장음표시 사용
121쪽
ARTICU Liis CLXXXVIII. uiuam Misericordia non tangaratur. Sosi demum homines maligni& Invidi, quique naturaliter odio habent omnes alios aut qui adeo stupidi sunt uc ita excoecati prosperitate fortunae, aut desperabundi ex adversitate, ut non putent, aliquid amplius mali sibi evenire posse, nulla Commiseratione tanguntur. RT CLXXXIX.
Cur haec aisso ad lacry mandum excitet. aeterum facile in hoc At stetit lacrymae emittuntur, quod Amor
propellens multum sanguinis ad cor,emciat ut ex oculis multi vapores prodeant, irigus Tristitiae retardans agitationem horum vaporum, faciat ut in lacrymas mutentur, juxta id quod supra dictum fuit. ARTICUL Us CXC.
De Satisfactiones e Acquiescentia se
Atisfactio sive acquiesentia inse ipso quam semper illi consequuntur quio constanter insistunt virtuti est habitus in eorum anima qui vocatur Tranquillitas. Quies Conscientiae sed ea quae de novo comparatur tibi recenter aliquid factum est quod bonum putatur, est Pallio, nempe species Laetitiae, quam omni time:se dulcissimam arbitror, quia ejus causa non aliunde quam a nobis pendet Attamen ubi illa causa justa non est, id est, cum actiones ex quibus multum satisfactionis obtinetur non sunt magni momenti, vel etiam vitiosae sunt, ridicula est non nisi superbiae, absurdae arrogantiae producendae inservit. Quod sp ccialiter observari potest in iis qui, cum fercligioso putent hypocritae demum e superstitiosi sunt, id est , qui eo quod .pe frequentent templa, multas recitent preces, capillos tonsos habeant, jejunent, cleemosynas largiantur, se plane periectos putant, Vsibi imaginantur se ita in gratia apud Deum esse, ut nihil sacere queant quod ipsi displiceat, & omne quod ipsis sua Passio suggerit, bonum,clum esse et si quandoque suggerat, maxima crimina quae in hominc cadere possint, ut prodere Urbo, lucidare Principcs, exterminare integros populos ob id solum quod suas opiniones non sequantur.
122쪽
8 DR P AssIONIBUS ARTICULUS CXCI. De Poenitentia.
Pinnirentia directe coptraria Satisfactioni sive Acquiescentia in seipso, estque speci cs Tristitiae, quae procedit ex eo quod credimus aliquid mali nos perpetrasse. Est autem valde amara, quia ejus causa non aliunde quam a nobis est. Quod tamen non impcdit quominus utilissima sit, quando actio cujus non poenitet revera mala est , ejusque certam habemus notitiam, quia ad alias melius agendum nos incitat sed stape venit ut imbecilliores animi poenitcntia ducantur eorum quae fecerunt, etiamsi ea mala esse certo nesciant ac solum id ita sibi persuadent quia metuunt; , si contrarium fecissent ejus similiter ipsos poeniteret; quae in illis imperfectio est commiseratione digna. Remedia vero huic desectui eadem sunt quae inserviunt Fluctuationi tollendae.
Varo proprie est cupiditas videndi bonum evenire ei erga quem bona a ferimur voluntate; sed hic utor isto vocabulo ad hanc significandam
voluntatem,quatenus in nobis excitatur a bona quadam actione illius cui bene volum tis. Propendemus enim naturaliter in amorem eorum qui res
patrant quas existimamus bonas, etiamsi ex illis nihil boni ad nos redeat. Favorin illa significatione est species Amoris, non Cupiditatis, etiamsi cupiditas videndi bene esse ei cui favetur cum semper comitetur hordinario jungitur Commiserationi quia adversa quae miseris evenire videmus efficiunt ut magis ad eorum merita mentem rcflectamus. ARTICUL Us CXCIII.
De Gratitudine. Rath udo quoque est Amoris species excitata in nobis ab aliqua a- Molone ejus in quem ferimur,quaque credimus cum nobis bencsecis se aut saltem benefacere in animo habuisse. Ita continet idem quod Fa-yor, re id amplius, quod innitatur actioni quae nos tangit,in de qua etiam gratias referre desideramus Idcirco longe majorem vim habet praesertim in animis vel tantillum nobilibus tene oss.
