장음표시 사용
211쪽
communiter id. Leg. Larm. hie. cap. s. Vnde resolues.
I. Quando bona restituenda, siue debita quaecunque , sunt incerti, hoc est,cum cui debeantur ignoras, aut adire non potest , aut illis restituere, tunc si ea habeas sine delicto,ut si inuenisti, vel amercatore Verbi gratia, per errorem accepisti duas ulnas panni pro una iam is discelsit nec scis
quo abierit, teneris adhibere aliquam diligentiam inquirendi; post quam si spes non sit sciendi dominum , probabile est quod non tenearis ea dare pauperibus, licὸ ita plerique cum D Thoma sentiant, sit magis pium,ac practice suadendum sed
possis tibi retineres, ut docet Petrus auar quem sequitur a .hie, di Lus l. 2. e. q. ub. . num. 63. idque Diana p. as. 3. matr. . dicit esse tutum in praxi .si ver ea habeas ex delicto, ut furto,usura, dic.teneris ea restituere pauperibus, vel Ecclesiae
hospitali, c. quia debet tunc fieri restitutio me- Iiori modo quo potest,ut saltem, cum corpori do
mini non prosit,prosit eius animae dum in pauperes expenditur. Ita com niter Doctores , ut vide apud
a. Qui multis minutis furtis, v. g.olei,paniS,Vini&c damnum intulit multis civibus, eum teneri restituere, non pauperibus, sed ipsis civibus, minoris deinceps vendendo, aut maiore mensura, donec veniatur ad aequalitatem dicit Molin. trisqueet de Mesb. dicunt esse probabile, quod possit dare pauperibus,praesertim ciuitatis eiusdem. 3. Quando bona sunt certa, ordinarie restitui debent possessori iusto, quo accepta, sunt vel eui damnum illatum;elli is non sit immediatus domianus. Vnde quod acceptum est a depositario, commodatario , conductore, custode, administratore, debet, non domino, sed ipsis restitui quia alioqui ipsis fieret iniuria, si iure possessionis, detentionis, custodiae , aut utilitatis spoliarentur damnum atque lucrum cessans compensari deberet. . Excipitur tamen hine . Si eorum nihil intexesset, ut si sine illorum damno, infamia, domino
restitateretur. a. Si probabiliter ipsi putarentur rem absum
212쪽
. absimpturi, vel ablaturi cum iniuria dominii quomodo bona Ecclesiae non Praelato dissipatori, sedi portiis Capitulo restituenda lunt. Item accepta a. filio familias pupillo, furioib, uxore, religioso, si sint ex iis bonis, quorum administratio ipsis non
correpetit,plerumque relli tuenda sunt patri, tutori, marito, Praelato. Sic etiam si bona alicuius publiea
fisco addicta sunt:tunc enim depositum,4 similia debita, fisco debent rcddi. s. Cum quis ignorato domino, cui restituendum erat, non praemissa aliqua diligentia , pauperibus distribuit, non satisfacit domino postea comparenti:seeus si diligentia sit praemissa. ιd Lusi. 23. o. Cum dominus quidem scitur, sed ei mitti non potest sine sumptu , tunc si res male accepta est, tenetur restituens aliquas expensas ex se facere; si autem en aecepit, non nisi expensis domini. Quando nullo modo potest mitti, expectandum est ad tempus , in si adhuc non sit spes . reputatur
7. Cum quis accepi rem alienam a posse rebonae fidei putante rem esse suam, cum non sit, tum si quidem interuenerit aliquod iustum pactum , ut depositi,commodati,pignoris,&c.illi restituendum est in non domino Qui tamen ex charitate mo, pendus erit i id ei profuturum putetur, sine alte rius graviore incoimnodo,infamia,&c Hari. A p. l. m. r. Si autem aliter accepta est,tunc vero suo domino restitui debet, si eum nouisti,&absque incommoclo eri possis. 3. Quando a fure vel alio venditore quis emit, sue mala siue bona fide rem furtiuam tenetur
probabiliter sentiunt .posse reddi furi ut ab eo pretium suum recuperet quia non constituit rem peiore oco, quam ante fuerat; consequenter ipse non infert domino damnum. Mod Nau. Iriuial. 7 A. I. L .admittunt cum hac limitatione:si mox
di non post longum tempus contractuna rescindae vel
213쪽
183 Lib. II. Tran. m. secvel si certo sciat furem redditurum rem domino:
