장음표시 사용
201쪽
licationis,quae fit proximo, quam fur intendit, effmensura quantitatis peccati. id. Lustoc.eit -Sanehis M. T. c. 2I.Vnde resolues.
r. Si quis ex occasione tantum furatur, siue Uni, siue uluribus , modicum, non intendens notabine aliquid acquirere, nec proximo grauiter nocere, singulis furtis non peccat grauiter,neque ea simul sumpta unum mortale constituunt postquam tamen ad quantitatem notabilem peruenid, eam detinendo imortaliter peccare potest Less. d. . Sanchis
bit, si vel tunc restituere non possit, vel animum habeat paulo post restituendi ea saltem, quae tunc
a. Si autem per plura parua furta uni vel pluribus facta habeat intentionem paulatim ditescend vel inferendi graue damnum, peccat grauiter ea intentione: ac licet executio singulorum sit tantum Venialis ex se , ut tamen substat tali intentioni est Continuata executio peccati mortalis Lessus lib. a. c. a. d. Saneb.loco citat quia nocent grauiter Rei-Pub. praxis illa valde perniciosa est societati humanae;V.g. si sartor particulas panni adiuersis surripiat;si mercatores viantur breuioribus ulnis,&c Interim hi ex tu fantur subinde a graui peccato, 1. Emeo quod dictum est casu primo, L. Si id faciam ut se seruent indemnes , vel quia alias non lucrarentur, Vel pretium augere deberent, junc non inuenirent emptores. Vella Temptio. . si alias nota habeant unde se vel suos alant. 3. si plures simul,vel successin8, plura furta partu alicui faciant, quae simul sumpta grauiter illi noceant, tunc si alter de altero non sciat, nullus peccat grauiter , verbi gratia , si viatores ex vinea Vnam alteramve vitam rapiant comedant etsi hoc licere dicat Guarr. Hatirui Ripa contra Dia nam p. i. tom. 6. RU2o si autem singuli conspireniet, singuli grauater peccant. Si denique de se mutuo sitant, nullus tamen alteri sit causa furti, probabielius est non esse mortale,ut docet Lessus Taunerm.
202쪽
tesν etsist vere surtum sit, si uxor,liberi,amici seriis patrifamiliis inuito quid auferant plerum
que tameἡ maior quantitas requiritur, ut sit mo tale cum plerumque hic dominus, aut non rationabiliter inuitiis, aut sestem miniis inuitus si, ut ab his,duam ab estis auferatur.Vel etsi valde inuitui sit, pe tamen id fiat,non tam ratione rei ac Leptae , quam modi accipiendi clam , aut ratione finis,ob quem accipitur,v.g. ad ludendum,potan
I. Uxor grauiter peccat, si notabilem summam accipiat invito marit. , etiam ex dose, vel bonis Eoismuhibui, quia licet media pals ad eam spectet,masitus tamen habet, sum fiuctu ni illius partis,ideoque tenetur ad restitutionern Trullen . 7.
et similiter peceat grauiter maritus contra iustitiam; cum obligatione restituendi, si aliquid notabile uxori surripi t absque eius ebnsensu , exbtinis ipsius paraphernalibus, vel aliis proprii siquidem libera eoruna administ alio ipsimet uxori
competat;quia par est ratio maritiin uxoris, quoad bona propria vid. REUOb tom. a. d. 13 rust. 6.