123쪽
ART 1 CULus CXCIV. De Ingratitudine. Uod attinet Ingratitudinem casasso non est natura enim nullum in nobis posuit spirituum motum quo excitetur, sed merum cst vitium, directa oppositum Gratitudini, quatenus haec semper honcsta est, Nunum ex praecipuis vinculis societatis humanae . Idcirco hoc vitium proprium est hominum brutorum e stolide superborum , qui putant, omnia sibi deberi aut stupidorum,qui nullam faciunt rcflexionem animi ad beneficia quae accipiunt aut imbecilliorum, abiectorum, qui ubi sentiunt infirmitatem evigestatem suam, cinisse quantant auxilium aliorum quod ubi sunt consequuti eos odio prosequuntur, quia destituti voluntate paria reserendi, aut se id posse desperantes, ela sibi fingentes omnes omnino secum venales e mercenarios esse, nihilque boni feri nisi cum remunerationis spe, eos se decepisse arbitrantur. ARTICUL Us CXCV. De Indignatione.
I Ndignatio est species odii aut versonis, quae naturaliter fertur in eos qui aliquid mali faciunt, qualecunque illud sit. S epe qui lcm Invidiae
commiscetur aut Misericordiae, sed tamen objectum haliat valde diversum. Illis enim solis indignamur qui bene vel male aciunt indignis; sed invidemus iis qui illud bonum consequuntur cv miscretios eorum qui illud malum patiuntur. Revera tamen possidere bonum quo indignus fueris, est quadantenus male facere. Quae causa esse potuit Aristoteli ejusque sequacibus, supponentibus, Invidiam semper vitium esse deam quae vitiosa non est , Indignatim nomine exprimendam. ARTiCUL Us CN I.
Cur quandoque uiacias Commiserationi, O quandoque Irristoni.ETiam malefacere est quodammodo malum pati unde fit ut quidam
iungant suae Indignationi Commisse rationem, v quidam irrisionem, prout seruntur bona vel mala voluntate erga illos quos ci rare vident: Atque sic risus Democriti ictus P cracliti potuerunt procedere ab eadem causa.
124쪽
A CT CXCVII. Tu saepe eam comitetur Admiratio, neque incompati bilissi cum Laetitia. Cripe quoque Indignationem comitatur Admiratio solemus enim
supponere omnes res futuras eo modo quo judicamus debere cri, id est, eo modo quem bonum censemus; idcirco cum quid aliter evenit id nobis inopinatum est, admirationem ciet. Nec etiam cum Laetitia incompatibulis est, etsi frequentius coniungatur Tristitiae. Cum enim malum de quo indignamur, nobis nocere non potest, cum nos consideramus quod simile quid facere nollemus, id nobis aliquam praebet Delectationem is que forte una ex causis risus; qui quandoque comitatur hunc Assectum. IARTICU Lus CXCVIII. Dee usu . Oditerum Indignatio magis observatur in illis qui malunt videri,d- dicti virtuti, quam in iis qui revera tales sunt. Quamvis enim qui amant Virtutem nequeant videre absque aliqua aversione aliorum vitia gravioi ibus&extraordinariis commoventur Morosieli sim citis,indignari multum ob res parvi momenti; Injusti,in dionari ob res quae vituperari non possunt Minepti absurdique non restringerentin Astactum adactiones humanas, tum extendere usque ad opera Dei aut Natum, ut faciunt illi qui nunquam sua conditione suave fortuna contenta, audent carpere directionem mundi Marcana Providenti P. ARTO CUL Us CXCIX.
Post etiam species odii aut Aversionis, quam habemus erga eos qui
pectat,&cusus ulciscendae Cupiditate tenemur. Haec enim Cupiditas
dignatio Favori Vcrum incomparabiliter vehementior est aliis hisce tribus
125쪽
tribus Affectibus, quia Cupiditas repellcndi res noxiasi sese ulciscendi omnium urgentillimum: Haecque Copiditas iuncta Amori sui
ipsius, Irae suppeditat omnem sanguinis agitationem quam Animositase Audacia efficere possunt; odium uicit ut hanc agitationem suscipiat precipue sanguis biliosus qui ex liene venit, vix parvis venis jecoris, e ingreditur in cor, in quo propter suam copiam et naturam bilis quam admixtam habet excitat calorem longe asperiorem deserventiorem eo qui potest excitari ab Amore aut Laetitia.
uare minus metuendi qui ex Ira erubescunt quam quipacent.
