장음표시 사용
31쪽
s. D. etiam prima. N praesentit
mus quatuor, primos tex tus . Secundo
circa ipsos aliqua annotabimus . Tertio mouebimus circa ipsos aliqua dubia . Quoad primum . In his textibus primo Philolbphus ponit suam im tionem. Secundo aliquas diuisiones, concludendo ultimate definitionem Animae. Inquit ergo , quod exordie dum est a principio, & tentandum demonstrare,quid sit Anima, erus communissima latio. Prima autem diuisio a Philosopho assignata est, quod ens diuiditur in decem gelacra, inter suae est substantia , hanc enim cxplicite nominauit, quia ad propositiun suum faciebat. Secunda diuisio substantiae est. Quod substantia diuiditur in materiam, mrmam , oc compositum; sed materia non estii aliquid, nec substantia nisi in potentia . Forma est actus, & species. At compositum est hoc aliquid,& quoddam constitutum ex his, scilicet ex materia, scili
Tertia diuisio est. Quod forma, vel actus duplex est. Primus , id est cile rvi,& secundus, idest eius operatio, ut scientia est actus primus in te, lectus, quia facit, quod sit in acta scietis . considerare vero est actus secundu', quia ponit intellectum in actualio ratione scientiae, scilicet
Quarta diuisio est. Quod substantia duplex est, L corporea,de incorporeas sed substantia corporea maxime videtur esse subst/ntia.
Quinta diuisio e i corporu. Quia qu in habent vitam , ut quae ii
ii, sicut sunt plantae, bruta, & homines , quaedam vero non habent vi-ram,sed solum esse, ut lapides, S sumilia. Quoad secundum principale. Primo notandum vcnit, quid nam intellexerit Philosophus in illis vel bis. Iterum autem tanquam ex princi- , pio P quo loci asserit se velle tradere ξρο-- communem rationem Anim . Aliqui ergo interpretantur mentem Philosophi , dicentes, 'uod hoc dixit, quia nullus Philosophorum antiquorum, quorum dicta protulit in priamo, aliquam antivae rectam dimitiationem dederant. S. autem Tho. inquit, Aristotelem insinuasse responsionem ad quςstionem unam motam in primo . Inquirebat enim ibi, an prius de anima, vel de potcntijs eius et agendum, hic autem respodet, quod prius de anima agendum est , secundo de potcntiis, sed de Anima tractandum cst prius per c mu'nem rationem, & utraque cxiclitio stare potest. Secundo notandum, quod aliqua distini ἀ
32쪽
D misis dissinitio dicatur communis, potest
dicituria dupliciter intelligi. Primo resi, ectu munis du dennientium, quia scilicet datur perpluiter. comvvnia,&extrinseca. Secundo respectu rei dissinitae, quia v. res definita est uniuersalis . Haec definitio
vocatur communis non respectu definientium, datur enim per propria , α intrinseca animae, scilicet per esse actum primum corporis . At vocatur communis,mspinu rei definitae,
uia: hic definitur anima, vatenus
icitur , de vegetativa, de senstrua, de de intellectiva,omnibus enim his conuenit praesens definitio. Sed pi tarem ego dicendum. Arist. v ac se hanc communem definitionem, quia etiam datui' per commuta lassi intrinseca. Prius quidem definit animam per esse actum corporis at noexplicat, quae nam demanent ab hoc actu, hoc autem explicat in s cund definitione dicens : quod dat esse, vivere, sentire, & intelligere, dc ulterius multa se promisit traditurum de anima,quae usque modo ad manus nostras non peruenerunt, R ideo vocat haec communia.
Notandu Tertio notandum circa secundam ex lextu. diuisionein, quod tria digna notatione e x ea habemus. Primum quod materia non est hoc aliquid, idei tens existetis in actu. Secundum, qa
hoc aliquid potest dupliciter sumi. Primo pro ente existente in actu,&senqllacit dissicultas, quod animast hoc aliquid, cum iit sorina , nctiis. Sccundo, ut per hoc aliquid intelligimu*ens per se subsistens. At uia hoc aliquid solum verificature anima intellectiva, quς potest per se subsistere, hoc aliquid autem hic
cum attribuatur omni ibrinae,& animae, putarem primum intelligendu . Tcrtium est, quod hoc aliquid proprie solii conuenit rei copletae in spe,
cie, de ideo itincte solii verificatui de pruna subitaruia per se subsidente. Quarto notandum circa primam diuisionem, scit:cet quod duplex est
.actus, primus, ct secundus. Quidam enim dicunt, quod haec est dii iisio rerum, ut primus actus dicatur esse forma subitantialis , secundus peratio, & forma accidentalis. Longe melius tamen aliqui autumant hanc esse diuisionem unius rei per diuersas rationes formales, quia eadeforma, & anima habet utrumque,
Iatenus enim dat esse dicitur.
