Respublica, siue Status regni Poloniæ, Lituaniæ, Prussiæ, Livoniæ, etc.-fdiuersorum autorum

231쪽

nem. Quam pensionem contributionem appellant. Ejus vero decernendae ujus est penes synodum provincialem. Exigend et vero penes eos, quibus epiri Opi cum primario suo collegio in sualuitque dioecesi mandaverit. Superiorum autem illorum tributorum , quae ilabi atque etiam nobilitati imperantur, exactio plerunque regis arbitratu,

ionnunquam de senatus atque nunciorum sententia per satrapias Om-ctiliaribus imponitur: Nec diutius id munus durat, quam ipsum tributum. Dis ientatio penes Regem fere, thesau-tarium regni manet. NonnunqUanae tamen d ipsa aliis comitiorum decreto mandatur. Dum haec recognoscimias excogitata est nova ratio comparandae in defensionem reeni militem-lue mercenarium pecuniae. Rex enim

enignissimus Sigismundus Augustus

quar am partem redituum regiorum in eum usum perpetuo reipublicae concessit. Quae pacis tempore in fiscum, in arce Ravens constitutum , deponitur. Atque haec habuimus in pnaesens , quae de ratione belli ac de universa republica Polonica in medium sterremus. Si quid praeterea requiritur, e recenti Ori- hus conlitialibus constitutionibus pe

tatur.

232쪽

Prusii Regia descriptio, Prussa Regia nobis reliqua est, quqiuamvis eodem cum Polonis regneontineatur, tamen quia peculiare corsilium publicum , peculiares leges, scculiari judicia oc comitia aeraritata que de belli gerendi rationem a reliquPolonia diversam habet antiquitus, his nunc separatim persequamur. Ne abs re fortasse uerit si de Ducali quoque obiter attingamus. Igitur ea par Pruiliae tiae nuncDucalis dicitur,ex ei tempore, ex quo devictis barbaris ponpulis sub jugum Christi missa est, si minicum episcopis sinis Sambiensi, Pomesaniens ad nostra usque tempora oridi ni Teuthonicorum Cruciferorum qui se de hospitalia. Mariae militiae Hierosolymitanae dixere,paruit. Cfjus ordinis praeses Magister generalis, socivero administrationis, iraefecti territoriorum, Praeceptores. Commendatores appellati sunt. Qui cum prcamicis de sociis, Polonorum hostes fa cti essent, armis eorum adacti quodata tempore, una cum episcopis in verba Regis Poloni jurarunt, taliquandiu maiestatem ejus comiter conserva.runt. Sed cum id deinde aliquoties, ad extremum nostia memoria Albertc

233쪽

Marchione Bran let argens Magistro, viro excelsi animi, mi et Diilitaris perito, auctore detractassent Sigis iundus rex senior, ut se poster os suos illa perpetua defectionum bellorumque rei olestia liberaret, Poloniae Litua. niae que tranquillitatem majorem praestaret fractis iis bello, id necessitatem deditionis redactis et partim decedentibus e Prussa, partim habitu religione abjecta manentibus, illum ipsum Albertum sororis sua filium singulari clementia pro Magis ro ducem in Prusii jussit ese, haereditariumque Principatum ipsi cum fratribus inpo-

seris eorum maribus attribuat, ea lege, ut ii in verba regis Poloni ritu solenni jurarent cum centum equitibus hasta- iis, quoties Cubi uius postularet, ei militarentum in senatu regni locum haberent itidem ac Magister habuisset. Extant pacta conventa. Ex eo igitur tempore pars illa Prussia amplain copiosa, duarumque episcoparum suppressione auctior, sub Duce est coepit, sumniam omnium rerum potestatem Rege tam e Polono obnoxiam habente, Varbitratu suo consiliarios sibi is gente, iraefecturas ac magistratus mandante. Vtinam quidem is sacra

