장음표시 사용
21쪽
s scientia est in Anima, ut est quata gis actuat corpus leste, quam an damnatura perseetibilis,lgmir pote ma corpus animatum. Igitur erit rit essem quacumque natura , quod praestatior scientia de celo,hac. &c. tamen est talsum , quia non repertia Quarto. Scientia de toto est praestatur , nec in natura bouina, nec in tior scientia de parte. Sed scientia quina. corporis animati est scientia totius; . Mcundo. Scientia est in animaqui haec partis, quia anima est pars in est quoddam verum . Igitur quat poris animati, ergo . nus cognoscitiua est. Quinto.Scientia magis abstracto- Ad primum , pudet respondere , mira cit praestantior illa, quae est de quia non ponimus scientiam esse bo- minus abstractis . Talis est scientianum intellectus, ut est quaedamna- octo librorum P scorum, ergo . tura absolute, sed ut est talis natura, Probatur minor. Quia est de uniuersei licet intelleciualis, potentialis, in salioribus. genere in t iligibilium , peti bilis Sexto. Quia videtur haec scientia scientia, tanquam bono suo. esse praestantior Methaphvsica, quia Ad secundum negatur assumpto, vivete est nobilius esse . At haec agit si consideremus intellectum ut naim de vita,&vivere: Metaph. deesse, ra est. Nam aliud est dicere , quod idente, ergo. scientia sit in intellectit , sicut in qua Pro scienda hac veritate. Notan- lan evera, &vi eius bonum . Et dum primo secundu Philosophum t εἴς aliud, quod sit in intellectu tanqua in litera , quod una scientia dicitur ηρθιος in cognoscente veritarent . Primum altera nobilior dupliciter. Primo no
perti net ad intellectiam,v t est in re bilitate obiecti; quando est de nobia V σtentia ad omnem cognitionem secu- Iiori obiecto,ut scientia de Anima didum spectat ad cognitionem com- citur esse nobilior Mathematica, qaplexam. Vnde veritas consistit pro- agit de anima,tanquam de subiecto,prie in secunda operatione in le- quae est cxcellentior quantitate, suetus. biectum Mathematicae, quia Ani- maeii substantia, quantitas vero a LECTIO IIII. cidens. Secundo uobilitate certum t. dinis, quia v. procedit ex certiorib.
Quaestio VI. principiis. Sed primo nobilitas si
qui tureisu, secundario certitudine, Virum hae scientia eateras excedat, quia certitudo sinuitur cile, 'nde ilia nobilitate subiecti, ct praesta se la scientia, quae est de nobiliori satia aemon Dationis. biecto, dicitur nobilior simpliciter, quae autem de certiosi demonstrario VIdetur, quod haec scientia non ne, secundum quid. - . .
sit caeteris praestantior , quoad Secundo notaudum quod du- certitudinem . Nam scientiae Mathe plex est certitudo. Qilaedani quae se ερὶ
anaticae certiis inae sunt, de in primo tenet ex parte rei, quae v. lpendet ab g.adu certitudinis . igitur ista sunt ente magis in actii, de puri emori. certiores. Quaedam quae se tenet respectu n secundo, quoad nobilitatem. Pri- stri, quae pendet ex minori abstractiomus motor eit subiectum S. Phys. & ne a materia, & a maiori sensatione, Minen est nobilior anima, eryci . unde Ilaus est maxime notus secun- , T Ginroran corporis ceti lania dum se,&magis quam motus, non inmcn
22쪽
Uilien respectu nostri , quia magis an est anisu secundium s. D. de v
elungatus est a sensibus nostris. rit. q. io. art. 8. ad 8. Prestantior ve
Tertio ergo notandum , quod ro est Mathematicis omnibus, quo Doctores in multas diuiduntur clas- adsilbieetium, quia est de re, quae est ses, du quilibet illorum ponit diuer- substantia, Mathematica autem est sm modos, quibus saluatur proposi de accidente,idest quantitate. tio Phil sophi, quod scientia de Ani- Alij autem,ut Albertus, cui assemina caeteriis excedat nobili intestibio. tire videtur S. D. ciimplerisque aliis; eii , depraestantia demonstrationis. autumant , nobilitatem Animasticae At ego in praesenti producam solum scientiae, quoad certitudinem posse . . osiores modos. intelligi dupliciter; Primo essestiue, In primis igitur S. D. ut videtur suia videlicet scientia de Anima de annuere in textu j cum carieris disci- intellectu agit, quo omnes aliae scient illis in praesenti dicunt , quod haec tiae dignoscun ur, una dempta MGesentia cieteras excedat ,& quoad thaps quae agit de intelligentiis, Gobiectum, quoad certitudinem rioribus in cognoscendo, Secundo potest bifariam intelligi . Primo formaliter ', idest quod sit de certiori .