us primus, dc quatenus dat operationem dicitur actus secundus, oc merito haec expositio est melior, stano multiplicat entia sine necessitate. Quinto notanda sunt tria circa quartam, & quintam diuisionem. Primum , quod horum verborum Substantiae autem maxime vidcntur esse corpora, & horum Physica sunt duae expositiones. Prima S. Thomae , & Thomistarum dicentium ;Philosophum implicite insinuasse duas diuisiones, sci licet. Substantia,
quaedam est corporea , quaedam im corporea . Corporea quaedam Phisica,quaedam non . Secunda exposiatio sitit Themistij, Filoponi,& J ole ti negantium , ibi Philosophum in
siluasse nouas diuisiones , sed e plicuisse qilaenam max me dici miriubstantia dicendo , quod substantia dicitur de materia,forma & composito, sed inter haec, maxime videntur esse substantiae corpora Physica hoc quid in conatur probare Toletus, quia si haec diuitio non esset, proprio loco non suissct posita, quia prius diuiditur substatia in corpoream,& incorpoream, antequam diuidatur in materiam, formam , dccompositi im . Sed hi mihi maxime videntur aberrasse; nam cum talis diuisio esset necessaria , quia una eius pars ponitur in definitione animae; nulla ratione videtur Philosophus
potuisse e. im tacuisse, cum ncc caeteras
33쪽
ras tacuerit . Nec ratio Toleti vr-' oci,qu: a cum talis diuiso ex profecto non fi init assignata,& explicata, cum esset notissima, multum noluit laborare circa ipsam , nec omnino eam iob silentio inuoluere. Secundum notandum circa eandent diuisiones , quod corpor sitiri in triplici differentia. Quaedam sunt corpora naturalia , & Physica, quae habent rationem substantiae,
tum ex materia'; tum ex forma , .
Quaedam vero sunt corpora artillatalia, quae habent rationem substantiae respectit materiae; accidentis vero respectu sormae. Nam lignum ex quo fit imago Mercuri j,estsubstantia,&res naturalis,imago vero est forma accidentalis,& artificialis. Anima dicitur aetiis corporis Physici , ad hoe ut sciamus, quod est sorma substa tialis . Quaedam vero sunt corpora Mathem. qitae solum sunt accidetia, quia in eis solum consideratur figura , ut patet in sphera. Tertio notandum circa easdem, quod in eodem textu Philosophus inquit, quod corpora naturalia sunt aliorum principia corporum . CONPora igitur naturalia multipliciter artificialium inueniuntur principia. Primo in genere causae materialis, quia fiunt ex materia naturali. S cundo in genere causae enicientis ;quia fiunt ab artifice vivente qui est corpus naturale . Tertio in genere causae finalis , quia nos sumus finis omnium artificialium, Mathem. vero considerata quatenus non abstra. hunt a materia sensibili. Primo depedent a corporib. naturalibus in phematetialis,ga no collocatur,nisi ininteria sensibili . Scdo in gfic causae sinalis,quia accidentia sunt propter substantiam corporalem. Tertio in genere caucae mestiuae per resultantiam, sed haec scie nulli sunt.
Virum sita retia si rete liuia
materiam , formam , il compostum .
na diuisio fit per membra opposita . Sed haec non est per membra opposita ἱ quia materia, forma
compositum constituun t, ero. Secundo. Principia generis nori continentur sub genere . Sed mat
ria, de sorma sunt principia substantiae; isitur non continentur sub tu
Terrio. Philosephus in v. Met phic amrmat materiam non esse quid, idest substantiam, ergo. Quarro. Substantia per se subsio. stit; Anima non per se subsistit, e ro. Maior est Aristotelis in praedic mentis. Miuor probatur, quia non est quid completum,ergo. sento. Silbstantia substat acerudentatas. Anima non , quia acem dentia insunt compositae substantiae,
Sexto. Anima est in subiecto idest et V in cor re. At substantia non, er-Secimdo. Dubitatur, quia A risto teles, septimo Metaphys text. . asdit uniuersale, dicendo quod si stantia diuidit ut in materiam , se mam,compositum,& uniuersale. Tertio. Dubitatur, quia Philos phus videtur innuere , quod anima non sit hoc aliquid, sed quo aliquid est, idest faciens materiam esse
actu. Hoc tamen videtur esse contrarium S. D. r. p. q. s. art. 2. ubi asserit: Animam rationalem per se subsistere, de suum csse communic re corpori.
