Respublica, siue Status regni Poloniæ, Lituaniæ, Prussiæ, Livoniæ, etc.-fdiuersorum autorum

241쪽

mensis Tomeranicae satraphae Iudi i l ces novem sunt. In Culmen si ii idem

Mariaeburgensi satrapiis singuli in

. Pomerante vero septem , nempe totidem quot territoria Sunt autem ea, Siocho vi ense Iucholiens , Sue cense,1 ersavi ense Zucoviense, Puscense

Mirach oviense habentque singuli judices in consilio ea binos irratos ali quot Praesecti, arcium, redituum regiormn in sita quisque praefectura cu- ram administrationem habent Iulias dictionem nullam ferme habent, pr serim in nobilitatem meque in o lpidanos amplam In agrestes amplio rem . Solus Mari eburgensis ne e redi.

riuun regiorum claram gerit neotae ins grestes tuis dictionem habet: arci mo- , do praeest, ejusque praesidi, quod per-

rpetuum est Caeteruna constitutione quadam, ampliores is caeteris praefectis 2 magistratibus praerogativas laabet, elut generalis locum- tenens Regis in rutilia. Redituum vero de subditorum egio una o sartorum tectorum Muspuus arcis curationem habet thesai Irar us. Igitur primaria totius russiae praefectura Mariaeburgensis est: Cui Po- lonus antiquitus praeficit irr. Nunc pri- mus de Prusiis, e Polonia tamen oriun-raus ei praeest, vix vigilanti simus, ct omni

242쪽

12 CAEOmni genere virtutum ornatissimus, mihi ita amicissimus Ioannes Costha, nuper, dum haec nos recognoscimus, Palatinus Sendo miriensis a novo Rege Henrico creatus Secundum hanc in eadem satrapia sunt hae prae se rae,

Stumensis, Gneven sis, Novensis&Star

gardensis sive Sta rigro densis. In ill- mens, Bro iniciensis Grudentina, Radinensis, Golubensis , Rogoetnensis,

Frathcinensis, Covaliensis, C Oprivvnesis In Pomeranica, Sioch oviensis, Suecensis, Tucholiensis, mersavi ensis, Pusnensis Torianensem vero, ubingensem, Gdanensem praefecturas,cuvitates ipsae sibi regia indulgentia rex pacto vendicarunt , per magistratus urbanos administrant. Episcopi cum collegiis suis suos si ipsi habent arcium

atque territoriorum praesectos, quos

sere Burggrabios vocant, suosque judices: advocatos, oppidanos magis ratus. Habent : Cancellarios iss-ciales suos in causis ecclesiasticis uterque Episcopus. Haberit enim utramque jurisdictionem iamplissimam potestatem in suos. Variniensis quidem episcopa in nulla censetur satrapiari noautem Sc non interpolato ambitu, in modum Principatus, bona certis finibus peculiariter circumscriptam arcibus

243쪽

β atque oppidis exculta habet paque

si divisa, ut d ras parte Episcopus, ter tiam collegium ive capitulum obti-raeat. In his utrique subiectam nobilitatem habenti de liberam iurisdictionem, ad onmi Regiorum ma istratuum irrat dictione exemptam. Praeterea peri

ne etiam Elburgensis civitat cum suo temtorio ad Variniensem dioecesim: a ana vis jam aliquandiu haeretica labrantecta conniventibus regibus ab ecclesiastica episeopi jurisdictione sese btrahere nitatur. Bartena quoq; terra Natangia ante, annos ni deni pa copi iurisdictioni subiectae fui te pra sex millia mansorum tunc Epi- copo armiens petr fraudem dc inuamin Cruciferorum detracta est me notantur. Subditi episconi, collegii Varmiensis eodem , quo caeteri Prui r l lxire municipali utuntur Sed labet et-

peculiaria, inter se autem commu

nia lautata: quae an di(-sr mine, hoc est terra constitutiones vocant 'onventus etiam communes halbet. Ad os

aut nobilitas, civitates, o scia teli cum libens de quibus postea dicemus eum cati,s se quiq; binos vel plures etianas e lingulas territoriis procuratores sive legatos mittunt is de rebus, uae in