uniuersaliter , respectu omnium demonistratione; Hoc quidem secum scientiarum , comparando hane dum falsum est,nam cum Mathem. scientiam , non solum ad Mathe- procedat per causam formalem, dematicas scientias , verum etiam per certiorem applicationem princi- ad naturales omnes, ad Meth piorum ad conclusiones; iure merito zphysicam . Sectindo comparandos, certior Animassica scientiacensetur Ium hanc scientiam naturalem , ad Primo auteni modo scientia de Anio caeteras scientias naturales . Primo ma, demonstratione tamen a post
modo non est intelligenda proposi- riori omnibus praestat, quoad an eritio Philosephi sed secundo modo, quia per operationes certo scimus ut sit sensus. Scientia de Anima in- animam esse. ter omnes scientias naturales est Mihi autem in hac re videtur esse nobilior , de quoad obiectum, dicendum, scientiam de Anima otia-
quoad certitudinem; nam compara nes naturales, de Mathen excederetio fit respectu eorum, quς fiant ei uia quoad nobilitatem simpliciter, qiue dem generis,unde non est vaga nitu pendet ex obiecto; non autem qu
comparando hanc ad Mathem. ad nobilitatem secundum quid, quae Metaph. pendet ex certiori demonstratione, Alij autem, inter quos est Burieus de si utramque videatur Philo phus diciant, quod haec duo,scilicet nobi- animae attribuere; tamen de prima litas obiecti certitudinis missunt sermonem primo,& simpliciter fa-
duobus modis intelligi. Primo con- ciebat.
iunctim, idest loquendo de utraque Conclusio igitur est, habens duas - . nobilitate simul . Secundo disiun partes; Prima. ,cientia de Anima ex et μ' clim, loquendo distincte , de de nobi cedit omnes alias scientias quoad no- νε-M 'litate subiecti,& de nobilitate demo bilitatem obiecti, praeter Metha. 5
strationis.Tunc dictat,quod haec scie cunda. Excedit etiam eas quoad certia excedit, et diuinam,quia, ct si titudinem,sed secundum quid. Pro- ea inserior iudicetur, quoad certi- batur prima pars. Illa scientia est ii
rudinem, secundum se, quoad bilior quoad obiecimii, quae est de quid est, est tamen ea certior quoad obiecto magis in actu. Talis est livi, B 1 cum
23쪽
'o rectis quas, ta lom sit de Animi. qive est forma,& tio de primb morae habita octauo
substantia intellectualis, ergo.Proba Physicorum . . tur secunda pars. Illa scientia est cer- Ad primum dicendum , quod illatior secundum quid, quae est de subie motus potest dupliciter siderati; eho magis experimentato; Talis est Primo ut motus est praecise. Secundo haec scientia; cum experiamur omnes ut habet rationem vitae; priim 'nos animam ha re , unde Aug. i do sidyatur in octauo Phys. si
se habere animam non cognoscit,n scio an eam habeat. Erm.