Pro horum dilucidatione. Primo apponemus necessaria sundamen
34쪽
. D. Deinde reclusionem probatam . praeseserunt modum peculiare, quo
- - vltimo solutiones argumentorum. mediante, materia predicatur de o*stitam Quoad prunum . Primo nota nibus habenti riu in nromam
et prρmssi rea, de incorporea, de materiali, quia intelligimus substantiam esse diu sin re immateriali. Secundo pro substa uisam in modos generales exilienditia solum materiali, & sic solum su- sic, vel sic. Hoc est etiam, quod domitur in praesenti, quia ipsa est,quae cet S. D. I. p. q. 29. art. I. dicendo νdiuiditur in materiam formam, de quod quamuis singulare non sit sci- compositum . Et conssilio Aristote- bile, vel desinibile , tamen id quod les de hac precise mit, quia solum n pertinet ad communem rationem cit ad propositum suum, ad sciendu ungulari uest de definibile,&scibi- v. quomodo Anima sit forma corpo te,de hoc itidem lepide docet Caietaras Physici. in praedicamentis, capite de substan-Diuidia Secundo notandum , quod prae- Uaia. tur analo sens diuisio non eli generis in suas Qvqad secundum conclusio est :glae 7 ma species, cum materia, deforma non Anima est substantia . notatur terra, s6 sint species, nec directe collocentur Dans esse substantiale est substantia: probatur. mam. Sin praedicamento, sed est diuisio ana Anima dat esse substantiale , ergo. compositu logi in sua analogata . Triplex au- Haec omnia palam fient insequentiatem est ana logia . Prima vocatur bus. Per hanc autem rationem,exia inaequalitatis, quando ratio unius, clusam intelligamus opinionem ania, logice equaliter a duobus participa- tiquorum dicentium, animam esse tur, non tamen Physice . Ut habere harmoniam, idest proportione quantrinam dimensionem, dicitur Lori dam qualitatum, seu ut Galenus di ' ce,idest secundum intentionem de , Mi temperamentum quoddam pria corporibus superioribus, & inserim marum qualitatum. Haec enim acribus , non tamen secundum eine, & cidentia sunt, & non substantia. Physice, quia trina dimensio nobi- Ad primum. Primo absolute nelius esse habet in superiori Bus, quam gamus maiore. Secundo responde- in inferioribus . Alia vocatur analo tur, quod duplex est diuisio pro nucipia attributionis, quae sormaliter, & Qv dam generis in species, & haec intrinsece in uno solo analogato salia sit tar membia pos ta, quia genus uatur, in aliis vero solum denomi diuiditur per di fierentias oppolitas. natione extrinseca . Alia est analoia Quaedam cst. analogi in suos modos, ea proportionalitaris, cuius ratio in scut ista. quae non datur per mem utroq; analogato saluatur proportio bra Opposita.
naliter. H diuisio est analori et attri Ad secundum dicendum ad maiohutionis, si esse hoc aliquid velifica rena, quod contineri sub genere stat tur primo, de principaliter de coposi dupliciicr. Primo directe, in rectato,de alias vero si tum in obliquo. lmpa praedicamentali. Secundore Dissidia Tertio notandum, qnod substana ductive, seu a latere . Modo princitu omisa tia particularis dupliciter Gnsidera- pia g eris non continentur sub geri potest. Primo ut particularis est, nore, primo modo, sed sectando, 6 erbi gratia forma ut est talis forma, cui puellat in proposito 1 nam male Nna,vitalis materia . cudo ut serma si r cominentur sub
35쪽
genere, nisi,ut principia species, ver dum, quod illa diuisio non bi gratia hominis Ad tertium dicendum,quod Philosophus intelligebat materiam non esse iubitantia, nec quid in actu, sed utique in potentia. Ad quartum negatur maior abs lute, quia anima intellectiva per se substitit. Secundo respondetur ad minorem , quod anima intellectiva per se subsistit, & si non complete, unde etiam separata habet semper
naturalem inclinationem ad corpus. Tertio respondetur uniuersaliter de
omni forma, quod per se subsistetestat dupliciter. Primo ut dicit quid stotelis, sed Platonis, & ideo ab laeso labefactata multis argumentis. Ad tertium principale dicendum, quod duplex est esse, scilicet essentiae Sextilentiae. Anima potest esse hoc aliquid quoad esse existentiae, idest potest per se subsistere, unde hoc es.