intacta reliquisset. Nec plura nunc de

ora Ducadi

234쪽

centum annos sese recepit, receptae

quidem est a Polonis in societatem trj reipubl. sed leges tamen suas e instituta Te ultionibus fere hausta, vi post subactos, ferme extirpatos prisco dc barbaros russos dedisse ioncoloniarum e Germania importata retinuit Consiliun quoque a senatu regni seiunctum obtinuit. Habuit et ianinitio suum gubernatorem, a rege datum ted postea suppressus est hic maigistratus. Utitur autem omnis sermPrusii a ducalis juxta ac regia, jure municipali, quod Culmen se vocatur. Quoi tamen non satis certum est in hane usique diem. Eruitur id quidem e tenebri At colligitur, sed nondum in luce pro iadit. Solae Elbingensis,Bruna bergensis S rFraum burgentis civitates Lubecens lamplexa sunt, vel secum fortassis attulilere. Et quoniam utrumque id paucit capitibus continetur, in caeteris recurri tur ad Saxonicum, Magdeburgensen indeque etiam ad Romanum qui bi t. de rebus, neq; Culmen si aut Lubecens, neque Magdeburgensi S Saxonicci jure, neque plebisscitis civitatum , ausconstitutionibus regiis cautum est. Dec

235쪽

enim constitutiones 3 leges quascdam sapientis limus rex Sigismundita senior sartim toti Prussi regiae sal tim danensi civitati pectiliariter Eas. que auxit optimus ejus filius Sigismunmcus Augustus, cum in ea urbe ei iet ante annos duos, viginti ciuibus conscribendis nos ad fuimus. Non ita pride etiam, cum idem Reu comitiali decreto clarissimos, prudenti sinios ali quot senatores ad Elbingensem demdan ensem civitates corrigendorum quorundam erratorum habu suum causa cum summa potestate delegasset, condiderunt ii leges nonnullas, rebus locis, at- 'ue temporibus accommodatas. Quas nuperis qui fuit Princeps ejus lagatio iis, vir amplissimus, Stani aus Cariacor vius Uladis laviensis Episcopus, in lu- cem edidit. Vectigalia regia non ampla, sunt in Prussi, Eaque proveniunt pol tissimum e civitatum pensionibus , - gris iraediis insulanis, 3 praefecturis: Quartina tamen pleraeque donationi bus, venditionibus, Si hypothecis in impendia bellorum superioribus tem poribus accisae, aut prorsus alienatae sunt. Quod itidem aliis quoque vecti- galibus in civitatum jus translatis sa- ctum est. Verum ea detrimenta crebrisui butia populariter in gratiam Regis ori scitis

236쪽

m N CAEstitis vel decretis, superiori temporcompensabant irr. Metallorum ea regiferax non esii Fruges non maligne profert, linti m. lupulum eas lite merces trans mare mittit. Mittit c materiam fabi candis navibus balas,exornandiique domibus aptam , dc ceram cinerem, S bulbula coria, imo de arnes. Sed haec ei fere suppeditatiuisa Samogitia , ait uaniari hini seu

gum, haliarum rerum ad victum per tinentium majorem copiam eaedem regiones, Masovia caeteraque Jolonia ratibus navibus fluviatilibus lib. ministrant. Accipit autem ea vicissim transmarinis commerciis vina, oleum, aromata, saccarum . sal, halia condimenta mensarum telam etiam sannos laneos juxta ac riceos, inquas

praeterea mittit Lusitania, India diave cupedias Eaque omnia Polonis Lituanis russia transmittit. Hinc est vulgo simul Ac nobilitati res lautior, vestitusque Se habitatio cultior In vi

ctu quidem frugalitas prisca adhuc fer

me retinetur. Vtinam compotationes

essent moderatiores. Sed est incommune vitiivm Septentrionalium populorum. Ex tanaen compotationes Prus sis ordeacea cerevisia crassiore ferme Feraguntur. Vini non magnus est usus.

237쪽

istinguuntur Prussi, itidem a Pylo ni sacro dc profano ordine nobilitate ac plebe. Sed paulo nieliore est condi- tione plebs in Prussia . quam in reli tua Polonia. Eodem quidem cum nos i iu state jure S iisdem legibus utitur, praeb liogativis modo quibusdam inferior: i per quas tamen plebeii neque a boni, terrestribus , neque ab honoribus c magistratibus, neque a sacerdotiis, ne-ique a consilio publico arcentur. Nec

inobilitas modestam frugalis eos dedi-

.ignatur. Quin decedit ea quoque unal cum sacro ordine nonnihil de immu- initate sua , reipublicae, concordiael gratia Sacerdotibus justus honos ha-

lbetur, a catholicis praesertim. Monachil monachae cum nostra memorial praestritore Luthero domicilia sua reli-