CVnt autem signa externa hujus Passionis diversa secundum varia tem peramenta personarum c varietatem aliarum Passionum ex quibus componitur aut quae illi junguntur, sic nonnulli videntur pallescere aut tremere cum irascuntur, Mali erubescere velitiam lachrymari. I t vulgo censetur racorum qui pallent magis metuenda, quam eorum qui
erubescunt. Cujus rei ratio est, quod ubi nolumus aut non post imus nos aliter ulcisci quam vultu ch verbis, explicamus omnem nos rum calO- rem omnemque nostram vim ab initio ipsius commotionis unde rubor: c quandoque desiderium civ commis ratio nostri ipsius, quod alit c nos ulcisci nequeamus, in causa est ut lacrymemur. At qui e contrario sed r-vante determinant majori ultioni, tristes fiunt co quod putent, ad id se teneri ea actione ob quam irascuntur; quandoque etiam metuunt mala quae sequi possunt ex consilio suscepto quod primo obtutu eos reddit pallidos, frigidos e trementes Ast ubi postea suam ultionem exequuntur, eo magis incalescunt quo frigidiores ab initio fuerant; sicut videmus, febres quae a frigore incipiunt ut pluri inum vehementiores esse.
Dari duas Ira jecies se optimo quo euepriori magis esse obnoxios.
J Ndemonemur duas species Irae posse distingui, quarum una promptissima est e valde se proditioris, sed tamen parum praestat, e sa-cile sedari potest altera qua non ita ab initio apparci, sed magis corrodit vi effectus periculosiores habet sati multum Bonitatis 3 Amoris habent, priori sunt magis obnoxii Non enim oritur ex pro
126쪽
88 DR P AssIONIBUS fundo odio, sed ex subitanea versione quae eos derepente occupat quia cum eo propendeant ut imaginentur omnia debere eo modo procedere quem optimum judicant, quam primum aliter evenit, id mirantur in inde offenduntur,saepe etiam etsi res eos speciatim non spectet; quia cum multum diligant, causam eorum quos amant eo animo suscipiunt ac si sua foret: sic quod nihil nisi materia indignationis in aliis e
set,ipsis abit in causam irae. Et quia inclinatio qua propendent ad amandum essicit ut semper habeant multum caloris, multum sanguinis in corde, nequit aversio quae eos derepente occupat tam parum bilis eo propellere, quin statim id excitet magnam commotionem in illo sanguine. Verum haec commotio parum durat, quia vis inopinatae aversionis non continuat; quam primum deprehendunt, rem ob quam irati sunt
non debuisse cos tantum commovere, illius poenitentia ducuntur. ARTICULUS CCII.
Animas imbecilliso ab ectas altera magis abripi.
ALtera Irae species, in qua praedominantur Odium, Tristitia, non ita primo obtutu apparet, nisi forsan in eo quod pallorem inducat faciei sed ejus vis paulatim augetur agitatione quam fervens vindictam Cupiditas excitat in sanguine, qui permixtus bili quae propellitur ad cor ex parte inferiori jecoris dienis, in eo excitat calorem asperum admodum, pungentem. Et sicut generosiores sunt animae illa quae plus gratitudinis habent, ita illae sunt superbiores viliores infirmioresque quae se magis abripi patiuntur ab hac specie rara. Eo enim injuriae majores apparent, quo superbia facit ut quis se ipsum magis aestimet, quin etiam quo pluris fiunt bona quae auferunt; quae eo magis aestimantur quo anima imbecillior abjectior fuerit, quoniam ab aliis pendent.
Generositatem essepro remedio contra Irae excellus. interum , etsi hic Alfectus utilis sit ad suppeditandum nobis vigorem necessarium propulsandis injuriis, nulli tamen excessus majori cura vitandi veniunt,quod perturbantes judicium saepe in ea inducant errata quorum postea poenitere oportet imo quandoque impediant ne tam bene repellantur hae injurice quam alias fieri posset, si minus adesset commotionis Vcrum sicut nihil est quod Iram magis intendat quam superbia,ita credo Generositatem optimum esse remedium contra
127쪽
T n re P C s. 8, illius excessus;quia dum facit ut parvipendantur omnia bona quae possunt auferri, contra maximi fiat libertati imperium absolutum in semetipsum , quod perit ubi ab alio laedi possumus, essicit ut contemptu solo aut ad summum indignatione ulciscamur cas injurias ex quibus alii solent offendi.