3. Uxoriotest dase eleemosynam, munera. secundum cόnsuetudinem aliarum mulierum istius oci&conditionis, etiamsi maritus eleemosynas omnes isti pξdhibeat invia consuetudo hoc ius ei tribuit, quo maritus eam priuare non potest. Ibi . ruinas Diani'. f. 3. I 3. 4. s. t. 8. R. 34 ubi cum Mol. I atiis docet, posse eam inscio marito dare vigesimam partem annui census,vel Iucri, eo quod hoc pertineat ad decentiam status, mariti, irrationabiliter fit inuitus Minc etiam potest: cum Abigail moderatas Hehmosynas dati, ut mu-riti. biiuersionem impetretivel ne Deues illum puniit. seq. Eon Regin ali 1 o. contra Con .ctc. vid Σι--ξ-2. r. 16Si. 3. ct p. I. rom.8a ei H s i. Nos
203쪽
Uxor potest bona expendere, marito absente vel tuo:quia tunc ad illam spectat administratio domus. Item quae acquiruntur sua industria, item paraphernalia,hoc est,bona, quae praeter dotem marito allatam , sibi reseruauit m sien loco citat O
q. Non peccat Uxor , subducendo aliqua , vel pensationis causa , si vir sit prodigui quia is tunc facit uxori iniuriam, partem ipsius profundendo vel pro victu, vestibus , caeterisque sibi vel familiae necessariis, quae mariti saepe non intelligunt,in
frustra ab illis peterentur Ron.Tructicis s. Uxor , si eius pater mater,vel proles ex alio, matrimonio sit pauper, ita ut misere secundum: statum suum vivat, maritus eis nolit succurrere,. potest ex bonis suis propriis , vel etiam ex communibus, dummodo post mortem viri omnia λcomputet in sua part eis subuenire,quia iure,
turae tenetur eos alerein maritus, in id consentire. Nau. Palain, Lessim, lib. 2.c. I a.d. 26. Diani. - tom. 8- ,
vel illam potestatem extendit ad fratres sorores, qu bd etiam s. Oe.cit.ct Trul.tib. o. p. I. i. 9. iudicant probabile . . o Filius peccat grauiter inuitis parentibus; notabilem summam accipiens, qualis non semper est sectindum Lus.cap. Li.si filius patri praediuiti duos vel tres , imb ecundum Saneh. quinque vel sex aureos furetur;e qubd parens sit minus inuitus,&filius sit aliquid patris.Vnde no tenebitur ad restitutione nisi sorte cohaeredib. grauiter noceat. . Si filihis notabilem summam expendat in res
turpes, aut vanaS,contra Voluntatem parentum, Λ.
pecunia sibi suppeditata ad usu honestos, puru cessae I a.dub. I. 3. eum peccare mortaliter etsi ex- cui et a restitistio ,si patet rogatus facile condo
Si filius, g. mercatoris,vel cauponis ad mim stret bona parentis,potest a patre exigere salariun D quantumdare debcret extraneo in si id impetra-are non possit, vel exigere non ausit,istest ciaim accipere.Ita probabiliter Larmub, s.f. s. tom. .c. Ninn p. rom. βήολ.
204쪽
. - s'. Et si famuli in esculetis, poculentis,quae domo exportanr,aut diuendim grauiter peccem; quae tamen ipsi domi consumunt,in iis facilius, cuti de Religiosi excusantur cum in his dominus . aut Praelatus saepe tantum sit inuitus quoad modum accipiendi clam, non quo ad rem Quod tamen timeri posset, si extraordinaria acciperentur. Lam. cob. L sis lib. a.e. I a.d. 8.n.M. Vbi docet quod furta minima famulorum in comestibilibus , quae claudi non solent, non coalescant, si non ad vendendum,sed comedendum tantum accipiantur. IO. Cum a graui peccato furtum domesticum non potest excusari , tunc uxor tenetur restituere ex paraphernis filius ex castrensibus,vel quasi,vel si ea non habet,post mortem patris afferre in diuisionem haereditatis, si quantitas rei ablata sit valde magna , nec pater restitutionem tacitὸ vel ex. presse dimiserit, Famuli vero,si sine magna dissicultate restituere non possint iubeantur compen- iure ossiciis, obsequiis extraordinariis, quantum
necessarius , necessitate praecepti, quo repara- Mir damnum proximo illatum per iniuriam, ita vi radix restitutionis non sit quaevis laesio proximi, .g. contra charitatem, e in quibus non habet ius quod violetur, sed ea tantum,quae est con-rra iustitiam in qua proprie iniuria insertur , hoc est, laeditur aliquod ius proximi, quod is habet in re, vel ad rem, in' qua damnum patitur. Quod Va--riis modis fieri potest, . g. furando, defraudando, apstrucaulo, rem alterius negligenter custodiendo,,
