장음표시 사용
31쪽
εorpus meum,cum praesente vitae peri io,idq; mihi alia ras ne declinare non liceat, duellum ita erga hunc est licitum, ut si in tali consilio & actu perseveret, interficere illum liceat. Tanta enim hic est defensio,quanta insertur violentia , etiamsi disparibus armis simus instructi. Damhonaepra I. crim. c. 71. n. l . Memb. cons p. n . Carpetia d. q. ann.27. Dico nCn requiri paritatem armorum specificam,ut tamen generica adsit; neq; enim alias inter offensionem & de sensionem erit proportio, aut debita tutelae moderatio observabitur. Betho. ad Trent. το r.
disp. s. th. p. fit.E. Per iniquam vim in praesentissimum di scrimen vitae adducor i ideoq; cum jacturi vitae aggressoris mihi me expedire licet,ita ut nec primu ictum excipere vel exspecto
Carol. V ibi Matth. Steph. Pertinet huc illud Ciceronis pro MLlone i Non hae riptuose nata in lex, quam non didicimus, accepimus, legimus i verum ex natura ipsa arripuimus, hau metu, expres' mus, ad quam non docti e factioren instituti,sed imbutisimus s ut ita nostra in aliquas insidias in vim nteia latrong, aut mimis rum incidisset mnis honesta ratio eis, experiendae lutis. Add. l. ti
ctionu crim. Carol. Atq; hoc desensionis jus ait Grotius d. l. monasti ex amore sui , quo naturaliterquis', sibi commendatur. Quod ita accipiendum est,commendatam quidem cuiqi nati raliter esse defensionem adversus imminens&iniquum perneulum: ut vero illud propulses nece aggres ri illata,hujus quis Aem defensionis jus proxime videtur oriri ex injuria invaseris. Vz. p. r. d. qu.ay. n. at. Quod si vero talis sit aggressor,qui quidem proprie dictam injuriam inferre nequeat, si tamen hinc periculum vitae immineat, neq; illud nisi nece invasoris declisenari posse, etiam talem invasorem ex commendatione naturali occidere licebit. Itaque si homo furiosus in eo sit, ut mihi vitam eripiat, idq; periculum aliter evitare nequeam, non ma
tis huic, quana bestiae me involanti ut parcam, oblia . sed ut
32쪽
dixi periculii invasionis praesens esse debet, &quasi in punctor
quod licet aliquando, uti fit in moralibus, cum aliqua latitudine intelligi possit, non tamen qualiscunq; periculi metus jus occupandae intersectionis jus dat. Deinde & illud cumprimis notari debet, non licere quemquam occidere, si alio praesidio tutus esse, & periculum declinare queam,si vel j udicis sit copia, vel temporis mora, ut vel hunc vel alios auxilio vocare, aut s ga vel alias periculo me subducere queam. Quod si ipsa iuga
sit cum periculo conjuncta,talem arripere nemo tenetur.Peri-
culum enim qui fugere velit; non necessum est, ut in pericu- tum se fugiendo conjiciat. XXIII. Idem Grotius ae c. n. recte existimat, eum, qui pudicitia alicujus vi expugnare attentet,neq; ista vis ac injuria alia ratione averti queat, licite interfici posse. Paulus se sint. tit. an ui latronem caedem Minferentem, Halium quemlibet stuprum inferentem occideris luntri non placuit. Albus enim vitam,atius Arem His acinore defendit. Gemina hute lex est L 3... s. adi. Corn. de Sicari Cui addaturi. δ.f. a. f. quod met. causi ubi recte dicitur, bonis stupri metum majorem esse quam mortis. Adolescens, inquit Cicero pro Milorte, qui tribunum occiderat , volentem vim in re, ejus disitis, a Mario exercitus imp natore ab lutu uit. Ratio est, quod illa atrox quaedam vis sit, ,& injuria, quae ab aggrestare expleta restitui a Iudice post n quit, ut nec vita semel amissa, etiamsi animus imminutionem atrocem passae mulieris sit innocens, nulla mi infamiae maculam contrahat, Lao. C ad Iut de adult. Hinc Moses Mai monides notavit,permissam privato homini alterius intersectione non aliter, nisi ut servetur id, quod est irreparabile, ut Vita &Pudicitia. Hanc quaestionem tractans Grotius, adducit etiam . in Annotatis suis textum Augustini lib.t.de Libero arbitris,quem ille hunc in modum recitat: Lex dat resarem me viatori ulla tranem, ne ab eo ipse occidarum occida vel cuipiam viro aut emis
