Ad Enucleandam hanc quaesti nem , Primo an: maducrtei, dum est, partibus animalium cap. Tertio notandum tamen,quod de Anima intellectiva, duplieiter loqui possiimus. Primo ut actus, & forma corporis est, i. ut est actus, quo corpus vivit, &c. Secundo ut intellectiva est . Primo modo est Phili
considerationis, cum sit actus corporis . Secundo autem modo, cum intelligere sit propria operatio Animς, nec dependeat a materia, vel corpore , habet aliqualem maiorem difficultatem. Hoc autem dico considerando animam, ut naturaliter intelligit sic enim sine Fantasmate non
quod Philosophi in tres distrinutur intelligit,nam in raptu supranatur liter
18쪽
liter sispenditur dependentia a cor- Ad tettium satis dictum est in corpore,vid et S. D. 2.2 q,I7s. art. I. pore, Similiter ad quartum, dcc. ct ideo in raptu alia est ratio. Quarto ergo notandum, quod in- Q V AESTIO IIII. telligere, &velle bifariam spectati possunt. Primo vi fiunt auxilio sen suum , & phantasmatum, quatenus intelligere nostrum pro hoc itatu noest sine adminiculo sensuum, & perc5uersionem ad phantasmata, no istum in acquisitione , sed et in usu, ut docet S. D. cum Arist. in s. tex.39. Secmado, ut simpliciter dicitur intelligere , inovantum etiam conuenit substanti s separatis, ei actio immanem. Primo modo consideratio Animae intellective spe tat ad Philosophu naturalem, ta ut coniuncta actu, & v t separata est cii aptitudine ad corpus, quia sic coli sideratur in ordine ad materiam,& ut quo. Secudo vero modo spectat ad Metaphisi in;vnde,& in nono de intellioere, dc velle sermone facit Philosophus. Hoc autem intellige ut separata, se habet ut quod ,& intelligit ad modum substatutarum separatarum, cum infusione specierum,&c. Conclusio igitur est : Anima , ut sorma corporis, est considerati nis Philosophi naturalis ; Probatur. Omne id, quod. habet ordinem ad corpus naturale, est considerationis naturalis. Talis est Anima, quae est actus corporis naturalis S c. Igitur. Cofirmatur secundo quia antina est proprie natura,& pars compositi naturalis, scilicet hominis . Ad eandeautem scientiam spectat considerare totum , de partem , Sc ad naturalem versari circa naturam.
natura,vt forma est, non ut intellectiva est,&c.
falci absolute; nam, de primo motore agit, ic de finima ipsa, quae sunt res incorruptibile idcc
Vtrum Anima siu subiectum iu ώis
V Idetur quod non . Nam; Illud
est subiectium, cuius principia, & passiones quaeruntur . Sed lite quaeruntur passiones, principia corporis animati; quia , sut infra
inquit Philosophus.) Ridiculum esset dicete: Animam texere, vel filare, ergo &c. Secundo. Haec scientia si est naturalis,debet habere suum subiectunt sub stibiecto scientiae naturalis, ut sic. Sed Anima non continetur subente mobili,quia non est mobilis,ergo, &c.
Tertio. De subiecto praesupponi- tui, quid est . Sed quid est animae non praesupponitur in secundo, igi
Circa hanc disti cultatem Paulus
Venetus fuit in sciuentia corpus aniniatum in his libris esse subiectum. Sed eius rationes probant solum animae non conuenire multa quae subiecto attribuuntur ut quod, sui licit a tem ut animae conueniant ut quo. quia talis est eius natura . Communis ergo sentetia ab Alexandro, Philop. Simplicio, Themistio S. D. Alberto, Aegidio Iandutio,Caiet. seir. Toleto,dcc. recepta est, quod anima sit subiectum non solum in his tribus libris, sed etiana in Paruis naturalibus . ideo. Pro delucidatione quaestio vis,primo notandum est, quod passiones antinae dupliciter cos lucrari possunt. Primo ut sunt suppositi operantis, de sic attribuntur corpori, quia acti nes sunt suppositorum. Secundo, ut sunt principi r operationis, de sic a
19쪽
ii luitantiar animae , quia anima est eritis mobilis, pr musmo Subiectu et Ohie tuide, οῦ rea
liter a principium omniti m n rationitin corpor)s Inimati; Primo iraulo con-
sderantur in t btis te animalibus. Secimdo au.ein modo in his li
Secundo n . andum , quod si ibi ctum, Sc olito tum sunt idem secundum ica , sed distingit intur secundum rχtionem; nam subiectum dici tui quatenus ponitur sub passione
de eo demonstrata, obiectium vero, ut terminus c t cognitionis,& vir
que modo anima est luc subiectum; nam & de ea mulsae passiones demostrantur infra. 6. citissa, quae tor- nat cognitionem huius stie Coisclusio
Conesusso ipitur est: Anima est subie tum huius scientiae . Probatur. Cui contieniunt conditio aes subi cti, tale est subiectum . Aiae conu niui,ersi ,. Probatur minor. Tres sunt
conditiones subicim . Prima,quod sit principale consideratum in scientia, at in bis libris Aninia est princi- Irale consideratum . Secunda,quod eius passiones quaerantur, sed passiones animiae considerantur in hac scietia. Tertia, quod omnia considerata in mentia ratione illius considorentur, sicut contingit in proposito , ut patet disci irrenti per hauc scientiam. igitur, Jcc. Confirmatur, ex Arist. luc, ubi vocat hos libros historiam non corporis. animati, sed animae,& lib. de sensu,& selisibilibus in principio asserit, hic de anima agi secundum se,& directe. Arg. soL Ad primum negatur minor Iconis Mur. sideratur enim quatenus pendent ab anima tanquam a principio, ut lex
