Josephi Mariani Parthenii Electricorum Libri 6

221쪽

gax ELECTRICORUM

obstrepit, & Disas pubes diverberat aures. Osanquam hoc de numero nostri ornamenta lycei , Et duri quondam solatia muneris , hic vos Et vobis similes aequum est excerpere ; origo Quos commendabat non selum clara; sed ardens Discendi studium in primis, atque unica Virtus Nobilitas. omnes cepistis debita vestrae Praemia virtuti & spectatis moribus; uno Excepto tantum , flevit quem Gallia raptum Ante diem , primoque elatum flore juventae. Verum ut sedulitas discentum attenta docentem Allevet, & duros possit lenire labores ,

ε -- Longe alia hic vitae , qua non iucundior ulla , ctore infli- Est ratio sa . Sacro perfecto munere primum s

Parietibus septum , qui me mihi vivere aventem Secernunt turba , spumans ubi proluit ora Nectareus liquor ille, aganippidos Hippocrenes Quem fonti Aoniae modo suffecere Sorores ,

quentia, inter quos maeti ex prima.

ria tum romana tum extera nobilitate numerabantur . Horum indicem texere & longum nimis esset, Ac supervacaneum. Atque hi quidem sere omnes nunc ad summos hon res evecti sunt; uno tantum, ut ait Poeta, excepto, quem immatura mors

abstulit. Is est Fridericus Columna, qui statrem, nunc S. R. E. Cardina. Iem amplissimum, tune Pontificium ad Christianissimum Regem Legatum sequutus Parisiis non sine bonorum omnium luctu ob eximias nobilissimi iuvenis virtutes elatus est. ab Vitae ratio, quae hic ab a ctore describitur, non est ex ingenio conficta, sed uti re ipsa ab eo. dem institui ac teneri latet , fideluter exposita.

222쪽

LIBER VI

223 Seribere tunc versus iuvat, aut versiare Poetas a Lectos e paucis, & Phoebo digna loquutos.

Poetarum Detis

Quam

o In longa hae Poetarum ae easione, Navagerios , Uidas, Casas ,

Harorum Uirorum e societate Iesu, Frazastori , Uarchios enumerat, &quos auctor persequitur , enumera- copiose laudat. Bernardus vero risistione Prtasse a non Ilis affectatae sus dimidiameentesimi cantici, quod ostentationis notam incurrisse judica- egregii Poematis, Amadis inscripti, hitur . Sed hanc ipsam notam, tur- Postremum est , partem in rem pem sane atque odiosam , facili ne- sione illustrium sui temporis Vir gotio poeta noster a se deprecatur, rum ac Foeminarum consumit . idoneorum auctorum, quos sequutus Multa cum in toto Poemate , tum est, exemplo , tum externo , tum in hoc ipso cantico ab Auctore dicta domestico . Atque externum quidem praeclare; illud vero praeclarissimum, exemplum ei Praebuit celeberrimus quod , opinor , a poetae nostri senis Poeta Areostus, qui oriandi sui can- tentia non abhorret ; nimirum, sitico quadragesimo sexto bene longam cui prolixa sortasse nimis & longior Virorum ac Foeminarum illustrium, ab se instituta enumeratio lastidium aut familiarium seriem contexuit . creet, facile , praetermissis aliquot Idem praestitit Petrus Angelius Baris paginis, huic incommodo occurri ponsaeus nobilissiimus Poeta Latinus, se . Placet hoc Ioco Tassi ipsius cadi lib. . Cynegeticon , ubi, captata Oc- mina afferre Se ad aliun par, ehe ia tempo abbia confunis In Iod, quos Dama, e quet Signore In van; passin tre carte avunto appunto , Ne mi di an biamo, onde n' aetendo onore ἰ

gno mi Gglio non poter memoriam molai far, ebe so demi di glaria.