33쪽
ρus interimat Maec cum legerem, protinus mirari coepi,&μέ- -& tandem plane ab Augustino discessionem facere. Si enim imminutionem violentam passa post stuprum jam illatum interficiat stupratorem, nil jam nisi ultio est, non autem defensior atque hanc uti licitam esse diximus, ita istam non item Iicere supra ostendimus. Huic igiturAugustini textui dum immoror,& locum ex Iulii Pauli Sententiarum libros.allegatum consero, deprehendo Cujacium in suis ad Paulum notis eundem Augustini textum allegasse, sed postremis verbis plane a Crotiana lectione discrepantibus, hoc modo: Lex dat potestitem vel viatori ut latronem, ne ab eo ipse occidatur, occidat: vel cuia anu viro aut seminae, ut violentersibi stupratorem irruentem, anteo tautum stuprum, ipossit,interimat. Praeterquam Vero quod hanc postremam lectionem etiam prae se serant editiones Augustini Basiliensis,quae prodiit Anno i 169. & Parisina postrema, quae prodiit Anno 16II. nullum est dubium , quin vel Grotius ῆχαρ, μοι μν χονικον hic commiserit,aut alia aliqua culpa textus in ejus opere sit corruptus. Augustinus enim licet lateatur esse Legenti quae permittat latronem, aut violentum stupratorem occidere, disertis tamen verbis pronuntiat , Ligem illam non esse justam: cujus sententiae sicut rationem ha heret, si lex tale quid etiam post stuprum illatum permitteret; ita ut stu seum tali ratione evitetur, non suppetente aliorem dio, ratione nulla facile destruet. Et vix video, quomodo sibi eruditissimus Pater constet, quando ibidem ita mox disserit:
Multo es mitius,eum, qui alienae vitae insidiatur,quam eum,qui uam ruetur,occidi. Et multo es immanius, invitum hominem stupram perpeti, quameum, a quo vis i a infertur, ab eo, cui inferre conatur,
interimi. Ipsa lege divina tale facinus homicidio aequipar tur. Deuter. aa. v. . Et licet ibi speciatim Deus loquatur de desponsata virgine per vini stuprata; nihilominus generatim violenti stupratores ultimo supplicio recte ad fici jubentur, cu. f.ust. 4e extraor .crim. c. 29. S.uli. ad Uul. e adust uncta se g. iar.
34쪽
XXIV. Si quis in praesenti periculo sit, ne membro aliis quo nobiliori privetur, aut ab injusto aggressore mutiletur, si aliter vitari nequeat mutilatio, dubiumque sit,an non illa perisculum mortis post se trahat, & is licite interimi posse videtur. M. u. L Licet enim privatio membri & vitae sint disparia damna , adeoque non semper idem liceat pro conservatione membri cujuslibet quod pro conservationevitae licuerit; stamen illud si te praecipuis, vitae quodammodo aequiparabile, a que is, qui invad itur, vix dijudicare aut prospicere queat, quo fine aut periculi damnive gradu laesio sit constitura, hactenus
pro ,lla conservando interimere aggressorem licebit; maxime cum etiam fortunas interdum cum pace invassiris defendere liceat. Si enim membra sublata fuerint, hujus damni non datur reparatio , neque ill9rum per se exacta poterit esse aest, . matio. Quippe liberum corpus aestimationem non recipit. l. s. est quadr.pa p. c.dici ' adc Aquilia . f. s. cula. . de huqui dei vel kael. a. g a d. a L Rhod. dejact. Legibus tamen cis vilibus antiquis,imo, ut puto,antiquatis Anglorum, meri norum, istorum, saxorum, valde sollicita etiam membrorum quorumlibet aestimatio fuit definita. Et quidem Jure saxo. nico qui vulneraverit quempiam, aut utilaverit, ad tria obligatur, Emendam , Intereste & Poenam. Izo p. a. prata. crim. qu. . n.2y. Emenda loco satisfactionis datur vulnerato vel mutilato pro membro vel amisso, Vel corrupto , & doloribus hinc perceptis: differtqu e a mulcta,quod haec Iudici detur ista actori. Ut etiam interesse praestetur,atque hactenus vel in- termissae operae fialaestimatio, vel intermittendae deinceps pro pter sublatum vel corruptum necessarium agendi instrumω- tum aequissimum, Iurique etiam Romano conveniens est. Quo etiam pertinent impendia, quae in curatione facta sunt. l.