ARTICULO CCIV. De Gloria. Uod hic nomine Gloria indigito, est species Laetitiae sundata super Amorem sui ipsus,in quae oritur ex opinione aut spe concepta laudi dipud alios obtinendae: Atque sic ita eri a satisfactione interiori, quae nascitur ex opinione quod aliquam bonam actionem sc cerimus quandoque enim homines laudantur propter res quas ipsi non credunt bonas,. vituperantur ob eas quas meliores arbitrantur; sed ambae aeque
sunt species propriae aestimationis ac Laetitiae . Causa enim est se ipsum aestimandi ubi videtis te aestimari ab aliis.
P Udo e contrario est species Tristitiae, fundata quoque super Amorem suimet ipsus qui proccdit ab opinione vel nactu vituperii L insuper species Modestiae aut Humilitatis, mpropriae di mdcntiae: Cum enim quis eo usque se ipsum aestimat ut nequeat imaginari se ab ullo contemni, non facile potest pudore suffundi.
De Usu harum duarum asonum. Loria autem sudor eundem usum habent, in eo quod nos ad virtutem incitent, illa spe, haec nactu solummodo instrui debet iudicium de iis quae revera digna sunt vitupcrio,c laude, ne pudor obreprie bene sactis aut loria ex vitiis , pluribus evenit. At non convenit penitus exuere hos Affccius, ut olim iacicbant Cynici ris nimio lus pessime iudicet, attamen quia sine ipso vi vcre non possuimus, Jostra escrt ab illo aestimari, stipe debemus ejus opinioncs sequi potiusquam nostras, quoad externa nostrarum, 'se' si
128쪽
et pudentias, Inrerecundia quae Pudoris contemptus est,hsaepe etiam a Gloriae, non est Passio quia nobis nullus inest motus specialis soli i- tuum qui eam excitet ; sed vitium est oppositum Pudori atque etiam Aonae, quatenus utraque bona est sicut Ingratitudo opponitur Gratitudini, frudelitas Commiserationi Praecipua vero I udentiae causa oritur ex gravibus contumeliis quibus aliquis saepe affectus fuerit. Nemo enim dum venis est non putat laudem bonum e se, infamiam malum maioris momenti ad vitam quam postea experientia liquet non-n 'i', ubi post passus mi ne quasdam contumelias honores vident penitus distitutos repretos ab omnibus quare illi impudentes funt m verecundi, qui bonum Malum ex Commoditatibus corporeis et lientes vident se illas aeque possidere post has contumelias acante moetiam aliquando melius, quod exonerentur multis necessitatibus ad quas
honor ipses obligabat quod si jactura bonorum suo infortui, o iuncta sit, extent personae piae a quibus in eo subleventur. 'ARTICU I. Us CCVIII.
De Fasidio. Oidiarum cst species Tristitiae, in eadem causa ortae ex qua ante Lae- tui processit. Ita enim constituti sumus,ut pleraeque omnes res quas possidemus, bonae non sint nostri respectu nisi ad tempus, postea fianti commodae Quod praestatim apparet in cibo potu qui , si trinis quamdiu viget appetitus; sed fiunt noxii ubi cessat sicius tum cessant ustui grati esse, haec Passio Gallice dicta fuit Des toti .
De Cordolio ex bonis quae berierum. Ordolium ex bonis ira perierem est quoque species Tristitiae uae et specialem amarorem in eo habet quod semper juncta sit cuidam Desperationi, Recordationi Delectationis quam nobis uumtio Nunquam enim Cordolio tali asscimur nisi ex bonis quae roridam possedimus,' quae ita perierunt ut nulla spes supersit ea recuperandi o
129쪽
De Hilaritate. Enique quae mihi dicitur Hilaritas, species est Laetitiae,quae id halici
speciale, iuc xcjus dulcedo augetur recordatione malorum praetcritorum, ex quibus homines se ita sublevatos sentiunt ac si grave aliquod onus quod diu bfulassent ex suis humeris remotum sentirent. Nihil autem video in his tribus Passionibus observatione valde dignum , nec etiam alia de causa cas hic posui, quam ut sequerer ordinem enumerationis supra factae. Sed mihi vidctu hanc numerationem fuisse utilem ad ostendendum nos nullam ex iis omisisse quae digna foret speciali aliqua consideratione. ARTICUI US CCXI.