sic communicat composito , non I
men quoad esse essentiae , quia tale esse importat complementum in specie, modo Anima separata non habet esse essentiae nisi inc5plete , mala complete hoc habet in composito. Habeas autem pro excitisione opt-nionis Platonis in Alcibiade, uti completum in specie, &sic non est sert S. D l secundo contra gentes necessarium, quod omnis substantia cap. 17. & opinionis Simplicii in per se subsistat Secundo vidistinguitur contra alteri inlia rere , &sic omnis sub tantia iiibsilit, unde&si anima si in corpore, non est tanquaaccidens in subiecto di, sed sicut sor
Ad quintum negatur maior ab Iule . Prima enim ratio stibilantiae est alteri non inhaerere. Secundo dicitur , quod talis ratio est ratio substantiae completae, & non incompletae, sicut est anima . Tertio dicitur, Cuod anima substat accidentibus spiritualibus , scilicet virtutibus , di vitiis. Quarto dicitur, quod per se sit bustere duo dicere potest . Primu est independentia ab alio in ratione actus, de sic ala per se subsistit, quia non dependet a corpore, ut ab actu. Secundum est,habere esse completum , de sic tantum compositum
per se subsistit. Ad sextum,dictum iam est, quod forma non est in subiecto , sicut
accidens, sed sicut formalic e secundo text. 7. Philop. text. II dcc. scilicet, quod anima non sit mrma informans, dans esse existetiqeorpori, sed tantum si forma ass-stens dans ei motum, habeas in qua, ipsam esse verum actum corporis unumque compositum substantia cum eo constituere . Quod non sinium conuenit animae vegctativae, α sensitiuae,verdin etiam intellectivae. At quod conueniat ei inquatum in tellectiva est, bifariam potest intinligi. Primo specificatiue, idest quod illa ala,quae est intellectiva sit actus,&sorma corporis, ut eius actus, de sorma substantialis, de hoc verum est, de definitu in Concilio Viennensi.Secundo reduplicatiue, idest, ut est imtellectiva, α ratione intellcctias , de hoc non est veru ut docuit Caiet.
I. p. 76. arti c. I. de Feriar. i. con
tra gentes cap. s S. sic enim eleuatur 2pra corpus.
accidens, sed sicuriorma. Et si milius possit dici, quod forma non est pin subiecto, sed in materia,na subiectu sigrnificat ens existens in actu,nia vitam ha nt s. turia vero dicit puram potentiam. --Idetur quod non . Id quod as
M .secundum principatu dicem V uenitenti in actu, non est actu
36쪽
Anima primus: aduenitenti in actu,
idest materi. ae dispos Irae, ergo. Secundo. Bona dii initio debet c&Uenire cuilibet contento sub distini lio, At haec nam conuenit cuilibet animae, ergo. Probatur minor, quia noconuenit animῆ nutritiuae, quae temper nutrit. Tertio. Anima li, si caelum est Mnimatam)semper eli in actu secun-dO.i. in mouere,ctgo. Quarto. Quod non sit actus corporis, Probatur; Adueniens materiae nudae non est actus corporis, sed mat riae existentis sub sorma corporei tatis; Sed anima aduenit materiae nudae, per S. D.Crgo.
in into. Quod non sit actus corporis organici Probatur. Das cis organis ci a no est actus corporis organici. Sed
anima dat organizatione, cum nulla
forma psupponat in subiecto; igitur. l Sexto. Quod habet vitam in potentia, non est actu animatum; Sed ani.
ina dat esse animatum; ergo non eritainu existentis in potentia. Septimo. Dii linitio datur per nobiliorem aetiim; Sed actus secunduscit nobilior primo, cum primus includat potentiam; secundus operationem;igitur debebat eam Arist. diss-nire dicendo, quod est actus secudus. Pro cxplicatione huius qugstionis. Primo ponemus multa fundamet Secundo conclusionem cum probationibus singularum particularum . Tertio solutiones argumentorum. Quoad primum primo notandum est,quod actus co dicitur actus, qualet nus iacit rein existete in actu suun de adi iis,& forma idem sunt realit jr; sicut potentia, re materia,quare sorma dicitur actiis, quatenus correspondet poten tiae materie forma vero, quatenus correspondet eide materiae; unde anima dicitur actus corporis; quia facit exiliere materia corporis in actu.
