장음표시 사용
571쪽
lx. 1 Potio δε tua , quando ea lemus, aut a motu, vel labore sudamus, perniciossima est, & instar veneni fugiendas alias .vero, quando non calemus, asssuetis
13. Ita & ramore calente, ae sudante, ab aere aut Nnto frigido sibi cavendum. Neque ex summo frigore mox loca calidissima intranda; Ia. Omnis enim subitanea mutatis in hae, em aIiis rebus periculosa; Igitur si quid mutandum, paulatim
mutandum Hippocr. Aphor. l. Sect. IIcelsus. Lib.I. cap. 3 s. Potus aquei calidi, infulum Theae, aliarurnque herbarum temperatarum, moderata copia, quotidie
assumti, mulium ad sanitatis conservationem faciunt; dum diluunt, & resolvunt viscida, spissa, crassia,
atque acria temperant, obstructiones reserant, retranspirationem promovent. Potus vero calidus nimius quicunque, vel nimis frequens, sive theae stfive comae, debilitat, ac nocet. io. Ita & potus aqua frigida, praesertim tempera mentis ealidioribus, &biliosis, prudenter usurpatus, multum prodest,&quae eadem imo saepe plura praestat ealida; hine aquae medicatae saepe efficiunt, quod alia medicamenta praestare nequeunt. Vid. Frid. In mann dissert. de salubritate potus frigidi, & scripta de aquis medicatis. IT, Vestimenta laberna vere ante medium Maii non sunt deponenda; circa aequinoctium vero autumnale corpus denuo contra in ruens frigus mature saris muniendum, ne transpiratio laedatur: Dnde multi, eique periculosi tunc morbi oriri solent. cons. Sanctorii Medicina Statica .i8. Somnus sit septem, vel octo horarum; Vigilia Vero, & lucubrationes nimiae corpus valde debilitant, ac nocent. vid. pag. is. Vigiliae-) utraque enim modum excedentia mala sunt, Dinocr. Rphor 3. scet. II. 7i. Sect.VII. i9. Ao
572쪽
supprimendi, neque nimis excitandi. Fortiores, prae sertim isa, terror, maeror, invidia, quantum fieri potest, vitandi, vel saltem rationis ireno bene mo
riuntur. Animus contra traper ad hilari Mem eompositus, secundum SALOMONIS, & SENECAE:
dictum ἔν disce gausere . . 2O. Venus praematura eorporis, & mentis vires vaIde infringit ; id quod & facit justa aetate, si nimia,
praesertim in imbecillis, litteiarum cupi sis, maxI me in aetate ad senectutem vergente. 3I. Rationa studiorum modzratio quoque iervanda. In pueritia,& ineunte adolescentia animi contentio non nimis intendenda, postea paulatim plus exer cenda; in senio magis rursus sensim minuenda ,
ha Ita & fudia, atque meditationea nimiae, praesertim mox ante, vel mox post pastum institutae, vel in seram usque noctes, aut per integras noctes pro
tractae, valde debilitant, Zag. Qui libet, ut jam dictum est, sit Medicus su issius: observando non solum quid, sed& quantum
commode ferre possit. Nam eo uetudo est altera , natura & saepe vix credenda fert. Ita & non pau- ei res nonnullas in certa quantitate sine noxa ferre possunt, exemplo mini, Cosse &c. si vero ultra progrediuntur , male se habent. Omne enim natura inimicum. iuxta Hippocr. Apnoris i. Seci. II. 24. Idem de Venere intelligendum, quam raram multi sine damno serunt; sed irequenti laeduntur. Hinc Celsus r rara Venus corpus excitat;frequenssolvit. Lib. I. cap. I . .ae. Temperantia igitur in vittis, otio, venere in assimi reliquis absentibus ad conservandam valetu clinem valentissima est, eamque Plato vita cui semappellavit. cons. cornarus i. cornelius de iobrietat
573쪽
de prinei pium cel. Sebola Satirnitanar Si vis incolumen , si vis te reddere sanum , Curas tolle graves, irasci crede profanum. Parce mero, coenato parum, non si tibi vanum surgere post epulas, somnum fuge meridianum, N ec mictum retine, nec comprime fortiter anum. Haec bene si serves, tu longo tempore vives. J I. THERAPE UTICE, est pars Medicinae princeps , quae docet modum sanitatem amissam restia tuendi, id est, modum morbos sanandi. Estque haec vel Ordinaria: ubi quolibet in morbo attendenda, &o servanda rursus sunt, ut in Hygiene, INDICANTI Ar quae hinc sunt res strater naturam pag. 8. & 9, morbi scilicet, ea usae morborum, & symptomata . Dividuntur ea in primaria; quae sunt causae morborum, remota , proeatarctica , sive occasionales , pag. 9. antecedentes; in humoribus nostri corporis jam haerentes,l 1lproximae, quae actu in parte aegra haerent, Se eo ipso proxime morbum faciunt. LSecundari a ; quae patenda a rebus circumstantiis bus ratione causarum, & aegrorum is nimi-rrum ab atate ; aliter enim infans curandus, quam