Hoc vero, quod his postremis versi-hus queritur Tamus , se nempe plurimorum , quos nominare voluisset, cum laude mentionem facere non

posse; id quoque est hujusmodi, ut ad

Parthenii nostri ingenium prolatum,

eiusque sentiendi rationi maxime comsentaneum sit, qui quidem vehemenister dolet se multos, tum ex domesticis, tum voro praecipue ex externis omni

223쪽

zz ELECTRICORUM

Quam iucunda meum perfundunt gaudia pectus , Delphice vel tua , Vel tua cum , uberte , legendo Carmina non satior . quae vis i quae gratia utrisque Dissi is

omni certe laude cumulatissimos eoactum praeterire. Atque haec quide externa exempla sint. domestica vero auctori nostro

suppeditarunt, & Iacobus Wallius , R Sidronius Hoschius, & Mathias Sa

hievius, & omnium recentissimus Jacobus Vanierius , Poetae omnes

egregii atque illustres , qui & ipsi

amicos sodales suos, aut poetica la de Praestantes, aut alio quovis doctrinae genere insignes, commemo-xant , 3c meritis laudibus ornare minime dubitant. His adcensendus est Joannes Mariana , qui suos, quos h buit in Collegio Romano, contuberna Ie quandiu in eo diversatus est, Ionisga Se ipse enumeratione , nec sine elogio, recenset in praefatione ad V. Card. Bellaminum, quam prefixit scholiis suis ad vetus & novum TestamentumLutetiae Parisiorum imia pressis an. Izo. Quare poeta noster minime reprehendendus est, qui quod fixit, tot gravissimorum doctissim

rumque Virorum exemplo praeeunte secit . Virtutis enim ac sapientiae ea natura ac meritum est, ut a quovis , in quoqunque ea tandem eniteat, iure laudari & possit & debeat. Qui alium laudat, modo vere la det , non se ipse laudat, quod odi,

sum certe est, & ingenuo ac liberiai homine indignum; neque vero si ex communione vitae aut sodalitii suquid laudis in ipsum laudatorem reocidere videatur , id est huiusmodi , ut insulsa atque inepta quadam mindestia a merita perspectae virtuti la de tribuenda, quenquam debeat de

terrere .

Non autem est De loco omittendares, observatione utique digna, quod fore Omnes, qui in tam longa en meratione clari recensentur e Societate Iesu Viri, aut magistros, aut condiscipulos, aut collegas, aut con turbernales, aut certe amicos, & de facie cognitos auctor habuit, quam- paucissimis exceptis , quorum tantum ad eum delata sunt opera, aut fama pervenit. Ego vero , qui has adnotationes scribo, singulorum n mina subiiciam , Sc unum tantum , aut alterum ex iis, quae ediderunt, operibus, brevitatis causa, proferam , prout indicatici ipsa de opere aliquo ab auctore facta admonebit. Neque enim mei instituti est operum in unoquoque editorum absolutum Per festumque catalogum concinnare.

224쪽

LIBER VI.

22sDissimili in genere t ut similes nolim ; usque adeo mens Assicitur mire , & vario discrimine gaudet. Alter sa) enim dignum sortitus Apolline nomen,

os animum que Deo plenus , trans nubila fertur Pindaricum per iter gradiens sublime ; iacentes Sub pedibus terrae vanescunt; altius ille Evolat, & celeri tendit super aethera penna . Quid λ cum digressus caelo delabitur imos Ad manes, penetratque profundum acheronta λ quidὸ idem Divina pollens cum rebus inanibus arte Phoebeam insipiratque animam , inducitque loquentes. At purus liquidusque lepos, atque ipsa venustas Joannes Est alter b , cum pingit humi nascentia fraga , Foiartus. Et tanto Aonidum perspergens nectare condit, Ut non illa magis sapiant iucunda palato , Cum large mensis praedulci pulvere sparsa Album purpureo superinduxere colorem.

cc raverius Bettinellus sub nomine Diodori Delphici italica sua Pommata edidit M. I7ss. Mediolani, typis Marellianis . Qui hune praestantissimum Poetam legerit, talem profecto, qualis hic ab auctore nostro describitur, agnoscet, ut iure clarissimis duobus illis italicae Poesis luminibus Frugonio, & Algarotici tertius adis

censeri meruerit.

ι Ioannes Baptista Robertus, ora tot excellens S Poeta elegantissimus plura in utriusque iacultatis gener scripsit S vulgavit, atque adeo in dies seribit atque evulgat. Inter cae tera , venustissimum ejus exstat Poema italicum de Fragis, in quo mira vis ingenii certat eum elegantia sermonis . Editum hoc Poema suit Bononiae, anno I s . reculam Mediolani anno I 34. Habemus etiam eiusdem latinos Hendecasyllabos, qui auctoris in latina quoque Poesi singularem praestantiam docent.