vel si dominus rei sit mortuus, aut absit, ita ut conueniri non possit. Quod si autem pretium suum recuperare non possit a venditore itenetur reddere domino, sibi damnum ascribere. Qubd si porris sciens rem esse furtiuam emat eo fine, ut inuento vero domino restituat', tunc si emit paruo pretio, tenebitur id ei dominus refundere , cum utiliter eius negotium gesseries secus autem , si pretium esset fere aequale rei; tunc enim lassicit refundere ad arbitrium viri prudentis tantum , quantum Videtur meritus rem domini utiliter redimendo. v. Lus.l. c.e. 14 d. 3 Dian. . a. t. I. s. 3. 9. Si bona fide rem alienam, .g equum emisti ab altero,v.g.Petro,& vendidisti tertio v. g. Paulo, postea cognoscatur esse Ioannis , eoque repetente a Paulo , Paulus repetat pretium a te,existimat quidem probabile Nau. 9 Dian. p. I. rom. 8. R. 68. non teneri te Paulo id reddere, si in nullo factus sis ditior sed lassicere,si tuam actionem, quam habes in Petrum , ei cedas. Verum Sorus, Salon, Less M,Sarr. Bonae de rest. q. p. a. rectius docent, teneri te , exigente PauIo, contraditum rescindere,
despretium restituere; tum quia vendidisti rem vitiosam tum quia teneris de uictione emptori, nec eum potes remittere ad illum cum quo nihil habet negotij. Quod si tamen Paulus cum possit, tibi non restituat equum , sed Ioanni in hoc ipso impeciat, quo miniis pretium tuum possis recuperare , nec tu teneris ei pretium ab ipso acceptirna restituere. Bonae Lessus , . ide Trullen cap. odisput. . Suaeres. Cui restituendi ,siue dandi sint thesauri, alia inuenta,quae habentur pro derelictis. Resp. Quando nullius domini sunt iure naturali&gentium fiunt primo occupantis. Potest tamen per consuetudinem , MIegcs aliter quid ordinari, quod seruandum est. De quo id Less. a. c. s.d. Io.
tauaros. a. An, cui restituenda, quae capiantur venatione iuste prohibita.
Resp. Id aestimandum partim ex iure natur
214쪽
partim ex consuetudine, legibus, ac iuribus par
resoluitur hic Casus. Venator iniquus tenetur restituere saltem damna,quae segetibus fructibusque infert. DUBIUM VI. De rebin qua debent restitui. ARΤΙCVLVS a. Suid debeat restitui ab inferente iniuriam materialemeantiumsue a possessor bona ei ZRespond. Qui bona fide damnum intulit, aut possidet aliquid , de quo postea melius cognoscit, tenetur,ne incipiat esse possessor malae fidei, detinere alienum , id tantum, de non plus restituere, quod ex ea re ipsi superest, una cum eius fructibus, si extent, vel quatenus inde factus est ditior; praeterquam si dominium sibi comparauit per te igitimam praescriptionem. Ita communiter Doctores. Molin. Saneh. F. tib. 2. cap. 6. Bonac. d.1 q. I l. I. Lum . 3.t.2.c. 3. Vnde resolues
r. si vestem v.g. bona fide donatam a fure audatio, portasti, ciere attriuisti, ac postera dominus Compareat, teneris eam, aut aequalem ei restituere, ire insuper persoluere quantum attrit est, si alias vestem aequalis valoris attriuisses si autem eam amisisti,aut ablata tibi est,&c.ad nihil teneris. Bο-
Si autem res,quam a fure bona fide accepisti siue donationς, siue emptione intim cou sumptibili , , eamque cum tuis miscuisti, ita discerni nequeat, etsi deinde deprehendas furtiuam fuisse , non teneris restituere Nauar. S3ω.Sur Lus Bonac.d. r. q. 3. I. quia per istam commixtionem bona fide lactam est in te transatum dominium, colligitur lex L. Si alieni nummi FGIAM. Neque est ratio, cur haec potius quam illa pars censeatur aliqm,at et que adeo periit obligatio realis,in tantum manet
valde probabile, iurique naturae conlarme, qMQd i
215쪽
verus dominus rei illius ablatae, permixtae quamdiu totus cumulus extat retineat ius in re. vi ex isto cumulo sibi satisfiat ante alios;im po sit ex eo occulte accipere. a. Milites bona fide militantes, intellecta postea belli iniustitia id tantum restituere debent quini. adhuc habent ex praeda a quo facti sunt ditiores.