205쪽
Occidendo, mutilando, detrahendo honorem,conuiciando&s milibus. Resp. a. Ex data responsione patet, teneri ad restitutionem eos, qui intulerunt iniuriam damno-1am. Haec autem est duplex, scilicet materialis, va V. g. cum quis rem alienam destruis, accipit bonalide, vel retinet, id est probabiliter iudkans id stibi
scere,vel esse suam: formalis,qua quis rem alienam destruit , accipit, vel retinet mala fide, id est, cum sciat, vel seire possit,ac debeat,id stibi non li
1. Qui iniuriam intulit,ex qua alteri nullum est damnum secutum,ut si adulterium commisit, sineia amnificatione alterius , non tenetur in conscientia ad restitutionem ictim haec sit reparatio dam-m' potest tamen a iudice cogi ad satisiaciendum pro iniuria. a. Quisquis intulit iniuriam damnosam , etiam materialem, tantum tenetur restituere,sed nonnisi ad quod ex alterius re adhuc habet, vel quo ex ea factus est ditior. 3. Qui intulit inistriam formalam, siue rem ad-Luc habeat, siue non tenetur restituere, 'uidem Isim, quantum est damnum secutum. n Ver, Histica at culpa venialis , controuertunt Authores,. iententia traque probabilis videtur, ac in prax, uta;saltem quando non commode potest restituere vide uthores citi. Va)mI. R.trat2.2. Lusta.
Resp. Tenentur omnes illi , qui quoquo modo, Gint causa influens, Messicax damni secuti, ac qui . ex officio m obligatione institiae obligati cauere
dammim,non cauerunt Ita communiter Doctores
Vnde concludunt, teneri ad restitutionem compro Muro lavientibus cres4..
206쪽
Caν. II. De Re titutione. I IIuso, eonsilium consensu, palpo, recursus,
Particit'ans murus.non obstans, non man estans.
patet ex sequentibus Casibus. r. enetur ad restitutionem mandans, siue expressi mandet,sive tacite,dicto nimirum,uel facto, o quo V. g. famulus colligat,hero gratum fore, si
faciata non autem tenetur, qui tantum habet opus suo nomine factum ruti nec mandans,si ante executionem mandatum retractet, idque mandatario Minotescat quia tunc non est vera cauta Mol. Lus. i. a ea . Gub. S. Ful.t 3 3. 4. 2. Tenetur item consulens,aut preeibus ac promissionibus ad damnificationem inducens. Quod si tamen ante executionem consilium suum retractet inuantum potest contrarium suadeat, etsi non persuadeat,probabile est exeusari a restitutio-ndi , maxime si eum, cui damnum paratur, moneat vi caueat vid. Bonac. Tann. a. a. d. q. q. 6 dub. I
xesel. 8s. 3. enetur item, qui suo consensu calculo,uersiffragio,est causa efficax damni Lusd. 3.n. 23.GL . Item palpo, ut qui laude,adulatione, vel exprobratione ignauiae, aliterve alium ad damniin,
s. Item qui inferenti damnum praebet recursum , illum receptat illius furta aut instrumenta, occuliat, vel ea emendo rapinas fouet, e Ibid. Hi enim omnes isti cis cui res furtiuae traditae sint in custodiam,tenentur non manifestato fure rellituere domino. Et sic peccare eos, qui a sartoribus emunt fragmenta panni seu vestium, docenHilalob apud Dian. p. q. rom. q. I 76 licet ibid. neh. excuset eos, qui ista emunt a sartoribus magistris, eo quod his plerumque detrahatur plusa iusta mercede, quam mereantur ista fragmenta, ideoque licite ea retineant. Neque hic a peccato excusari caupones, qui a filiis familias acceptandpecunias , aliasve res parentibus surreptas, notari
ctum ipsiun reuin iuuat ad fugiendum non cor
207쪽
currendo ad delictum9 non tenetur restituere; modo non det illi spem refugij imposterum. Tum
quia non est caula damni tum quia reo licet fugere,Vt infra dicetur,l. 4 T. 6. Item participans de praeda , aut quoquo modo cooperans N agens excubias applicans scalas, parans instrumenta , conficiens literas M. ita bello iniquo tormenta aduehens , c. Excusantur tamen Omodo actio per se non sit mala quia ea non sponte,sed iusto metu coacti faciunt;v.g. cum rustici furto a solis militibus facto , coguntur eorum praedas avehere,vel pecora Bigere. Leg. b. L.