sexua aliter mulier , praesertim rat sone menstruo rum, vel si gravida, aut puerpera, quam Vir temperamento , aliter calidus, quam frigidus &c. anni tempore ἱ aliter saepe hyeme, quam aestate. vita genere, CT robore ἱ aliter rustici i& robusti, quam molliores & imbecilli. eonisetudine i ratione sanguinis missionis, diaetae. idis aurasia; ob quam quis hoc vel illud ferre nequit; aliud vero quam Optime
lil NDICATA; quae sunt tripliςia
574쪽
l f i. Diata, sive Iegitima victus ratior ubi optim si ii usus sex rerum non l
naturalium pag. II. & se-i l quent. aegris ordinandus, aetati, sexui, te misi i l peramento, anni tempori &c. conveni ns.lsita Tharmaciat ex qua medicamenta optima, I i l morbo , & causis contraria , evacuantia, vel a lini l l xerantia , iusto tempore, & copia ordinanda. lis. Chirurgiar ratione cujus perpendendum, an operationes chirurgicae, & quales in praesenti morbo, & aegro necesIariae, aut utiles sint.
primariae; eaeque rursus vel si . Generales; ut contraria contrariis curanda ; itis abundantia; supervacanea a & noxia idoneol modo sunt auferenda, evacuanda, modost venae sectione, modo Vomitu , purgatione. defectu, aut penuriat, deficiens restituendum a j quatitate ρrava ; ea contrariis est corrigenda . motu j anguinis mitiatos is est emendandus , L augendus, temperandus, vel minuendus. 2 Deciales , sunt vel
Intemperiei a pag. 8. Ubii i. humorum ulterior sive major corruptio est prohibenda. l 2. humores vero jam corrupti, corrigendi. causa ipso actu laedens, tollenda. morbi organici; pag. 8. in quibusl I. caulae remotae internae, & externae , quael organicam naturalem structuram las
dunt, removeantur. a. causa antecedens ita latur, & eorrigal tur. V. pars Iaesa emendetur, ac roboretur.
I litutae unitatis, I. procurandum, ut Nnio conveniens , adll l i decens actu fiat. s. proa
575쪽
l, a. pio hibendum, ne futura unio per cassin
l remotas, impediatur. H. iuvandum, ut instans unio, &glutina, L tio per humores laudabiles promoveatur.3. Specialistiora, ad curationes speciales atquel L ipsam praxin clinicam pertinent. L Secundariae, desumuntur a variis accidentibu ,& circumstantiis: unde saepe nascuntur eoindicationes,& contra indicationes, observa tu valde neces Iariae. Extraordinaria ἰ tribuitur symptomatibus urgentibus, doloribus, animi deliquiis, evacuationibus nimiis quibuscunque, vigillis &c.
. Quando ad agi um perveneris, ex HIPPOCRATIS praecepto, interrogare oportet, quid patiatur pquamdiu e qua de ea a ρ quo victu utatur ρ an alvum excernat p2. Apud mulieres vero etiam an menstrua, & apud puerperas, an lochia rite suecedante 3. Praeterea Medicus pulsum aegri exploret, inspiciat probe fataens, oculos, & linguam, atque in multis morbis etiam urinam, omnibusque sensibus utatur, ut principio S prae ceteris morbum, ejusque statum, ac vires aegri probe cognoscat. Nam ignoti, ut vulgo di, citur , nulla ed curatio morbi. q. Abstinentia multi magni morbi & praecaventur, de curantur. Hinc Poeta canite
Abstine, & emei es, quod Medicina nequit. s. Adeoque simulac quis malς se babere sentit ,
rigus, & cibum evitet: quia abstinentia multorum morroorum egregium in remedium . Potus vero tenuis a queus, sive moderate frigidus, sive calidus, procu Iu cunque natura , ac consuetudine tunc non nocςt,
is a potius prodest, praesertim si post potum aqueum
576쪽
talidum matutino cum primis tempore , suilori blanido indulget.