35쪽
Poena infligitur propter ipsum delictum, ut satisfiat Iustitiae universali: quemadmodum Iustitiae Particulari satisfieri voluerunt per Emendam , ac si corruptio vel mutilatio membri ea
emendetur seu reparetur. Videsis Glossarium Somneri.
XXV. Monendum hic interim est, Iustam sui de sensio. nem quando est e dicimus,duplici hoc posse accipi sensu. Iustum enim proprie id dicitur, ad quod vel iaciendum vel omittendum sumus obligati. Improprie vero Iustum etiam dicis tur, quod non est injustum,adeoque quod est Licitu quae posterior significatio multum a eriori distat, quod quae licita tantum sint ea facere & non facere integrum sit:at illa,ad quae si m-plicitervel iacienda vel fugienda sumus obligati, nostro arbitratui ita relicta non sunt. Quaeritur igitur jam,utro sensu D sensio sui sit justa e Tantum non omnes Doctores posteriori solum sensu putant de sensionem esse justam, hoc est, licitam. Ego vero non dubitem adserere, utroque sensu defensionem esse justam, non quidem ubique, aut in quolibet eventu , sed quod modo possit esse solum licita, modo obligationis nexu j sta. Quemadmodum enim accidere potest, ut ne quidem lis cita sit sui defensio, si invasoris vita multis sit admodum usilis,& sit publica persona, tum meo unius bono multorum majus bonum ut praeseram, charitas monet saepe, imperat interdum ;secus atque sentit Ferd. 'Vasquius liba. Ab .contra. c. I. Ita si
ejusmodi publice multisque utilis persona, & a Deo singulari
prudentia aliisq i in usum humanum bonis locupletata ac or- nata impetatur, non dubitem, illam, si vim aliter avertere nequeat, ad necem desperati invasoris occupandam, salva in aliis casibus patientiae lege,esse obligatam. Carprovo .pra I. crimetu. zδ. n. D. Habet hic locum illud Lucani: Cum tot ab hac anima populorum visa flu/s Pendeat, Utunius caput hoc sibi cerit orbis, Saeditia in voluisse mori.
Caeterum lea sicuti non iis omnibus imponenda est, quos
36쪽
quos vivere, aliorum interest, nullum tamen invenire locum , nisi solum in personis publicis, hautquaquam dixerim. Gror. d. r. n. LV σC Baecor. Theologii morales &Casu i stat non uno modo in his quaestionibus definiendis utuntur. Quippe alii monent,distinguenda esse Consilia,ad persectionem pertinentia, non ad necessitatem, ab eo, quod in foro conscientiae licet vel non licet. Praetere etiam Legem Charitatis cum Lege N turae minime consandendam esse docent. Quae pensiculatius jam examinare nostri instituti non est. Viae Dicasin Eb. a. tract.
r. dis'. ita δε a. . q. lib. r. contr. in . c. II. n. in Illa certe nimis
sunt cruda: quae scribunt Silonum a D. de Insi. Q. VI mannet t. de necessi des par ι n. s. q. ac si vim iniquam passo ita necessarium sit aggrestorem interimere,ut non minus hoc intermittens peccet, atq; si sibi ipse manus intulerit. Meliora his docuit Grotius cujus tamen dogmata non promiscue probamus, ceu exactius illud in Commentario ineo o
XXVI. Transeo ad res seu bona sortunae, quae si nobis asuribus, raptoribus & latronibus eripiantur, quaeritur,an ad illa conservanda, si ita res ferat,& opus sit, liceat tales facinorosos interficereὶ Hic quid sit respondendum, valde est ambiguum cumprimis tam diversasDoctorum opiniones si videas Dicam
tamen quod sentio liberrime. Primo quidem bona fortunae quod attinet, si in iis unice fiat laesio i regulariter neutiquam crediderim, illa bona ut nobis sint salva , laedentem interfici posse, cumprimis si non magni sint pretii: id quod videtur et- .