A Wν Ad primum primo dico, quod 3
riisse, disiunctim non coniuncti im, sicut loquimur modo. Secundo dicitur, quod argumentum non est ad propositum,quia solum Ic'uimur de scienti s naturalibus. rtio si aliquid valet tenet sormaliter,de non effiat ue. Quarto quoad certitudinem d monstrationis, non autem experientiae . Quinto & si experientiae, quia cundo reducitur ad hanc scientiam. . Secundo respondetur , quod ibi non asserit, quod ille motus sit vita, sed quasi vita. Ad secudum negatur assumptu ut stamus proprie in mouere, na ab- tsolute vivere est nobilius quam -- uere,& si iiibstantia mouentis sit no bilior quandoque substantia animae dantis vitam; licui argumentum probat.
quandoque figurae matbe: describun ma caeli, & nostra possunt duplicitertur in puluere dic quod sunt cerum considerari. Primo quoad esse,& sic res experientia desumpta ab extrinse est nobilior anima caeli, anima no-co ; non autem ab iturinseco, qualis stra, quia complet totum appetitum cst animae. materiae caeli , re non relinquit eam Ad secundum dicendum , quod in potentiam ad aliam formam, non primus motor potest dupliciter con- autem anima nostra,vnde nos sumus siderari; Primo quoad suam substan- corruptibiles,caelum vero incorruptitiam, & sic est nobilior anima, quia hile. Secudo quoad viuere,& sic anita magis in actu . Secundo quo- ma nostra est nobilior, quia dat esse, ad motum, quatenus mouet in ratio vivere,sentire,&intelligere, Animane stilicet motoris,& sic anima est aut caeli formaliter solum dat esse,nobhior primo motore, quoad hanc rationem, quia viuero est nobilius,
quam mouere . Anima auten hic considetatur , quatenus dat vi-ram; primus autem motor in octauo Physicorum , quatenus dat m
secludendo tamen intelligentiam , quae non est forma inmrmans, sed assistens. Ad quartum dicendum , quod corpus potest dupliciter considerari. Primo,ut est quoddam totu essentiale, resultans ex partibus essentiali- Contra tamen hanc responsionem bus. Secundo, ut est quoddam totusunt duae instantiae.Prima, quia Phi- quantitatiuum,idest,ut dicit trinam losophus in octauo inquit, quod talis motus est vita: igitur erit nobilior
vitam quoad viuere. Secundo, quia consideratiis alicuius,quatenus est immaterialis, incorruptibilis virtutis infinitae intensile, videtur esse nobilior, quam ratio vi- . ii di,ut sic. Talia autem considera- dimensionem,&distinguitur contra animam. Primo modo est nobilior inra. Secundo, anima corpore, sed de hac re conficiemus pecu liarem quaestionem. Secundo dicitur, quod nobilitas scientiae non pendet ex re considerata tantum, sed
ex ratione &imali, sub qua consideratur;
24쪽
Fatur; modo , cum hF ratio sit abstractior in hac parte, qiram in scientia corporis animati, ideo dicitur nobilior. Ad quintum dicendnm,quod una scientia alteram excedit secundum se tripliciter. Primo, quia dicit quid,& quia . Secundo,quia pauciora includit,&est de principiis . Tertio, quia est de sotma . Secundo modo scientia8. librorum Phic est ista ce
tior. Tertio, haec illa,unde se habent, sicut excedens,& excelsum. Ad sextum dicendum , quod salsum est, quod vivere sit nobilius esse,ut sic. Hoc tamen verum est timquantum vivere distinguitur contra esle, 5 quatenus etiam esse est vitima actualitas ipsius vivere. Secundo dicitur, quod etiam dato , quod vice te esset nobilius esse, cum tamen Metaph. agat de substantijs separatis Gritonobilior ista.