Reme rum Generale contra a sones.
Unc autem postquam cas omnes novimus, multo minus cluendae sunt quam antea videmus enim, eas omnes natura sua bonas esse nihilque nobis vitandum ex illis praetcrearum pravos Usus aut cxcessus contra quos re mcdia quae proposui sui cere possciat , si quisque sat curae haberct illa usurpandi. Sed quoniam inter illa,c mcdia posui praemeditationem , e industriam qua quis corri ne possit cicctus suae indolis, sese exercendo in separandis notum sanguinis e spirituum in se a cogitationibus quibus jungi solent sat cor , paucos dari qui se satis
praeparaverint eo modo adversiis omnes miretus hos motus in sanguine excitatos ab obj cctis siccitatam se qui tam promptec solis impressionibus quae in cratae fiunt, e dispositione organorum , cili, O anima nihil plane coni crat, ut nulla sit sapientia humana quae possit illis resisteres, cum quis non satis se ad id paraverit. Ita plurcs nequcunt sed risu continere cum titillantur,et si titillatione non delectentur. Nam impressio Laetitiae v subitanc occupationis quae aliis illis risum movit eandem ob causam, resulsitata in eorum phantasia frit ut ipsorum pulmo quantumvis invitis inssctu subito a sanguine quem ad cum cor mittit. Sic qui natura sua valde propendent adcommotiones Laetitiae, aut
Commiserationis , aut T ci rotas, aut irae, abstinere ix pollunt a Desbquio animi aut lacrymiri aut tremor aut commotione sanguini ac si iebri laborarent, cum corum phantasia vehemcnter puli ii ab objecto
alicujus ex his Pallionibus , cd quod eo casu semper feri potest, quodque putem hic posse poni ut medium senti alius edobservatu sacilius
130쪽
si1 DE PASSIONIBUS TERTIA PARS.
contra omnes excessus Assectuum est , quod ubi sentitur ea sanguinis commotio praemoneri heminisse oporteat,omnia quae se imaginationi offerunt non alio spectare quam ad animam decipiendum , eique repraesentandum rationes, quae inserviunt commendando objecto Passionis suae , tanquam longe firmiores quam revera sint,tae contrario debiliores quae eidem improbando serviunt. Et cum Passio non nisi talia persuadct quorum executio aliquam dilationem patitur, abstinendum a serendo de illis extemplo judicio; talio avertendae sunt cogitationes, donec tempus quies plane sedaverint commotionem quae est in sanguine. Et denique cum incitat ad actiones in quibus necessarium est con- ilium sum in arena debet praecipue voluntas ferri in considerandis se-etandis rationibus quae contrariae sunt illis quas Passio profert, etiamsi minus validae appareant. Ita cum ex inopinato insurgit, impetit aliquis adversarius, Occasio ea non permittit tempus insumi deliberationi Sed id mihi videntur hic semper posse qui solent animum reflectere superactionibus suis, ut nempe ubi se metu occupatos sentiunt conentur avertere comationem suam a periculi consideratione attendendo rationibus propter quas multo major est securitas honor in resistentia, quam in fuga ac contrario ubi sentiunt vindictae cupiditate, Ira se incitari ad incurrendum praecipitanter in illos a quibus impetuntur , meminerint cogitare, imprudentiam esse, sese perdere, cum salus absque infamiaps teli obtineri ubi impares admodum fuerint vires, praestare honeste canere receptui, aut in deditionem consentire, quam se more bel-l uino exponere certae Orti.
Ab illi oli pendere omne bonum S malum hujus ira.
Eterum anima quidem suas Delectationes separatim habere potest, scd quod attinc eas quae ipsi cum corpore communes sunt illae pendent plane ab Assectibus,adeo ut ii quos magis movere possunt, magis gustare possinthusus vitae dulcedines prout etiam in ea possunt acerbissima' amara quaeque experiri, cum illis recte uti nesciunt, ubi id sis fortuna adversatur sed sapientia praecipue huc confert quod nos doceat sic illis imperare tam dextre eas dispensare ut tolerabilia sint mala quae producunt, rex omnibus Laetitia percipiatur.