3. Qui bona fide per inculpatam ignorantiam celebrauit contractum , quem postea usurarium esse cognoscit, non plus tenetur, quam factus est ditior. id Lum lib. r. 4. Possessorem bonae fidei, si adhibita diligentia inclinet in eam partem,'ubdies non sit sua,teneri aliquid restituere iuxta inclinationem, docet
1mm .vit putant ad nihil tenerici quia possessio contrariis rationibus non conuincentibus praeponderat. Idem docet in . apud scob. t. c. 3-Π.2 4. a 6. Si neglexit investigare veritatem , deinde sciri non potest, dicit Palatis I.e.ad nihil teneri. s. Si bona fiderem vendidisti dono tibi datam teneris restituere pretium t quia laetiis es locuple-rior: satis debet esse tibi non habere minus, cpiam ante. Quod si tamen apud alterum res est is reddere tenetur. Ibid.θ in .ev.9AΣ.-l. Leά. l. a.
6. Si bona fide rem ipse emisti, Qvendidisti sciue Iucro, nihil teneris restituere;sed solus is,
Si rem alienam bona fide donasti, non dona- aurus aliam,si hanc non habuisses, ad nihil teneris avia non es factus ditior secus si aliam donatur, suisses quia tunc parcendo tuae factus es ditior9 vel si aliquid accepisti in remunerationem Borumst. l. 7. c. Iris c. d. g. 4 aliena redueratus es tanquam instrumen-xo v. g. frumentum alienum alth deportatum venia
dii i vel pecuniam alienam negotiationi expo- ωisti,non teneris Mudauertim restituere;quia non .
216쪽
est fructus rei alienae, sed tuae merae industriae:tales enim fructus dicuntur merae industriae, quos pia natura ex se tillo modo gignit, sed tantum concurrit ut instrumentum OperantiS. arma. n. 3 ex
9. Fructus omnes rei,sive ij sint mere naturales, hoc est , qui vix ullo hominum labore egent , ut foetus animalium,arborum ,herbae, gramina; siuesnt simul industriales, siue mixti, hoc est, ad quos aeqv , aut magis hominum labor cum natura concurrit, Vt .g. segetes, 'liae serendo gignuntur; item vinum,oleum lana,&c quo etiam referuntur pretia locationis domorum umentorum,&c qui fructus ciuiles appellantur; hi inquam fructus reis percepti in extantes sint , domino restitui debent deductis tamen expensis propriis in aestimatione laboris. Et quidem pretium locationis ex re aliena debet domino restitui, licet is rem, si penes se habuisset, non fuisset locaturus v. Lar. e. Si tamen fructus isti reales bona fide possessi fuerint tempore a lege praescripto ad usu capiendum illos quod si adsit titου lus , est biennium inter praesentes, inter absentes quadriennium is autem non adsit titulus, annicio cum bona fide non sunt rectituendi, quia sucapio transfert dominium Sa
ro.Si a fure accepisti siue bona, siue mala fide
rem usu consumptibilem,V. g. inum,oleum, triticum, Ne cum propriis ipsius serti, rebus permixtum, ita ut discerni non possit; non teneris restituere, fur ad restituendum sit potensu quia iurpe commixtionem istius rei cum propria, acquisiuit eius dominium, atque adeo illud tanquam verus eius dominus potuit transferre Nauar.