re, & filare. si unt suppositi op
quae conliderantur in scientia nat rati, vel considerantur urentia in
tor , & anima, & hoc sufficit. Ad tertium aliqui dicunt , quoa de sumecto praesupponatur quid, stat dupliciter, vel quia uois, idest fgnificatum nominis , ut in scicntia de rosa, quid significetiir nomine rosae, vel quid rei, idest definitio subiecti. Primum est verum. Secundum falsum , sicut euenit in proposito . Sed tamen melius dicitur, quod scietia secatur in duas partes ; in parte principiorum, & in parte conclusi num, quae proprie Vocatur pars scientifica . In secunda parte praesupponitur, & non quaeritur; in prima at tem qu aeritur , quia quid subiecti est umini de principiis,modo in parte principiorum. , quae incipit a pri-ino textu, de terminatur ad 27.quaesiuit definitionem animae,siciat,
in primo Posteriorum disestionem
Qηaestio V. Virum hae scientia sit denumero
IN praesenti lectione aggredientes
primum textu Philosophi nececsarium erit videre, num haec scientia sit de numero bonorum honorabi. lium, in cuius quaestionis explicati
ne opponemns argumenta probantia oppositum. Secundo sundamenta enunciantia veritatem. Tertio coelusionem intentam a Philo2pho, quarto solutiones argument
videtur igitur, quod haec scientia
non sit de numero bonorum honorabilium. Na in hoc distinguitur scieatia speculatura a practica, quod sp culativa est denumero bonorum hobilia, ni saltem, v t sunt principita, norabilium, praetica laudabilium,
20쪽
igitur non omnis notitia erit de numero bonorum honorabilium , ut
de numero bonorum. Bonum est in
rebus, re verum in intellectu , sicut omnis scientia speculativa. Cum igitur harust scientia speculatiua , non erit de numero bonorii, sed verorii. Norandum est autem ad scienda. veritatem,quod triplex est bonum. Quoddam vocatur bonum honestu, quod quaeritur propter se, no propter aliud. Aliud est bonii laudabile, quod quaeritur proter se, pr
pter aliud. Aliud est bonum utile, quod solum quaeritur propter aliud. ocientia speculativa est bonum honestum, quia solum quaeritur propter se ; nam fauthore Aristot. i. Methd
cum omnia essent adinventa , quae spectabant ad humana vitam, cepe
runt holas Philosophari; Mechanicae autem scientiae sunt solum utiles , Ita quaeruntur propter aliud, pra-acae vero laudabiles ,& honorabiles. Vnde . S undo notandum, quod in sci tia practica duo reperiuntur. Primueli scire ; na ois scientia facit scire. Secundu est ordinatio scire ad opus, nascia speculatiua Grdinat intellectum ad scire solum, ut per ipsum perficiatur , sed practica ordinat suu scire ad
opus ', nam faber non ordinat suam Lientiam Fabrilem ad hoc solum, visciat hanc artem,sed ut regulis hujus artis reguletur circa opus sum .
Respectu ei 'primi, sciliciet scire, scientia practica poteth nuncupari honorabilis , res iu vero secundi villis, unde scientia speculativa dicitur honorabilis simpliciter, quia se totam ordinat ad scire, pras, ca vero secundum quid, quia iton si inpliciter se ordinat ad scire, sed ad scire pxopter operandum.
Qo a tertium Conclusio est romnis notitia inquatum notitia, est
denumero bonorum honorabiliv. Probatur. Illa scientia est denum ro bonorum honorabilium, quae s est scire, vel simpliciter, vel secunduquid: Omnis notitia, ut notitia,talis est; ergo, dcc. Confirmatur ex Phil. quia scilicet omne scire est appetibile, & honorabile. Haecaute scientia maxime facit scire, ciam'sit certior alijs, & ex obiecto,& ex demostratione, ut patebit insta. Ad primu dicendum,quod scietia Armspecillativa distinguitur a practica, nuntur. quia est de numero bonorum hon
rabilium simpliciter, practica vero secundum quid,&c. Via secundo dicendum, quod intentio Philosophi fuit, loqui de scienti js, quatenus faciunt scire,.ut sic,& non hoc, vel illo modo, unde omnis notitia vi sieci malorum, est honorabilis; quamuis operari mala sit vituperabile. Ad secundum dicendum , quod intelloriis noster dupliciter coniaderari potet . Primo ut est res quaedam potentialis in genere entium',
perfectibilis scientia in genere intelligibilium. Secundo ut est formaliter cognoscitiuus,&discretiuus veri a falso. Primo modo scientia vo- , catur bonum intellectus ; quia sicut materia perscitur per formam,ira de intellectus per scientiam. Secundo autem modo sciciuia dicitur habete rationem veri. Vel secundo dicendum, quod duplex eli bonum. Pri-m n dicitur uniuersalillimurn, transcendens, & tale reperitur in re- hus. Aliud vocatur tale bonum, Ase scientia dicitur bonum intellectus. Vel tertio dicendum quod bonum pro nunc idem sonat, quod persectum. & sic scientia dicitur peri etio intesiectus.
Animaduertite tamen, quini Iaam dianus inuehitur contra primam re