244쪽

legatis collegii constituturos Caeterum ea nobilitas omnis kadvoca, ius descivitates, praeter jusjurandum

quo partim in episcopi, partim in sacra collegii verba urant,novo quoque Regi ac deinde decimo quoque anno eis sit ex pacto fidem suam obstringunt Tam et sit de decimo anno in desuetidinem abiis sublata causa, hoc est,i

catis prorsus rebus russicis hextir pato ordine Teuthonicae militiae Iu rant etiam Sacerdotes, quando certum aliquod sacerdotium adipiscuntur . Primarii tamen, qui Praelati: Canoniccathedrales appellantur , intra men,

sem, posteaquam in id collegium cooptati sunt. Sed haec Regum fortasti indulgentia pacatis prorsus rebus Prussi eis in desuetudinem abiere. Eos auten Pontifex quidem maximus creat collegium vero una cum Episcopo eligit alternis mensibus : Excepto Praeposito, qui a Rege editur, sive praesentatur, ab episcopo praeficitur. Sed nequiis, neque caeteri tres praelati locum Ssuffragium habent in collegio, sive capitulo, nisi sint etiam canonici Culmensis ecclesiae collegium ad intuo canonicos redactum est. Qui singuli:

ceteris una cum episcopo cooptantur

Iste autem episcopus a solo rege designat Ur

245쪽

tiori, quatuor canonicis indigenis a rege propositis, unus ab ejus ipsius ec

clesiae collegio deligitur : deinde hie

quoque a pontifice renunciatur , confirnuatur. Ac tum demum iis

pontificialibus ad praescriptum eccle asticorum canonum initiatur Magita iratus terrestres in Prussi quoque iti dem, ac in Polonia, a Rege creantum Iudex tamen ex aliquot, a Palatino cum lignitariis. caetera nobilitate de conta sestu scabinorum delectis, ab eo editur: Scabini soli a Palatino cum caeteris dignitariis illius loci creantur. Sunt autem Scirussici magistratus omnes De pexui, praeter praefectos: qta regis arbitrii tu mutari possunt nisii beneficio diplomate regio sibi prospexerint. Civitates a decurionibus, seu consulibus,

quidem Germanicae linguae&Lan guinis Polonos enim pro externis habent. Et neque ad artes mechanicas perdiscendas admittunto reguntur Qxiorum non idem ubique certus ta-amen est numerus. Et ipsi jus habent cooptandi, quos volunt, in sua collegia, quoties vacat locus: eoque majore sunt dignatione, auctoritate, qUanc volunt, de obsequentiorem haben c

246쪽

plebem. His praesident magistri civiuna decurionibus ac de numero p rudelecti, hipsi, itidem atque decuines, perpetui in primariis quidem ubibus quaterni, in caeteris vero Os Idis bini, per vices annuum gerent n)agistratum. Habent item singia civitates juratos judices, sive scabin Ciqui a decurionibus sive consulibus Iguntur. Et ipsi autem perpetui surni sit sorte in numeliam consulum, Optentur. Neque enim eundem cosulem scabinum esse licet, praeter lbingam reruns bergam: ubi pars C sulum loco scabinorum judicia exerciCaeterum unus consulibus eis praecitur, quem scultetum vel judicem,

cant. Primariae tres civitates etiapraefectos habent singulos, ut dudumemoravimus, quos vocant burggrbios ineos quidem annuos fere

tranquillitatis urbanae, ac totius tertorii curam gerunt, causasque privatrum injuriarum et sanguinarius uucant, e pro iis multas irrogant. Husolum magistratum Rex in civitatibi creat, sed non nisi unum e sex vel o e numero consulum :usdem civi tis ab ipso collegio delectis. Iidem aitem consules ex omni civium nundro, dani quidem centum viros, alivo

247쪽

vero pauciores deligunt, qui sint capita nilii tu dinis, quasi libuni ple- bis cum quibus conani unicant Onti nunquam consilia de republica, dc ex iis cognoscunt postulata plebis. Vi-

tantur enim coitiones naultitudinis propter externorum omnis generis hominum si equentiam , nequando inseditionem rumpant , Ut nonnun-

quam factum est. Iudicia nobilitatis uis dices terrestres cum suis scabinis , praesidente Palatino , bis quotannis exercent in certis oppidis Infamia tamen causa, c status controversia, itidena ac in Polonia, ad Regis judicium penua et A terrestribus iudiciis provoca- tio est ad consiliano Prussita inde ve- ibo ad Regena . In oppidis vero iudiciaria potestas fere omnis est penes consules, exceptis paucis causis, quarem men tionem dudum fecimus, esse quae sunt alia ad burg grabios vel palatinos per tinentes: Sed eam ipsi consulas, quod ad privatorum imminum inter ipse si controversias attinet, cum iurato iu- adicio, cuius mentionem dudum feci- rarus, communicarunt. Ab eo vero tuis

dicio in priniariis quidem civitatibus . ad consules civitatis cuiusque, in cae ixem autem oppidis ad consilium to-t: a Prulliae inde porro utrimque ed