Luid debeat restitui ab infreme iniuriam formalem, seu mala ei damniscatore seu possessis Resp. Id iuxta supradicta aesti mandum a quanti irate tum iuris,'iiod alter habet, tum damni, quod iniuste infertur;cui aequale reddi debet, nisi aliud de
217쪽
de damnificati mentem consensu rationabiliter
x. Si damnificatus habeat ius in re,in qua damnum est passus, restitutio ei facienda est in solidum t si autem tant im habeat ius ad rem, restitutio facienda est pro quantitate iuris , consideratis circumstantiis quia non debetur solidus valorret . quae expectabatur , elim tantum sit in spe, multis modis possit impediri. a. Qui in loco pubΙico suae ciuitatis contratu .stam prohibitionem pascit, vel ligna caedit, non tenetur ad restitutionem , nisi communicati grauiter nocuerit,V. g. stirpes incidendo, arbores aedificiis idoneas sternendori quia rationabiliter praesumitur mens Reipub non esse, suis membris vim publicorum locorum rigidius prohibere, quam sub mulcta soluenda,casu quo deprehendantur.
3. Grauilis tamen peccaret,in teneretur ad rectitutionem, si quis pasceret in loco alicuiuipri- .uati: etsi etiam hic praesum aliquando possit de Consensu Domini.qui saepe non intendit ut fiat restitutio, sed ut deprehensus poenam luat. . . Qui Venantur,vel piscantur in locis alteri Iocatis, veralia prohibitis , saltem si ea conclusa, vel circumsepta non sunt peccare mortaliter,nec teneri ad restitutionem , docet Dian excess. Dι
Etsi probabilius sit,in in praxi communiter tenendum , peccari mortaliter circa vectigalium fraudationem , ex eaque oriri obligationem restitutionis: non omnino tamen improbabiliter id alij quidam negant, eo quod consuetudo interpretetur , non esse mentem lepissatorum ad aliud obli
andam absolutionem poenitent , qui defrauauit gabellas , seu vectigalia imposita rebus
iis , quae emuntur non ad negotiationem , sed ad usus
218쪽
C II De RestitumnMe, vilis proprios et familia necessaria g. pani,ca
mibu piscabus,frumento,OICO, S C. s. caeterum, naiae iniustus, seu mala fidei dananificator aut possessor,tenetur non tantum renituere rem ablatam, fixictus perceptω exceptis sitis expensis is industria sed etiam sarcire dammim emerges, lucrum cessans:cum vero sit iniusta causatium damnorum. Unde si dominus resua retenta , per culturam vel negotiationem per- .cepturus fuisset ex agro suo , aut pecunia centum .forenos,& alter parum vel nihil debet is doinino suo satisfacere pro centum illis florent . quamuix αommuniter soleant domini plurimum remittere.
. Si res aliena,dum iniuste detinetur , crescat .aut pretium his augeatur , domino crescit , ac proinde id eliciestari debet.υ. Larm. hie . 2.t. 3.c. . Si res aliena dum iniuste detinetur,pareat aut deterior fiat a idque eas vel iusta hostium incur-4ione,vel nauuraliter, certum sit apud dominumaque perituram fuisse,non tenetur altera estituere quia nihil novi detrimenti domino apud furem v. g. aceidit quod non apud ipsiinia Si vero non fuisset peritura apud dominum , vel saltem nonnisi aper iniuriam, time iniustus detentor adhuc tenetur ad restitutionem, licet sine sua culpa res perierit.