IN praesenti lectione. Primo annotabimus aliqua ex textibus huius Prohemii . Secundo tractabimus hanc quaestionem: Vtrum haec scientia sit utilis ad alias capescendas. , octois Quoad primum prirno notandu, tria inten quod quilibet au thor tria principali 1 in ρνοι ter debet intendere in principio cui-mio. iuslibet scientiae. Primit, est reddere auditorem beneuolum. Secundit, docilem. Tertiu, attentu. Primu fit ostedendo dignitatem scientiae, inde Philosoplaus asseuerabat: hanc scientias es Ie de numero bonorum honorabilium ,& quod caeteris erat nobilior. Secundum fit ostendcdo utilitatem,& ideo subiugebat, quod erat de numero utilium. Tertium fit ostendendo eius necessitatem, & ideo subintulit, quod est de numero dissicillim
Secundo notandum quod Aristo Mensa
telas hanc scientiam vocat historiarn de
cuius rei assignat causam S. D. vo a
quia hic no exacte, δcadamusima- tu hictes: it de Anima ipsa, sed per modum m. nistoriae , de compendii. Sed haec sententia non placet Toleto, qui
historiographi solent appellari homines scientes, & sapientes, & ideo per historiam, Philosophus intelligitici εtiam,vel sapientiam. Sed an haec impuenatio recta sit videatis,non enin video, qua ratione motus Aristot
les scientiam hanc vocaverit histi riam, nisi quia faci t scire per modii compendi . At opinio D. Th. d ducitur optima latione , quia saepius Philosophus in his libris promisit, se tractare de Anima intellectiva peculiariter, & iamen apud nos non ex tantisti codices. Τcrtio notandum , quod PhilosD Enphus inter caeteras utilitates , ponit Ahanc. Scientiam es la utilem ad natu ram . D. Th. per naturam intes- Iigit scientiam de natura, idest natu- resem . Toletus vero per naturam , non scientiam naturalcm, sed naturam secundo Phisicorum diffini tam putat intelligendam , quia in inanimatis, materia, & forma sunt solum principia passiua, in animatis autem principium activum est Anima,quae est forma. Sed quamuis licesententia vera si quoad id, suod dicit, quod haec scientia est utilis ad naturae cognitionem, quia tamen muti tu restringit verba Philosephi,ideo prior expositio verior est , tum priamo quia loquebatur desci iis moralibus qui acti sae habitus morales . ipraecipue subiectantiar in Animet pstentij ut annuit Arist. I. Ethic. ci. 3. igitur et & de scientia naturali, de
non de contento in eadem scientia. Secundo, quia adhuc remaneret di bium,num utilis esset ad totam scientiam, vel solum ad illam partem. Constat I
25쪽
Constat autem quod est viilis ad totam scientiam. Quarto notadiim ex Philosopho, quod anima est principium, & causa animatorum in triplici genere cau-
r- tripli sae. Primo in genere causae formalis, sicut est haec,quae adiuuat, de dirigit
perando,r endo , dirigendo ἰVnde primum vocatur utile siruilς Secundum regulativum. Vnde primum utile reperitur in scientius bis chanicis. Secundum in speculati uis, Villita. plo a quia est forma dans esse sormaliter rebus animatis. Secundo in genere causae essectivae, quia est principium omnium motuum. Tertio in genere causae finalis , quia ipsa se habet ut sinis organizationis corporis, de ideo
non sistunt est utilis ad naturam 2. Phisici desinitam , verum cita ad cognitionem aliarum causarum, de earum , quae sunt propter illas causas.
Virum hac silentiast utilis adalias
V Idetur quod non . Illud dicitur
utile, quod qiueritur propter aliud, de non propter se . Sed haec scientia non est practica, qu* qu ritur propter aliud, sed speculativa, quae quaeritur propter se, go. Secundo. Nec est utilis propter principia, s ut allerit Commentator quia principia sunt per se nota, mab alio non acquirunt suam clarit
Sed ut huius quaestionis dilucidationem habeamus. Primo necessarium est ponere sundamenta, deinde conclusionem. Vltimo rei ponsiones ad ergumcnta. Quoad primum. Primo notanduest , quod utile duplex est . Quoddam ordinatum ad aliud , quasi incius commoditatem,ut gladius sic dicitur utilis militi , dc equus scubri . Secundo ad aliud,non tamen ad hoc passive ordinatum ab alio , sed acti-ue sic ordinans, de regens, dirigens'.