6. Item tenentur causae, quae priuati uesaddamnum alterius concurrunt; nimirum mutus , siue non clamans, cum potest aut non obstans , non manifestanc sed tunc tantum, quando tales maliquo pacto, vel ossicio, vel stipendio, c. tenentur ex iustitia damnum cauere. S. Om. a. a. q. 6 a. an.' Sic Princeps,Magistratus belli Dux,tenentuπad restitutionem damnorum , quae a feris, latronibus, militibus, ob ipsorum culpabilem negligentiam dantur. Item Consiliarii Canonici, tacentes; absentantes se, non impedientes iniquam constitutionein, vel electionem. Item tutores , administratores bonorum. c. non impedientes damna pupillis Minoribus , Ecclesiis prouenientia. Item custodes montium, vinearum,syluarum,agrorum, piscinarum, qui damna non impediunt, vel factarnon manifestant Mes. d. gis, Ru. t. yz. cap. 3. 12-Vide supra l. 3. v. v. 2. Item Principes Hismini Territoriorum si sciant vias publicas infestari prae. donibus. . cum possint, non impediant, tenentur mercatoribus, caeteris viatoribus damna , quam ab istis accipiunt, compensere Dian. p. d uom. .
s. Supradicti non tenentur ad restitutionem , uando non fuerunt causa emcax damni, Vt V gini fur homicida: non fuerit enicaciter motus an clato , consilio alterius , sed nihi-minus absoluto ad facturus. Item, si et g. in Capitulo alii ante te
dederant suffratium truvovideo te nihil impetra-
208쪽
ς γ. I. De Restitutione. mrunx, etsi neges : tunc enim non teneris restituere licet pecces, pro qualitate damni, addendo xuum,vel mandan Obconsulendo, c. Bonaoin Ao
9 Probabile est, non teneri supradictos, si non si moraliter certum Deorum mandatum , consilium, essicaciter influxisse: quia in dubio melior est conditio possidentis praesertim circa materiam iu
rant ad circumstantias in modum actus damnosi V.g.si quis tantum impellat alium,ut citius, vel animosius, hoc vel illo loco, vel modo noceat, οῖς
II. Nec tenetur, qui deliberate volenti inferre,nagnum damnum, suadet, ut minus eidem inferar quia tunc utiliter alterius negotium gerit. Dico, eidem , quia non licet impe cire ainnum unius, cum iniuria alterius. I a. Non tenetur item contra Miuar. August. Oe. Confessarius, etsi ex ossicio confessiones audiat, ut Parochus , c. si ex negligentia vel ignorantia , poenitentem non moneat , aut obliget ad restitutionem; quia etsi ex ossicio teneatur bene instruere poenitentem, ideoque peccet grauiter
omittendo,quando est necessarium non tamen ad hoc tenetur ex obligatione erga tertium, quasi iustitia debeat eius damnum cauere, aut procurare,ut hoc ei compensetur. Secus tamen dicendum ividetur,si positive restitutionem impediat, ex malitia,imo etiam emignorantia crassa, vel culpa lata: quia tunc consiIio suo est causa essicax damni. . v. sus e Boid. I. a. p. II. Lar l. 3.t. .c. 7. dc infix
supradicti teneantur singuli restimere insolidum. qu ordine pResp. Cum plures damnificantes , vel seorsim Gguli rem suam agere possint, vel coniunctim. atque alij aliis plus minuive in:damnum influere; rhinoentaliiordine L mensura influos, ordo &: mensum
209쪽
mensura restitutionis desumerida est. 4bm
i. si plures absque consensu , quisqvir per se seorsim, casu concuctant ad damnum , singuignon plus tenentu restitarie, quam quod quisque per se damni intulit. Lam. i. r. scis 6