. quis lent, manent ea etiam nunc pro-lpemodum vacua cruinosa, aliquot exceptis: quae sane anfrequentia sunt,&l incolentes ea contemptibiles Regis potestas in Prus sita minus est restricta, quam alibi Senatus constat duobus Episcopis, tribus Palatinis, totidem C stellanis, totidem Succamerariis, tribus primariis civitatibus quarum non mediocris est potentia Earum vero bini consules legati sive nunei pro singuli habentur, de altarnis dicunt sen

238쪽

tentias.Episcopi furit, Princeps senatu moderator Varmiensis in quaepsicopa me ius ejus nominis quinti pontifex maxinaeus, ultro petente. D. Sgismundo Augusto rege, amplissim Cardinalia tan ista Hosio, ipso libertissime assentienterante se annos, Cadiutorem, ut vocant, dedit, succcccxem l designavit, o collegium sacruraeceptavit. Sed revertamur ad instititiam. Est ergo Princeps senatus Prussic Varmiensis Episcopus Huic proximi tiCulmensis, qui olim eum anteibat lQgorum hic Theutonis Crucigeroi uita opera quodam tempore de Gnesne n provincia detractus , Rigensi addictu fuit, vehementer accisis reditibus d depiscopa,ecclesiaque in ditionem ordi i ni ipsius redacta. Ille vero, Uarmieti sis minquam , initio quidem Rigensis chiepiscopi metropoliticam auctorita litem agnovit. Nunc vero permulti liannis in nulla provincia censetur, Sesso illi subest in rebus ecclesiasticis Romani sPontifici: Magistrie ordinis domina a tum nunquam agnovit amiuitiam lasocietatem, cum, ipse plerunque Germanici esset sanguinis, libenter coluit nec sine malo ae detrimento suo lac clesiae suae. Ad regnum vero Polonia a ante centum annos certis pae iis cun ul

239쪽

i Rege Cari miro initi sese ad unxit. VVla dissavi ensis Episcopus habet non

contena nendas postelliones in Pomerania Atque ea tota ferme in dioecesi

ipsius es , indeque Pomeraniae clUO Ue Episcopi titulum is usurpat, sed ad Prus

sit cum consilium non pertinet Palatini sunt, Culmensis, Maiiaeburgensis, qui

te hac Libingeniis dictus fuit .Po-

ranicus Castellani, Cui mensis, Elbingensis, de danensis Succamerarii iti dem atque Palatini Civitates, Tortinensis, Eli, ingensis, lanensis, in singulis satrapiis sive palatinatibus sin- ae eundem ordinem servantes inter se in consilio mirem sui Palatini. Hoc si consilium Prusi: cum Consiliarios criarum Prussa e vocant. Diosa ipsos more aliorum juratos esse oportet. Vatiniensis tamen Episcopus diversanab alii juris jurandi ratione mi foraulam pacto p Naescriptam habet. Nam is, Rex es in Prussia, ipso praesente sininus, nonnullis magistratibus Prus sicis ad id delegatis in arce Mari ebur- sensi, praeeunte verba aliquo Episcopo, urat Civitatum delegati injurati ad leonsilium admittuntur, aliquo ne pri- ellegio, an per abusum, nescio. Habent autem consiliarii Prustici sua loca, lius dicendae sententiae in nrplissimo

240쪽

totius regni Polonici consilio Verum ea loca ante aliquot annos post aictium Lituanorum accessione senatum aliqua ex palle variata sunt, ita tamen, ut nihilominus Episcopi inter Episcopos, Palatini inter Palatinos , Cailallani inter Castellanos consideant. Ad calcem peris huius ea singula secundum novam constitutionem Comiti illem inter alios notata si int Palatin rum iurisdictio de auctoritas in Prusi iamajor est, quam in caeter Polonia. Pe- nes eos sunt multae: supplicia delin-nquentium rerUnaque iudicatarum executio Tranquillitatem quoque publibicam in agris 3 extra urbes ii praestant ii Castellani is Succamerarii eodem sunt jure quo in Polonia De Episcopis paulo post dicemus. Praeter hos autem magistratus, habent rusti thesaurarium, praefectos arcium , sive capita ineos gladii ero , judices et scabinos: verum ii non pertinent ad consilium. Thesaurarius est,qui pecuniam omnem dc rationes a praestaliis de administris

regiorum bonorum, proventuum, atque etiam tributorum publicorum

exigit. vel ipse adminissrat vel thesaurario regni tradit olim is oeconomus sui seu procurator Mariaeburgen-

ss. Gladi seros singulos habent Cui

mensis