alia, ut Rin dicitur vulta Reip. in alias Rientias, m ideo dicitur ut, lis. Secundo notandum , quod haec scientia dicatur utilis respectu ali rum, bifariam potest intelligi. Priamo quoad imperstatim eorum cognitionem , vel perfectam in suo genere . Vel secundo quoad persccta cognitionem simpliciter,& sic est ii, testistendus Philosophus, quia nihil intelligibile est perfecte, nisi cognoscatur eius principium , scilicet intellectus , de quo in hac parte agu
Quoad secundum concluso est. Haec scientia est utilis ad omnes scientias. Probatur. Omnis.sci entia, vel est speculativa, vel practica. Si .s ci latiua,vel realis, vel rationali Abi realis, vel Metaph. vel Mathemat. vel Naturalis . Sed ad omnes uias est necessaria. Ad Rationalem , ad hoc ut scia-miis quomodo ens rationis fabricetur ab intellectu.
Ad Metaph. quia agit de intelligere, &c. quae etiam considerantur in Metaphitica. Ad Naturalem, ad hoc , ut sciamus discernete inter animata, inanimata.
Ad Morales, quia agit de Iumine intellcctus, quo actus humani dignoscuntur.
maior valet deviilitate seruili, nos loquimur de utilitarc imperii. Ad secundum. respondcbat Iand.
quod prima puncipia , ut speculabilia sunt possunt dc monstrari. Atqui semper Philosophus dixit, prima orrincipia esse indemonstrabilia , quoquo Selemia
26쪽
Quo modo, ideo melius dicetur, quoa prima principia habeant notitiam ab hac scientia stat dupliciter. . Priti a terminis huius scientiae, &hoc falsum est', quia vel sunt principia , vel conclusiones deductae ex principiis. Secundo effective , idest ab intellectu, de quo est sermo in hac scientia & hoc verum est, & hoc probat eius valitatem ad Omnes alias scientias.
Quaestio VIII. IN praesenti actia breuibus unicam
quaestionem tangam , de persbluam, v. An haec scientia sit de nume . ro dissicillimorum. 2 . Videtur,quod haec scientia non sit de numero dii scillimorum,quia. Illa scientia, quae est certissima,non est de numero dii scillimorunt . Talis
est haec , per Philosophum hic, er
Sinindo. Scientia de materia est, dissicilior, ergo . Probatur antec dens, quia materia est magis et unga
Tertio. Quod per stiperabundantiam dicitur,de uno solo dicitur. Metaph. per superabundantiam dicitur dissicillima, ergo non haec., in explieatione qiuaestionis scien- dum est. Primo,quod difficultas co-tas ἔπη enoscendi oritur ex duplici capite, Icen* leste Aristotele sectando Metapli.)ι- ex Primo ex parte rei,quia est clungata rem . G , vi estim ieria . Secundo it palle intellectus nostri, quia, de si
talis res secundum se sit maxime cognoscibilis, non tamen respectu iam tiri, quia elongat ut a sensibi is nostris, ut sunt intelli eluiae , Deus,& etiam Anima nolira, qu. si si in actu,non tamen cognoscitur, nisi per operationes. Ideo hac scientia vocatur difficillima.
Secundum notandum, quod timplex est Anima,scilicet vegetativa, esensitiua,quae vi sic educuntur de potentia materiae, & non sunt separatqa materia. Tertia dicitur Intellectiva, quae neque dependet a corpore, neque est immersa materiae. Disti--ὰ acultas non oritur ex parte anime ve π gelativae, & sensitiuae ; cum concemnant materiam, & cadant sub sensibus. Sed est ex parte Animae intellectivae, quae cum sit in corpore, non tamen dependet a corpore. Tertio notandum , quod hic lo- Cognoscia quimur de persem cognitione, quo tur quoad
ad quid est Animae intellectivae ,& quias.