Secundo notandum, quod duplex est ach:is. s. primus, secundus . Pri - rmus actus importat esse substantiale. est actus
Secundus accidentale. i. Operatione. prιmus.
Anima igitur dicitur actus primus ;quia cum se habeat ut forma substantialis, dat esse stibstantiale; & sces.se se habet ut primum principium, &si non ut proximum actus secundi, dcolum operationis,ut videbimus infra. Tertio notandum , quod an ina quandoq; actus, quandoq; λ m - , Ε Πν qtiandoq; anima ipsa nuncupatur. haec. n,& si idem sint,& eidem conueniant realiter , distinguuntur tamensormaliter, Naan iri a dicitur actias. quatenus id qd erat in potentia facit existere in actu, Dicitur forma, quatenus adnenit materiae nudae. Dp anima quatenus iam supponit materiani dispositam,adesse animatum,& ta men di spositiones corrumpuntur ita aduentu sol mae, ut insta videbimus. Quarto notandum, sicut iam preti bauimus,quod triplex est coi piis; Naturale,quod habet rationem substan P Vtiq,ex parte materiς,λ formae, de hoc vocatur corpus physicu organicum, et habet partes diuersias ut infra . Aliud est artificiale, aliud Mathematicum sicut iam docuimus, Dixit itaq; philo 'sophus, quod anima est actus corporis physici, ad hoc,ut sciremus, quod est forma substantialis,dans esse sub statiale materiae . Itaque per corpus physicum miciligit Arist. non mate
riam Organi Zatam, ut animam ex la
dit, sed compositu ex materia, & anima,unde l. corporis physici, non de notat. subiectum animae , sed illud quod ab ea efficitur per unionem, Se
ita docet: i. p. q.76.S. D. l. S. art. q. ad
primum Themistius. Simplicius Phyloponus Caieti hic ,& plures alude est expressa in Arist. tcx. I i 8. Quinto notandum circa ly amas si δυcorporis physici, organici , qtioduit or rauitaplex in corpus dam organi O
37쪽
norum, secundum situm, figura,& dispositionem. Quς plura organa requiruntur, propter multiplicitatem op rationum existentium in. illo corpore. Quoddam cst corpus inorganicii, non habens tot diuertitates partium.
sicut, ignis, , k lapis, quia solii ista corpora ordinata uant ad unam operationem; unde merito adiunxit Philosophus , quod anima est actus corporis organici, ad hoc ut palam estis,qd est actus,corporis habetis plures partes,et potentias organum autem duo dicit. Primu tamquam disposition C.
s.certam quantitatem, certum tem p
ramentum primarii qualitatum, ce tam densitatem, de raritatem, & certa figuram Secundum est sorma. l. potentia vitalis, cuius actus ect operatio per organum exercita. Ultimo notandum circa hiaec verba: Potentia vitam habentis; quod duplicitet sumi possitnt; Primo prout significant potentiam ad actum primum; Secundo ad secundum,quomodo autem hic sumamur videbitum in. fine quaestionis.
Q02 ad secundum principale ponitur talis conclusio: Recte fuit defia, finita anima a Philosopho peresse ctum primum corporis, physici,orga
nici, potentia vitam habentis. Probatur ita'; primo, quod sit actus. Faciens rem, existere in actu, est actus. Anima est talis, ergo. Secundo. Quod sit actus primus. Dans esse essentiale, est actus primus. . Anima eit huiusmodi, ergo.
Tertio. Qd sit actus corporis Physici. Anima aduenit noteriae disposi- sitae,ad corpus physicum; Igitur crotinus corporis physici. Quarto.Organici. Quia est actus:
corporis, habentis plures pactes.