6. In morborum ιπνuentium longorum , sive thronicoarum vulgo dictorum ρε incipio, prodest maxime abstianentia, & motus, sive exercitatio corporist quibus plearique vinci sive averti post unt. Cons. pag. is. n. 9,& Io. In acutorum vero initio, abstinentia, quies, potus aqueus multus, transpitatio aucta, sive sudor sine vi extitatus, primaria sunt remedia.
7. Ubi quis a crapula, vel nimia ingluvie praegressa
male se habet, & fastidium , nausea, conatus vomendi, sapor peregrinus, & praesertim amarus, aut Putridas, itemque molestia, ut a pressio io regione ventriculi percipitur, vomitus eii movendus; aut siquid contra indicat, alvus ducenda ι8. Quocunque in morbo sanguis abunda, aut sanguinis auctior motus, & ealor adest, vel sanguinis quidam fluxus consuetus suppressus, missio sanguiniι indicatur 9. Quoeunque in morbo ealor,&sanguinis motus auctior adest, praeter sanguinis detractionem, &abstinentiam, praesertim a carnibus, potus aqueus Iargus, blanda acida, nitrum, absorbentia, & temperantia remedia sunt praecipua.
Io Igitur in moνbis acutis, ubi modo dicta signa
adsunt, etiam praelaudata remedia cum regimine temperato adhibenda. In deuiis vero malignis, san guinis missio, purgantia, & emetica plerumque no xia; reliqua vero modo laudata optime prosunt. II. Ubi magna debilitas adest in acutis, minum modicum= cum potionibus citratis, cardiacorum fere princeps est: robur dat, &sudorem movet. In quibusdam acutis, praesertim ubi interna inflammatio, aut
delirium adest, etiam eamphora valentissimum est
II. In thronicis eontra insula vegetabilium, herba
577쪽
4 Irum, radicum, & lignorum; salia media, remedia
amara, forma infusi essentiae, extracti, pillularum, vel electuarii, speetatim aloe eum extractis amaris, forma pillularum, sapo, cortex peruvianus, cinnabaris, mercurius, castoreum, spiritus C. C. mars, aquae medicatae, freqnens corporis exercitatio, ut ctus modicus, & animus tranquillus emeaeissima sunt: Imo in non paucis ejusmodi morbis diata parea, Cr motus frequens haud raro sussiciunt cons pag. I.
is. Medicus paucis, sed felectis, & usu comprobatis, Blatur medicamentis ; multitudo enim coniussionem
I4. Valentissima quaedam remedia Medicus magn nominis sequentibus versiculis comprehendit: Sex sunt in medicis, quae vincunt robore taurum Succina, castoreum, mars camphora, tartarus, aurum. Verum his maiora adhue esse putor Vinum, aloen, lympham, nitrum citreum, vel acetum, Mercurium, chinam, sal neutrum, cinis
s. ouamdiu Medicus morbum, ejusve eaulam, ut, in dissicilioribus haud raro accidit non cognovit, a valentioribus remediis abstineat, aegro victnm, & regimen conveniens commendet; & h quae medicamenta danda, blanda ea sinit ut temperantia ex absorisbentibus, & salibus mediis, itemque ex diluentibus
6. Aiuvant bus, re noeent bas sumenda laepe indicatio, & curandi ratio et praesertim in morbis non satis cognitis. . 3T. Potus aqua D IMae prodest in febribus ardentibus sive biliosis, in flatibus, ardore ventriculis siti fortiori, cumprimis nocturna, ructibus crudis, vomitu cruento, aliisque sanguinis fluxibus nimiis, acido praesertim idoneo impraegnatus.18. Meα
578쪽
18 Medicus semper operam det, ut, quantum fieri potest, cito, tuto, in iucunde curet. 19. Si prodesse non possis, cave ne noceas: noxii Inimirum , vel suadendis, vel porrigendis.
2O. In usu purgantium , vomitoriorum,ophatorum, &m ercurialium , caut i 1 si arie agendum, Se dosis eorum exactissime icienda,eaque nunquam majori copia dan da: quia valentissima, & violenta sunt medicamenta. 2 r. Medicamentis ala Celfιs. L. V. cap. 2s qua somnum accersunt, uti, nise nimia necessitas urget, alienum est ἰsunt enim ex vebe mentibus, medicamentis, CV stomachos addo & cerebro ) alienis.