225쪽

er6 ELECTRICORUM ,

Et vero interdum menti calor incidit; ut cum

Aspicit Harmoniam ca) stellata in sede sedentem ,

Sidereasque vices, Lunae Solisque meatus , Et varios certis moderantem legibus orbes Concentu summo; tum consectatur eandem Longe diffusam lateque per omnia , nec non Cuncta adltringentem numeris; ac denique eburno Pectine pulsantem cytharam audit. & ore cientem Dulce melos. tam iucundo quae carmine Vates

Persequitur , liquidisque modis , ut iure videri

Paene ipsam queat Harmoniam superare canendo.

Nec minus illectum capis, & me saepe legendo Culte tenes Roti F ei seu plores fata Phegauit ,

so Aliud indicatur Poema Italiis

cum eiusdem auctoris Harmonia inscriptum . Prodiit Bononiae apud Laelium delia Volpe 1732. Hoc autem loco minime praetermittenda est eius venustissima oratio habita ab ipso in Bononiensi Accademia, quam Dis stitutum vocant. Oratio est de Pucturae, sculpturae, Architecturae a tibus ἰ tanta autem harum ipsarum artium tamque intima reconditaque cognitione perscripta , tanto etrusci sermonis nitore elaborata , ut eam semel, iterum, tertio, atque eo saepius legerim, nec vero satiari potuerim . Atque huius quidem eloquentissimae orationis majus a me Praeeonium fieri non posse video , quam si eam cum disertissitna Lastesii epistola, de qua supra mentionem feci, conseram; etenim, quod latino se mone Lastesius , etrusco Robertus perfecit, singulari uterque & rerum, quas tractant, peritia, & eximia se monis , qua res ipses efferunt, ele

gantia .

b Carolus Rotius in Arte Rheto

rica praeceptor auctoris , orator e

cellens & Poeta nobilis. Aliquot eius elegiarum argumenta hic indicantur. Phegaesi nomine intelligendus est Ioannes Baptista Fagivolius Florenistinus, qui eo carminis genere, quod Bernesium appellaui, maxime exin

226쪽

LIBER VI.

22 Seu Cererem laudes; seu munere Vatis Q amici

oppressus, subitas persolvas carmine grates, Denique ad affusos facias seu verba Quirites. Tum recolens animo felicia tempora , cum me Egregius pulcras formabas doctor ad artes; Depastor passim Veneres atque aurea dicta , Meque mei ad normam doctoris fingere conor. Progredior connexa legens, quae tu ipse Camoenis Attexenda tuis curasti; atque illa legenti Splendida Apollinei occurrunt duo lumina coetus

Egregii Uates b , & Phoebi numine pleni.

se ieritis. celluit. Vix Rotii earmina in publicam lucem prodierunt, non defuere, qui haec Ovidiano stylo conscripta esse vulgarunt; quasi vero Ovidii rationem sequi atque imitari recte accum laude nemo posset . Caeterum elegantissimus hie Poeta idiantis non est ; sed eius lare carmina ad Tibulli nitorem, interdum etiam ad Propertii majestatem accedunt ἰ nec vero non Catullum ipsum imitatus est iu nonnullis elegiis , ut in ea ,

quam initio operis Ioanni Antonio Vulpio scribit, & in ea , qua Ph gauli funus deflet , R amicissimum sui Poetam merita laude celebrat. G Innuitur hie Franciscus Gri-maldus, Rotii amicus, & Poeta excellens. Quae laus Ovidiani perperam Carolo Rotio ama est, Franei seo Grimaldo iure optimo tribuendam esse censeo. Grimaldum enim Ovidianum esse & aio, & admiror. Dissicillimum quippe est Ovidium pro he imitari, S ita duas res, quae in

ovidio eminent, temperare, ut ni

hil facilitas carminis de nobilitate detrahat, nihil nobilitas de facilitate decerpat . Scripsit Grimaldns Redidit tria carminum volumina, primum de Vita Urbana, alterum da Vita Oeconomica, tertium de Vita Aulica . prodierunt Romae diversis annis, nimirum 1723. I 38.174I.