Ad primum dicimus:ad minore, quod aduenire materiae dispositet stat
dupliciter. Primo ut intelligat iras. in eius aduentu remanere illas disE . sitiones. Secundo ut dicatur aduentroemateriae iam dispositae, quae tame dispositiones corrumpuntur in eius aduentu. S indum primum sensum procedit argumentum; sed nos in teia ligimus conclusionem in secundo servsu. Nec hoc mirum apparet speculanti,mutationcs instantaneas, qualis est pencratio substatialis; nam in eodem instanti in qlio sol illuminat aerem;
Ad secundum respondendo, omittam multas inutiles responsiones; &siolum illustrium philosophorum consentaneas adducam. Prima igitur responito Caietani est, quod anima nutrilitia, dupliciter considerari potest. Primo in genere, ut anima est. Secundo ut talis cil. s. nutriti ua.i. ut est con-
itincta qualitatibus activis,& pasIi-iris. Pr uno modo considerata potest dici actus. primus non repugnanter bquia non repugnat animae nutritiuae, ut anima est,qiuod sit in actu primo, quia sequeretur, quod omnis anima esset actus secundus. Sed contra
hanc responsionem insurgit Domininicus Bannes, qui asserit numquam
ei placui sic talem distinctionem , eo, quia lic etiam possemus dicere, quod asiniis esset animal rationale, non re pugnanter, quatenus est animal. Sed fallitur prosccto, quia comparat sp cicim ad speciem; nos spcciem comparramus. ad genus; non . n. animal ut sic, est rationale; sicut anima , ut sic est actus primus. Secundo ris detur,quae res posito in idem ture redit,quod anima nutrit via, positive est semper in actus udo; nota aut negative, & no repugnanter. Tertio dicitur quod tres sutoperationes Animae vegetalliaq; nutrire, augere, & gen crate; unde& si semper non sit in actu secundo qum ad augmentum,& generationem, est tamen quoad nutiationem , sed hoc
non ius iacit , ut vegetatiua anima
dicatuz actus. secundus. Quarto li-
38쪽
bri dicere, quod nu tritiua non semper nutrit:dum ad nutritionem tendit, quia datur aliquod instas, in quo non auget; cum motus augmenti per Aristotelem in S. pbysic. non sit continuus.
Ad tertium lacit prima responsio,
Ad quartum dicendum,quod anima dupliciter considerari potest Primo ut anima est. Secundo ut dicitur sorma . Primo modo dicitur esse actus corporis, ad hoc,ut intelligamus; quod aduenit materiae iam dispositae,no ad quodcumq; esse; sicut facit mrma; sed ad esse corporis animati;quae tame dispositiones corrumpuntur in aduentu animς. Secundo modo dicitur actus materiae,quia ut forma materi et correspondet; Sc in hoc secundo sensu assumpsit sua propositione S. D. Ad quintum dicimus ad maiore ;quod dare esse organicum stat dupliciter. Primo λrmaliter;et hoc esse habet corpus post aduentum anime. Secundo dispositive, quia anima adurinit materiae dispositae ad organizationem; In primo sensu procedit argumentis, nos loqmur in secundo sensu. Ita dicimus ad Galenum,quod vita ammatis depcdet a contemperameto non via forina, sed via dispositione ea sequente,& cum ca simultanca,& ita ab hac dependent diuersae passiones animae non speciticae sed indiuiduales, ut docet. S. D. 2. contra Gentes cap. 6 .