22. Morborum σcutorum nulla cert/ Jnt praedictiones, neque mortis, neque talutis Hippocr. Aph. 19. seel. II. 2I. Morbosi qui ex repletione fiunt, curat evacua tio; eos vero, qui ex evacutione, repletio, & in caeteris contrarietas, remedio est. Hippocr. Aph. 22.1cct. II. indicat igitur hic aphorismus rectissime contraria contr4riis curanda tale.
al. Si qualia oρortet purgentur, confert, S: fac Ioierunt ἰ contr* vero si bat, graviter. Idem Sect IV.
as. Frigida pectori inimica. Sect. V. Aph. 24.26. Si quis febricitanti cibum praebeat, valenti quidem robur, aegrotanti morbus sit. Se et . VII. 6s. 17. Fortiora purgantia raro prosunt, saepius nocent: hinc a variis magnis Medicis fere omnino proscripta sunt. 28. Sanguinis emisso praestantissi intim multorum morborum est remedium: quia multi homines ob intemperantiam, ingluviem, & otium nimium abundantia ejus laborant. Interea tamen ea non est abutendum, neque promticue, praesertim in imbecillis, Deque nimis irequenter ea est adhibenda. 29. Sanguinis detractio e pede in rnorbis capitis, praeserum doloribus capitis, morbis multis oculorum, pecto-
579쪽
47'. pectoris, hepatis, lienis & uteri egregie convepit. Io. Eductio vero sanguinis e mena iugulari potiis-mum in vertigine, a poplexia, doloribus vehemen tioribus capitis, oculorum inflammationibus ac doloribus fortioribus, angina sive faucium inflammatione majore maxime prodes i. 3 l. Ne morbi facile retrudescant, vitand in omnia per aliquod tempus, quae duriora ac dissicilioris sunt digestionis, ut carnes suillae, carnes ac pisce S lndu rati, legumina, brassicae, omniaque olera hyberna.
32. inando pleuriticis vena secatur, dum sanguis fluit, saepius tussire debent, lic facilius stagnatio sanguinis in pleura & pulmone resolvitur.
33. Si puerpera pleuritide laborat, etiam vena incidenda, imo sit opus, ea quoque repetenda est. 34. Ex febre intermittente non tam irequens junioribus quam senibus mors metuenda.
3s. Urina in febribus ardentibus pallida, aquea, . delirium & mortem ut plurimum portendit . Ita &κrina nigra in febribus continuis mortem, in hypochondriacis vero valetudinem praesagit. 36. Urina crocea, quae lintea tingit, icterum; Urina purulenta, ulcus renum, vesicae vel partium genitalium ; funeuinea , mictum cruentum indicat αAlias urina sola est tallacissima ST. Surditas in febre continua plerumque nihil mali denotat, & utplurimum cum febre rurius evanescit. 38. Febris intermittens eum mentis snρore aut sopo re periculi plenissima est, praesertim in senibus. Largior corticis per uviani usus unicum fere ac divinum ilic est remedium. 39. Podagra, praesertim recens, aut saltem non inveterata, non est morbus insanabilis, sed prudenti victus ratione & medicamentis idoneis saepe curata est & adhuc curatur.
go. medicata divina in multis morbis sunt
580쪽
remedia, quae siepe sanant morbos, qui aliis eurari
4 l. Lae er serum lactis ad praestantissma quoque remedia, variis in morbis, & praesertim in tabe, hectica & arthritide sunt referenda. 42. Nutrices quia suos morbos cum insantibus facile communieant, quantum fieri potest, sanae eligendae sunt. s. Infantibus & oeuIis mederi, dissicillimum est. Partes Medicina stedisequa , sive executioni destinatae, tres sunt: Diaeta, Pharmacia Se Chirurgia. I. DI IETA. Hujus obiectum sunt, Res, Non Naturales dictae , necessaria etiam sve a diapbora a nonis nullis appellatae. de quibus cons. rursus Hygien evag. 33. & Regulae diaeteticae pag. I 4. & seqv. ut AER: circa quem adhuc hic consideranda eius squantitas; vel excedens vel deficiens, & quomodo i utrumque vitium sanitati ac vitae nocere possit. quatitas; cuius respectu dicitur temperatus, in- . temperatus; purus, impurus; calidus, frigi-' dus ; cra ilias, tenuis; gravis, levis; humidus, i siccus; salubris, insalubris; contagiosus; non
contagiolus. motus It r.inquillus, agitatus, ventosus, procellosus.
regis, sive loea; hinc est austrinus, aquilonius; orientalis, Occidentalis; ruralis, urbanus ; mon- tanus; subterraneus; soli oppositus, ei ve aversus. anni. vernus, aestivus, autumnalis, hyemalis r quorum quilibet peculia res suos morbos fovet & producit. temporis cons Hippocratis lib. III. aph. ata. diei, diurnus, nocturnus, matutinus, vespertinus: quorum vespertinus Mnocturnus imbecillioribus valde adin
: versi, praesertim fi frigidi&humidi. ALIMENTA, sive CIBUS & POTUS: ubi co