ab Intelligenda sunt carmina Aliamnsi Nicolai , & Bartholomei Bois schovichii , Rogerii fratris . De AI-phonis Nicolaio, Theologo Caesareo , & Sacrae Scripturae in Collegio Florentino Interprete disertissimo

multa

227쪽

ELECTRICORUM

2 28 Incertum est primam mereat quis laude coronam . Par lepor ambobus, par gratia , parque duorum Est meritum , quos tecum una decus ille Palestrae Vulpius Euganeae formis decoraret iisdem , Queis impressa nitent summorum carmina Vatum . Te quoque saepe manu,Charitum pater, atqueLeporum

Deisus o Bassane Q , tero , qui lingua doctus utraquems ' H litia & iusta varios Heliconis Alumnas

Induere ornatus , utranque & sumere pallam, Ausoniam facis, & grato discrimine tuscam. in etiam, subitus cum sic tulit ardor, easdem Interdum omnino incomptas, nulloque paratu Conspicuas prodire iubes s sed qua libet arte Componas, aut quo tu cunque incedere cultu In meis

vit Patavii an. I Ioannes B ptista Robertus, supra a nobis la datas . Locus Poetae uostri, in quo ait, Bassanum iubere interdum Musas prodire incomptas , de eo PD malum genere intelligendus est, quae humiliore quodam, & prope ad familiarem sermonem accedente stylo conscripta a Bassiano sunt. Quod quiadem Poematis genua cum in primis lepidum ac venustum habetur propter nativam quandam simplicit tem, nullis adscitis exquisitae artis pigmentis fucatam, tum vero propter hanc eandem ipsam causam maxime

dissicile ac laboriosum est . Diqitigod by Cooste

mesta exstant publici iuris facta , ae Praesertim eruditissimi in SacramScri-Pturam Commentarii, pluribus voluisminibus comprehensi , R diversis annis FIorentiae editi . Porro h

Tum duorum carmina una cum car

minibus Rotii prodierunt typis C

minianis an. I ΦI. , curante Venu

stissimam & nitidissimam editionem Joanne Antonio vulpio, Viro docti Liuno , & de Humanioribus litteris uemerentissimo. ab Iacobus Bassanus summa tiegregii Poetae, & praestantissimi oratoris laude floruit. Eius elevantissuma carmina tum latina tum italica a cum ipsim vita vaesanda cur

228쪽

LIBER VI.

Iusseris, aeque oculos rapiunt, & pectora mulcent. Nec te non soleo dextra versare frequenti,

optime Burgori a) , docto qui carmine plures

Persequeris Physicae partes; liquidum aera nempe

tionem eum Iaude heimus, constria

o Horatius Burgundius, Vie lufacultate Mathematica insignis, quam viginti septem annos in Collegio Romano professus est , septem edidit philosophica Poemata, magno in pre tio ab eruditis ac doctis viris habita , quae hic ab auctore indicantur . I. De Volatu. a. De Natatu. 3. De Incessit. 4. De Motu sanguinis. s. De Respiratione. 6. De Fluminibus . 7. De Lue bovilia. Horum prima quatuor leguntur tomo I., qui inscribitur Carmina Passorum Arcadum,R

mae edito an. I 2I. Consequentia dus leguntur tomo 1. eorundem carmianum edito Romae an. I7s6. Postremum exstat tomo 3. pag. 6 . Operum

clarissimi Ualisne ii . Plures etiam edidit Mathematicas, quas vocant,disis sertationes, quarum notitiam si quis velit, Ladvocatum adeat, & tomum primum eius Dictionarii Historici coniassat . Burgundii perhonorificam he

tionem faciunt . Mucietus item in opere , quod inscripsit observations Mathematiques egregium de Buris gundii doctrina testimonium reliquit. Venustissimum etiam exstat Hendecasyllabum in eius funere a Ioanne Baptista Rob ecto, de quo supra men-ptum. Neque vero in postrema Bu gundii laude , ponendum est, quod Rogerum Bostovichium , cum M vhematicam doceret, discipulum habuerit , eundemque in eadem lacuulate tradenda sibimet ipse sufficiendum curaverit. Vir fuit plane egregius , & ob singularem doctrinam ,3 vero multo magis ob eximiam pietatem immortali memoria dignus. Natus erat Brixiae illustri Familia ;contempta generis nobilitate Societ