non de imperfecta, quoad an est, 'haec facilis est, ct in promptu, quia experimur nos intelligere. Quarto notandum, quod diis l- Cum distas cognoscendi aliquam rem, quan- sicultate doque estimensiua, quia scilicetesi intensiue, sentia sua est dii scillimae cognitio- extens nis. Et quandoque extensiua, quia ue. plures accidunt difficultates circa illam rem,& utruque seruatur in proposito, quia essentia intellectivae animae dissicilis est cognitione , dc Ilures emergunt dii sicilitates circa anc animam intellectivam , quas enumerat hic Philosophus. Quinto notandum, quod non di- Serientia
xit hic Philosophus, quod inter dis de anima ficillimas scientias haec sit difficilior, eside dissed quod est de numero difficillim, si itibus. rum,idest habet, de ipsa suum locum inter sciciatias uitiiciles. Quoad coclusionem Philosophus C. elusio eam ponit, vocando hanc sinent: in probatur. dissicileni, quae quidem elicitiue s tests c probari ex Philosopho . Illa scientia eli dii scitis,cuius quod quid
est cum dissicultate scitur,do cirea quam adsunt plures difficultat . ia is cst haec, ergo. Probatur mi nor.
Sed sciendum prius est pro proba
27쪽
tione minoris , quod Anima dupliciter considerari potest. Primo quoad suam essentiam . Secundo quoad suas operationes . Si consideretur, uoad distinitionem, prima nasciturissicultas, quoad modum definiem di, quia ignoramus, vel saltem cum. ' dissicultate cognoscimus, num sit v-na via inuestigandi quod quid est,& haec sit com sitiua,vel diuisiva. Sed
ulterius tripliciter potest consider xi, quoad ea , quae sponat ad dissinitionein. Primo quantum ad substantiam eius . Secundo quoad partes. Tertio suoad ea, quae cadunt in ejus. dissinitione. Si consideretur primo. modo, quoad substantiam, mouentur 8. dubitationes. Prima si Anima est subilatia, vel accidens. Scda dato, qd sit sebs tia num sit actus, vel potetia.Tertia dato,quod sit actus, res serniat, num sit simplex,uescoposita. Quarta dato quod sit simplex: num T . sit lep rabilis , vel insep rabilis , de vos legite hic textum , videbitis' omnes has dissicultates.
ArmsM- Ad primum res ndetur ad maiom mur. rem, quod valet si est certissima secundu se, non aut respectu nostri, sti. cui est haec. Secundo ad minore, ad
respeetia nostri est certissima quoad' an est, non quoad quid eis. Tertio, ct si quoad quid est, non tamen perfecte, sedim istate. α , is, Ad secundum dicend iam , quod dissicultas cognoscendi materia
est ex parte rei, haec ex parte ii ri.
Seoindo quod non dixit , quod sit dissicilior caeteris , sed quod connum retur inter difficiles, & per hoc
Ad tertium quid sit reondendum.
N praesenti Ionione breuiter ex in imus tres quaestiunculaSU Onendo sundamenta , conclusiones ;& responsiones ad argumenta.
Vtrum sit τηa via inuentandi quod quid est. V Idetur quod non . Omnis scientia habet proprium modum diffiniendi ; nam aliter definit Phis cus, aliter Mathematicus, aliter Metaphisicus, ergo non erit unus communis modus inuestigandi, de definiendi. Secim lo. Quandoque Phillas plius, utitur via diuisua , aliquando
Primo notandum in dilucidati in D. . . . ane quoionis, quod, quod quid est est duobus modis considerari.
mo in communi, prout constat ex genere, de differentia . Secundo inta cc amr particulari,pro dcfinitione huius,vel illius. Primo modo re ritur Viat' modus definiendi, quia omnis definitio constat ex genere, de disserentia. Secundo modo non est unus modus
definiendi. Sed quaelibet scientia, sicut gaude t proprus principiis, ita, ct proprio genere , differentiis proprias; viide aliter definit Math maticus , aliter Philicus, aliter M tapbiscus, & p hoc patet ad primu-
Nec tamen hoc intelligatis , quod detur quod quid est commune . Sed consideratum in communi. Secundo notandum,quod duplex est modus venandi, quodquid est in parsiculati . Primus per modum diuisionis, v. g. volo inuestigare desi- , nitionem holi. Primo distinguo siti stantia in corporea,& incorporca,deinde corporea in animata,& innantia matam; deinde animata in sensititia,& non sensitivam ; deinde sensti in ratio alem, & irrationalem, deinde , utor secundo modo inue
28쪽
ntandi definitionem , scilicet per
compositionem dicendo: homo est substantia animata, sensitiva, rationalis .