9 si res aliena apud iniquum detentorem pe- Teat,idque ipsius culpa , aut quia is absumpsit, al- veri donauit;destruxit,&c tunc etiamsi domino re- Iicta suisset certo peritura, nihilominus tenetur Pro ea domino satisfaceres, est tomi ni apud
a . Qui fingens se paupoem , vel alium quam est,extorsit eleemosynam,non tenetur restituere, si Parua fuit,qualis ostiatim mendicantibus dature secus si fuit magna,tunc enim quia subin celligitur onditio haec, si pauper est tenetur restituere secundum Mol dantia secundum Palaxm vel danti,
ar. Qui in extrema necessitate consumpsi,quod Mic accePeω commodatum, conductum , e
219쪽
precarium non tene,ur restitii e:qui necratiqnera acceptae,ctim ea noc in se, nec in pretio eviet; nec ratione acceptionis. cum inreseam49ustii mipserit;nec ratione contractus,cun hic non obliget, nisi re pereunte tua mupa. I ..H-T-. λύ srt. 8.Rno.Ιmo probabiliter ne quidem d. quod ante allam nece sistatem eras strati
psisti, quia furtum tibi non ademi ius, quod rem tali casu habe M .P---- .- 8.eontra Lus Hass. sicut neque si in ipsa e se,
tale accepisses consumpsisse Diancisc. cit. Res . erio rict .atiis contra Lupum ARTICVLVS. LII. . . . . lion quid debeat olim pro mi-- i ta pori, verbi gratia , per mutilationem, vita i--- - IResp. Iniustus occisor, mutilatori, in corvcm ntia tenetur tantiim restituere , pro damnis bo nrum sertunae, quae eri tali occisione, vulnere dcc. directe ab eo causata sunt iuxta prudentis arbitrium espraecis autem pro vita membro, Hel cica trice, nihil tenetur restituere secundum rigorem, clim sint bona altioris ordinis, quae pecunia aesti mari non possunt.Ira Contra Sotuam Θω. die pr bat Lesstib. a. e.9.d. 23.vid. UmL3.ς. 3. Vnde Ismsolites. : a Qui occidit ebrius alium, si ebrietas,non suis culpabili. voluntaria,vel licet fuerat talIS, si tamen homicidium vel non prinii dit,vel diligentiam debitam adhibuit ad auendiun, non tenetuLad testitutionemr tenetur, autem si praecidis, non .
a. Qui occidit Caium putans esse Τitium tene
tur ad restitutionem; quia actio ista est Cato iniurexiosa. i: i, a. Si laesus ante mortem omnia remisit ad nihil tenetur occisor i quia filiis non fit iniuria in bonis nisi quatenus laeduntur in patre contra E SUN Inntatem volenti enim non fit iniurio ergo sicut Ier eum ius acquirunt sic etiam amittunt; etsi non
recte faciat parma, si fissume egeant, usi γι
220쪽
iratio sistitit endiri per seritentiam tamenio dicis 6 1tur iniurians aristace e pso in hiria. s. Consilium est, i Confessarius pro his inhingae eleemosynas,Missas, pro salute occisi. . Si oecisus,vel mutilatus fuerit semus vel amimal, tinc etiam pro vita&membris facienda est restiteriori quia horiam vita pretio aestimatur ae proinde alitum' debet restitui, quanti potuisset vendi i 'ω o inutilatiorie vel cicatrice, quanto pluris venderetues. 7. Pro expensis funeris nihil restituitur quia illa aliqua , nciendae tamen fuissent Nisi forte occasione illatae neeis. v. g. Nira patriam, maiores fieri oportuerit. ' - - . Restitui debent imperiis actari curatronem, mediementa minerata,vel occissimili. to
- o. si homicidia Magistratu plectatur verit sest adhue teneti ad damna sarcienda ι Cum morte sua tantum satisfaciat iustitiae publicae,non haeredi Nais ocem: Qui tamen clim plenamque aliud non exigati ridentur esse coaetenti e proinde haeredes homicida ad nihil tunc teneri.Furae. 1. P . r. Debet autem restitutio fieri tantum paren
tiburint fini filiis Muxori quia hi soli directὰ
laedunturi cum 'trioraliter nseantur una peri aelim occim. Nisi tarmen occideris animo etiam no- credi aliis nam me etiam his restituere teneri dieit C. Logo de iust.di δενι-.8 ex Les1 .vid Trull.loc.
' H. Em probabile si deberi etiam restitutionem creditae ibus occisi, si quod damnum illi ex ea deso enire contrarium tamen etiam a ite lalthm seeundum limitationem caseus iis, j est; cum oecisio illa non fit dstilliu damai L-.ω,Grinin