jam Servator noster docere nos volui sie, quando monet, tunicam rapienti permittendum quoq; esse pallium. Grotius hac de re ita d. c. n. 13. Sires Paripoten, ita ut non videaris peris sit faciendae caedis ,recte id quidem,sin aliter, omittenda res e Lirn forte tutas asi ua res sit, ex qua visa nosnu familia nosse Aen- eat, quaes judicio recuperari nequeat. Concedit quoq; in nostram
sententia acutissimus Cius Bacho; ius cujus haec sunt verba ad
37쪽
IMesembiit. ad i. . qu.n. . Sorum visione.qui defensionem etiam uaad occisione res invadentis sicitam es tauri go falsam puto;ni actenus , quatenus ex aggressere rerum sit aggressor persona. Nam si mihi res meas legitime defendenti incipiat ferrum Smorte intentare, legit in poterit occidi. Illud enim meretur praeprimis diligenter expendi, quod vix fiat laesio in bonis fortunae, quin etia alia bona in discrimen vocentur.Latrones enisi ut spolient homines, vitae ipsorum fere insidiari, eosq; opprimere ante solent. Adversus hos quid liceat, ex superioribus est liquidu; ab his enim non solum pecunia, sed propter hanc & vita impetitur. Raptores parum ab his differre solent. Sed sint tamen illi tales,qui ho-
mines quidem obtruncare nolint, metu tamen mortis inseret dat bona ipsis eripiant. Hic vero notandum est,tali eventu non
fieri laesionem in solis fortunae bonis, sed & in securitate,magno prosecto bono,& sine quo nullo alio bono nobis solide perfrui
licet. Praeterea omnes Legislatores hunc hactenus morem o servarunt, ut quo major est Securitatem imminuendi facultas, eo atrocior illa vis habeatur, gravius li puniatur. Cur enim
qui in via publica seu regia viatorem veste spoliarunt, capite, aut infami suspendio plectuntur, aut rota contunduntur ' Cur miles contra edictum uia cis gallina Alphesiboei rapiens globulis plumbeis transverberandus exponitur Z cur forem noctur num a diurno, eum qui cum telo fuerit, nec ne, manifestum a
nec manifesto distinguunt ὶ Non sane aliam ob causam, quam quod magnum illud securitatis bonum alii aliis magis laedant. I. I. t. s. pr. .adi. Aquit. Atq; hinc raptoribus & praedonibus etiam propter rem minimam ultimum supplicium decerni, locuples testis est Carpetov.p. a. pract. crim. qm sto. n. . f. Cui add. Dd. ad art. 116. Const. crina. Carol. Qui enim maxime laedit securitatem, is videtur maximi mprobus, maximeq; . non solum appetere bona fortunae, sed etiam odisse societates humana quae sine tranq illitate de securitate subsistere nequeunt. Si tuitur & hoc accedat, ut metu morxis tibi tua bona ex
38쪽
torqueat raptor in via publica, non dubito,quin liceat etia tale illata nece occupare. Primo enim imperitur mea pecunia: d inde etiam metus insertur & gravis&injustus, de cujus exitu incertus sum; nec enim exempla desunt,quod bonis jam extor tis raptores nihilominus vulneraverint aut interemerint inii centes homines, vel grandi malitia commoti , vel ne facinus ad Magistratum emanaret. Denique laeditur securitas, non tam ineui quam commune bonum: adeo li tali raptori si pa cana, vesano illius appetitui stimulos addo,ut tanto frequentius& audacius idem malum & aliis intentet. Merentur hic quaeda
go,inquit, huju juris puta quo res quandoq; defenduntur illsta invasori nec non tam ab Mimatione res quanquami a non facit nustum momentum quam Uecuritates cierati rivisi Ugenti propos his, repeti debet: dit certa D tuta cui sit rerumhuarum per siessio j custodia. suam cum natura sinciat, dem opera tutelae re ae fen, ni rerum favet,curbatores saevislatores arce praeripue quidem prascripto ordinas socialis ummaespotes tu cr judiciorum autoriis tute Oeduli Judicis nua a copia,proprio cujus a domini aussicio' viaribus. mo in actu iure naturae licito , idquos naturale ess, ut sim, res defensionis tu odiantur, nec a vindictam fastus fiat. Fieret autem etiam tum rei non magnae ad interfectionem usis procede
rei defensio. Ex his etiam de reliquis judicium fieri potest. Quo
enim gravius laeditur securitas, eo plus juris nobis adversus ta- les invasores nascitur. Quod si vero res sit exigua, &quoq; exigua securitatis laesio, potius amittenda res est, nec cum caede in