Tertio notandum, quod euis Philosephus in scdo Posteriorii videas
solii approbare modum compositi tionis, ta ac tamen dupliciter intelligi potest. Primo ut omnino excludat modum diuisivum. Secundo ut neget , quod sit immediatum principiudesinitionis. Primum est falsum; nanon postumus componere nisi prius diuidamus . Secundum tamen V xum est, quia,&si diuisio concurrat, non est tamen causa notificandi rem
nisi per compositionem, quia per G positionem propria de definito as.
Conclusio est optima via quaerendi quodquid est, est compositiuaia.
Probatur . Illa est optima via, quae facit cognoscere proprium genus, &propriain differentiam. Talis est via compositiva, quia cum re definita componimus proprium genus,& vltimam disserenitam,ergo. Ad primum iam responsum est in primo notabili. Ad secundum similiter diximus, quod diuisio ordinatur ad compositionem, de ideo compositio est immediatior.
Virum uniuersale, aut nihil sit, aut
posterius sit. VI detur quod non . Nam Deus,
dc intelligentiae uniuersalia quaedam sunt,tamen maxime entia sunt, ergo.
Secundo. Illud est prius, a quo G
conuertitur subsistendi consseque tia. Sed ab uniuersali ad minus uni-uςrsale, non conuertitui consequea
tia; non enim valet,est animal, ergo est homo. Sed bene, est homo, ergo animat,igitur. lyrimo igitur notandum quod uni I viuersia uersaleqiiadrupliciter sumitur. Pri te quHarumo in causando, pro causa, vel cau- p usis uniuersalibus, ut sunt; Deus, intelligentiae,& cςlum, quae habent actionem supinoia generabilia, & corruptibilia . Scdo in essendo,pro natura uniuersali in plurib. repetibili, verbi gratia, pro natura sensitiva, quae r peritur in omnibus animalibus. Tertio in representando, pro specie intelligibili uniuersaliter repraesentante, verbi gratia pro specie lapidis,ut sic. Quarto in prςdicado, pro natura stabstrata secundae intentioni, de pro genere,vel specie, vel alio praedicabiu,& de hoc uniuersali solummodo hieloquimur. Secundo notandum', quod Con metator exponit propositionem Philosbphi de uniuersali Platonico , cuaut nihil sit, tanquam quoddam cticium,&chimericum , aut post rius sit; eum scientia nostra origine trahat a particularibus, & non a natura illa communi Platonica, quae .
est posterior singularibus, nam scientia, s vε inquit Commentator est
Tertio tamen notandum , quod Scitur. haec propositio Comentatoris, v. qd scientia sit rerum particularium p teil bifariam intelligi . Primo ut sit sensus, quod sit rerum particulariu , v.g. Petri, Antonia, Brianelli. Seculi do ut sit rerum ,& non uniuersalit tum,idest scienti est rerum existentii im in particularibus, non tamen ut includunt materiam, sed ut stant sub uniuersalitate, tanquam sub conditione sine qua non, hic sensus verus est,ck intentus. Quarto notandum circa alteram Filabis propositionem Commentatoris , v. telum
29쪽
uniuersalitatem in rebus, v hoc bifaria pol intelligi. Primo per se,ut intelligamus intellectium elle pioducti uuvniuersalitatis, oc hoc falsum est, na mnis causa realis , producit effectum realem , uniuersalitas autem non est ei sectus realis , sed secunda intentio . Secundo consequii uera , idest ad naturam intellectam, sequitur uniuersalitas, nam cum intellectus intelligit, verbi giatia, naturam hominis, sine conditionibus matcrialibus, de indiuiduantibiis, sequitur, quod ipsam intelligat uniuersaliter,