Ad sextum iam satis dichim est. Ad septimum tres sunt responi iones. Prima est Caietani, quod actus primus, & secundus pos Iunt duobus modis considerari. Primo materialiter, ut res sunt in genere entita tis &sc. primus est nobilior secundo, cum primus sit substantia; fecim dus accides. Secudo formaliter in rone actus; α sic secundus est pstantior primo,Mhabet rationem completiui ,& vlti-
mae actualitatis. secundo respondetur cum Ricardo in . d. q9.ar. I. q. Soto ibidem,art. s. & Medina. I. 2.q. 3.artic. 2. quod comparatio fit solum
respectu eorum,quq sunt eiusdem generis. Valet utiq ; quod actiis secun dus est nobilior primo illius generis, sicut operatio habitu acquisito,vel potentia, ut ordinatur ad operationem tamquam ad eius actualitatem,no ta- mererespectu actus primi alterius generis,de genere. s. substantiς,sicut contingit in proposito. Tertio respondetur,quod.secudus est nobilior primo, si primum includat,non.autem praeci se, quia primus dat esse 'substantiale ;secundus dat esse accidentale. Quarto dicitur, quod actus in ratione actus bifariam considerari potest. Primo ut dicit actuare,& sic nobilior est. Primus secundo,quia actuat tu stantialiter, & secundus accidentaliter. Secundo ut dicit ultimum actualitatis, Ac sic est nobilior secudus primo,quia intelligiti ir esse in potentia ad secundum, Sc ita voluit dic
re Caiet.ut ex doctrina eiusmaret. Ad pleniorem autem euidentiam sectinui, ter iij, sexti argumenti, recen senda sunt duo dubia Caiet .in prς senti loco. Primum est,quomodo anima dicatur amas primus,ad differentiam formarum elementorum, quq seper sunt in actia siccudo; Aut. n. dicitur actus primus, quia praesentibus omni b.δc concurrentibus ad eius operationem potest suspendere suam Ginionem. Aut quia cessat ab operati ne, non pr sentibus omnibus requisitis ad eius operationem, Si secudum, hoc non est singulare in anima ; quia etiam graue imi editum, deorsu na nodescendit; nec leue sursum ascenditi,
Si primum, hocnsi est proprium, nisi
operationibus voluntariis ; non au- te operationibus vegetatiuς, de sensititiae animae i, quae computantur inter agentia naturalia , quae solum agunt
39쪽
i rectis seeunda o retula ad praesentiam tui obiecti, si no sum
imposita. Seciuidum dubium est, Quomodo anima diffiniatur per corpus organicum; Nam distinitio datur per priora,& non per posteriora; Esse organicum est quid posterius anima; clim eius offectus sit,qui a ipsemet est, quae dat esse organicum. Pro solutione prime quς monis pii Anima mo notandum est, quod dupliciter potest ces contingit sormam actualitei non ope jure ab a rari. Primo exdςfectu alicuius princilestiali ope ph, absoluti necessaris ad operati ne, νώι. Ohe. cx defectu ali citius respectivi con. sequentisi v. g approximationis. Secudo ex conditiones imae, quia etiam
deductis omia ibus impedimentis,adhuc potest operari, & cessare ab operatione. Primo modo cessant sormae naturales. Secundo anima,ut patet in somno, quia ipsa sibimet parat otiit, ct operationem. Secundo notandum,quod reqili sita ad opprationem sunt duplicia. s. R ouisita bsoluta l. virtutes, species obiecto Ad I fa rςceptiuum operationum;&tioncm. debita approximatio a ctualis,& coniunctio cum anima operante per virtutes. Prima habentur actu. Secunda potestatri. i.in actu prinro, non secundo. Ad argumentum ergo dico', quod accidit,quia praesentib. absolutis omnibus potest esse in potetia,ad actum Ad pria secundum, quia de si dat essse; dat ta-mum. men esse cum potentia, ad actum se- csidiam,v.g. quia intellectus meus,&s sit in actu primo. i. habeat apud se speciem lapidis ; non tamen haec species coniungitur intellectui meo, ut semper considerem lapidem; qui , , vel dormio, vel alteri rei intendo. 5ecundo respondetur, quod germanus sensus Philosbphi est quod anima cessat quandoq; a propria operatione; unde in quolibet instanti , nec intellectiva intelligit, nec sinsitiva sentit nec vegetatiua nutrit,aeget,&generat, sicut diximus. Ad secundum respondendo notaridum est,quod forma quandoq; dissi- . , - -
nitur per subiectum informe, idest per stabiectum nullam habens addi- . tionem, de quandoq; per subiectum
sormatuin, .i. per additionem sit sceptiui,ut dum anima dissinitur per corpus organicum , quia corpus organicum eii susceptiuum an mae. Primo
modo subiectum distinitur per pri mra.Sccundo p posteriora, quae taminsunt priora re si vetii nostri; dum catemus propii;s rationib. & distcrentis. Ad argumentum igitur pirio dicedum primo,suod organizatro data psit ab anima in eodem mei instanti,in quo anima aduenit.Sectando dicitur, quod organiratio in genere causi materialis.i. dispositio ad Orpanietatione est prior ipsa anima ordine generationis,non tamen in genere causae sormalis ordine persectionis, quia irmaliter corpus organicum non est organicum actualiter, nisi post aduenti immim ς δ: hec susticiant i hoc dubio. Collige tame supradicta definitioriem animae csse essentialem, ut essentiale distinguitur contra accidentale, nam datur P id qtiod ei couenit esseniati aliter,ideli per actuare corpus. Non tame dicitur ci essentialis,Ρv t essentiale distinguitur contra descriptiuum , quia non datur per priora, & notiora natura, nam corpust per quod desin, tur,sit organ: cum formaliter actualiter per animam.