248쪽

busvis provocationibus ubi libet , cum quibus vult, cognoscit Plerumque etiam cognitionem delegat Caneellatiis de Iureconsultis. Alioqui prvatum neminem e Prussi Regi evocare licet, exceptis iis causis quae sunt fi

sci dudicii regii propriae Magistrati

terrestres juxta ac urbanos evocat diis duntaxat, quae in magistratu perperami praeter ossicium egerint 'esi mavulta consiliariis Prussicis eas dilegat, incomitiis cognoscendas Dilegat etiam vel iisdem, vel quibus vulcausas fisci sui , finium regendorurcum suis bonis, at dividundae inter se. tres de cognatos haereditatista quasvitem alias ab aliis ordinarii judicibi per provocatione ad se devolutas C mitia bis quotannis habentur in Prusia statis temporibus' Majo quide:

mense Mariaebursi, Septembri aute extremo Grudenti. Sed rudentii jam Toruniam, propter majorem cor moditatem urbis, translata sunt ljustis tamen causis ea quoque lotin utari possiunt. In iis comitiis a cossiliariis de republica in commune corsultatur, sive ultro, sive ex praescriptregio de provocationibus terrestriu

oppidanorum judiciorum cogn

scitu

249쪽

D E si Vo. 2st, stitu momnino judicia vel a rege delegata bes si qua sunt alia , exercen- tur. Cum ducalibus quoque rualis, seu ducis ipsius legatis, nonnunqi aua Elbingae ex foedere , vel Maria burgi, , constituta certa die conventus haben itur, et consultationes de legibus,, i aliis rebus communibus,, contro versiis. Non ita pridem in Prus si quo- que nuncii nobilitatis minoium ci- vitatum in comitiis adhiberi coepe-: runt, tributi sciscendi causari cuius de cernendi potestatem neque rex neque consiliarii soli usurpant Ad regni quoque comitia nuncii nuper adeo mitti

coeperunt Sciscitur autem cerevisia-arum tributum plerumque in usus pu- blicos, vel in gratiam regis: 3 non modo a cauponibus, veru metiam ab iis, qua eam in suos familiaeque suae privastos usus coquunt, penditur vocaturique ivplgo cisa vel accisa. Nonnun-iquam etiam de censibus agris domi- bus, bonis iacultatibus aestimatione ista, certa portio pensitanda decerauur. Variniensii episcopae subditi nil habent negotii cum comitiit S lus iis interei in praeest episcopus actaeinde iis, quae ibi constituta sunt, adipeculiarem conventum suorum refert,

tributo praesertim. Nec temere diit n.

250쪽

distentare solent ab episcopi sui: corventus Prusiaci sententia. Nihil tam vetat, ipsos arbitratu suo, auctoritte episcopi, capituli praeeunte, pculiares leges,&,ut vocant, ordinatine sibi condere, tributumque sciscret siti in etiam magistratus primari

rum civitatum non raro imperant cvibus suis tributum peculiare, ec os ras, aliaque onera in usus publicosibium suarum , adhibitis capitibus plbis. Portus maris tres habet Prusis

Regia quidem danensem, ibi

gensem Quorum hic in Habum

cum, ille recta in mare procurrit a calis vero Regio montanum siveii

ninbergensem, qua Praegola fluvius Habum influit. Atque hic quidem, portoriis: omni jurisdictione 5 is pendiis in ducis duo vero reliquit iplarum civitatum, quibus adjacet magistratus potestate sunt, vertai tamen, magistratus, inquam, Spermisiti vel mandato regio claudet divi aperiendi portus potestatem habet. Quod de tributo quoque heernendo itidem nuper constitutuest. Quod ad bellum attinet, si quis hostilis ingruat Prussiae, domestia communibusque plebi cum nobili. e viribus depellitur. Ac nobilitas