ii Iesu adseribi voluit, in eaque utilatastissime vixit, ita religiosissime decessit an. I i. Rector Collegii R

mani . elus funus omnes Collegii Aialumni singulari doloris significatione prosequuti sunt; iuniores praesertim, quibus ob suavissimos mores erat carissimus ; horum efflagitatu eius ima go, inter illustrium virorum,qui Collegium Romanuum honestarunt ima gines, collocata fuit. Parthenius vero noster, singularem erga se optimi Patris benevolentiam olim experatus oblatam hanc , perhonorificam de tanto viro mentionem laetendi, opportunitatem elabi sibi minime passus est . obiit autem , uti diximus anno 174I. Kalendis Martii. Horatius

dius

229쪽

ELECTRICORUM

Quo pacto volucres , quo findant aequora pisces Incedant qua lege homines, qua lege reponant Crura ferae ; qui sint moduli, quibus actus oberret Venas, & toto fundatur corpore sanguis; Inde micat certo saliens arteria pulsu . Τum super haec certum teneant quem flumina cursum Addis, & attramis veniat qui pectore ab alto Spiritus , exponis; demum quae tabida pestis Corripiens armenta boum det funera passim , Sternat & insontes indigna morte iuvencos. Haec unus tam multa doces; tam multa docentem Indi visa comes , lateri quae semper adhaesit Fida tuo, haud unquam passa est errare Mathesis. 8 veterum siquando trium divertere ad hortos L Vatum a , perpetuis halantes floribus hortos, Et iuvat electum Musis contexere sertum. Tu mihi, praecisis, qui possent, sentibus aspris obsepire viam, aut incautum laedere, callem Commonstras tutum , clarum cui Cinthia nomen

Clara dedit; praesens nivei ol tutela pudoris,

ca Ianuarius sanchez de Luna sce Poetis passim Oeeurunt, x quae

Neapolitanus indicatur. Edidit is Nea- non sine gravi Mensione ab incauta Poli an. 2737. egregium Commenta- praesertim iuventute leguntur. Ediis rium in Catullum, Tibullum &Pro. dii praeterea grammaticas Grecae Iii Pertium, quo in Commentario, prae- guae Praeceptiones , magno in preis terquamquod locis obscurioribus Iu tio habitas, & vulgo expetitas. Nunccem attulit, adolescentium pudicitiae Philosophiam in Collegio Neapolitaia cavit , amputanda videlicet, quae no docet, magna ingenii fama, nec

parum honesta in lascivientibus hi- minore auditorum stequentia. Disit irod by Corale

230쪽

LIBER VI.

o i nostrae decus eximium , & pars maxima famae . Nec minus ostendis tutum per devia callem Tu mihi, Venturi ca) , cum subterranea tusci Claustra lubet penetrare Enni; tu crimina , sontes , Poenarumque doces formas & nomina mille Ignarum. duce te Ditis per squallida regna , Et formidandam tetra caligine noctem Securus gradior; non ut, praeeunte Sibylla, Certior Aeneas eadem loca viserit, omnesque oras tartarei quondam peragrarit Averni . Me quoque confines per tractus ducis, ubi igni Lento eXercentur , regio quibus altera summo Certa polo debetur; sed non ante volare Illuc concessium , prorsus quam quidquid inhaesit Terrenae faecis, labesque excesserit omnis. At vero, aethereas caeli remeare sub auras Cum placet, & superum coetus lustrare beatos , Idem rursus ades, perque omnia ducis, aventem Discere ; felices animas quae digna receptet

comprehensum , ae longo midio suba.ctum atque elaboratum , de Universa poeticae Artis ratione; in quo etiam quid ipse de Poetis omnibus comne autem Graecos, & Latinos, R It Ios, & externos & domesticos Iemarat quid, inquam , ipse sentiret , libere non minua , quam vore Pr nuntiavit . o Pompeius Venturius, acer rimi ingenii & iudicii Vir, luculemtissimum Commentarium edidit in

Dantem Aligherium, saepius recusum atque omnium paenae manibus tritum; novissima hujus Commentarii impressio facta est Venetiis I76o. Reliquit opus nondum editum , nec foristasse edendam , multis voluminibis Pompeius