di in hoc sensu intelligenda est praesens propositio. Ouinto notandum , quod aliter S. D. iiiiei pretatur propositionem Philosophi. Duo inquit sunt consideranda in natura univcrsali. Primum est natura subliracta uniuersa litati, verbi gratia. natris a animalis. Secundum est ipsa uniuersalitas, quet est secunda intentio. Dum igitur at- firmat Philosoplius, quod uniueri iale, aut nihil est, aut posterius est, tu uitur de uniuersalitate ipsa , ideste secunda intentione, quae cum utens fabricatum ab intellectit,aut nullum esse habet, nisi rationis, vel p sterior est rebus ipsis, natura tamen
aliquid est, ct prior, secunda mi Ad primum iam satis dictum eliin annotationibus. Ad secudum similiter, quia a quo non conuertitur subsiliendi consequentia , est prius In essendo o
toa, & de ione. Igitia non septima
pendet ab accidentibus. Probatur quia prius non dependet a post
Secundo. Eadem sunt principia essendi,de cogoscendi. At accidens non est principium esscndi, sed sub- ,
staticia, ergo nec cognoscendi. :
Tei tio. Quodquid est, est principium cognoscendi accidens . Igitur non accidens quodquid cit. Quarto. Impersectius, non producit per tectius. Accidens est impeti Getius subitantia . Igitur non producet cogi inionem substantiae. Primo igitur notandum, quod G Cognitis plex cii cognitio. Quaedam coli su- confusa ,sa,ed uni ucs salis, quae solum facit cognoscae rein in uniuersali. Quaeda Ela . est dii tilicha, quae habetur per Pr prium genus , ex proprias diiseret tias. Accidentia proficiunt ad pri rem cognitioncm,cum sint priora,de cadant sub senilibus nostris,Mo tamEad secundatu, quia talis dependet ex proprio genere subitantiae ex proprijs dii scienti j s. Secundo notandu, quod acciden- Aceld n tia adiuuent cognitionem substaiatiar tia iuuant potest dupliciter intelligi. Primo Qx cognitio, parte ipsius substantiae, de hoc. fali nem sub- suin eli,nam subitantia secundum sentia ,se, iliciit est prior accidetibus natura, ex parta ita,&cognitione. Secundo ex partu nostri, ec hoc verum est, nam illa , quae primo cadunt sub sentibus nolicis sunt accidentia sensibilia, ex quibus deuenimus in cognitionem su
Secundo principaliter ponitur ta- ηασσlis conclusio : Accidentia magnam probatis partem conscrunt ad cognoscendum quodquid eii substantiae. Probatur. illa, quae niagis sunt sentata, prius
cauiant cognitionem, quam minus
sensata . Sed accidentia magis. sunt sensata, quam iubitantia, ut cuilibet intelligenti patet, gO .
30쪽
Myntur. Iet ce cognitione ex part rci,non ex parte tiostri . sicut modo loquimur. Secundo de cognitione distincta,&non nimia. TAd secundum tespondetur ad naaiore . quo principia esset idi in actu , t ut excludamus materia) sunt principia etiam cognoscendi , seu non econuerso, sicut in accidens. Secundo vera est propositio ex parte rei; quod principia essendi sunt etiam uincipia cognoscendi,non autem ex parte nostri, sicut contingit in propo
Ad tertium dicendum , quod ,suodquidest, est principium cognoscendi accidens secundum se, resp.
nostri, Gonuciis , accidens est causa cognoscendi quod uides . Ad quartum similiter re opes
Omittimus in hoc rimo libro re aetare: Nu intelligere in propria operatio inteli ctus, vel c impositi, quia de hae re in tertio agcmus, & ideo haec fossiciant pro his, quae spcctan; ad hunc mimum librum de λnima .
Notatonoe solii Arist. asserere Di lccticum , idos Topiculo dc finire per forma, & vane, quia procedit s lom ex uniuersatibus , α remotis principiis, quae non scientiam, sed talum itiionem planunt. Physica vero, ait per materiam definire , quia si desiniat etiam per alias caucias , tamen ςas ordinat adriam.