vasoris retinenda ' Proinde magna Vasquio fuit causa haesitandi, quatenus desensio reru praegredi possit, an quoq; ad necem invasoris; minime vero idonea satisq; gravis, in genere
vox pronuntiandi, licere propter rerum defensionem invasores occidere, petita ratione ex lege divina circa fures lata: quae sane recte es' accipienda, nec ad aliena inique transferenda. In qua interpretanda erudite versutus est otius . . c. n.' . ubi etia D nos
39쪽
nos quaedam in nostro commentaris adjecimus. Va mus legi poterit lib. I. d. c. v. n. XXVII. Non possum, quin verbo moneam, quid in illos grassatores liceat, qui cursores publicos, Pollas dictos, sive equis sive curribus vehantur, sociosq; itineris aggrediuntur, &nimis quam frequentibus jam experimentis misere non solum spoliant, sed multis saepe modis vexant, Vulnerant, equos ante currus, & saepe homines ipsos prosternunt. Quid sentiam exsuperioribus satis liqvcl. Praeterquam enim quod laesio fiat atrox in bonis fortunae, & securitate,viaq; publica,etiam Regalia principum tales involant. Cumq; autoritate publica isti cum fores publici sint specialiter muniti sane eadem & socii itineris omnino gaudere & uti poterunt, adeo j violentiam istorum
gra statorum etiam cum nece ipsorum avertere. , Legi hic mer tur c t. U' a. C. quando sic. uni cm in juri si vindicare. Liberum re- Apenae, cuneso tribuimus facustatem, ut quicung militum et Apris rorum ad agros nocturnus populator iurnaverit, aut itinera freque
tuta infidis, aderessionis oleaeerit, permissa cuicunI sentia digno i ,
suppliciosus Metur, ac mortem, quam minaba M, excipiat, id quod intendebat, incurrat. Meluis enim ess occurre e in tempore, qua ori extrum vindicare. VES TRAM igitur voJis permittimus ultione, quod erum Hipunire jussicio, uti amus edicto,ut nul usparcat misit cui obviare telo oporteat, ut latroni A ltera i ex e st primendorum desertor facultatem provincialibusjure permitti .
qui si e si re ausi erio, in Gu velox ubi juberum esse si plicis .
Cuncti enim adversius latrones pullicos, desertores s militiae, jus sibi 'isi aut pro quiete communi exercendae publicae ultionis indultum. Gra satores, inquit JCtus l. 28. I. io .m de poem proximi latroni ου - bentur: si cum ferro adgredi, spoliare instituerunt, catile poni, tur' uti 1 saepius, aton itineribus hoc admiseertint. Vi igitur istarum Constitutionum non solum defenso subditis ted & ultio & poenae exsecutio publica autoritate est permissa seu confirmata. Quam sane executionem in societatis humanae, pub-
40쪽
licae pacis & commerciorum hostes satis gravibus moti causis
Legislatores etiam subditis extra ordine committere possunt,
ut non solum illos impune occidantJed &juste; secus atq; sentit Grotius d. c. n. t . ubi in nostro commentario plures ejus hal ucinationes notavimus. Saepe enim raptores & grassatores ejusmodi habent latibula aut receptacula, ut dissicillime e
trahi ex iis possint: saepe agmine facto stipati, aut armis perniciosissimis instructi infestam habent securitatem & vias publicas, ut prehendi, judicio sisti,&ordinaria via cum illis procedere ad poenam haut facile liceat ; ut adeo his similibusq; cai sis Magistratus adacti recte, quibuslibet suum ulciscendi jus permittant. Cum primis vero Principum, & quotquot territorii sus habent,ossicium est, ut quantam possimi securitatem viis publicis isq; incedentibus praestent,& grassatoribus, pessimis hominibus, minime quidquam inqulgeant. Ideo enim eo loco a Deo sunt constituti, ideo a subditis preces pro selici ipsorum regimine concipi j ubentui ut ipsis securis &pacatis eo vivere liceat. Gerinaniae nostrae Principes & Status quod a tatinet, illi quidem etiam speciali conventione ac lege ad illud praestandum obligati sunt. Ita enim legere est Rec. Augustano,
oufficia d tu Aesten bmiss)ten. Sed inquias, quis custodiet
d coercebi t ipsos custodes ivigilans princeps,dux justus, & gr vior poena. Alioqui perpetuo illa repetetur Huberti Langueti ep. II. ad Camerarium querela: Mi strumen re pene pudendum in ianu impcrio licere cuilibet i uiat bore publicam tranqui irate,