Quaestio tertia. Vtrum dentur pluresforma in composito.
IN explicatione huius perdissicilis
istion is quatuor ei uia i agenda. Primo ponentur duiersorum ientcntiae , cum tuus damcnua. Secundo adduc
40쪽
ducetur opinio vera, eum sivis rationibus. Tertio adbciemus opinione n
stra Quarto solvemus omnia argumenta aduersariorum,quae videntur infringere sententiam S. Din nostra.
Quoad primum sciedum est,quod quaestio potest sub multiplici titulo disputari. Primo. An detur aliqua
dispositio in materia,quae non corrupatur in aduentu ultimae λrmae. Secundo An detur forma corporeitatis materiae coaeterna.Tertio utrum dentur plures sormae distinctae in composito.v. g. in liomine, anima seiasitiva, vegetativa,& intellectiva remaneant distinct .Quarto. An partes principales existetes in corpore, ut caput,Cor, epar.&c. heant dii inctas formas partiales;& his omnibus modis breuibus hanc quaestionem dilucidabimus,superflua resecado, & necessaria solum apponendo. Prima igitur sentetia quorundam Commentistarii mitiiquod dispositio nos praeuiς non corrumpuntur in aduentu ultimae formae sed unaques; illarum manet; et hoc quidem. Primose probant. Forma non recipitur nisi in materia disposita. Ergo priores dispositiones non corrumpuntur, Probatur sequela , quia materia sic reman cret indis sita, sicut prius. Secundo teste Philosopho 2.degeneratione, et corruptione, elementa symbolica citius transmutantur; Et Commentator reddit rationem; quia v. g. si aer qui est humidus, de calidus, fiat ignis,corrumpitur solum humiditas;& remanet siccitas ; ergo non corrumpuntur omnia exilientia sub priori forma. Secunda sententia de forma corporeitatis fuit Avicennae primo libro suae susticientiae tenentis, quod mate-Ha habet formam corporeitatis c-rςrnam.i.trinam dimcnsionem , quae semper remanent in materia de si variciatur secundum rei dispositioncini
riantur quidem dimensiones; remanent tame,quia cera est semper sub aliquib. dimensionibus;& hanc suam chimericam opinionem his e si damentis confirmat.
Primo.Omnis prςdicatio est per aliquam formam; H F est essentialis pretdicatio: homo est corpus; ergo P ior mam crarporeitatis, Probatur, quia cum anima intellectiva sit incorporea,non potest facere,quod homo dicatur corpus.
Secundo. Homo dicitur composiatus ex anima.& corpore; Q taro nam do quid na per corpus intelligamus, non materiam solum , quia lac etiam elementa simplicia dicerentur cop sita .ex corpore,& serma, quod obis nil inest, Neq; per corpus intelligimus formam cum materia, quia sic non contradistingueretur formae,Ieitur per corpus intelligimus materia exilientem sub forma corporeitatis. Tertio Omne quantum est corporeum,Sed forma no aduenit nisi in teriae quantae. Igitur exilienti sub sornaa corporeitatis.
Tertia opinio fuit Scoti, & disci
pulorum, duo dicentium. Primum, quod sorma corporeitatis remanet pos aduentum ultimae sermae,&in hoc concordat cum Avicenna. Secundum, quod haec forma non est mat riae coaeterna,sed fit ab agente dispo. nente ad ultimam formam. Addunt tertium dictum,quod in homine v.g. sunt plures animς distinctae. s. uegetatiua,sensitiva, ct intellectiva, Ma probant multipliciter. Primo. Dum animal moritur,remanet sub sorma corporeitatis, Quaero inqim Seotus) Num sit prior fio ma corporeitatis,uel alia,Si eadem,ergo non data ab anima, quia cessante causa,cellat ciscetus. Si alia,hoc videtur impossibile s. quod unus effectus
possit produci a pluribus causis, Videmus autum, quod,& si homo mori tur