a. Si pIures cum cohsensu, inulaein hinantes; id fecerunt,singilli' in Iidum tenentur vestituere totum damnum quia singuli sint eausa totius damni, cum vitiis iuuet alterii in inprocedat ex confidentia, quam habet in alivilio aliorum. Vnde si mi eorum restitutioneiniecit . potest Ii quta, nimirum a principali binis aut si is nolina reliqui pre rata singulorum, repetere. Iun. He
Quod si actio damniticans fuit lucratius, apud Ii quem ex cooperatoribus res ablata adhuet existat, cis eam mala fide assumpsit, tenetur is primo Ioco restituere ipsam , vel aequiualens; viille non faeta resiqui. L Cl. 2.E. 3. Si actis dam,ificans non fuit lucrathia', ut quia resperiit, Hestructa est, ut fit v g.incomta bustione mutiIatione detractione, tunc ante ali primo tenetur restituere qui mantauit; H : qui causa fuit primaria, et executor Pliniarius , inbeIlo Princeps,& Duκ si is non sit facturus , Equia non vult,vel quiano pGEst, tenent ur reliqui,V,g.Caeteri milites. Qi od etsi de militibu p eulative verum sit, practic tamen 1 excusantur per accidens retum quia non possunt totum restituere:tum qui dominorii vomtas non est, ne exspectatio utillas restituant,quam partem sitam a. ideoque si hane possunt, ad id tenentur isti H quid adhuc reliquit m habent ex iniquo Larm. t.
sticis militem gregarium , qui alios non induxit non teneri ad restitutionem totius damni illatia tot exercitu, sed tantii pro sua parte v. supraesi damnum passus eondonet restitutionem rincisali damnificanti. etiam minus principales, liberantur
210쪽
tiberantur; non autem vice versa: quia ruente principali, ruit accessorium; non contra v. La)m-lsu
. n teneatur restituere , qui alium impediuit , a conse
Resp. Attendenduna, an laedatur ius alicuius,quod a natura , lege , vel aliter habeat in an per vim, fraudem, calumniam, mendacia quis alium impedieriimum vero aliter. Inde enim apud La .l.c. t. Bon. q. al. 13. resoluuntur sequentes Casus. a Qui altei um impedivit a consecutione rei debitae ex iustitia tenentur ad restitutionem. Obs.c. D.
a. Si res non erat debita ex iustitia, sed cons xenda ex libera voluntate, tunc qui sine vi,fraude, di calumnia collatorem indueit, Vt v. g. ossicium, vel legatum, beneficium Ecclesiasticum simi- Iia dona gratuita non conferat, cui apud se constituerat,ant qui petierat, sed vel nulli,vel alteri etiam miniis digno etsi saepe is possit grauiter peccare, praesertim si id ex odio , vel alio malo fine faciat,
non tamen tenetur ad restitutionem Alor. l. t. q. e. 9 Vasci. G, Bonaci I 2.3. Si in re praedicta ex libera voluntate conserenda, aliquis per vim , fraudem, vel calumniam, collatorem induceret, ne ei daret, aut eum a petitione cum quivis habeat ius perendi aut a consecutione talis rei, per vim, fraudem,calumniam, vel mendacium impediret, clim etiam quivis ius habeat ne inique impediaturo is teneretur ad compensationem damni arbitrio viri prudentis, iuxta certitudinem , vel probabilitatem , qua alae tale bonum alioqui assecuturus fuisse existimaretur sdummodo tamen eo sit dignus iam si indignus est , non teneretur ad restitutionem , nisi famae, si eam forte laeserit. L .l .
DUBIUM . Cui vel quibus restituendum pResp. Attendendum ad naturam iustitiae, quis damnum patiatur , quidve ratio, leges ferant